Μεγαλώνοντας με τον Μίλτο

Αν το ελληνικό τραγούδι είχε σχήμα, φόρμα, μια φυσική παρουσία, θα ήταν ένα μεγάλο παμφάγο πλάσμα. Ένας ιπποπόταμος, ας πούμε. Καλοταϊσμένος και χορτάτος, μπουκωμένος με φαγητά απ’ όλη την γκάμα των γεύσεων – από εκλεπτυσμένα εδέσματα μέχρι ασύλληπτες βρωμιές.

Η συνήθης κατάσταση του πλάσματος είναι ένας ευφορικός λήθαργος. Μια μακάρια χειμερία νάρκη από την οποία ξυπνάει πολύ σπάνια.

Η τελευταία φορά που εμφανίστηκε το πλάσμα ήταν πριν από τρία καλοκαίρια, στο θέατρο Βράχων. Δεν εμφανίστηκε ακριβώς, αλλά έκανε αισθητή την παρουσία του. Ήταν Ιούνιος του 2015. H συναυλία του Μίλτου Πασχαλίδη για τα 20 χρόνια της προσωπικής του δισκογραφίας ήταν περίπου στα μισά της και σε κάποιο από τα σύντομα διαλείμματα της μουσικής, μέσα στο σκοτάδι το πλάσμα γουργούρισε ικανοποιημένο. Ήταν αδύνατο να μην ακούσεις τον αρχαίο ρόγχο του και ήταν αδύνατο να μη συμφωνήσεις με την ικανοποίησή του. Ήταν η νύχτα που ο Μίλτος έπαιρνε τη θέση του στη στρογγυλή τράπεζα του ελληνικού τραγουδιού – ίσος μεταξύ πρώτων – και το πλάσμα ήταν εκεί για να τον επευφημήσει και να προσθέσει βάρος στη στιγμή.

(Φωτογραφίες: Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου-Watkinson)

Αλήθεια τώρα, αν είχες βρεθεί σε κάποια από εκείνες τις συναυλίες, θα το ένιωθες κι εσύ. Κάτι έγινε εκεί, ένα ‘κλικ’. Κάτι κούμπωσε. Σαν ένα τόσο δα κομματάκι να μπήκε στη θέση του και ολόκληρο το παζλ να αναδείχτηκε για πρώτη φορά.

Σαν να κάναμε όλοι ένα βήμα πίσω – και ο ίδιος ο Μίλτος νομίζω – και να αντιληφθήκαμε για πρώτη φορά τι διάολο συνέβαινε κάτω απ’ τη μύτη μας όλα αυτά τα χρόνια.

Το πιο φοβερό είναι ότι όλα αυτά τα χρόνια ο Μίλτος απλώς έφτιαχνε τραγούδια. Έγραφε μουσική και στίχους, τραγουδούσε. Στην αρχή με τους Χαΐνηδες και τους Νεάρχου Παράπλους και μετά μόνος του. Έβγαλε δύο προσωπικούς δίσκους που αν σε πέτυχαν στα φοιτητικά σου χρόνια στάνταρ θα σου έχουν αποδειχτεί πιο πολύτιμοι από κάθε πτυχίο και συνέχισε να βγάζει δίσκους, εντελώς και την ίδια στιγμή ελάχιστα προσωπικούς. Ο Μίλτος ανοίχτηκε σε στιχουργούς, σε συνθέτες, σε ερμηνευτές, σε άλλους τραγουδοποιούς. Έδωσε, πήρε, μοιράστηκε. Και μεγάλωσε, αύξησε τον χώρο του. Το έκανε πολύ φυσικά, μάλλον, και δεν το πήραμε χαμπάρι όσο συνέβαινε, αλλά έχει πια συμβεί. Ο Μίλτος Πασχαλίδης έγινε ολοκληρωμένος τραγουδοποιός. Ο πιο ολοκληρωμένος που διαθέτουμε σήμερα. Χωρίς εμμονές και καλλιτεχνικά συμπλέγματα, αγκάλιασε, αγκαλιάστηκε, ψήλωσε, βάθυνε. Τα τελευταία χρόνια είναι κάτι σαν το Oracle του Κέβιν Μπέικον. Αν δεν το θυμάσαι, μάλλον το ‘Παραμύθι με λυπημένο τέλος’ και οι ‘Κακές συνήθειες’ δεν σε βρήκαν στα φοιτητικά σου χρόνια. Ήσουν πολύ μικρός ή πολύ μεγάλος για να μπαίνεις στο Ίντερνετ την εποχή της dial up. Είχε γίνει πολύ δημοφιλές τότε ένα παιχνιδάκι που είχε στο επίκεντρο τον Κέβιν Μπέικον και γύρω – γύρω όλους τους ηθοποιούς και τους σκηνοθέτες του Χόλιγουντ. Και όλοι με κάποιον τρόπο συνδέονταν απευθείας μαζί του.

Κάτι τέτοιο ισχύει και με τον Μίλτο. Τους συνδέει όλους. Όλους όσοι αξίζουν. Εκείνη τη νύχτα στο Θέατρο Βράχων έγινε πολύ εμφανές αυτό. Δεν ήταν κρυφό, ούτε δύσκολο να εντοπιστεί, απλώς εκεί δηλώθηκε εμφατικά. Αποκαλύφθηκε με μια κάπως βιβλική γκραντιοζιτέ.

Μέσα σ’ αυτά τα χρόνια ο Μίλτος μεγάλωσε και με άλλους τρόπους. Έκοψε τ’ όνομά του (στα πρώτα άλμπουμ ήταν Μιλτιάδης), έχασε μερικά κιλά και μερικά μαλλιά, παντρεύτηκε, χώρισε, έγινε πατέρας. Αν συχνάζεις στα λάιβ του τα έχεις μάθει αυτά από πρώτο χέρι – οι αφηγήσεις και τα μικρά updates για τη ζωή του είναι κομμάτι της ιεροτελεστίας στις εμφανίσεις του, όπως και η βότκα σε ψηλό ποτήρι, τα αυτοσχεδιαστικά medleys (σχεδόν πάντα περιλαμβάνουν και λίγο Νταλάρα) και, τώρα τελευταία, οι αφιερώσεις στους αγαπημένους του που έφυγαν, στον Άλκη Αλκαίο και τον Δημήτρη Μητροπάνο. Στον Αλκαίο είναι αφιερωμένο και το τελευταίο του βιβλίο (έχει δημοσιεύσει τρία συνολικά), ενώ στον Μητροπάνο είναι με κάποιον τρόπο αφιερωμένο το τελευταίο του άλμπουμ, οι ‘Περσείδες’ – έγραψε γι’ αυτόν το ζεϊμπέκικο, τα ‘Όνειρα του Μάρτη’. Στο επόμενο άλμπουμ θα συναντήσει και πάλι τα αγαπημένα του φαντάσματα. Θα πει τραγούδια που συνέθεσε ο Μάριος Τόκας κι έγραψε ο Άλκαίος και δεν πρόλαβαν να τα δημοσιεύσουν. Τραγούδια που θα ζήσουν λαθραία χάρη στον Μίλτο Πασχαλίδη.

Νομίζω ότι κι αυτό είναι κάτι που έχει κερδίσει μέσα στα χρόνια: έχει γίνει καταπληκτικός ερμηνευτής. Από την πρώτη στιγμή τραγουδούσε τα δικά του τραγούδια, αλλά αυτό θεωρείται κάπως αυτονόητο. Ο Μίλτος έκανε πολλά βήματα πέρα από τη δική του τραγουδοποιία. Είπε δύσκολα τραγούδια του Θάνου Μικρούτσικου και απέκτησε μια αυτοπεποίθηση που τώρα τελευταία τον οδηγεί όλο και πιο κοντά στα λαϊκά, με τα οποία φλερτάρει θερμά εδώ και πολλά χρόνια.

Αναπόφευκτα, είπε και μερικά ψέματα στην πάροδο όλων αυτών των χρόνων. Το πιο αθώο είναι σχετικά πρόσφατο: Κερασμένα τα ποτά. Ναι καλά…

Το πιο βαρύ είναι παλιό, το είπε στον πρώτο του κιόλας δίσκο: Οι έρωτες καρδιά μου δεν πεθαίνουν, μα κοιμούνται. Μια χαρά πεθαίνουν. Και μια χαρά κείτονται στα μνήματά τους. Αν σηκωθούν και τύχει να βρεθούν στο δρόμο σου ξανά, το πιο πιθανό είναι να τρομάξεις, όπως θα τρόμαζες και με κάθε άλλο ζόμπι. Τέλος πάντων, είναι τόσο παλιό που σχεδόν δεν μετράει πια για ψέμα. Ας πούμε ότι ήταν μια αλήθεια με λυπημένο τέλος.

(Αυτό το Σάββατο, 28/10, ο Μίλτος Πασχαλίδης θα βρεθεί για δύο ώρες στο στούντιο του Ραδιοφώνου 24/7. Από τις 16:00 ως τις 18:00, καλεσμένος του Ηλία Μπενέτου στην εκπομπή ‘Ένα μύθο θα σας πω’).