Μεταλλαγμένοι, καουμπόηδες και villains: 10 απαραίτητα έργα του Joss Whedon

Πολλά, πολλά χρόνια πριν, σε έναν γαλαξία ύποπτα παρόμοιο με τον δικό μας (αλλά με πιο ψηλοκάβαλα τζην και μεγαλύτερα μαλλιά), μια σειρά στην τηλεόραση μας σύστησε μια ξανθιά μαθήτρια που το πρωί (δεν) πρόσεχε τους καθηγητές της στην τάξη και το βράδυ έσφαζε βαμπίρ. Κυριότερα όμως, μας σύστησε έναν οραματιστή δημιουργό, έναν σεναριογράφο με μόλις περασμένα τα 30 του χρόνια, που στη διάρκεια των 2 δεκαετιών που θα ακολουθούσαν επρόκειτο να γεμίσει τον κόσμο της ποπ κουλτούρας με ήρωες και villains, με ηθική, ποπ και φιλοσοφία, με κοφτερές ατάκες, με λογική κι ευαισθησία.

Η σειρά ήταν η “Buffy, the Vampire Slayer” και ο νεαρός σεναριογράφος ήταν ο Τζος Γουήντον, που έκτοτε εξελίχθηκε σε έναν από τους σημαντικότερους δημιουργούς της Αμερικάνικης τηλεόρασης στις παρυφές της Χρυσής Εποχής, σε έναν πολυβραβευμένο σεναριογράφο ροκ-σταρ της geek κουλτούρας (σε τηλεόραση και κόμικς), και εσχάτως, στον σεναριογράφο και σκηνοθέτη 2 εκ των εμπορικότερων ταινιών όλων των εποχών, των “Avengers” της Marvel.

Λάτρης των υπερηρωικών κόμικς X-Men του ‘80, των ταινιών τρόμου, του “Star Wars”, του Σαίξπηρ και του Σαρτρ, ο Γουήντον έχει χαράξει μια σπουδαία πορεία που ξεκινά από την τηλεόραση και φτάνει στο σινεμά, περνώντας ενδιάμεσα από τα κόμικς και το ίντερνετ, συνδυάζοντας το προσωπικό με το μαζικό και το ενθουσιώδες με το θλιβερό, με ευκολία που πολλοί θα ζήλευαν.

Καθώς το “Age of Ultron” παίζεται για 2η βδομάδα στα σινεμά, ξεχωρίζουμε 10 απαραίτητες στιγμές, ενός έργου το οποίο είναι δύσκολο να κατατάξεις, ακριβώς επειδή δεν περιορίζεται σε ένα μέσα ή ένα είδος.

Firefly

H καλύτερη δουλειά της καριέρας του Γουήντον είναι μια σειρά που κόπηκε στα 14 επεισόδια της 1ης σεζόν και ολοκληρώθηκε σε μορφή ταινίες που απέτυχε εμπορικά στο box office. Ήταν ακόμα η περίοδος της ζωής μας που ήμασταν βέβαιοι πως ο Γουήντον δε θα ξαναπετύχει ποτέ. Αλλά δεν είχε σημασία, γιατί το “Firefly” είναι απλά τέλειο. Διαστημικό γουέστερν, για ένα πλήρωμα παρανόμων, στα περιθώριο μιας κυβέρνησης ολοκληρωτισμού και ανελευθερίας, που ζουν μέρα με τη μέρα, δουλειά με τη δουλειά. Πρωταγωνιστής είναι ο Μαλ Ρέινολντς του Νέιθαν Φίλιον, ένας πολεμιστής της χαμένης πλευράς μιας επανάστασης που δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, ο οποίος αρνείται να παραδοθεί, έστω κι αν ξέρει πως η μάχη του δε μπορεί ποτέ να έχει αίσιο τέλος.

Το “Firefly” αποτελεί φανταστική μίξη ειδών, και ταυτόχρονα μια ιστορία πείσματος στο πρόσωπο της απιθανότητας, για φανταστικούς ξεροκέφαλους ανθρώπους που κάνουν το Σωστό κάνοντας ένα σωρό λάθη, ένα ξεκαρδιστικό, αγωνιώδες, πανέμορφο φιλοσόφημα πάνω στη ζωή και την ηθική.

Πόσο είναι και τι είναι: Ολόκληρη η σειρά κρατά 14 επεισόδια. Η ταινία, “Serenity”, που ακολούθησε λίγα χρόνια αργότερα, ολοκληρώνει κάποια βασικά κομμάτια της κεντρικής πλοκής.

Διάβασε το αφιέρωμά μας στο “Firefly”

Much Ado About Nothing

Με το που τελείωσε τα γυρίσματα του πρώτου “Avengers”, ο Γουήντον πήγε να αράξει στο εξοχικό του και, επειδή είχε πήξει υπό το βάρος των απαιτήσεων ενός τόσο μεγάλου μπλοκμπάστερ, αντί να ξεκουραστεί αποφάσισε να κάνει τι άλλο; Να γυρίσει άλλη μία ταινία. Πήρε τηλέφωνο φίλους και συνεργάτες, τους κάλεσε στο εξοχικό του, έγραψε μια μοντέρνα και παιχνιδιάρικη ανάγνωση πάνω στο “Πολύ Κακό για το Τίποτα” του Σαίξπηρ, και το γύρισε επί τόπου, μέσα σε μια βδομάδα. Το αποτέλεσμα είναι μια δροσερή, φρέσκια, πολύ έξυπνη ανανέωση του (ακριβούς) σαιξπηρικού κειμένου, μια αληθινά ανεξάρτητη ταινία γυρισμένη μες στην καρδιά του πιο απαιτητικού, εταιρικού, μπλοκμπαστερικού post-production που μπορεί να υπάρξει.

Πόσο είναι και τι είναι: Μια ταινία, με πρωταγωνιστές ηθοποιούς γνώριμους από άλλες δουλειές του Γουήντον.

Διάβασε το αφιέρωμά μας στις Σαιξπηρικές διασκευές

Buffy the Vampire Slayer, “The Body”

Η “Buffy” ήταν μια σειρά γεμάτη αλληγορίες για το τι σημαίνει να μεγαλώνεις στον σκληρό κόσμο, και το “The Body” είναι το επεισόδιο που ο Γουήντον, κατά δήλωσή του, ‘σκότωσε τη μεταφορά’. Μια δυσβάσταχτη απώλεια δίνει την ευκαιρία στον δημιουργό να στήσει ένα επεισόδιο βαρύ σαν πέτρα αλλά απαραίτητο και ανθρώπινο όσο ελάχιστες στιγμές στο fantasy και το sci-fi. Όλο το επεισόδιο είναι στημέρνο σαν μια ιστορία βωβού θρήνου σε 4 πράξεις. Κάθε 10λεπτο εστιάζει σε κάποιο άλλο σετ χαρακτήρων, δίχως χρήση μουσικής, συχνά χωρίς καν πολλούς διαλόγους, με τους ήρωες της σειράς να προσπαθούν να αναμετρηθούν με την ιδέα μιας απώλειας.

Η σειρά είναι γενικώς essential TV, και είχε πολλά τέτοια ιδιαίτερα επεισόδια: Ένα επεισόδιο που διαδραματίζεται όλο στα όνειρα των ηρώων, ένα μιούζικαλ, καθώς και το θρυλικό ‘σιωπηλό’ επεισόδιο όπου κανείς δε μπορεί να μιλήσει. Αλλά το “The Body” κατάφερε να απεικονίσει αυτές τις πρώτες στιγμές μετά την απώλεια, όταν τα πάντα μοιάζουν ταυτόχρονα ψεύτικα και αληθινά, πολύ κοντινά και πολύ μακρινά, κρύα και ζεστά. Είναι ένα από τα καλύτερα επεισόδια στην ιστορία της τηλεόρασης

Πόσο είναι και τι είναι: Η σειρά είναι 7 σεζόν. Το συγκεκριμένο επεισόδιο ανήκει στην 5η, και καλύτερη, σεζόν της.

The Cabin in the Woods

Ο Γουήντον μαζί με τον -σκηνοθέτη της ταινίας, την οποία έγραψαν μαζί- Ντρου Γκόνταρντ, μελετητές, λάτρεις, φανς του είδους, αποδομούν το σινεμά τρόμου με μια εξωφρενική ιστορία που καταλήγει για μιλά για την ανθρώπινη φύση και για τη συνεχή μας δίψα για Περισσότερο Από Το Ίδιο. Δεν είναι αποστατιοποιημένη παρωδία γεμάτη εξυπνακισμού, είναι ένα γράμμα αγάπης από 2 δημιουργούς που εξερευνούν γιατί λειτουργούν οι συμβάσεις στο σινεμά του είδους– και γιατί δεν λειτουργούν πια.

Η τρίτη πράξη αυτής της ταινίας είναι κάτι το εξωγήινο.

Πόσο είναι και τι είναι: Μια ταινία, που είναι όλες οι ταινίες μαζί.

Διάβασέ το αφιέρωμά μας στις καλύτερες ταινίες τρόμου της 25ετίας

Διάβασέ το αφιέρωμά μας στις ταινίες ‘καλύβα στο δάσος’

Dollhouse, “Epitaph One”

Το “Dollhouse” ήταν η επιστροφή του Γουήντον στην τηλεόραση ύστερα από την ακύρωση του “Firefly” και την εμπορική αποτυχία του “Serenity”, χρόνια πριν τον καλέσει στα γραφεία της η Marvel. Κι ετούτη η σειρά δεν πέτυχε εμπορικά, και σίγουρα είχε πολλά προβλήματα δημιουργικά, εν μέρει χάρη στις παρεμβάσεις του δικτύου κι εν μέρει χάρη στο περίπλοκο concept που απαιτούσε περίπλοκους, λεπτούς χειρισμούς, για μια οργάνωση που χρησιμοποιεί ανθρώπους-κούκλες, στους οποίους φορτώνει διαφορετικές κάθε φορά προσωπικότητες ανάλογα με τις επιθυμίες του εκάστοτε πελάτη.

Ο Γουήντον προσπαθεί να μιλήσει για την ψυχή και για το πώς τα κενά που έχουμε μέσα μας, μας δίνουν ώθηση για να συνεχίσουμε να τρέχουμε μπροστά, ενώ φυσικά όλο αυτό καταλήγει με κάποιον τρόπο στην Αποκάλυψη.

Wait, what;

Ναι, ύστερα από μια προβληματική και άνιση πρώτη σεζόν, και με τη σειρά σχεδόν σίγουρα κομμένη, ο Γουήντον επέβλεψε το γύρισμα (από τον τίμιο εργάτη τηλε-σκηνοθέτη Ντέιβιντ Σόλομον) ενός πάμφτηνου επεισοδίου με το μπάτζετ και τα μέσα που είχε στη διάθεσή του ώστε να γεμίσει το DVD με έξτρα υλικό. Το επεισόδιο αυτό, τελευταίο της σεζόν, καταφέρνει και -παρότι φτηνό- είναι και το πιο φιλόδοξο της σειράς, μεταφέροντας μας σε ένα μετα-αποκαλυπτικό μέλλον και βάζοντας νέες παραμέτρους στο μύθο του “Dollhouse”. Είναι ένα θαύμα τεχνικής και αφήγησης, έπεισε το κανάλι να παραγγείλει και 2η σεζόν (που αν και καλύτερη από την 1η, δεν έφτασε ποτέ το σοκ αυτού του επεισοδίου), και παραμένει ένα σημείο αναφοράς, μια αληθινή curiosite μέσα στη δημιουργική διαδρομή του Γουήντον.

Πόσο είναι και τι είναι: Η σειρά αριθμεί 2 σεζόν, 13 επεισοδίων η κάθε μία. Το “Epitaph One” είναι το φινάλε της 1ης.

Astonishing X-Men

Τη δουλειά για το “Avengers” ο Γουήντον σε μεγάλο βαθμό την εξασφάλισε χάρη στο “Astonishing X-Men” , δηλαδή το εκπληκτικό, πανέμορφο (σχεδιάρες Τζον Κάσαντεϊ) run του στους X-Men της Marvel Comics. Σε αυτά τα μόλις 25 τεύχη (που από ένα σημείο και μετά έκανε απλά άπειρο χρόνο να ολοκληρώσει, οπότε είμαστε τυχεροί που σήμερα μπορούμε να τα διαβάσουμε σε 2 πολυτελείς τόμους με σκληρό εξώφυλλο) βρίσκει ένα αντίδοτο στο γονίδιο της μετάλλαξης, θέτει τους X-Men αντιμέτωπους με τον εφιάλτη του Danger Room, και τους στέλνει στο διάστημα, κάνοντας στην πορεία απολύτως εμφανές από πού έχει αντλήσει σχεδόν κάθε στάλα έμπνευσής του για τη “Buffy”, δηλαδή από τα X-Men κόμικς του Κρις Κλάρεμοντ.

Εκτός από δράση, χιούμορ και άψογο characterization, βρίσκει κανείς εδώ όλα τα γνωστά συστατικά των σεναρίων του Γουήντον: τραγωδία, ηρωισμό, ενοχές, εκμετάλλευση, πάθος, ξέρεις, τα βασικά. Μπόνους: Αυτή η σελίδα και αυτό το καρέ. Μαγεία.

Πόσο είναι και τι είναι: 2 μεγάλοι σκληροί τόμοι ή αλλιώς 4 μικροί τόμοι ή αλλιώς 25 τεύχη ή αλλιώς 4 story arcs κι ένα τεύχος-φινάλε.

Angel, season 5

Θα είναι κρίμα να επεκταθώ περί της 5ης σεζόν του “Angel” γιατί ακόμα και το βασικό της concept προδίδει πολλά για τη σειρά. Ας πούμε πως αυτή η τελευταία σεζόν είναι η καλύτερη από τα 12 χρόνια “Buffy” + “Angel”, με το mission statement της σειράς φαινομενικά να αντιστρέφεται αλλά στην πραγματικότητα όχι: Ο Γουήντον κι οι σεναριογράφοι του καταλήγουν, εν τέλει, να εξερευνούν βαθύτερα από ποτέ, τον αγώνα για κοινωνική αλλαγή. Λίγο μετά τα μέσα της σεζόν το τιμ έμαθε πως η σειρά επρόκειτο να κοπεί, με αποτέλεσμα (ενώ ως εκεί προχωρά με μια περισσότερο αυτοτελή λογική στα επεισόδια) να πιάσει ένα ξαφνικό κρεσέντο και να παραδώσει ένα απίστευτο τελευταίο σερί επεισοδίων, με την εμφάνιση ενός περίπου-νέου χαρακτήρα.

Καθόλου συμπτωματικά, το “Angel” έχει και ένα από τα καλύτερα φινάλε όλων των εποχών.

Η σειρά, εν γένει, είναι τρομερά άνιση και για καιρό αναζητά την ταυτότητά της. Η 1η σεζόν πρακτικά δε βλέπεται, είναι σαν μια αβέβαιη μίξη “X-Files” και Μπάτμαν. Η 2η είναι μια εκπληκτική fantasy τραγωδία. Η 3η είναι συναρπαστική. Η 4η είναι ξαφνικά λες και βλέπεις “Alias”. Η 5η είναι αριστούργημα. Αν κάτι μένει συνεπές, είναι ο τρόπος που κοιτάζει το άτομο ως μέλος μιας κοινωνίας δίχως πολλή ελπίδα, μα με τη βεβαιότητα πως δεν υπάρχει άλλος δρόμος πέρα από την συνεχή πάλη: Όπως λέει και η διασημότερη ατάκα της σειράς, “Ιf nothing we do matters, then all that matters is what we do.”

Πόσο είναι και τι είναι: Η σειρά έχει 5 σεζόν. Η 5η σεζόν, όπως κι όλες οι προηγούμενες, αριθμεί 22 επεισόδια.

Toy Story

Α, ναι, μέσα σε όλα ο Γουήντον βοήθησε την Pixar στρώνοντας το σενάριο της πρώτης ταινίας του στούντιο. Για την ταινία αυτή κέρδισε και μια υποψηφιότητα Όσκαρ Σεναρίου. Χρειάζεται να πούμε κάτι παραπάνω για το “Toy Story”;

Πόσο είναι και τι είναι: Μια ταινία, πάνω στην οποία χτίστηκε μια αυτοκρατορία.

Dr. Horrible’s Sing-Along Blog

Όταν το Χόλιγουντ σταμάτησε να δουλεύει πριν 7 χρόνια με την απεργία των σεναριογράφων, ο Γουήντον κάλεσε συνεργάτες και φίλους (όχι, δεν βάλαμε ξανά κατά λάθος το κείμενο για το “Much Ado About Nothing”) και μαζί με τη βοήθεια των αδερφών του Τζεντ και Ζακ, και της Μορίσα Τανκαρόεν, γράφει και σκηνοθετεί ένα ανεξάρτητο web series υπερηρωικό μιούζικαλ επειδή ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ.

Αν έπρεπε να βάλω σε σειρά αξιολόγησης όλα του τα έργα στην ολότητά τους, τότε αυτό μάλλον θα έμπαινε στο #2 μετά το “Firefly”. Επηρεασμένο από Σόντχαϊμ και από κάθε άλλο είδος μιούζικαλ που αγάπησε ο Γουήντον, λέει την ιστορία ενός villain-καρικατούρας σε πάλη με τον εαυτό του, που σε δεύτερο επίπεδο εξερευνά την κοινωνική και ατομική ηθική, την ιδέα του συμβιβασμού, και τη σχέση της ανεξαρτησίας με την κυρίαρχη τάξη. (Ο Dr. μιλάει συνέχεια για το status quo, για αναρχία, για το κακό και το καλό μέσα του.)

Επίσης έχει ωραία τραγούδια. Και επίσης-επίσης, στο DVD υπάρχει μιούζικαλ ηχητικός σχολιασμός, δηλαδή είναι ένα Commentay Musical. Είναι προφανές πως στην απεργία οι Γουήντονς είχαν πολύ ελεύθερο χρόνο στα χέρια τους.

Πόσο είναι και τι είναι: Μια μίνι σειρά 3 επεισοδίων, συνολικής διάρκειας 40 λεπτών.

The Avengers

Α, ναι οι “Avengers”! Τους θυμάσαι; Ο Γουήντον ένωσε στην οθόνη τους μεγαλύτερους υπερήρωες της Marvel (δηλαδή τους μεγαλύτερους υπερήρωες των οποίων τα δικαιώματα είχε ακόμα η Marvel) σε μια ταινία που είναι βασικά το “Breakfast Club” αλλά με υπερήρωες.

Λειτουργεί, χωρίς να είναι τόσο δεδομένο το ότι θα λειτουργούσε. 3 χρόνια μετά, παραμένει ένα είδος απόλυτης έκφρασης χαράς στην οθόνη.

Διάβασε επίσης:

• Βλέποντας από κοντά τους Avengers, το απόλυτο κινηματογραφικό supergroup

• Επιβίωσα έναν μαραθώνιο “Avengers”

• “Avengers: Age of Ultron”

*To “Avengers: Age of Ultron” βρίσκεται στις αίθουσες, όλες οι υπόλοιπες δουλειές του Τζος Γουήντον είναι διαθέσιμες σε DVD, εκτός από το “Astonishing X-Men” που είναι κόμικ και είναι διαθέσιμο σε αυτό το χάρτινο, βιβλίο σα να λέμε.