Μια αναδρομή στις τρεις διαστάσεις

Τη στιγμή στην ιστορία που ο κόσμος συνέρρεε στις αίθουσες που μας έβαζαν στον φανταστικό κόσμο της Παντόρα, στο “Avatar” του Τζέιμς Κάμερον, κάνοντας το φιλμ το εμπορικότερο όλων των εποχών, ήταν δεδομένο πως μια νέα εποχή ανέτειλε για το εμπορικό σινεμά. Ή μάλλον όχι ακριβώς. Γιατί ξέρεις τι λένε για την Ιστορία. Ότι κάνει…

Ναι, έλα, πες το.

Ευχαριστούμε. Κύκλους λοιπόν. Η Ιστορία κάνει κύκλους.

Έτσι κι εκείνη του 3D. Το οποίο έχει αναστηθεί και πεθάνει και αναστηθεί ξανά ένα μάτσο φορές. Αυτή είναι λοιπόν μια σύντομη οπτική ιστορία του, μέσα από σπάνια screencaps των ταινιών-σταθμούς. Ξεκινώντας, είτε το πιστεύεις είτε όχι, από το 1915.

Ναι, το 3D κοντεύει να κλείσει 100 χρόνια.

1902: Η πρώτη ταινία φαντασίας

Το πρώτο γνωστό φιλμ επιστημονικής φαντασίας στην ιστορία του σινεμά είναι το “Ταξίδι στη Σελήνη” του Ζωρζ Μελιέ. Προφανώς δεν ήταν 3D, αλλά αν δεν υπήρχαν τα φιλμ φαντασίας δε θα είχαμε πολυασχοληθεί ποτέ με το 3D, για να είμαστε ειλικρινείς. Ή με το σινεμά.

1915: Το πρώτο φιλμάκι

Τον Ιούνιο του ’15 σε ένα σινεμά στη Νέα Υόρκη παρουσιάστηκαν τρία μικρά φιλμάκια που εξερευνούσαν μια νέα τεχνολογία, σε εντελώς πειραματικό ακόμα στάδιο. Το “Jim, the Penman” παρουσίαζε φιλμ με διπλές εικόνες φωτογραφημένες σε απόσταση δυόμιση ιντσών, με χρωματικούς προβολείς, ώστε με χρήση γυαλιών κόκκινου και πράσινου χρώματος, να δημιουργείται η ψευδαίσθηση του βάθους. Το πρώτο 3D στην ιστορία μπέρδεψε τους θεατές, δημιούργησε πονοκεφάλους και δέχθηκε επιθέσεις επειδή “η μέθοδος δε θα γίνει ποτέ εμπορική καθώς αποσπά από την πλοκή”. Αχ, η Ιστορία, το μεγαλύτερο τρολ.

1922: Η πρώτη 3D ταινία

Το “The Power of Love” προβλήθηκε το Σεπτέμβριο του 1922 στο Λος Άντζελες στο πλαίσιο παρουσίασης σε υποψήφιους -ας το πούμε- διανομείς και θεωρείται η πρώτη 3D ταινία στην ιστορία που χρησιμοποιούσε την ανάγλυφη τεχνολογία και γυαλιά δύο χρωμάτων. Όπως θα περίμενε κανείς βάσει των προ επταετίας αντιδράσεων, η ταινία μπέρδεψε, σύγχυσε, δεν αογράστηκε, και σήμερα θεωρείται χαμένη.

1936: Πειραματισμός στη διάρκεια της Ύφεσης

Καθώς οι ταινίες γίναν έγχρωμες, η ανάγλυφη μέθοδος ουσιαστικά πέρασε στην αχρηστία- οι χρωματικοί προβολείς μπλε και κόκκινου παραποιούσαν τα χρώματα της ίδιας της ταινίας. Παρόλαυτά ο πειραματισμός με την τεχνική συνεχίστηκε ακόμα και στη διάρκεια της δυσκολότερης περιόδου, όπως ας πούμε στο μικρού μήκους “Audioscopiks” που κέρδισε και Όσκαρ το 1936.

1947: Το πρώτο έγχρωμο, ομιλών 3D

Ο “Ροβινσώνας Κρούσος” του Αλεξάντερ Αντρεϊέφσκι το 1947 έγινε η πρώτη έγχρωμη ομιλούσα ταινία που αποτέλεσε πετυχημένο 3D. Τα ανάγλυφα γυαλιά έδωσαν τη θέση τους σε μια πειραματική τεχνική, όπου η ταινία προβαλλόταν σε μια μεταλλική οθόνη με ανεπαίσθητη κινησεολογία που έστελνε τις δίδυμες εικόνες εναλλάξ στα δύο μάτια. Το κοινό ενθουσιάστηκε.

1953: Το πρώτο 3D με στερεοφωνικό ήχο

Εν μέσω της πρώτης μεγάλης άνθισης του 3D, το “House of Wax” του 1953 ξεχωρίζει, καθώς εισήγαγε και την ταυτόχρονη χρήση του στερεοφωνικού ήχου. Πολλαπλή επίθεση σε όλες τις αισθήσεις! (Μόνο μια Πάρις Χίλτον έλειπε.) Όσο για τον Αντρέ ντε Τοθ, το σκηνοθέτη της ταινίας, εκείνος έτσι κι αλλιώς δε μπορούσε να θαυμάσει το κατόρθωμά του: Καθώς είχε μόνο ένα μάτι, του ήταν αδύνατον να αντιληφθεί το εφέ του 3D.

’50s: Η πρώτη χρυσή εποχή

Το πρώτο μεγάλο μπαμ σε 3D παραγωγές (κυρίως θρίλερ και τερατοταινίες) έγινε μέσα σε μια τριετία στο πρώτο μισό των ’50s επειδή, και σταματήστε με αν το έχετε ακούσει ξανά αυτό, η μεγάλη διάδοση της τηλεόρασης θεωρήθηκε από τη βιομηχανία ως απειλή για το σινεμά, και το gimmick του 3D ήταν το επιπλέον στοιχείο που θεωρήθηκε πως θα έφερνε τον κόσμο στις αίθουσες. “Αυτό δε μπορείτε να το απολαύσετε στο σπίτι!”, πήγαινε κάπως το σκεπτικό. Η τεχνολογία υποχώρησε μετά από λίγα χρόνια, το σινεμά επιβίωσε μια χαρά.

1960: Το πρώτο Cinemascope 3D

Το πρώτο σινεμασκόπ 3D ήρθε το 1960, ύστερα από χρόνια αδράνειας, με το “September Storm”.

1969: Μια τσόντα φέρνει νέα τεχνολογία

Κόστισε $100,000 για να παραχθεί, ήταν μια τρισδιάστατη σοφτ τσόντα, παιζόταν με επιτυχία στις αίθουσες για καμιά διετία, όντας το μοναδικό ουσιαστικό 3D μπλοκμπάστερ ανάμεσα στα ’50s και τα ’80s. Σαν αυτά να μην αρκούσαν για τις “Stewardesses”, το φοβερό είναι ότι πήγαν και μπροστά την τεχνολογία! Όπου πλέον οι δύο εικόνες τυπώνονταν στριμωχτά η μία δίπλα στην άλλη και χρησιμοποιούσε αναμορφικό φακό. Ένα αποφασιστικό βήμα προς το να γίνει το 3D εύκολο και φτηνό.

1970: Γουώρχολ, Φρανκενστάιν

Όχι, τίποτα, απλά ότι υπήρξε μια 3D τερατοταινία με τίτλο “Andy Warhol’s Frankenstein”.

’80s: Η νέα Αναγέννηση

Με την παράλληλη ανάπτυξη της τεχνολογίας IMAX η βιομηχανία μπόρεσε να εκκινήσει μια νέα χρυσή εποχή για το 3D, ως απάντηση -και πάλι, ελεύθερα σταματήστε με αν σας θυμίζει ξανά κάτι αυτό- στην έκρηξη του home entertainment, που φυσικά όπως κι η τηλεόραση θα σκότωνε το σινεμά αν δε βρισκόταν κάτι να φέρει τον κόσμο στις αίθουσες για μια εμπειρία που “δεν μπορείς να τη ζήσεις στο σπίτι!” Οπότε ξεκάθαρα η απάντηση ήταν τρομοσκουπίδια όπως το εικονιζόμενο “Amytiville 3-D”. Σπόιλερ: Μετά από λίγα χρόνια η μόδα έσβησε και πάλι. Το σινεμά επιβίωσε κι από την απειλή του βίντεο.

1986: 3D, Μάικλ Τζάκσον, Disney

Το αποκορύφωμα του gimmick, αυτή η ατραξιόν στα θεματικά πάρκα της Disney, ο “Captain Eo” του Φράνσις Φορντ Κόπολα με τον Μάικλ Τζάκσον στον πρωταγωνιστικό ρόλο.

2007: Το πρώτο Real D 3D

Δύο δεκαετίες και μερικά σποραδικά δείγματα αργότερα, η 3D τεχνολογία είναι πλέον απόλυτα ψηφιακή. Το “Scar 3D” είναι η πρώτη ταινία που γυρίζεται εξολοκλήρου με χρήση Real D 3D τεχνολογίας , ένα ακόμα όπλο στα χέρια της βιομηχανίας απέναντι στη συνεχιζόμενη μάχη απέναντι στους Εχθρούς Του Σινεμά. Αυτή τη φορά η μεγάλη απειλή είναι το ίντερνετ, κι όπως θα έχεις ως τώρα υποπτευθεί, το 3D πρόκειται να ζήσει μια ακόμα χρυσή εποχή.

2009: Η εμπορικότερη ταινία όλων των εποχών

Το “Avatar” του Τζέιμς Κάμερον, για να είμαστε ιστορικά ακριβείς, δεν έκανε όντως κάτι εντελώς-εντελώς καινούριο. Απλά, ξέρεις, έγινε η ναυαρχίδα της 3D μανίας, και ταυτόχρονα η εμπορικότερη ταινία όλων των εποχών. Ίσως αυτή τη διαφορά να είναι διαφορετικά τα πράγματα;

2011: O Μελιές σε 3D

Το “Hugo” του Μάρτιν Σκορσέζε αναπαριστά το “Ταξίδι στη Σελήνη” του Μελιές σε 3D, φέρνοντας σε πλήρη κύκλο μια ολόκληρη πτυχή της ιστορίας του σινεμά. Και δανείζοντας έτσι στο 3D την καλλιτεχνική βαρύτητα του ονόματός του και του ιστορικού του εγχειρήματος. Για πρώτη φορά, ο σινεφίλ δάκρυσε με το 3D. Πλέον, βρισκόμαστε σε ένα νέο κεφάλαιο.

*Η “Ζωή του Πι” βγαίνει στις αίθουσες σήμερα από την ODEON.