O Mickey του 21ου αιώνα είναι ο κορυφαίος Mickey
Πώς έφτασε ο Mickey Mouse να περνάει τώρα την καλύτερη φάση του;
- 24 ΝΟΕ 2018
Καμία, μα καμία από τις μεγάλες εταιρείες παραγωγής που έχτισαν το Hollywood δεν έχουν τόσο άρρηκτα συνδεδεμένη την ταυτότητά τους με τους ιδρυτές τους όσο η Disney Company. Η Universal, η 20th Century Fox, η Paramount – όλες ξεκίνησαν μια δημιουργική επανάσταση σε μια κοινή περίπου δεκαετία. Αλλά πέρα από το εύλογο συμπέρασμα ότι τη Warner Bros. την είχαν κάποια αδέλφια που τα λέγανε Warner, πόσα πραγματικά γνωρίζεις για τους ανθρώπους που έβαλαν τα σκαριά της βιομηχανίας ψυχαγωγίας; Για τη Disney όμως, ο Walt και το ποντίκι του είναι το brand του στούντιο. Τα αυτιά του Mickey Mouse, το εύχαρο σφύριγμα της φωνής που του δανείζει ο ίδιος ο Disney κάθε φορά που ξεκινά ένα μπλοκμπάστερ της εταιρείας, η εύπλαστη φιγούρα του – όλα ανήκουν στο εικονογραφικό DNA του κολοσσού όσο ο Walt Disney στην αφήγηση του αληθινού Αμερικανικού Ονείρου.
Τέτοια έγινε η σύνδεση του Mickey με το στούντιό του τελικά, που του απαγορεύτηκαν τα λάθη. Σε συνδυασμό με τις τρομακτικές απαιτήσεις που ακολουθούν πάντα ένα είδωλο – μια θέση που το τρωκτικό έλαβε φοβερά άμεσα το 1928 μετά την εκτόξευση του short Steamboat Willie – η ταύτιση του Mickey με την επίδραση της μαμάς-εταιρείας τού φόρεσε την υποχρέωση να είναι πάντα τέλειος. Ποτέ πολύ τσαλακωμένος. Ο Walt Disney είχε φτιάξει ένα τέρας επιτυχίας που, όταν δεν του χάριζε τον κόσμο απλόχερα, του έβαζε τρικλοποδιές.
Μετά το ‘53 λοιπόν, και ενώ στα κόμικ του Floyd Gottfredson και στις ευρωπαϊκές εκδόσεις κατάφερε να διατηρήσει την αρχική του ιδιοσυγκρασία, ο Mickey απομακρύνθηκε από τη μεγάλη οθόνη που τον έκανε σούπερσταρ και υιοθέτησε απόλυτα την εταιρική του στάμπα. Ήταν εκεί για να σε υποδεχτεί στο Mickey Mouse Club, σε περίμενε πίσω από τις πύλες της Disneyland, πουλούσε γύρω στα 5 εκατομμύρια προϊόντα διακοσμημένα με τα αυτιά του ανά ημέρα και, φυσικά, βρισκόταν πάντα στο πλευρό του πατέρα του. Μέχρι και το τέλος.
Χρειάστηκε η επιμονή του Burny Mattinson, του θρυλικού storyboarder που γιόρτασε πρόσφατα τα 65 του χρόνια στη Disney Company ως ο μακροβιότερος πια υπάλληλος του στούντιο, για να επαναφέρει τον Mickey στο κινηματογραφικό του σπίτι, με το παρολίγον οσκαρικό Mickey’s Christmas Carol το 1983. Ακολούθησε μια συνάντηση πεπρωμένου με τον Bugs Bunny στο Who Framed Roger Rabbit το 1988, και αμέσως μετά το υπέροχο και υποτιμημένο The Prince and the Pauper το 1990.
Το δίκαιο comeback του όμως θα γινόταν το 2013. Και ναι, η λέξη comeback μόνο κάπως πρόχειρα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για έναν σταρ που δεν σταμάτησε ποτέ να ιδρώνει τη φανέλα του στην πραγματικότητα, αλλά δικαιούται και ο Mickey μια αναγέννηση από τις στάχτες του.
Το 2013 λοιπόν, και μετά από την επιτυχία σειρών που περιστρέφονταν γύρω του όπως το Mickey Mouse Works, το House of Mouse και το πολλαπλών σεζόν Mickey Mouse Clubhouse, ο Mickey έζησε και τη δική του επιστροφή στις ρίζες.
Στο υποψήφιο για Όσκαρ Get a Horse! που συνόδευσε το Frozen, το θαυματουργό χέρι του Eric Goldberg έφτιαξε τον ποντικό τόσο κοντά στην εκδοχή του από το ‘28, που στις δημοσιογραφικές προβολές του short η Disney χρειάστηκε να ενημερώνει τους θεατές ότι όλο το animation είναι φρέσκο. Εμείς συναντήσαμε τον Goldberg στα γραφεία της Disney με αφορμή τα 90 χρόνια που γιορτάζει φέτος η μασκότ του στούντιο και γίναμε μάρτυρες ενός νέου προσωπικού του ρεκόρ. Μέσα σε 30’ μας είχε σχεδιάσει όλη την ιστορική αναδρομή του χαρακτήρα.
Το old school στιλ που χρησιμοποίησε στο Get a Horse! ενισχύθηκε μοναδικά από εκρήξεις χρώματος και 3D, και κολάκευσε το νευρικό slapstick του σεναρίου σε ένα εκτυφλωτικό, ξεκαρδιστικό αποτέλεσμα.
Το ποδαρικό όμως είχε γίνει νωρίτερα την ίδια χρονιά με τη σειρά Mickey Mouse στο Disney Channel. Τα τρίλεπτα επεισόδια έχουν από τότε κερδίσει 7 βραβεία Emmy και 16 βραβεία Annie, τα μεγαλύτερα βραβεία αφιερωμένα στο animation, ενώ φτάνουν σε εκατοντάδες εκατομμύρια θεατές με κάθε νέο κύκλο.
«Με έφεραν στο στούντιο με σκοπό να εξερευνήσω διαφορετικούς τρόπους αφήγησης για κλασικούς χαρακτήρες της Disney», μοιράστηκε μαζί μας ο Paul Rudish όταν τον βρήκαμε κι αυτόν στα γραφεία της εταιρείας. Ο Rudish δεν ήταν ξένος ούτε με τις βραβεύσεις, ούτε με τα μακρόπνοα πλάνα όταν τον τσίμπησε η Disney. Η δουλειά του στα Powerpuff Girls, το Samurai Jack, το Dexter’s Laboratory και το Star Wars: Clone Wars, τού είχε φτιάξει γερό όνομα στη βιομηχανία κινουμένων σχεδίων. Κυρίως λόγω της ευελιξίας του μέσα σε τελείως διαφορετικά κόνσεπτ χαρακτήρων και αισθητικής.
Ο Paul Rudish μας εξηγεί τη διαδικασία του. / Disney Archives
«Όπως κοιτούσα τα αγαπημένα μου πράγματα της Disney σκεφτόμουν συνεχώς… wow, πόσο πολύ μου αρέσουν τα παλιά καρτούν του Mickey. Κυρίως τα ασπρόμαυρα των ‘20s και ‘30s, ήταν πολύ αστεία. Σκέφτηκα θεέ μου, πόσο τέλειο θα ήταν να φτιάχναμε καινούρια. Ο Mickey ήταν το πιο επιδραστικό καρτούν για μένα καθώς μεγάλωνα και δεν είχαμε πια πολλά καρτούν του.
Όταν πρωτοπήγα στη Disneyland είχαν μια μεγάλη οθόνη στη Main Street και έδειχναν τα πρώτα του καρτούν. Είχα μαγευτεί. Δεν θα μπορούσα να τα είχα δει αλλιώς γιατί μιλάμε για την προ-VHS εποχή. Οπότε έπρεπε να περιμένω την προβολή τους στην τηλεόραση. Ήμουν 13 ετών και λέω ωπ, είναι όλα εδώ! Με ρωτούσαν αν ήθελα να πάω στα rides και έλεγα όχι, θέλω να δω τα καρτούν.
Μιλάμε για τον ορίτζιναλ σταρ του στούντιο και έναν από τους πιο αστείους χαρακτήρες του. Τι στο καλό, πρέπει να φτιάξουμε κι άλλα! Αλλά σκέφτηκα πως δεν θα με αφήσουν ποτέ να τον αγγίξω. Παραείναι πολύτιμος».
Τόσο πολύτιμος που για χάρη του αλλάζει κάθε φορά η νομοθεσία του copyright.
Σύμφωνα με τους νόμους που ίσχυαν το 1928 όταν κυκλοφόρησε το Steamboat Willie (1909 Copyright Act), η ιδιοκτησία της Disney για τον Mickey Mouse θα ίσχυε μέχρι και το 1984. Αμέσως μετά το Steamboat Willie θα περνούσε στη δημόσια ιδιοκτησία, όπως λόγου χάρη ο Ροβινσώνας Κρούσος, ο Πίτερ Παν, ο Πινόκιο, οι Αραβικές Νύχτες, ο Μάγος του Οζ και άλλες κλασικές ιστορίες.
Η Disney όμως δεν θα το άφηνε να περάσει έτσι. Η ταινία δεν έχτισε μόνο μια ολόκληρη αυτοκρατορία πέτρα-πέτρα, αλλά είχε και τη μεγαλύτερη συναισθηματική αξία για τον ιδιοκτήτη της.
Το σενάριο της που φυλάσσεται στα Walt Disney Archives μάς παρουσιάστηκε ως το σημαντικότερο κειμήλιο της εταιρείας. Δακτυλογραφημένο από τον ίδιο τον Disney και εικονογραφημένο από τον συν-δημιουργό του Mickey, Ub Iwerks, αυτό το κομμάτι χαρτί δεν έφευγε ποτέ από το πρώτο συρτάρι του μεγάλου αφεντικού.
Έτσι το στούντιο ξεκίνησε να ασκεί παρασκηνιακά πολιτική πίεση για την επέκταση του χρονικού πλαισίου, πετυχαίνοντας τον σκοπό του το 1976. Τότε το Κογκρέσο αποφάσισε να ακολουθήσει το παράδειγμα της Ευρώπης και να δώσει 50 έξτρα χρόνια στα έργα μεμονωμένων δημιουργών. Στην περίπτωση, δε, έργων προερχόμενων από εταιρείες, εξασφαλίστηκε αναδρομική παράταση. Η προστασία του Mickey πήγε αυτόματα από το 1984 στο 2003.
Φτάνοντας όμως στο 1990, η Disney άρχισε ξανά πιέσεις για μία ακόμη προέκταση. Μαζί με τη στήριξη κι άλλων ακόμη στούντιο, το νέο Copyright Act υπογράφηκε τελικά από τον Bill Clinton το 1998 (Sonny Bono Copyright Term Extension Act) και επέκτεινε την in-house ζωή του ποντικού έως το 2023. Οι επικριτές του νέου νόμου αναφέρονταν χλευαστικά σε αυτόν ως Mickey Mouse Act. Στο παρακάτω graphic, γνωστό και ως Mickey Mouse Curve, παρατηρεί κανείς την επιρροή που είχε ο χαρακτήρας στη νομοθεσία από τα 1930s και μετά.
Και αν σε πέντε χρόνια το Κογκρέσο δεν εγκρίνει κάποια ακόμη προέκταση, αυτό σημαίνει ότι ο καθένας θα μπορεί να χρησιμοποιήσει τον Mickey Mouse σε δουλειά του; Όχι ακριβώς. Το Steamboat Willie πρακτικά θα είναι μεν μέρος της δημόσιας ιδιοκτησίας, όμως επειδή η Disney έχει κατοχυρώσει τον Mickey ως εμπορικό σήμα (trademark), το μόνο που χρειάζεται να κάνει για να μην μπορεί να τον υιοθετήσει κάποιος άλλος είναι να τον χρησιμοποιεί συνεχώς.
Η χρήση αυτή προφανώς και είναι δεδομένη όταν μιλάμε για τέτοια σύμβολα. Δεν χρειάζεται να είναι όμως κονσέρβα. Μία τυποποιημένη διαδικασία.
Enter Rudish.
«Όσο σκεφτόμουν ότι δεν θα με αφήσουν να πειράξω τον Mickey, ήρθε ο πρόεδρος του Television Animation στο γραφείο μου και μου λέει “άκουσα ότι σου αρέσει ο Mickey Mouse”. Τώρα την κάτσαμε, είπα μέσα μου. Μου είπε όμως ότι υπάρχει μια εντολή για διάφορα τμήματα από τον Bob Iger, τον Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου, να δοκιμάσουμε κάτι διαφορετικό με τον Mickey. Ωραία, του είπα, γιατί να μην κάνουμε ξανά καρτούν του;».
Ακολούθησαν, φυσικά, συζητήσεις για εκμοντερνισμό του χαρακτήρα. Τι αρέσει στα παιδιά σήμερα; Αυτή ήταν η ερώτηση που έπεφτε στο τραπέζι. Ευτυχώς για πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Οι διοικητικοί του development θα υποστήριζαν τελικά τη γνώμη του Rudish.
«Δεν έχει χαλάσει ο Mickey. Και δεν χρειάζεται να διορθώσω κάτι που δεν έχει χαλάσει. Τα μοντέρνα καρτούν γίνονται μοντέρνα επειδή τα φτιάχνουμε σε μοντέρνα εποχή με μοντέρνους καλλιτέχνες. Δεν χρειάζεται να βάλουμε τον Mickey να δουλεύει στην Apple και να έχει όλα τα τελευταία γκάτζετ. Ίσα-ίσα έτσι θα γινόταν παρωχημένος πολύ γρήγορα.
Οπότε συμβουλεύτηκα τα πιο παλιά καρτούν και τα κόμικ – ο Floyd Gottfredson είχε πάντα αυτές τις πολύ γοητευτικές ερμηνείες για τους χαρακτήρες. Πήρα ό,τι χρειαζόμουν, έφτιαξα storyboards και τα παρουσίασα σε όλους τους υψηλά ιστάμενους. Ενθουσιάστηκαν τόσο πολύ που μου είπαν τέλεια, θέλουμε 100 τέτοια! Τους λέω, μήπως να ξεκινούσαμε με 20; Οπότε μαζέψαμε τους κατάλληλους συνεργάτες, κάναμε brainstorming και να ‘μαστε τώρα στην 5η σεζόν».
Οι αναφορές του στον Gottfredson διατρέχουν όλη τη σειρά. Στην αναζήτηση του αυθεντικού Mickey, ο δρόμος σε βγάζει ούτως ή άλλως υποχρεωτικά στον θρυλικό καρτουνίστα. Όσο ο ποντικός αποστειρωνόταν κινηματογραφικά και τηλεοπτικά από τα ‘50s και μετά, ο Gottfredson διατηρούσε την περιπετειώδη φύση του στο χαρτί χωρίς να του στερεί το προφίλ του everyman. Μπορείς να πεις και ότι τον έσωζε με κάθε νέο τεύχος.
Και στη σειρά του Rudish, ο Mickey είναι ένας θαρραλέος κατεργάρης με καλές προθέσεις που δεν είναι υπεράνω ύποπτων μεθόδων για να πετύχει τους στόχους του. Οι οποίοι κιόλας συνήθως είναι φανταστικά απλοϊκοί και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο γίνονται ιδανικό φόντο για τα θεοπάλαβα άκρα στα οποία φτάνει για χάρη τους.
Γιατί ας πούμε να μην πετάξει – κυριολεκτικά – σε όλο το Παρίσι πάνω στο σκούτερ του, όταν το καφέ της Minnie έχει ξεμείνει από κρουασάν και του ζητάει να της φέρει μερικά φρέσκα;
Στο βραβευμένο Croissant de Triomphe, ο Mickey οδηγεί πάνω στα άλλα αυτοκίνητα, κάνει τις άμοιρες μοναχές που βρέθηκαν στο διάβα του ιπτάμενες, σπινιάρει πάνω στην Παναγία των Παρισίων υπό τα χειροκροτήματα των γκάργκοϊλ, ξεπουπουλιάζει κότες, καβαλάει αρνιά, πετάει πίτες στους αστυνομικούς που τον κυνηγούν και διαλύει τον αρραβώνα της Σταχτοπούτας με τον Πρίγκιπα. Και όλα αυτά επειδή θέλει να εντυπωσιάσει το κορίτσι του.
Ο Mickey και όλοι του οι φίλοι – ο Rudish χρησιμοποιεί μέχρι και την παραγκωνισμένη Clarabelle από το κλασικό καστ του ήρωα – περιπλανώνται στο Παρίσι, τη Βενετία, τη Νέα Υόρκη, το Τόκιο. Δεν έχουν και δεν θα πρέπει να έχουν ποτέ τους σύνορα. Έρχονται σε επαφή με άπειρους άλλους ήρωες της Disney σε ένα εσωτερικό σύμπαν. Αυτοσαρκάζονται και αναφέρονται στην ίδια τους την ιστορία με πανέξυπνους τρόπους. Τα σοφιστικέ visuals που τους πλαισιώνουν εκδηλώνουν την ειλικρινή αγάπη των δημιουργών για την πειραματική αισθητική της Disney, βρίσκοντας τις ρίζες τους στα classics.
«Παίρνουμε πολλή έμπνευση από τα backgrounds των ταινιών και των shorts της Disney από τα μέσα του περασμένου αιώνα. Και τα αλλάζουμε κιόλας μία στο τόσο όταν το σηκώνει μια ιστορία. Υπάρχουν, ας πούμε, επιρροές από τα backgrounds του Walt Peregoy στα 101 Σκυλιά της Δαλματίας και τα απίστευτα backgrounds της Mary Blair από τα 1950s».
Ο ίδιος ο Mickey τώρα, υπέστη κι αυτός το δικό του makeover και αυτή τη φορά είναι σαφώς πιο δραστικό από προηγούμενά του. Ταιριάζει όμως απόλυτα στην άτακτη, σημερινή εκδοχή του.
«Όσο ήμουν ακόμα στο development, ένας από τους φίλους μου ανάμεσα στα στελέχη ήρθε από το γραφείο μου. Είχα παντού model sheets και μελετούσα τα διαφορετικά στιλ του χαρακτήρα.
Και μου λέει ναι, μπράβο, πολύ ωραία όλα αυτά. Τώρα βάλτα όλα στην άκρη και ζωγράφισέ τον όπως θα τον ζωγράφιζες. Χωρίς να σκέφτεσαι. Άλλον Mickey νόμιζα ότι έφτιαχνα σ’ εκείνη τη φάση, αλλά δεν έχω τον καρπό του Gottfredson, έχω τον δικό μου. Και όλα όσα ήξερα μέσα μου γι’ αυτόν βγήκαν κάπως απ’ το χέρι μου».
Και τι ακριβώς ήξερε;
«Σίγουρα έχει μια αισθητική γοητεία το σχέδιό του. Είναι πολύ απλό, πολύ φιλικό στα σχήματά του. Είναι εμβληματικό. Είναι έντονος σχηματικά, αλλά έχει περιορισμένο χρώμα. Θα τον κολλήσει πάνω σε οτιδήποτε και θα τραβήξει τον κόσμο. Αλλά το θέμα είναι η προσωπικότητά του.
Ο κόσμος τον αγαπάει γιατί γεφυρώνει ένα κενό. Έχει την κατάπληξη ενός παιδιού, αλλά την επιδεξιότητα ενός ενήλικα. Δεν έχει σοφία όμως ακόμα. Νομίζω ότι μέρος της γοητείας του είναι το ελάττωμά του – η αφέλεια. Είναι τόσο θετικός, τόσο εξωστρεφής, που βρίσκει τον εαυτό του στις πιο τρελές καταστάσεις και δεν το παίρνει είδηση μέχρι να είναι πολύ αργά. Θες να τον βλέπεις να ξεπερνά τις δυσκολίες με τον σουρεάλ του τρόπο.
Μόνο ο Mickey μπορεί να βρει αυτόν τον τρόπο».
Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στις 24 Νοεμβρίου του 2018.
