Napoleon, ένα ανεστίαστο έπος από τον Ridley Scott
Το Napoleon είναι εγκληματικά σοβαροφανές. Αυτό το κάνει την πιο νίντζα κωμωδία της χρονιάς.
- 23 ΝΟΕ 2023
Υπάρχει κάπου εκεί έξω μία τετράωρη εκδοχή του Napoleon, του νέου έπους από τον Ridley Scott, με πρωταγωνιστή τον Joaquin Phoenix στον ομώνυμο ρόλο. Εκείνη, έστω και δυνητικά (ακόμα πιο) κουραστική, δεν αποκλείεται να είναι πιο αποδοτική στους στόχους της. Δεν είναι απολύτως σαφές ποιοι είναι αυτοί, αλλά ας πούμε ότι διαφαίνονται σίγουρα δύο τέτοιοι – να μας δείξει ο Scott την άνοδο και την πτώση ενός θρυλικού στρατηλάτη, και να σκιαγραφήσει την ιδέα ότι, πολλοί από αυτούς τους γιγάντιους άνδρες, θα μπορούσαν να είναι αποσυνδεδεμένοι από την πραγματικότητα υπερτροφικοί μπέμπηδες.
Διαβάζω ότι η στέψη του Napoleon είχε διαρκέσει 2,5 ώρες, περίπου δηλαδή όσο κρατάει η εκδοχή της ταινίας που κυκλοφορεί τώρα στις αίθουσες. Είχε γίνει το 1804 στη Notre Dame, και οι καλεσμένοι είχαν φάει σοκολάτα και λουκάνικο. Δεν βλέπουμε πολλά από αυτήν, αλλά δεν είδαμε πολλά και από οτιδήποτε. Ο Scott βιάζεται να φτάσει στο επόμενο μεγάλο γεγονός. Και αυτά που διαλέγει να μη δείξει, τα αναφέρει και αυτά στα πεταχτά να μη μείνουν απ’ έξω. «Έχω ήδη κατακτήσει την Ιταλία, η οποία παραδόθηκε χωρίς συγκρούσεις», γράφει κάποια στιγμή ο ήρωας στην Ιωσηφίνα. Και πάμε στα επόμενα.
Photo by: Aidan Monaghan
Ο Scott, βέβαια, δεν προσπερνάει τις μεγαλύτερες μάχες του. Ευτυχώς γιατί είναι το εύκολο highlight της ταινίας και ο κυριότερος λόγος να δει κανείς το Napoleon στη μεγάλη οθόνη. Οι σεκάνς μάχης δεν είναι τίποτα λιγότερο από μεγαλειώδεις, επιβεβαιώνοντας τη δεινή κινηματογραφική στρατηγική ενός σκηνοθέτη που καθοδηγεί λεγεώνες ηθοποιών και τεχνικών σα μαέστρος. Οι εναέριες λήψεις και η κινηματογράφηση ευρείας οθόνης μεταδίδουν αίσθηση ακριβείας των στρατιωτικών σχηματισμών, μεταφέροντάς μας σε πυκνά πεδία μάχης. Στο Austerlitz, την καλύτερη μάχη του φιλμ και ένα αριστούργημα τακτικής σύμφωνα με ιστορικούς στην αληθινή ζωή, ο Scott αφαιρεί μεγάλο μέρος του χρώματος αφήνοντας μόνο το παλλόμενο κατακόκκινο αίμα στον πάγο όπου τόσοι πολλοί άνδρες συναντούν τον θάνατό τους.
Η ταινία αντιμετωπίζει ανέμελα το τεράστιο μέγεθος της απώλειας ζωής, όπως άλλωστε έκανε και ο ίδιος ο Βοναπάρτης. Το τέλος της ταινίας τονίζει ακριβώς το πόσο ανέμελος ήταν με τον θάνατο που έσπερνε: η οθόνη μαυρίζει και αναγράφονται με λευκά γράμματα οι νεκροί που υπολογίζεται ότι έπεσαν στις μάχες του, τρία εκατομμύρια το σύνολο. Ο πένθιμος τόνος της κάρτας δεν ταιριάζει στην ταινία που συνολικά προηγήθηκε, αυτήν που δεν υπολογίζει κανέναν άλλον από τον ίδιο τον ηγέτη, ταιριάζει αν μη τι άλλο όμως στις κωμικές τάσεις της.
Το Napoleon μπορεί να είναι η πιο νίντζα κωμωδία της χρονιάς. Δεν είναι σίγουρα η παραπολυσοβαρή σαιξπηρική τραγωδία για έναν τρελό βασιλιά που υπονοούν τα τρέιλερ της.
Ο Joaquin Phoenix παίζει τον πιο ιδρωμένο αυτοκράτορα στην ιστορία ως έναν άλλο Michael Scott. Τραυλίζει, κομπιάζει, απαιτεί τον θαυμασμό, κάνει προβολές σε όποιον παίρνει ο Χάρος, προβαίνει σε βαρύγδουπες, γελοίες δηλώσεις. «Το πεπρωμένο μού έστειλε αυτό το παϊδάκι!». «Νομίζετε ότι είστε κάποιοι απλώς επειδή έχετε πλοία;;;!!». Ποιος θα πίστευε ότι το Napoleon θα είχε μερικές από τις αστειότερες ατάκες του κινηματογραφικού έτους;
Το ειδύλλιο του Ναπολέοντα με τη χήρα Ιωσηφίνα, μία πάντοτε μαγνητική Vanessa Kirby, είναι ευγενές και άξεστο σε ίσες ποσότητες. Η σεξουαλική τους χημεία είναι πρακτικά μηδενική – ετοιμάσου για κάποιες από τις χειρότερες ερωτικές σκηνές που έχεις δει στην οθόνη – η συναισθηματική τους όμως συνεξάρτηση οδηγεί σε εκρηκτική οικειότητα, με απίστευτες απαιτήσεις και διακηρύξεις. Η Ιωσηφίνα παρουσιάζεται εδώ ως το κλειδί για την ψυχής του Ναπολέοντα, όμως είναι εξαιρετικά τεχνητή ως χαρακτήρας. Το σενάριο τη βλέπει ως όχημα δράματος και όχι ως αληθινή γυναίκα.
Photo by: Aidan Monaghan
Η ταινία δεν είναι λεπτή στην απεικόνιση της ανάγκης, όμως οι πινελιές της είναι αρκετά λεπτομερείς ώστε να ζωγραφίσουν το πορτρέτο ενός μαμάκια με πνευματική υποανάπτυξη που έχει ακούσει πολλές φορές ότι αξίζει τον κόσμο όλο. Ο Scott και ο διευθυντής φωτογραφίας Dariusz Wolski ωστόσο δεν παρουσιάζουν τις κωμικές στιγμές με την τυπική οπτική γλώσσα της κωμωδίας.
Εκεί που μία πολιτική σάτιρα του Armando Iannucci βρίσκει το γέλιο στη θεατρική σκηνοθεσία και σε μία φωτεινή παλέτα που αφοπλίζει το κοινό, το Napoleon αγαπάει το έντονο οπτικό δράμα. Ο φωτισμός υψηλής αντίθεσης κρύβει κίνητρα στη σκιά, και κάθε περιφερειακή ερμηνεία αποδίδεται με πάθος. Η ταινία μπορεί να είναι απίστευτα αστεία, όμως το οπτικό της πλαίσιο προδίδει πάντοτε σοβαρότητα και αυτός είναι ίσως ο κύριος λόγος που το φιλμ μοιάζει τόσο ανεστίαστο.
Δεν θα φύγεις από το Napoleon με κάποια καλύτερη κατανόηση του ποιος ήταν ο ήρωάς του. Αλλά κατά μία έννοια, αυτό είναι ειλικρινές. Είναι ένας όγκος τόσο θολωμένος από τον θρύλο και τις φήμες που δεν θα τον γνωρίσουμε ποτέ πλήρως.
