Οι 10 καλύτερες ταινίες που είδαμε στις φετινές Νύχτες Πρεμιέρας

Με μεγάλες ελλείψεις-αστερίσκους όπως το Last Duel του Ridley Scott και το πολυαναμενόμενο French Dispatch του Wes Anderson (που όμως έχουν διανομή στην Ελλάδα και θα δούμε σύντομα), αυτές είναι οι δέκα ταινίες που ξεχώρισα φέτος στις Νύχτες Πρεμιέρας:

Azor

Ο Yvan De Wiel, ένας ιδιωτικός τραπεζίτης από τη Γενεύη, πηγαίνει στην Αργεντινή εν μέσω δικτατορίας για να αντικαταστήσει έναν συνάδελφό του που εξαφανίστηκε μέσα σε μία νύχτα. Οι πληροφορίες που λαμβάνει για τον Keys και τις σχέσεις του με την υψηλή κοινωνία του Μπουένος Άιρες είναι διφορούμενες και η αλήθεια, από την αρχή ως το φινάλε της ταινίας, κρύβεται πεισματικά ανάμεσα στις λέξεις.

Ο Andreas Fontana κάνει εδώ ένα καθηλωτικό ντεμπούτο ακριβείας, κρατώντας εντυπωσιακό έλεγχο πάνω στον τόνο ενός θρίλερ που δε μοιάζει σε τίποτα με τέτοιο. Ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος εκπλήσσει με το πόσο ψύχραιμα αποφεύγει τον πειρασμό ενός μεγαλύτερου θεάματος, διατηρώντας έντεχνα τη φρικιαστική ψύχρα που δημιουργεί το απλό του staging και η πολιτισμένη γλώσσα που χρησιμοποιούν οι πρωταγωνιστές του. Ο Fontana βρέθηκε στην Ελλάδα για τις Νύχτες Πρεμιέρας, stay tuned για συνέντευξή μας μαζί του.

Ιστορίες της Τύχης και της Φαντασίας (Guzen to Sozo)

Μία γυναίκα ερωτεύεται τον πρώην της καλύτερής της φίλης. Μία φοιτήτρια προσπαθεί να πάρει εκδίκηση από έναν καθηγητή για λογαριασμό ενός φίλους της με απρόσμενη κατάληξη. Δύο παλιές συμμαθήτριες συναντιούνται μετά από χρόνια και επιδίδονται σε ένα γλυκό παιχνίδι ρόλων.

Ο Ryusuke Hamaguchi, ο πιο πολυσυζητημένος Ιάπωνας σκηνοθέτης των τελευταίων ετών, έφτασε με δύο ταινίες στις φετινές Κάννες. Τούτη και το Drive My Car που ανυπομονώ να δω στο Άστυ την επόμενη χρονιά. Ο σκηνοθέτης του Asako I&II, μία από τις καλύτερες ταινίες που είδαμε φέτος στην Ελλάδα, αφηγείται ένα τρίπτυχο αυτόνομων ιστοριών που συνδέονται μεταξύ τους απ’ τη γοητεία που ασκούν στον δημιουργό τους η μοίρα και η σύμπτωση, η ταυτότητα, τα μυστήρια της ερωτικής επιθυμίας, τις βαθιές αλήθειες που καλύπτουν τα ρηχά ψέματα. Το φιλμ που κέρδισε την Αργυρή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου γίνεται συνεκτικό μέσα από τη θεματική ηχώ των κατά τ’ άλλα ασύνδετων μεταξύ τους ιστοριών του, παρασέρνοντας τον θεατή με την ευφάνταστη ζεστασιά του και την πιο συναρπαστική μέσα στην απλότητά της ιδέα: Πως ανά πάσα στιγμή, μπορούν να συμβούν τα πάντα.

Μικρή Μαμά (Petite Maman)

Αφού εξερεύνησε σε βαθμό τελειότητας τη λεσβιακή επιθυμία με τον φεμινιστικό θρίαμβο του Πορτραίτου Μιας Γυναίκας που Φλέγεται, η Céline Sciamma επιστρέφει στις Νύχτες Πρεμιέρας και στο αγαπημένο της θέμα: την παιδική ηλικία. Θέμα που συχνά αναμιγνύει με αυτό της σεξουαλικής ταυτότητας όπως στο Birth of the Octopus – όπου έκανε το ντεμπούτο της η φανταστική πρωταγωνίστρια και σύντροφός της Adèle Haenel – ή ακόμα και στο εξαιρετικό Tomboy. Εδώ θέλησε, όπως δηλώνει, να φτιάξει «μία εμπειρία που καταργεί το παρελθόν, το παρόν και τις εποχές». Το πέτυχε με ένα από τα πιο διαχρονικά επίμονα μυστήρια στη ζωή των ανθρώπων: Πώς ήταν άραγε οι γονείς μας πριν τους γνωρίσουμε;

Εδώ η νεαρή της πρωταγωνίστρια έχει την ευκαιρία να το διαπιστώσει όσο επεξεργάζεται το πένθος της για τον χαμό της γιαγιάς της και, κυρίως, τον φόβο που της προκαλεί η μυστήρια απουσία της μητέρας της. Σκοτώνοντας χρόνο στο απομονωμένο πατρικό της μαμάς της στο δάσος, θα γνωρίσει ένα κορίτσι στην ηλικία της που γρήγορα θα αντιληφθεί ότι πρόκειται για την ίδια τη μητέρα της. Η περιγραφή παραπέμπει σε ταινία τρόμου και το φιλμ θα μπορούσε να είναι ακριβώς αυτό, όμως η Sciamma φτιάχνει ένα στοιχειωτικό παραμύθι μαγικού ρεαλισμού, με χροιές Miyazaki και Charlie Kaufman, διακριτικό και ντελικάτο. Μετά από μία τόσο καθοριστική ταινία καριέρας όπως ήταν το Πορτραίτο, η δημιουργός δε φοβάται να κατεβάσει την οπτική ένταση για να επιτρέψει σε άλλα δύσκολα ερωτήματα να βρουν χώρο να αιωρηθούν όπως κάνει ένα απαλό ιντερλούδιο, εξαφανίζοντας παντελώς τον τοίχο μεταξύ θεατή και ηρωίδας. Η ταινία διαρκεί μόλις 72’ αλλά θα είναι ατέλειωτη μέσα σου.

Ninjababy

Η Kristine Kujath Thorp είναι η 23χρονη Rakel, μία επίδοξη σχεδιάστρια κόμιξ που περνάει τα βράδια της παρτάροντας ξέφρενα με hot αγόρια (το γεγονός ότι ένα από αυτά έχει πολύ ταιριαστά το ψευδώνυμο Dick Jesus ορίζει αμέσως στον τόνο της ταινίας). Όταν η κολλητή της εντοπίζει πως το στήθος της έχει μεγαλώσει, η Rakel διαπιστώνει ότι είναι έγκυος και μάλιστα 6 μηνών. Εφόσον δε μπορεί να προβεί σε έκτρωση όπως είχε αρχικά προγραμματίσει, βρίσκεται μπροστά σε διάφορα σενάρια λύσεων που το νιντζομωρό της, αθόρυβο και αόρατο ως τώρα, ξεπηδά ως σκίτσο πλέον από το μυαλό της για να κρίνει τις επιλογές της: Γιατί δε μπορούσε να είναι λίγο πιο υπεύθυνη; Γιατί είναι πατέρας του ο άθλιος Dick Jesus; Και γιατί δε μπορεί να τον δώσει στην Angelina Jolie τελοσπάντων;

Υπό τη σκηνοθεσία της Yngvild Sve Flikke και τη φροντίδα της Thorp που ερμηνεύει τη Rakel ως αξιαγάπητο ρεμάλι, το σενάριο που έγραψε η σκηνοθέτιδα μαζί με τους Johan Fasting και Inga Sætre γίνεται πραγματικά ξεκαρδιστικό, δεν έχει καθόλου χρόνο για τα ταμπού γύρω από την έκτρωση, και αποφεύγει το χολιγουντιανό happy ending. Ήταν το κρυφό διαμάντι στις φετινές Νύχτες Πρεμιέρας και θα ήταν ένα ενδιαφέρον triple feature με το περσινό Never, Rarely, Sometimes, Always και το επερχόμενο L’Événement της Audrey Diwan που κέρδισε στο Φεστιβάλ Βενετίας και θα δούμε σύντομα στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Ένα κοινό θέμα, τρεις εντελώς διαφορετικοί τρόποι προσέγγισης.

Memoria

Ο Apichatpong Weerasethakul, θρύλος πια του ταϋλανδέζικου ανεξάρτητου κινηματογράφου και αγαπημένος σκηνοθέτης των Καννών, συνεργάζεται με την Tilda Swinton για ένα φιλμ που αξίζει το βίωμα της σκοτεινής αίθουσας. Ένας δυνατός κρότος ξυπνά από τον ύπνο μια Βρετανίδα που βρίσκεται στην Κολομβία. Καθώς οι μικρές αυτές ηχητικές βόμβες που μόνο εκείνη ακούει αρχίζουν να πληθαίνουν, η ηρωίδα αποφασίζει να εντοπίσει την προέλευσή τους.

Υποβλητική και υπόγεια, η ταινία βασίζεται στην ιδέα ότι οι ήχοι είναι αναμνήσεις και ότι η μνήμη μας κατοικεί πέρα από την ανθρώπινη διάσταση. Το sound design του φιλμ αξίζει Όσκαρ, η εμπειρία της ταινίας μόνο τη μεγάλη οθόνη – λέμε συχνά πως οι περισσότερες ταινίες χάνουν σε μικρότερους δέκτες αλλά η συγκεκριμένη φοβάμαι ότι δε θα λειτουργήσει καθόλου διαφορετικά – και το φινάλε της την αισθητηριακή σου παράδοση.

Red Rocket

Το Red Rocket ξεκινά ως μία low-key κωμωδία για τον Mikey (Simon Rex), έναν τύπο από αυτούς που ξέρεις ότι σημαίνουν μπελάδες αλλά πάντα θα σε ρίχνουν, πρώην πορνοστάρ και συμπρωταγωνιστή της εν διαστάσει συζύγου του σε ταινίες ερωτικού περιεχομένου για τις οποίες έχει βραβευτεί, εσχάτως διωγμένο με τις κλωτσιές από το Λος Άντζελες και ταπεινωμένο μπροστά στο κατώφλι της πρώην του στο Τέξας. Μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις με βρισίδια και χειρονομίες, οι δυο τους θα κάνουν μία συμφωνία. Εκείνη θα του παρέχει τον καναπέ της και εκείνος μέρος του ενοικίου της για όσες εβδομάδες μείνει στο σπίτι όπου η γυναίκα συγκατοικεί με τη μητέρα της. Σύντομα όμως ο Mikey θα εντοπίσει μία 17χρονη πωλήτρια ντόνατς που βλέπει ως το εισιτήριο για την επιστροφή του στο Λ.Α.

Εκεί ακριβώς συνειδητοποιείς ότι έχεις έρθει για να δεις Sean Baker και άρα το βελούδινο άγγιγμα της χρήσης φιλμ που χρησιμοποιεί εδώ ο δημιουργός αντί για την πιο τραχιά, ρεαλιστική ψηφιακή κινηματογράφηση των τελευταίων ταινιών του, είναι εκεί για να σου ρίξουν στάχτη στα μάτια. Το ίδιο και η φανταστική ερμηνεία του Rex που μοιάζει – ιδανικά – να μην αντιλαμβάνεται ότι ενσαρκώνει έναν αδίστακτο οπορτουνιστή, ικανό να δίνει μόνο όταν πρόκειται να πάρει πίσω.

Μία ακόμη μη χειριστική ταινία του Baker για την αμερικανική φτωχολογιά και τη σεξουαλική εργασία στη σημερινή οικονομία επιβίωσης, που θα διχάσει περισσότερο από τις προηγούμενες αλλά θα κερδίσει νέους φαν με το πιο ελαφρύ, τραγικωμικό της άγγιγμα.

Belle

Η Suzu είναι μία 17χρονη μαθήτρια Λυκείου, κάτοικος της επαρχίας μαζί με τον πατέρα της, και σκιά του εαυτού της ως τώρα στη ζωή που πλέον θρηνεί και τη μητέρα της. Μία μέρα όμως θα μπει στο U, έναν εικονικό κόσμο 5 δισεκατομμυρίων μελών που κινείται μεταξύ του εικονικού κόσμου του ΟΖ από το Summer Wars του Mamoru Hosoda και την ονειρική πόλη του Inception, όπου δε θα είναι πια η Suzu αλλά η Belle, μία παγκοσμίου φήμης τραγουδίστρια. Μαζί με μία τερατόμορφη φιγούρα που εμφανίζεται στην αιχμή των δύο κόσμων, θα ξεκινήσει σύντομα ένα ταξίδι περιπετειών, προκλήσεων και αγάπης στην προσπάθειά της να ανακαλύψει αυτό που πραγματικά είναι, στην πιο φιλόδοξη ως τώρα ταινία του Hosoda του Mirai.

Ο Hosoda είναι ξανά εδώ ένας ανοιχτόκαρδος μαξιμαλιστής και, παρηγορητικά σχεδόν, υποστηρίζει τη δυναμική της κοινωνικής δικτύωσης, αναγνωρίζοντας πως οι περισσότεροι από εμάς δεν ψάχνουμε τρόπους να πονέσουμε συνανθρώπους μας στο διαδίκτυο αλλά κάποιον να νιώσει τον δικό μας πόνο.

Cow

H Andrea Arnold αποτυπώνει κάποια χρόνια στη ζωή μίας αγελάδας σε γαλακτοπαραγωγή της Αγγλίας, σε ένα ντοκιμαντέρ που διατυπώνει σχεδόν βουβά την καθημερινή σκληρότητα στη ζωή αυτών των θηλαστικών, προτρέποντάς μας να νιώσουμε συμπόνια για ένα ζώο που δε μπορεί να αρθρώσει την ανάγκη του γι’ αυτή. Η Arnold δεν εξετάζει τα κίνητρα της εκμετάλλευσης των ζώων αυτών από την ανθρωπότητα, αφήνοντας τον λυρισμό που χαρακτηρίζει τόσες από τις δουλειές της να κάνει όλη τη δουλειά.

Ατυχές Πήδημα ή Παλαβό Πορνό (Babardeala Cu Bucluc Sau Porno Balamuc)

Ένας από τους πιο ακατηγοριοποίητους Ευρωπαίους σκηνοθέτες από όταν έσκασε στη σκηνή με το Everybody in Our Family και το Aferim!, ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Radu Jude επιστρέφει με το πιο αμετανόητα συγκρουσιακό έργο που έχουμε δει από εκείνον (και από άλλο σύγχρονο Ρουμάνο σκηνοθέτη μάλλον κιόλας). Ένα ανδρόγυνο γυρίζει ένα βίντεο των ερωτικών του στιγμών που τελικά διαρρέει στο ίντερνετ, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει η δουλειά της πρωταγωνίστριας στο ιδιωτικό σχολείο όπου εργάζεται ως δασκάλα. Στη διάρκεια της ιστορίας αυτής παρεμβάλλεται ένα μεσαίο κεφάλαιο από τον Jude που αναδιπλώνεται σε ένα παρατεταμένο μοντάζ από όρους για τη σύγχρονη εποχή που περικλείουν σχεδόν κάθε φάση της ανθρώπινης ιστορίας, για να επιστρέψει στο ζήτημα του βίντεο και της ενδεχόμενης απόλυσης της ηρωίδας στο τρίτο κεφάλαιο.

Ο Jude κάνει κωλοδάχτυλο στον Δυτικό Κόσμο, εξοργισμένος και ξεκαρδισμένος ταυτόχρονα με την κατάντια μας, σερβίροντας το πικρό ποτήρι που μας αξίζει μέχρι το αλά John Waters κρεσέντο του φινάλε που θα σε αφήσει με το στόμα ανοιχτό και τη γροθιά στον αέρα.

Από το Μπαλκόνι

Ελληνικό μικρού μήκους animation που μόλις βραβεύσαμε με την Αργυρή Αθηνά στις Νύχτες Πρεμιέρας, αλλά και το Βραβείο Σεναρίου του τμήματος “Ελληνικές Μικρές Ιστορίες”. Ο Άρης Καπλανίδης, ο Ηλίας Ρουμελιώτης και η ομάδα της BrosInArts αποτύπωσαν μία γειτονιά της Νέας Φιλαδέλφειας που θα μπορούσε να είναι η δική σου, με χαρακτήρες τόσο απίστευτα γνώριμους που γίνονται αξέχαστοι, με σπαρταριστό χιούμορ, απρόσμενες στροφές και ένα φινάλε που αιφνιδιάζει και συγκινεί. Η συγκεκριμένη γειτονιά προβληματίζεται από τα άγρυπνα μάτια της κυρα-Λίνας που παρατηρεί τα πάντα από το μπαλκόνι της, σε ένα slice of life 12-και-κάτι λεπτών που χωράει την πιο αναγνωρίσιμη ελληνική ανθρωπογεωγραφία.