Η Chloé Zhao έγραψε ιστορία στα φετινά Όσκαρ με το Nomadland

Μαζί με την Emerald Fennell που βρέθηκε και εκείνη φέτος στην κατηγορία Σκηνοθεσίας με το Promising Young Woman, η Chloé Zhao έγινε η έβδομη υποψήφια γυναίκα στην ιστορία ενός θεσμού με ιστορία ενός, σχεδόν, αιώνα. Η πρώτη κιόλας μη λευκή που υπήρξε ποτέ στην κατηγορία, με ασιατική καταγωγή. Ήταν, επίσης, υποψήφια για τέσσερα Όσκαρ συνολικά: Σκηνοθεσίας, Ταινίας ως παραγωγός του Nomadland, Διασκευασμένου Σεναρίου, και Μοντάζ. Πήρε τα δύο πρώτα.

Όταν κέρδισε την Καλύτερη Σκηνοθεσία, αφιέρωσε το βραβείο της στους ανθρώπους που τολμούν να πιστεύουν ακόμα στην καλοσύνη τους αλλά και στην καλοσύνη που βρίσκουν στους άλλους, γιατί, όπως είπε, πιστεύει ακόμα ότι «οι άνθρωποι όταν γεννιούνται είναι ολότελα καλοί».

Η Zhao ήταν φαβορί για το Όσκαρ Σκηνοθεσίας – και το Nomadland της για το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας – από όταν το φιλμ παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ της Βενετίας και του Τορόντο τον περασμένο Σεπτέμβριο, κερδίζοντας το Golden Lion και το Βραβείο Κοινού αντίστοιχα. Τα βραβεία όμως και η αναγνώριση δε σταμάτησαν εκεί. Ήταν μία από τις 10 ταινίες που επιλέχθηκαν ως οι καλύτερες της χρονιάς από το National Board of Review και το Ινστιτούτο Αμερικανικού Κινηματογράφου, κέρδισε τέσσερις υποψηφιότητες στις Χρυσές Σφαίρες από τις οποίες πήρε τις δύο, Δράματος και Σκηνοθεσίας, και πιο πρόσφατα το μεγάλο βραβείο Καλύτερης Σκηνοθεσίας από το Σωματείο των Σκηνοθετών που την εδραίωσε για τα καλά ως φαβορί για το Όσκαρ.

Πριν το Nomadland, η 38χρονη δημιουργός υπήρχε διακριτικά στη βιομηχανία. Οι δύο προηγούμενες ταινίες της, το Songs My Brothers Taught Me και το The Rider, ήταν αθόρυβα, νατουραλιστικά δράματα τοποθετημένη στην αμερικανική Δύση που είχαν στους βασικούς ρόλους μη επαγγελματίες ηθοποιούς που υποδύονταν εκδοχές του εαυτού τους στη μεγάλη οθόνη. Το casting δηλαδή της βετεράνου Frances McDormand ήταν μία μικρή παρέκκλιση από ό,τι έχει μας είχε συνηθίσει να κάνει ως τότε, όμως η ταινία δεν εγκατέλειψε τελείως τη μεθοδολογία της – η πλειοψηφία των χαρακτήρων είναι αληθινοί νομάδες που έχουν όντως βιώσει τη ζωή που κάνει ο χαρακτήρας της Fern. Οι επιρροές της από τον Terrence Malick και τον Wong Kar-Wai μπορούν να εντοπιστούν στη λυρικότητα της δουλειάς της, συνδυαστικά με την ανθρωπολογική διερεύνηση και την επιθυμία της να απαθανατίζει τοποθεσίες που εξαφανίζονται ή έχουν ήδη βγει από τον χάρτη.

«Θα περάσω από μία μικρή πόλη στη Nebraska που έχει 18 κατοίκους και ήταν κάποτε μία ζωντανή πόλη μέχρι ο σιδηρόδρομος να σταματήσει να περνάει από εκεί, και το μόνο που θέλω να κάνω είναι να προσπαθήσω να μάθω από αυτούς τους ανθρώπους πώς θα ήθελαν να τους θυμούνται, εάν πρόκειται η πόλη τους να εξαφανιστεί εντελώς. Με οδηγεί ακόμα αυτή η παρόρμηση», έχει πει στο Deadline.

«Ως άνθρωποι που λέμε ιστορίες, ανακατευόμαστε με την καταγραφή των πραγμάτων, την καταγραφή του χρόνου και των ανθρώπων. Με ενδιαφέρουν πράγματα που θα φύγουν, όπως η πόλη του Empire. Ίσως εκεί μπαίνει ο ρομαντισμός, γιατί δεν ξεκινάω κάτι σκεπτόμενη ότι θέλω να εξετάσω κάποιο θέμα ή να κάνω κάποια δήλωση. Πάντα προσπαθώ να κοιτάξω μέσα από την οπτική κάποιου που αγαπάει ένα μέρος όπως κι αυτό, και αυτόν τον τρόπο ζωής».

Σε προβολή του Nomadland / Richard Shotwell/Invision/AP

Η Chloé Zhao γεννήθηκε Zhao Ting το 1983 και μεγάλωνε στο Πεκίνο μέχρι τα 14 όπου άρπαξε την ευκαιρία να πάει σε οικοτροφείο στο Ηνωμένο Βασίλειο και αργότερα να πάει Λύκειο στο Λος Άντζελες όπου έμενε σε ένα διαμέρισμα στην περιοχή της Koreatown το 2000. Αφού διαπίστωσε στο κολέγιο ότι δεν την ενδιέφεραν τόσο τελικά οι πολιτικές επιστήμες όσο νόμιζε, άρχισε να δουλεύει ως bartender μετά την αποφοίτησή της. Εκεί ανακάλυψε ότι της άρεσε να συνομιλεί με ανθρώπους και να μαθαίνει τις ιστορίες τους, κι έτσι σκέφτηκε πως ίσως ο σωστός δρόμος γι’ αυτή θα ήταν μία σχολή κινηματογράφου.

Κατέληξε στο Tisch School of the Arts του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης όπου μαθήτευσε κοντά στον μεγάλο αλλά αυστηρό Spike Lee, και κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους της στη σχολή, απέκτησε τεράστιο ενδιαφέρον για τις περιοχές της Βόρειας και της Νότιας Dakota, και της κοινότητας των ιθαγενών του Pine Ridge που ζουν εκεί. Αυτή ενέπνευσε το Songs My Brothers Taught Me για ένα ιθαγενές αγόρι που ήθελε να μετακομίσει στο Λος Άντζελες μετά την αποφοίτησή του αλλά δίσταζε να αφήσει πίσω την αδερφή του.

Το δεύτερο φιλμ της Zhao, το The Rider που είναι τώρα διαθέσιμο στο Cinobo, η ιστορία ανήκε στο Brady Jandreau, έναν αληθινό καουμπόη που προσπαθούσε να βρει τον νέο του ρόλο στη ζωή μετά από έναν σοβαρό τραυματισμό. Για εκείνη την ταινία που παραμένει η αγαπημένη μου δική της ταινία και μία από τις καλύτερες που είχαμε δει το 2018, έγραφα τότε:

Το The Rider της Chloé Zhao είναι από αυτές τις ταινίες που ταξιδεύουν μέχρι τα μεγάλα φεστιβάλ χωρίς προβολείς, και μέχρι να αποχωρήσουν τους έχουν όλους στραμμένους πάνω τους. Κάπως έτσι κέρδισε την υψηλότερη διάκριση του Director’s Fortnight στις Κάννες πριν φτάσει στην Ελλάδα. Η σωματική σκηνοθεσία της Zhao σε βάζει στο κέντρο του δράματος του πρωταγωνιστή της και του περιβάλλοντός του, φτιάχνοντας μια ιστορία που σε άλλα χέρια θα ήταν ίσως πάρα πολύ συγκεκριμένη για να σε αγγίξει. Πόσοι από εμάς έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν το rodeo λόγω τραυματισμού άλλωστε;

Το λυρικό Rider όμως, όσο ισορροπεί μεταξύ ντοκιμαντέρ, μυθοπλασίας και την αναζήτηση της αμερικανικής ταυτότητας, θα μιλήσει και σε όσους έχουν βιώσει την απώλεια. Μία βαθιά τομή στη ζωή τους που την άλλαξε ριζικά και τάραξε τη συνείδηση της δικής τους ταυτότητας. Αυτό είναι που κάνει το Rider οικουμενικό, και γι’ αυτό θα μιλάμε για τη Zhao τα επόμενα χρόνια.

Εκείνη την ταινία είχε η McDormand και εντυπωσιάστηκε από την Zhao. Η επιθυμία της να συνεργαστεί μαζί της θα ικανοποιούταν σύντομα με το Nomadland όπου θα υποδυόταν τη Fern και όχι τον ρόλο της Linda May όπως ήταν η αρχική σκέψη (τον χαρακτήρα θα έπαιζε τελικά η ίδια η Linda May).

Όσο η Zhao δούλευε πάνω στο Nomadland είχε ήδη κλείσει το Eternals της Marvel, και η προετοιμασία του δεύτερου, τόσο διαφορετικού από το οσκαρικό της φιλμ, τη βοηθούσε να ξεφεύγει. Η ενασχόλησή της με το πιο πολυαναμενόμενο blockbuster της επόμενης χρονιάς μοιάζει με τεράστια απόκλιση σε σχέση με το βιογραφικό της ως τώρα, ίσως όμως να ήταν το επόμενο λογικό βήμα μίας δημιουργού που αγαπά το ανοίκειο.

«Αυτό που με ενδιαφέρει», λέει η μεγάλη νικήτρια των Όσκαρ, «είναι η εκστρατεία για κάτι το μεγαλειώδες. Το μυστήριο του αγνώστου, είτε αυτό είναι ο Θεός ή πνεύματα ή εξωγήινοι ή οτιδήποτε. Με ενδιαφέρουν όσα βρίσκονται πέρα από τον ορίζοντα».