Νύχτες Πρεμιέρας: Είδαμε και σχολιάζουμε όλες τις ταινίες του Διαγωνιστικού

Για 11 ημέρες ήμασταν εκεί. Σήμερα, μια μέρα μετά το τέλος των 23ων Νυχτών Πρεμιέρας, ρίχνουμε μια συγκεντρωτική ματιά σε όλο το διαγωνιστικό τους πρόγραμμα. Όχι όμως προτού αναφέρουμε τους μεγάλους νικητές του Φεστιβάλ!

Χρυσή Αθηνά: ‘The Rider’, Chloé Zao

Βραβείο Σκηνοθεσίας της Πόλης των Αθηνών: ‘Foxtrot’, Samuel Maoz

Βραβείο Σεναρίου: ‘Sicilian Ghost Story’, Fabio Grassadonia/Antonio Piazza

Βραβείο Κοινού: ‘Mobile Homes’, Vladimir de Fontenay

Χρυσή Αθηνά Μουσική & Φιλμ: ‘Chavela’, Catherine Gund/ Daresha Kyi

Ειδικό Βραβείο Επιτροπής: ‘Where Υou’re Μeant to Βe’, Paul Fegan

Βραβείο Α’ Καλύτερης Ταινίας Μικρού Μήκους: ‘Copa-Loca’, Χρήστος Μασσαλάς

Βραβείο Β’ Καλύτερης Ταινίας  Μικρού Μήκους: ‘Άκτιστο Φως’ του Ευθύμη Kosemund Σανίδη

Βραβείο Σκηνοθεσίας Ταινίας Μικρού Μήκους: Χρήστος Μασσαλάς για το ‘Copa-Loca’

Βραβείο Σεναρίου Ταινίας Μικρού Μήκους: Δέσποινα Κούρτη για την ‘Ουρανία’

Βραβείο Γυναικείας Ερμηνείας σε Ταινία Μικρού Μήκους: Έλενα Μαυρίδου για τις ‘Ράγες’ της Ελίνας Φέσσα

Βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας  σε Ταινία Μικρού Μήκους: Μανώλης Μαυροματάκης για το ‘Καουμπόης’ του Γιάννη Χαριτίδη

Ειδική Μνεία Επιτροπής: ‘Προετοιμασία’ της Σοφίας Γεωργοβασίλη

Ειδική Μνεία Επιτροπής: Χρήστος Βουδούρης για τη Διεύθυνση Φωτογραφίας της ταινίας ‘Άκτιστο Φως’ του Ευθύμη Kosemund Σανίδη

***

Με σειρά προβολής:

MY HAPPY FAMILY (ΕΥΤΥΧΙΣΜΕΝΗ ΜΟΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ/CHEMI BEDNIERI OJAKHI)

Ούτε τέταρτο δε θα έχει περάσει μέχρι να καταλάβεις ότι ο τίτλος του ‘Happy Family’ είναι ειρωνικός. Ούτε τους λόγους που η κεντρική ηρωίδα, Mañana, αποφασίζει να εγκαταλείψει το σπίτι της παρ’ ότι ποτέ δε θα ακούσεις την εξήγηση από το στόμα της. Ούτε εσύ, ούτε η οικογένειά της.

Οι Γεωργιανοί δημιουργοί του ‘In Bloom’, Nana Ekvtimishvili και Simon Gross, πέτυχαν τη σπάνια, τέλεια ισορροπία μεταξύ αγνής κωμωδίας και θλίψης, με κέντρο μια δασκάλα που ασφυκτιά μέσα σε μια οικογένεια που την πνίγει με ενοχές και αγάπη εξίσου. Δεν είναι μια τυπική ιστορία φεμινιστικής απελευθέρωσης όμως, αν κι έχει ξεκάθαρα τέτοια στοιχεία – η Mañana παίρνει τις δικές της αποφάσεις αλλά η απαίτηση να τις δικαιολογήσει ακόμα και στους γηραιότερους της οικογένειας δείχνει τη θέση της σε μια πατριαρχική κοινωνία.

Κάθε μικρή αποκάλυψη για την πρωταγωνίστρια, την εσωτερική ζωή της και τη ζωή συγγενών που μοιάζουν να έχουν βγει από κάποιο ‘My Big Fat Georgian Wedding’, δεν οδηγεί σε κανένα βέβαιο συμπέρασμα για την εξέλιξή τους στο μέλλον. Αυτό μπορεί να απογοητεύσει όσους προτιμούν κλιμάκωση ή ένα σαφές τέλος, αλλά ουσιαστικά η ταινία παραμένει πιστή στο DNA της. Γίνεται τόσο προσωπική που αυτόματα δε μπορεί να δώσει τελεσίδικες απαντήσεις.

BEACH RATS

To ‘Beach Rats’ έχει την ατυχία να κυκλοφορεί πιο κοντά στο οσκαρικό ‘Moonlight’ απ’ ότι ίσως θα ‘θελε. Η Eliza Hittman έβγαλε μαζί του την Cinereach Fellowship (αλλιώς “filmmaker therapy” όπως την ονόμασαν σε κοινό τους podcast) και προφανώς οι δυο φίλοι έχουν κοινές αναζητήσεις. Όπως το φιλμ του Jenkins, έτσι και το ‘Beach Rats’ εξετάζει τη διαφορετικότητα που ασφυκτιά μέσα σε μια κοινωνία αφιλόξενη για όσους δε συμμορφώνονται σε όσα απαιτεί η τοξική αρρενωπότητα. Αντιμετωπίζει με την ίδια ευαισθησία το θέμα, μας καθοδηγεί μέσα από μια εκπληκτική ερμηνεία από τον πρωταγωνιστή Harris Dickinson και μαγνητίζει με την ονειρική του φωτογραφία, δεν καταφέρνει όμως να ικανοποιήσει στην τρίτη του πράξη που υποκύπτει σε στερεότυπα απόντα στις προηγούμενες δύο. Δίκαιο βραβείο Σκηνοθεσίας από το φεστιβάλ Sundance.

AVA (ΑΒΑ)

Δεκατριάχρονη κοπέλα μαθαίνει πως χάνει σταδιακά την όρασή της και περνά το τελευταίο της καλοκαίρι ανακαλύπτοντας εκ νέου τα πάντα, με όλους τους πιθανούς τρόπους. Στην πρώτη της μεγάλου μήκους ταινίας, η Léa Mysius παίρνει μια κάμερα και της δίνει την υποκειμενική οπτική μιας νεαρής κοπέλας που ανακαλύπτει τα πάντα σαν υπό την πίεση ασφυκτικού deadline. Τα πάντα αποκαλύπτονται υπό ένα πέπλο ματαιότητας, με τις επιμέρους στιγμές να αποκτούν μια τεταμένη θέση στο χρόνο. Κάθε στιγμή γίνεται αφή, χρώμα, εμπειρία, τα πάντα προερχόμενα από μια καθαρά γυναικεία ματιά, από την ένταση στη σχέση της Ava με τη μητέρα της μέχρι τον τρόπο που προσεγγίζει το αγόρι.

Έχω ενστάσεις για την τρίτη πράξη και την αμηχανία της πλοκής με το γάμο, διότι προσθέτει έναν μηχανισμό σε μια ταινία που λειτουργεί καθαρά ως πίνακας αισθήσεων. Όμως ακόμα κι εκεί η ενέργεια ανάμεσα στα δύο παιδιά είναι σπουδαία. Σε κάθε περίπτωση, σκηνές όπως εκείνες όπου η Ava καλύπτει τα μάτια και τρέχει στην παραλία ή που δοκιμάζει να περπατήσει (στα τυφλά) στα άκρα, μου έδωσαν μερικές από τις ομορφότερες και πιο απτά συναισθηματικές εικόνες του Φεστιβάλ. Η Léa Mysius θα μας απασχολήσει στο μέλλον.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΗ:

Το ‘Ava’ ανάμεσα στις αγαπημένες μας ταινίες από τις Κάννες

FOXTROT

Ο Samuel Maoz ποτέ δε μένει αδρανής σε ένα σκηνικό ή σε ένα δραματουργικό σημείο, προχωρώντας σε μια ολοκληρωτική σάτιρα του στρατιωτικού παραλογισμού της χώρας του μέσα από απίστευτης δύναμης σεκάνς αγωνίας και σουρεαλιστικών εξάρσεων. Τo ‘Foxtrot’ μιλά για την κληρονομιά βίας και ματσό τελετουργικών που διατρέχουν γενιές, και το πώς καταλήγουν σε έναν πλήρη παραλογισμό, τοποθετημένο στην καρδιά της ταινίας ως κάτι το πρακτικά αχρονικό και α-τοπικό, τόσο αποκομμένο από την ανθρώπινη, χειροπιαστή εμπειρία, που σχηματίζει μια ισχυρότατη πολιτική δήλωση. Πριν 8 χρόνια με το ντεμπούτο του, το ‘Λίβανο’, ο Maoz είχε κερδίσει το Χρυσό Λιοντάρι στη Βενετία και μετά από τόσο καιρό αναμονής για το follow-up, ίσως να υπήρχε και ένα άγχος για το αν θα μπορούσε να δημιουργήσει κάτι εξίσου αξιοσημείωτο. Προσωπικά πιστεύω πως αν δεν είχε ήδη πάρει τον Λέοντα για την προηγούμενη ταινία του, θα τον είχε κερδίσει για ετούτη – αντιθέτως, η επιτροπή προτίμησε να του δώσει το δεύτερο τη τάξει βραβείο στο Φεστιβάλ Βενετίας.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΗ:

‘Foxtrot’: Η καλύτερη ταινία της Βενετίας έρχεται στις Νύχτες Πρεμιέρας

THE RIDER

Το ‘The Rider’ της Chloé Zao είναι από αυτές τις ταινίες που ταξιδεύουν μέχρι τα μεγάλα φεστιβάλ χωρίς προβολείς και μέχρι να αποχωρήσουν τους έχουν όλους στραμμένους πάνω τους. Κάπως έτσι κέρδισε την υψηλότερη διάκριση του Director’s Fortnight στις Κάννες πριν φτάσει στην Ελλάδα. Η σωματική σκηνοθεσία της Zao σε βάζει στο κέντρο του δράματος του πρωταγωνιστή της και του περιβάλλοντός του, φτιάχνοντας μια ιστορία που σε άλλα χέρια θα ήταν ίσως πάρα πολύ συγκεκριμένη για να σε αγγίξει. Πόσοι από εμάς έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν το rodeo λόγω τραυματισμού άλλωστε;

Το λυρικό ‘Rider’ όμως, όσο ισορροπεί μεταξύ ντοκιμαντέρ και μυθοπλασίας, θα μιλήσει σε όσους έχουν βιώσει την απώλεια. Μια βαθιά τομή στη ζωή τους που τους άλλαξε τόσο ριζικά που τάραξε τη συνείδηση της ταυτότητάς τους. Θα μιλάμε για πολλά χρόνια ακόμα για τη Zao.

THREE PEAKS (ΣΤΙΣ ΤΡΕΙΣ ΚΟΡΥΦΕΣ/DREI ZINNEN)

Το ‘Three Peaks’ είναι ένα επιδέξια φτιαγμένο, τεταμένης έντασης φιλμ που εξετάζει τις ιδέες μας για την πατρότητα. Για τον Jan Zabiel του ‘The River Used To Be A Man’, ακόμα και οι καλύτερες προθέσεις συχνά επισκιάζονται από την παραδοσιακή εικόνα για την πυρηνική οικογένεια που μας καθορίζει ακόμα και υποσυνείδητα. Το οικογενειακό δράμα γίνεται ένα φιλμ επιβίωσης που με τη σειρά του αγγίζει το θρίλερ, αλλάζοντας την ατμόσφαιρα μέσα σε ένα cut. Η πιο αδύναμη, μελοδραματική τρίτη πράξη προσγειώνεται με τη βοήθεια των ερμηνειών του Alexander Fehling και της Bérénice Bejo και, κυρίως, σε πείθει ότι ο Zabiel κρύβει κάπου μέσα του ένα ανατριχιαστικό θρίλερ.

MOBILE HOMES

Ο Vladimir de Fontenay εμπνεύστηκε την ιστορία για τη μικρού μήκους του ‘Mobile Homes’ (η φετινή μεγάλου μήκους του είναι ουσιαστικά η συνέχεια εκείνης) όταν οδηγώντας σε μεγάλη λεωφόρο της Αμερικής είδε μια τροχοβίλα να ταξιδεύει δίπλα του. Ένα σπίτι να κινείται υπερυψωμένο από το έδαφος, χωρίς τα θεμέλια που θα του έδιναν τον συμβολισμό της σταθερότητας. Οι τρεις πρωταγωνιστές του με τη σειρά τους κινούνται μέσα στην αντίφαση της ανάγκης τους να ριζώσουν κάπου και της ανάγκης τους να μείνουν αποδεσμευμένοι από τις ευθύνες. Το ‘Mobile Homes’ δεν είναι πάντα άρτιο, αλλά η ποιητική του εικονογραφία και τα πλάνα που χρησιμοποιεί ο de Fontenay για να δημιουργήσει οικειότητα με τους χαρακτήρες, είναι στοιχεία δημιουργού με προοπτικές.

AXOLOTL OVERKILL

Η 24χρονη Helene Hegemann έκανε το βιβλίο που η ίδια έγραψε στα 16 (!) ταινία και του φαίνεται. Το φιλμ ζει πραγματικά τον ‘Overkill’ τίτλο του με πιγκουίνους να περιδιαβαίνουν διαμερίσματα, παπαγάλους που φτερνίζονται και μαγικούς μονόκερους, αλλά να ξέρεις πως για ταινία που είναι περισσότερο στιλ παρά ουσία, το στιλ της είναι τα πάντα. Γερμανικό στεγνό χιούμορ, σουρεαλιστική φαντασία και ένα killer soul και r’n’b σάουντρακ που συντονίζεται απόλυτα με τη διάθεση της ηρωίδας και την ατμόσφαιρα κάθε σκηνής. Το ηλεκτρικό ντεμπούτο της Hegemann δεν είναι για όλους, αλλά το θράσος του δε θα σε αφήσει αδιάφορο.

THE SOWER (Ο ΘΕΡΙΣΤΗΣ/LE SEMEUR)

Ο ανδρικός πληθυσμός ενός απομονωμένου χωριού των Άλπεων συλλαμβάνεται από τις δυνάμεις του Ναπολέοντα ως αντιεξουσιαστικός. Οι γυναίκες που μένουν πίσω συμφωνούν πως για να συνεχιστεί η ζωή στο χωριό, θα πρέπει να μοιραστούν όποιον άνδρα εμφανιστεί στο χωριό. Το δυνατό σημείο του ‘Θεριστή’ είναι η φωτογραφία του φιλμ που απεικονίζει τις γυναίκες σε μια σχεδόν υπνωτική κατάσταση σταματημένου χρόνου. Το σημείο που θα έπρεπε να είναι το δυνατότερο όμως, η εξερεύνηση των δυναμικών μεταξύ των γυναικών χωρίς την ανδρική παρουσία και η αλλαγή τους με την εμφάνισή της δηλαδή, αγγίζεται πολύ επιφανειακά. Αντίθετα η έμφαση δίνεται σε μια μεμονωμένη ιστορία αγάπης που δεν καταφέρνει να κερδίσει το βάρος της στην αφήγηση. Η σκηνοθέτιδα Marine Francen έχει δουλέψει κοντά στον Michael Haneke και τον Oliver Assayas και φαίνεται να ξέρει πώς συγκεντρώνεται ένα καλό καστ (οι ηθοποιοί της ταινίας έχουν μάλιστα έναν σκασμό υποψηφιότητες σε διάφορα βραβεία), οπότε δεν την εγκαταλείπουμε ακόμα.

SICILIAN GHOST STORY

Ο Fabio Grassadonia και ο Antonio Piazza καταπιάνονται με μια πραγματική ιστορία αρπαγής ανηλίκου από τη Μαφία στη Σισιλία των ’90s, αλλά η εκτέλεση δεν έχει καμία σχέση με κανένα βιογραφικό/ιστορικό δράμα που έχεις δει. Το φιλμ μπλέκει τα αληθινά γεγονότα με στοιχεία του φανταστικού και της μυθολογίας – σκέψου αδερφούς Grimm – χωρίς να ελαφραίνει καθόλου το βάρος του ιστορικού περιστατικού. Το αντίθετο.

Το φιλμ κινείται συνεχώς μεταξύ αμείλικτης πραγματικότητας και στοιχειωτικού dark παραμυθιού, διατηρώντας τον θεατή σε μια μόνιμη κατάσταση αμφισβήτησης για όσα συμβαίνουν στην οθόνη και εντείνοντας διαρκώς την αίσθηση κινδύνου στην ατμόσφαιρα. Στη διάρκειά του δηλαδή σε εκπαιδεύει στην αβεβαιότητα, μέχρι την κορύφωση του τελευταίου εικοσαλέπτου που έρχεται να διασκεδάσει όλες τις ελπίδες που σου έχει δημιουργήσει η αγνή ιστορία αγάπης στο κέντρο της.  Από τις πιο έντονες συναισθηματικά κινηματογραφικές εμπειρίες που μας επεφύλασσε το φετινό Φεστιβάλ.