Ο Αιμίλιος Χειλάκης είναι παραστατικός και όχι αισθητικός καλλιτέχνης

Εκεί, σε ένα μικρό ανοιχτό θεατράκι μέσα στα πεύκα και στο πράσινο, κάνει με τους συνεργάτες του τις πρόβες για το ανέβασμα του Οθέλλου του Σαίξπηρ, παράσταση με την οποία θα περιοδεύσει το καλοκαίρι ανά τη χώρα, τόσο ως σκηνοθέτης -συνσκηνοθετεί το έργο με τον στενό συνεργάτη και καλό του φίλο Μανώλη Δούνια-, όσο και ως ηθοποιός. Θέατρο ξανά για εκείνον λοιπόν μετά από μία μεγάλη περίοδο καλλιτεχνικής σιωπής.

Πώς πέρασες αυτόν τον ενάμιση χρόνο; 

Περίεργα, όπως όλοι, αλλά είχα δίπλα μου τον άνθρωπο που αγαπώ και με αγαπά. Είχα την Αθηνά (Μαξίμου) να συμβασανίζεται μαζί μου. Να με ακούει να γκρινιάζω, να την ακούω να γκρινιάζει. Η γκρίνια μας βέβαια δεν ήταν εγγενής, αλλά συγγενής λόγω όλων αυτών που συνέβαιναν. 

Πόσα χρόνια είστε μαζί; 

Σχεδόν 17. Δεν είναι λίγα. Είναι πολλά, γιατί είναι καλά.

Στο θέατρο γνωριστήκατε;

Την είδα σε μία παράσταση και την ερωτεύτηκα. Συμβαίνει να βλέπεις ηθοποιούς επί τω έργω και να τους ερωτεύεσαι. Βλέπεις για παράδειγμα την Μέριλ Στριπ και είναι αδύνατον να μην ερωτευθείς το ον το οποίο υποδύεται. Στην περίπτωσή μου με την Αθηνά, το αντικείμενο του πνευματικού μου πόθου έγινε και αντικείμενο του πόθου της ζωής μου. Το λες και ευτυχία αυτό.

Και είστε μαζί όχι μόνο στη ζωή, αλλά και στη σκηνή.

Τα τελευταία περίπου 12 χρόνια που σκηνοθετώ, η Αθηνά παίζει σε κάθε μου παράσταση.

Ο Αιμίλιος Χειλάκης με την Αθήνα Μαξίμου στην παράσταση «Προδοσία», που παίχτηκε για λίγο τον περασμένο Οκτώβριο και καλώς εχόντων των πραγμάτων θα παρουσιαστεί ξανά τον ερχόμενο χειμώνα.

Δεν χάνετε την ισορροπία;

Φυσικά και τη χάνουμε. Η Αθηνά θα σου πει ότι εγώ τη χάνω πρώτος και εγώ εκείνη. Ξέρεις, αυτό δεν έχει σχέση με το γεγονός ότι είναι η γυναίκα μου. Όταν κάνεις δουλειά με ανθρώπους που γνωρίζεις πολύ καιρό πάντα χάνονται οι ρόλοι. Και με τον Μανώλη (Δούνια) συμβαίνει που είμαστε τόσα χρόνια συνεργάτες. «Πες ότι θες, αλλά την τελευταία κουβέντα την έχω εγώ που σκηνοθετώ», της λέω και εκεί τελειώνει η κουβέντα. (Γελάει). 

Φέτος όμως δε συμμετέχει στην παράστασή σου.

Ναι γαμώτο. Μου λείπει πολύ. Είναι η πρώτη φορά που δεν παίζει σε έργο που σκηνοθετώ. Είχαμε κάτι άλλο στο μυαλό μας που θέλαμε να κάνουμε, οπότε αποφασίσαμε να απέχει από αυτή την παραγωγή.

Γιατί με Οθέλλο αυτό το καλοκαίρι;

Είναι ένα έργο που πριν πολύ καιρό είχαμε συζητήσει με τον Γιάννη Μπέζο ότι θέλουμε να κάνουμε μαζί. Εκείνος να υποδυθεί τον Οθέλλο και εγώ τον Ιάγο. Ο Οθέλλος του Σαίξπηρ είναι από τις τραγωδίες που προσφέρεται να την κοιτάξεις μέσα από τους κανόνες του αρχαίου ελληνικού δράματος. Ο τρόπος με τον οποίο επιλέξαμε με τον Μανώλη να αφηγηθούμε την ιστορία βασίζεται κατά πολύ στο σκηνικό μας. Έχουμε τοποθετήσει γράμματα που σχηματίζουν τις ερωτήσεις που θέλουμε να ακουστούν ή τις λέξεις που θέλουμε να τονίσουμε. «Γιατί», «Άλλος», «Ξένος», «Πώς». Αποφύγαμε προφανείς λέξεις, όπως τη ζήλια και τον φθόνο. Βάλαμε όμως τη λέξη «Βενετία» που ξεκινά να σχηματίζεται με τη «βία» και μετά βλέπουμε το «ενέτ», αλλά και τη λέξη Κύπρος που κάποια στιγμή όταν ο Κάσσιος χάνει τη θέση του φεύγει το π, σαν να χάνεται το κύρος του. 

Σου αρέσει να παίζεις με τις λέξεις; 

Μου αρέσει να επισκέπτομαι τις λέξεις. Οι λέξεις είναι ένας επισκέψιμος χώρος. Το ίδιο είναι και ένα θεατρικό έργο. Υπάρχει μία επίσκεψη που συμβαίνει. Εμείς οι ηθοποιοί επισκεπτόμαστε ένα μεγάλο θεατρικό έργο και εσείς επισκέπτεστε εμάς που σας το παρουσιάζουμε. Όταν αυτή η επίσκεψη του θεατή συνομιλήσει με εκείνη των ηθοποιών μέσα από ερωτήσεις που είτε γίνονται απευθείας στο κοινό ή μέσα από τον σκηνικό χώρο, δημιουργείται ένας δίαυλος συνεπίσκεψης που μας οδηγεί στο έργο. Τώρα θα μου πεις “ρε Αιμίλιε, ποιον ενδιαφέρουν όλα αυτά”; Ενδιαφέρουν εμάς, να βρίσκουμε αφηγηματικούς τρόπους για να γίνει πιο λαϊκό και κατανοητό το έργο. Είμαι παραστατικός, όχι αισθητικός, καλλιτέχνης και σε αυτό συμφωνούμε με τον Μπέζο.

Σε έχω ακούσει στο παρελθόν να μιλάς με εκτίμηση τόσο για τον καλλιτέχνη, όσο και για τον άνθρωπο Γιάννη Μπέζο.

Ο Γιάννης είναι ο άνθρωπος που θα ήθελα να γίνω όταν φτάσω στην ηλικία του. Είναι πολύ συνεπής με τους συναδέλφους του, είναι ο πρώτος που ανεβαίνει στη σκηνή για τις πρόβες και ο τελευταίος που κατεβαίνει, σέβεται και δίνει χώρο στον νεότερο, ακούει τους σκηνοθέτες του, θα προτείνει πάντα κάτι που θα είναι υπέρ της πρόβας και όχι υπέρ του ρόλου του. Δε δέχεται πολλά σάλια και είναι ακριβοδίκαιος. Αν, λοιπόν, εννοείς γενικά ότι λες, ο Γιάννης θα είναι φίλος σου για πάντα και θα σε προστατεύει έναντι πολλών κακών. Ξέρεις, είναι πάρα πολλές οι φορές που τον έχω πάρει τηλέφωνο για να τον συμβουλευτώ τι να κάνω. 

Καταλαβαίνω ότι εκτός από καλοί συνεργάτες, είστε και φίλοι. 

Ναι, είναι τιμή μου που ο Γιάννης με θεωρεί φίλο του. Είναι ένας από τους πιο μορφωμένους και καλλιεργημένους ανθρώπους που έχω γνωρίσει και δεν έχει καμία δίψα να το αποδείξει. Μπορώ να συζητήσω μαζί του για τα πάντα από ποδόσφαιρο, να πλακωθούμε για τον Ολυμπιακό που είναι εκείνος και για τον Παναθηναϊκό που είμαι εγώ, μέχρι για πολιτική και φιλοσοφία. Όταν μιλάω με τον Γιάννη έχω απέναντί μου έναν καλό συνομιλητή και συνακροατή. 

Τον ρόλο του Ιάγου γιατί τον κράτησες για σένα;

Πάντα ήθελα να κάνω αυτό τον ρόλο. Μέσα από τον Ιάγο, ο Σαίξπηρ προείδε τον δυτικό άνθρωπο. «Τον αφού δεν έχω κατσίκα, να πεθάνει και του γείτονα», όπως πολύ λαϊκά θα τον χαρακτηρίζαμε στην Ελλάδα και αυτός είναι ένας τρόπος σκέψης εξ’ ορισμού σιχαμένος. Ο Ιάγος καταστρέφει με σχέδιο αθώους ανθρώπους για να κερδίσει μία θέση την οποία δεν αξίζει. Ρίχνει τον σπόρο της λάθος σκέψης, της αμφιβολίας, που οδηγεί ουσιαστικά στη ζήλια και στο αιματοκύλισμα. Είναι το απόλυτο κακό.

Για το κακό που συνέβαινε για χρόνια στο ελληνικό θέατρο, τι σκέψεις κάνεις;

Ότι πρέπει να αγαπήσουμε λίγο περισσότερο τους ανθρώπους που είναι ευγενείς μαζί μας. Κάθε μέρα λέω στον Μπέζο σε ευχαριστώ που είσαι εδώ σε αυτή τη δουλειά και είμαστε μαζί. Κανένας άνθρωπος δεν είναι κτήμα μας. Δε μας ανήκει κανένας συνεργάτης. Πρέπει να είσαι βαθιά ανάπηρος συναισθηματικά για να γίνεις τόσο βίαιος σεξουαλικά ή επαγγελματικά στον τρόπο που διοικείς ως θιασάρχης ή που συμπεριφέρεσαι ως το πρώτο όνομα του θιάσου.

Το πιο σημαντικό στο θέατρο είναι το ίδιο το θέατρο, όχι εμείς. Εμείς θα φύγουμε, θα χαθεί η ύπαρξη μας. Το ζητούμενο είναι να έχουμε κρατήσει ψηλά την αντηρίδα για να συνεχίσουν οι άνθρωποι να θέλουν να ακούν τις ιστορίες που λέμε.

Το γεγονός ότι πέρασες από την υποκριτική και στη σκηνοθεσία οφείλεται σε ανθρώπους του χώρου που ίσως να σε ταλαιπώρησαν στο παρελθόν;

Ναι, έχουν υπάρξει τέτοιοι σκηνοθέτες. Που ήθελαν να αναδεικνύουν μόνο τον εαυτό τους. Σκηνοθετώ λοιπόν γιατί δεν τους αντέχω άλλο πια. Προτιμώ να αντιμετωπίσω τη δική μου μετριότητα παρά των άλλων. Γιατί η δική μου ζητά συγγνώμη από τους συναδέλφους. Κάθε φορά την ώρα της πρόβας τους ρωτώ να μου πουν αν δεν κατάλαβαν κάτι. Ποτέ δε φταίει αυτός που δεν κατάλαβε, αλλά αυτός που δεν εξήγησε. Εγώ στη ζωή και στη δουλειά μου, ένα εμείς ξέρω. Δεν ξέρω το εγώ. 

Αν σου πρότειναν την καλλιτεχνική διεύθυνση του Εθνικού Θεάτρου θα τη δεχόσουν;

Όχι, είναι μία πολιτική θέση. Γίνεσαι διοικητής ΔΕΚΟ. Δεν θα με ενδιέφερε να δίνω λόγο σε μία πολιτική ηγεσία με την οποία κατά βάση διαφωνώ. Πρέπει να είμαστε περισσότερο αναρχικοί οι καλλιτέχνες, τόσο στη διοίκηση των πραγμάτων, όσο και σε ιδέες. 

Καλλιτεχνικός διευθυντής μπορεί να μη γίνεις, στις Άγριες Μέλισσες όμως θα παίξεις.

Έτσι ακριβώς. (Γελάει)

Η πρώτη σου τηλεοπτική εμφάνιση μετά το Νησί. Έχει περάσει κάτι παραπάνω από μία δεκαετία. 

Έχει πλάκα γιατί με ρωτούν «Γιατί απείχατε τόσα χρόνια από την τηλεόραση;». Μα γιατί δεν μπορούσα να ανήκω σε κάτι σπουδαίο μέσα σε αυτήν. Τώρα, με τις Άγριες Μέλισσες μου δόθηκε αυτή η ευκαιρία από τον παλιό φίλο, Λευτέρη Χαρίτο.

Ποιος θα είναι ο ρόλος σου;

Ένας παρακρατικός στη Χούντα. Έχεις διαβάσει ποτέ τι έλεγαν στις δίκες τους οι βασανιστές της Χούντας; Θα ανατριχιάσεις. Είχαν βαθιά πίστη ότι ο βασανισμός ήταν μέρος της ανάγκης να καταπολεμηθεί ο εχθρός που λέγεται κομμουνισμός. Άντε όμως να εξηγήσεις τώρα σε έναν νέο τι σημαίνει common και social. Το μόνο social που ξέρουν σήμερα είναι τα social media. Τι να πεις για κομμουνισμό ή σοσιαλισμό, δηλαδή για κοινωνισμό όταν γενιές ολόκληρες έζησαν με τον πόνο του εμφυλίου και τα τελευταία δέκα χρόνια έχει γεννηθεί ξανά φιλεμφυλιακό κλίμα. 

Οι πρώτες χοντρές ψιχάλες πέφτουν στα κεφάλια μας. Η συζήτηση σταματά. Η πρόβα τους μάλλον δε θα ξεκινήσει. «Τίποτα δε συμβαίνει στη ζωή αβρόχοις ποσί», μου λέει ενώ μαζεύει με γρήγορες κινήσεις τα πράγματά του. «Είτε αυτό λέγεται #metoo, είτε σκηνοθετώ μία παράσταση, είτε κάνω οικογένεια, είτε έχω μία σχέση, ερωτική ή φιλική. Πρέπει διαρκώς να αγωνίζεσαι και ταυτόχρονα να επιβεβαιώνεις ότι τα πράγματα πηγαίνουν προς τη σωστή κατεύθυνση. Πρέπει να βρέξεις κώλο για να φας ψάρι. Πρέπει να έχεις προσπαθήσει για να πεις τα κατάφερα». 

Το επόμενο πρωί μιλάμε ξανά για λίγο στο τηλέφωνο.

Όλα εντάξει με την πρόβα χθες; Βρήκατε κλειστό χώρο;

Ποια πρόβα; Μπάσκετ με τον Γιάννη παίξαμε στο κλειστό γήπεδο του Άλσους.

Info: Ο Οθέλλος θα κάνει πρεμιέρα την Πέμπτη 24 Ιουνίου στο Θέατρο Βράχων, όπου θα παιχτεί και την Παρασκευή 25 του μήνα. Στη συνέχεια, θα ξεκινήσει το ταξίδι του σε ολόκληρη την Ελλάδα. Προπώληση και πρόγραμμα περιοδείας: viva.gr .