O άνθρωπος που θα γινόταν ο σύγχρονος Ιούλιος Βερν

Ο άνθρωπος που προέβλεψε την ριάλιτι τηλεόραση περίπου τρία λεπτά πριν αυτή συμβεί, σήμερα έχει καταλήξει  να σκηνοθετεί νερόβραστα sci-fi για έφηβους που μισούν το sci-fi. Κρίμα.

Συζητούσα πρόσφατα με έναν φίλο, δε θυμάμαι ποια ήταν η αφορμή, αλλά η συζήτηση έφτασε στον Άντριου Νίκολ, το Νεοζηλανδό πάλαι ποτέ ραγδαία ανερχόμενο σεναριογράφο του “Γκάτακα” και του “Truman Show”. Είχα μόλις δει το “In Time” -μια πολύ προβληματική ταινία φανταστικού concept- στην πτήση, και ουσιαστικά έτσι θυμήθηκα την ύπαρξη του Νίκολ, πολλά χρόνια μετά την τελευταία φορά που μας εξέπληξε θετικά.

Λέω στον φίλο “σε ένα παράλληλο σύμπαν ο Άντριου Νίκολ είναι ένας κινηματογραφικός Ιούλιος Βερν, αλλά στο δικό μας για κάποιο λόγο έχει καταντήσει να γυρίζει ταινίες σαν το “In Time”.” Ο φίλος με κοίταζε έκπληκτος, σα να έχει ακούσει ταυτόχρονα τη μεγαλύτερη βλακεία και τη μεγαλύτερη σοφία του κόσμου σε ένα, ζητώντας μου να συνεχίσω τη συλλογιστική. Και κάπως έτσι βρεθήκαμε να μιλάμε για αρκετή ώρα για έναν σεναριογράφο που το peak του είχε έρθει πριν 15 χρόνια με τις δύο πρώτες ταινίες του.

Πού να ξέραμε τότε πως λίγους μήνες αργότερα θα βυθιζόταν ακόμα περισσότερο. Γράφοντας και σκηνοθετώντας το “Host”, ένα ακόμα βιβλίο-ντροπή του fantasy/sci-fi δια χειρός Στέφανι “Twilight” Μάγιερ, ο Άντριου Νίκολ φαινομενικά έφτασε στο τέλος της διαδρομής. Δεν μπορώ να ξέρω τι άλλο σκοπεύει να κάνει στην καριέρα του ύστερα από ένα τέτοιο ξεπούλημα που δυστυχώς γι’αυτόν αποδείχτηκε και εμπορικό στραπάτσο, οπότε το μόνο που μπορώ είναι να θυμάμαι τις ελπίδες που κάποτε είχε δώσει.

Εξάλλου, τα σπουδαία έργα δεν χάνονται ποτέ, ακόμα κι αν η έμπνευση στερεύσει. Ποιες είναι λοιπόν εκείνες οι πρώιμες δουλειές του δημιουργού που σε εκείνο το παράλληλο σύμπαν θα μπορούσε να είναι ένας αληθινός sci-fi προφήτης όπως κάποτε ο Ιούλιος Βερν με τα βιβλία του;

The Truman Show (1998)

Η ιδέα: Ένας άντρας (Τζιμ Κάρεϊ, ρόλος καριέρας) δεν έχει ιδέα ότι η ζωή του είναι στην πραγματικότητα τηλεοπτικό σόου που παρακολουθούν εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο.

Η πραγματικότητα: Τον επόμενο χρόνο από την κυκλοφορία της ταινίας προβλήθηκε για πρώτη φορά το “Big Brother”, μια εκπομπή με σοκαριστικά κοντινό concept στην ταινία του Πίτερ Γουίαρ. Η επιτυχία οδήγησε στην εγκαινίαση ενός ολόκληρου τηλε-genre, της ριάλιτι τηλεόρασης, η οποία σήμερα είναι πιο κυρίαρχη από ποτέ. Φτηνή, εύκολη παραγωγή με έτοιμες, φτηνές ιστορίες, προς εύκολη κατανάλωση από μια αδιάφορη τηλεοπτική μάζα. (Ως φαν του “Survivor να τονίσω πως αναφέρομαι περισσότερο στο είδος ριάλιτι που το “Truman Show” προέβλεψε, τα “Big Brother” και τα “Real Housewives”, όχι τα διαγωνιστικά που εισάγουν άλλα στοιχεία στο περιεχόμενό τους. Αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.)

Η ταινία: Το ουμανιστικό αριστούργημα του Γουίαρ προτάθηκε για Όσκαρ Σεναρίου για τον Νίκολ και καταφέρνει να ισορροπεί θαυμασία ανάμεσα στο ελαφρύ και το βαθυστόχαστο, αποτελώντας όχι απλά μια ματιά στο κοντινό μέλλον μέσα από μια έξυπνη ιδέα, αλλά κι έναν στοχασμό πάνω σε ζητήματα ελευθερίας, ηθικής και θρησκείας. Ένα αληθινό κλασικό φιλμ των ‘90s.

Gattaca (1997)

Η ιδέα: Στο μέλλον έχουμε τον τρόπο να πειράζουμε το γενετικό υλικό στα έμβρυα, εξασφαλίζοντας πως θα γεννηθούν φέροντας εκείνα τα χαρακτηριστικά που θέλουμε,  μην αφήνοντας τίποτα στην τύχη. Νομικά οι διακρίσεις απαγορεύονται ανάμεσα σε όσους γεννήθηκαν ‘τέλεια’ και σε όσους όχι, αλλά πρακτικά, ε, ξέρεις πώς πάνε αυτά.

Η πραγματικότητα: Κοινωνικά μιλώντας, οι ασφαλιστικές στις ΗΠΑ ήδη κάνουν διακρίσεις βάσει της πρόγνωσης για αρρώστια ασθενών. Στο τεχνικό κομμάτι, ενώ δεν είμαστε κοντά στην πραγματικότητα που περιγράφει η ταινία, η επιρροή της αφενός έπαιξε μεγάλο ρόλο στο πώς το ευρύ κοινό βλέπει και ερμηνεύει τις διαμάχες περί επιστήμης και ηθικής, αφετέρου σημειώνεται συνεχής πρόδος στον τομέα της γενετικής, κάνοντας το φιλμ κάτι σαν σιγουράκι για το μέλλον. Το κίνημα του transhumanism αποτελεί υπαρκτή τάση του 21ου αιώνα, με στόχο τη δημιουργία ‘υπερανθρώπων’ με τη βοήθεια της ανάγνωσης του γενετικού κώδικα.

Η ταινία: Αν και γυρίστηκε πριν το “Truman”, είναι στην πραγματικότητα το δεύτερο σενάριο του Νίκολ -απλώς το άλλο φιλμ άργησε να βρει σκηνοθέτη και χρηματοδότη. Σε κάθε περίπτωση, είναι τρομακτικό το πως ο Νίκολ σε δύο χρόνια έβγαλε στις αίθουσες δύο ταινίες με τόσο ανυπολόγιστα μεγάλη επιρροή στον ‘πραγματικό κόσμο’. Το ίδιο το φιλμ είναι σίγουρα όμορφο, η ιστορία συναρπαστική, απλώς ελέγχεται ως προς το πόσο μονόπλευρα (ακραία συναισθηματικά, αν θες) προσεγγίζει το ζήτημα που διαπραγματεύεται.

S1m0ne (2002)

Η ιδέα: Μια παραγωγή μπαίνει σε κίνδυνο όταν η δύστροπη σταρ αποχωρεί έτσι ο παραγωγός δημιουργεί μια ψηφιακή πρωταγωνίστρια που μετατρέπεται σε καυτό όνομα από τη μια στιγμή στην άλλη.

Η πραγματικότητα: Ακόμα δεν είμαστε στο στάδιο του να έχουμε ψηφιακό σταρ όμως μετά το “Avatar” η γραμμή έχει σίγουρα γίνει λιγότερο εμφανής. Εξάλλου, την ίδια στιγμή ο 2Pac κάνει τουρνέ ως ολόγραμμα, οπότε ξέρεις. Ποια αλήθεια πλέον, ποιο ψέμα.

Η ταινία: Για την ιδέα της, μάλλον ξεχάσιμη. Όχι κακή, απλά όχι όσο αιχμηρή ή πρωτότυπη θα περίμενε κανείς.

In Time (2011)

Η ιδέα: Στο μέλλον οι άνθρωποι σταματάνε να γερνάνε στα 25 και ουσιαστικά είνααι κατασκευασμένοι ώστε να έχουν χρόνο ως νόμισμα: Στις πιο φτωχές περιοχές κάθε μέρα στο εργοστάσιο αποφέρει τον μισθό-χρόνο της επόμενης, ενώ στις πλούσιες ζούνε έχοντας αποθηκευμένη μια ολόκληρη αιωνιότητα, αλλά τρέμοντας τον θάνατο από άλλα αίτια. Σα να ξέρεις πως είσαι αθάνατος εκτός αν ας πούμε σκοντάψεις και στουκάρεις σε καμιά γωνία. Κοινώς, αυτοί οι άνθρωποι έχουν ζωή για πάντα, ΑΛΛΑ ΦΟΒΟΥΝΤΑΙ ΝΑ ΤΗ ΖΗΣΟΥΝ #deepstuff.

Η πραγματικότητα: Όχι.

Η ταινία: Για αυτή την ιδέα το πώς καταφέρνει να είναι τόσο αμήχανη και κλισέ η εξέλιξή της, είναι κάτι το απίστευτο. Ουσιαστικά ο Νίκολ πήρε τις κοινωνικές δυναμικές που δημιούργησε στο “Γκάτακα” και τις έντυσε με ένα λίγο πιο εφετζίδικο concept. Βλέπεται ευχάριστα πάντως, απλά τα έχουμε ξανακούσει κάπως.

Θα πρόσεξε κανείς το μεγάλο κενό. Δεν είναι πως ο Νίκολ καθόταν και φρόντιζε τις γάτες του τόσα χρόνια, απλώς οι ενδιάμεσες δουλειές του (το σενάριο για το μέτριο “Terminal” του Σπίλμπεργκ, το σενάριο και σκηνοθεσία του καλού “Lord of War” με τον Νίκολας Κέιτζ) δεν ήταν επιστημονική φαντασία. Και παρατηρεί κανείς πως μετά από αυτό το μεγάλο χρονικό άλμα, η επιστροφή του στο genre έγινε με μια όχι τόσο έξυπνη και ‘τρία λεπτά από τώρα’ ματιά του στο μέλλον (όπως οι πρώιμες δουλειές του).

Αύριο, στις αίθουσες βγαίνει το “Host”, του οποίου η επαφή με το sci-fi εξαντλείται στο να είναι απλώς η αφορμή για ένα ακόμα ερωτικό τρίγωνο μεταξύ όμορφων εφήβων. ΟΚ, είναι κρίμα, και σίγουρα ελπίζουμε ο Νίκολ να ξαναβρεί τη μούσα του. Γιατί για εκείνα τα λίγα χρόνια στην αρχή της καριέρας του, δε μπορούσες παρά να νιώθεις πως αυτός ο άνθρωπος έχει έρθει από το -κοντινό- μέλλον, προσπαθώντας να μας προειδοποιήσει.

Τουλάχιστον τα έργα μένουν για πάντα.