O John Oliver τα βάζει με όλους και με όλα

Όταν ξεκίνησε το “Last Week Tonight” από τη συχνότητα του ΗΒΟ, παρακολούθησα τα δύο πρώτα επεισόδια και, αφενός τα καταδιασκέδασα, αφετέρου συζητώντας με φίλους για το ποιόν της νέας αυτής εκπομπής πολιτικής σάτιρας, κατέληξα στο εξής συμπέρασμα, ταυτόχρονα αφορισμού και αποδοχής: “Είναι βασικά το ‘Daily Show’ αλλά θα το βλέπω επειδή είναι μόνο μία φορά την εβδομάδα.”

Σα το Τζον Σνόου κι εγώ, δεν ξέρω τίποτα.

Όχι πως η νέα αυτή εκπομπή δε χρωστά τα πάντα στο “Daily Show” του Τζον Στιούαρτ. Το φορμάτ, όσο έχει φορμάτ το “Last Week Tonight”, είναι ξεσηκωμένο από το show-μαμά του Comedy Central. Εξάλλου κι ο ίδιος ο Όλιβερ, ένας άγγλος κωμικός που για χρόνια εμφανίζεται στο “Daily Show” ως ‘ανταποκριτής’, από εκεί προέρχεται, από τα σπλάχνα του Φυτωρίου Τζον Στιούαρτ, κάνοντας παράλληλα και εμφανίσεις στην αγαπημένη μου κωμωδία της τηλεόρασης, το “Community”, φέρνοντας στην Αμερική το ‘soccer’ και την άβολη ραπ.

(Ο Στιούαρτ είναι η Μασία της πολιτικής σάτιρας: Στιβ Καρέλ, Στίβεν Κολμπέρ, Τζον Όλιβερ, Ασίφ Μάντβι, μερικά από τα ονόματα που έχουν βγει από εκεί. Οριακά σημαντικότερος από το “SNL”.)

Ο Όλιβερ πέρασε χρόνια στην εκπομπή, ξεγυμνώνοντας τακτικές και κακώς κείμενα αποδομώντας ταυτόχρονα την περσόνα του ψύχραιμου φλεγματικού Άγγλου. Όμως ήταν πολύ περισσότερο από ένας φαρσέρ με χιουμοριστικό λόγο. Σύντομα τα ρεπορτάζ του στο “Daily Show” απέκτησαν πυγμή, και μια ξεκάθαρη διάθεση να βάλουν το μαχαίρι στο κόκαλο. Να εδώ ένα θέμα που είχε κάνει σχετικά με το, σταθερά επίκαιρο στις ΗΠΑ, θέμα της οπλοκατοχής.

Το περασμένο καλοκαίρι, για πρώτη φορά από τότε που ο Στιούαρτ ανέλαβε το “Daily Show”, έκανε ένα διάλειμμα από την παρουσίαση, ώστε να γυρίσει μια ταινία. Αντιμέτωπο με το άλυτο πρόβλημα του πώς αντικαθιστάς το ίδιο το πρόσωπο, τη φωνή, την ουσία, το ίδιο το brand του brand σου, το Comedy Central ανέθεσε στον Όλιβερ την προσωρινή αντικατάσταση του Στιούαρτ. Ο Όλιβερ ξεκίνησε υπενθυμίζοντας πως ναι, δεν είναι ο Τζον Στιούαρτ, αλλά σύντομα κατάφερε να κάνει την εκπομπή… ΟΚ, όχι δική του σαφώς, αλλά να της δώσει έναν αρκετά διαφορετικό (και σεβαστικό ως προς την ταυτότητά της ταυτόχρονα) χαρακτήρα, ώστε η βιομηχανία να δώσει αρκετή σημασία: Εδώ δεν είχες έναν άνθρωπο που απλά μετρούσε αντίστροφη βαρώντας κάρτα. Είχες έναν άνθρωπο με φωνή, και με τη διάθεση και το όραμα να φέρει κάτι νέο στο τραπέζι.

Είμαστε ένα καλοκαίρι μετά, και το ΗΒΟ έχει ήδη προσφέρει στον Όλιβερ τη δυνατότητα να κάνει μια εκπομπή απόλυτα δική του. Του προσέφερε τη θέση του προγράμματος αμέσως μετά το “Game of Thrones”, και τον άφησε να κάνει ό,τι θέλει. Μα ό,τι θέλει. Υπάρχει ένα κομμάτι σε πρόσφατο επεισόδιο, όπου ο Όλιβερ καταφέρεται εναντίον των εταιρειών καλωδιακής, μεταξύ αυτών της Time Warner. Σας δίνω τρεις μαντεψιές για το σε ποια πολυεθνική ανήκει το ΗΒΟ.

Στην Ελλάδα λες δυο στραβά για κάποιον περιφερειακό εταιρικό partner και αρχίζουν τα άβολα τηλεφωνήματα (στην καλύτερη περίπτωση). Ο Όλιβερ τα βάζει με Time Warner και Comcast, και κλείνει το segment ζητώντας από το κοινό να πήξει το ραδιοτηλεοπτικό με μηνύματα υπέρ του net neutrality. Το επόμενο πρωί το σάιτ τους είχε κρασάρει.

Κι εδώ έγκειται λοιπόν ένα τεράστιο μέρος της σημασίας αυτού που κάνει: Η ακτιβιστική αύρα.

Για να γυρίσουμε σε αυτό που λέγαμε στην αρχή, ναι, το “Last Week Tonight” όντως πατάει πάνω στη δομή και το ύφος του “Daily Show”, όμως εξαρχής ο Όλιβερ, με αίσθηση ταπεινοφροσύνης και επίγνωσης της θέσης του, όπως άλλωστε έκανε και αναλαμβάνοντας προσωρινά εκείνη την εκπομπή, ξεκίνησε τη νέα του, σόλο προσπάθεια, ξεκαθαρίζοντάς το στο πρώτο του show: Δεν ξέρουμε τι κάνουμε είπε, θα το βρούμε στην πορεία.

Κι όντως, παρακολουθώντας το ένα επεισόδιο μετά το άλλο, διαπιστώνεις κάτι που θα μπορούσε κάλλιστα να χρεωθεί ως προχειρότητα αν σε ένοιαζε να είσαι αυστηρός απέναντι σε μια εκπομπή τόσο -κατά τα άλλα- σημαντική. Στην πραγματικότητα όχι απλά δεν έχει σταθερή δομή, παρά μοιάζει με κάτι σαν αυτοσχεδιασμός πάνω στην ιδέα της εκπομπής του Στιούαρτ. Σαν το “Daily Show” να είναι η ηχογράφηση του άλμπουμ και το “Last Week Tonight” να είναι το live τζαμάρισμα.

Όμως αυτό που έχει σημασία είναι η αίσθηση. Ο Στιούαρτ είναι περισσότερο ο οξυδερκής παρατηρητής που με ολοένα και μεγαλύτερη απόγνωση σημειώνει τα κακώς κείμενα που παρατηρεί γύρω του. Ο Όλιβερ μοιάζει σαν κάποιος που έρχεται με θυμό και διάθεση να κάνει κάτι. Είπαμε πως η εκπομπή του δεν έχει αυστηρή δομή, όμως έχει αυστηρό mission statement, γιατί μόνο ως τέτοιο μπορεί να χαρακτηριστεί αυτό που κάνει βδομάδα μετά τη βδομάδα με τα μεγάλου μεγέθους αφιερώματά του σε ό,τι στοχεύει να κριτικάρει.

Δεν στέκεται σε κακούς ρεπόρτερ ή σε λάθος κυβερνητικές αποφάσεις, παρά επιλέγει ζητήματα που αξίζει να μιλήσει κάποιος για αυτά, και το κάνει.

Παραπάνω καταφέρνει να είναι άκρως κατατοπιστικός για ένα θέμα όπως το net neutrality, που όπως λέει είναι ένα πολύ σημαντικό ζήτημα σε βαρετό περιτύλιγμα, ακριβώς όπως θέλουν οι ‘κακοί’. Στη δεύτερη κιόλας του εκπομπή έπιασε ένα ζήτημα-ταμπού, αυτό της θανατικής ποινής. Και σου δίνει την αίσθηση, όπως το προσεγγίζει από κάθε οπτική γωνία, πως δεν πλησιάζει ένα θέμα ως ρήτορας με προδικασμένη ατζέντα, μα ως ένας άνθρωπος που εξετάζει προσεκτικά κάθε δεδομένο, και με γνώμονα τη λογική και αποστολή το χιούμορ, ενημερώνει, προβοκάρει και ευαισθητοποιεί.

Έχει ακόμα ξεμπροστάσει πλήρως τη FIFA, με έναν τόσο ολοκληρωμένο τρόπο που το παρακάτω βιντεάκι είναι καταδικασμένο να αναπαράγεται για δεκαετίες στο μέλλον, όταν ακόμα οι άνθρωποι θα θέλουν να εξηγήσουν στους νεότερους γιατί είναι κακιά η FIFA και θα βαριούνται να αραδιάζουν την κάθε λεπτομέρεια.

Χρησιμοποίησε τη Eurovision ώστε να μιλήσει για πολιτικές, συμφέροντα και κοινωνική ευαισθητοποίηση σε ένα βιντεάκι 7 λεπτών. Παρατηρείς το ρυθμό του λόγου του και χάνεσαι, γιατί συνειδητοποιείς πως ο σκοπός του δεν είναι το χιούμορ– το χιούμορ είναι οι σφαίρες με τις οποίες πυροβολά. Το χιούμορ είναι τα πυρομαχικά. Ο σκοπός του είναι να μιλήσει, να εξηγήσει, να αναρωτηθεί κι ο ίδιος, να προκαλέσει, να ανοίξει συζητήσεις.

Αν αναρωτιέσαι, ναι, φυσικά και έχει ήδη μιλήσει και για τη Χρυσή Αυγή.

Και θυμίζουμε: Αυτά όλα συμβαίνουν σε μια σατιρική εκπομπή στην Αμερικάνικη prime time, στο δίκτυο με το μεγαλύτερο πρεστίζ στον κόσμο, αμέσως μετά την εμπορικότερη σειρά της εποχής μας. Ένας Άγγλος μιλάει εμβαθύνοντας σε ζητήματα όπως οι Ευρωπαϊκές εκλογές, η κρίση στην Ουκρανία, η πολιτική κατάσταση στην Ινδία, η Χρυσή Αυγή, η ισονομία στο ίντερνετ, η θανατική ποινή, η βρωμιά στα ποδοσφαιρικά κυκλώματα.

Το “Last Show Tonight” είναι ηλικίας μόλις λίγων εβδομάδων, όμως γρήγορα αρχίζει να γίνεται εμφανές πως είναι από τα σημαντικότερα πράγματα που θα μας φέρει η φετινή χρονιά. Το “Game of Thrones” τελείωσε χθες, και οι Δευτέρες πλέον από “όχι σπόιλερ όχι λαλαλαλαλα” θα αρχίσουν όλο και περισσότερο να έχουν τον χαρακτήρα του “άραγε για τι μίλησε χτες ο Τζον Όλιβερ;”

Τα spoilers είναι καλοδεχούμενα.