Ο Kurt Cobain τα είχε όλα, αλλά δεν μπορούσε να απολαύσει τίποτα
Ο τραγουδιστής των Nirvana θεωρητικά τα είχε όλα. Αυτό που ζούσε όμως περισσότερο ήταν η ερημιά του καλλιτέχνη.
- 5 ΑΠΡ 2023
Σήμερα, συμπληρώνονται 29 χρόνια από τον θάνατο του Kurt Cobain. Δηλαδή, την αυτοκτονία του – με μια σφαίρα στο κεφάλι. Το πτώμα του βρέθηκε τρεις μέρες μετά, από έναν ηλεκτρολόγο που είχε πάει στο σπίτι του για να εγκαταστήσει σύστημα ασφαλείας.
Ο Dave Grohl, ντράμερ των Nirvana είχε πει πως «κάποιες φορές, δεν μπορείς να σώσεις κάποιον από τον εαυτό του και, με κάποιον τρόπο, αρχίζεις να προετοιμάζεις τον εαυτό σου, συναισθηματικά, για αυτό που θα έλθει». Πρόσθεσε και το «για τον Kurt δεν είχε σημασία πόσοι τον αγαπούν.
Απλά δεν αγάπησε ποτέ εκείνος τον εαυτό του, αρκετά» του πατριού του, Dave Reed και έχεις το 50% του λόγου που ο Cobain έβαλε τέλος στη ζωή του, γιατί δεν άντεχε -να ζει. «Ένα πραγματικά δημιουργικό μυαλό, σε όλους τους τομείς, είναι πολλά περισσότερα από αυτό: ένας άνθρωπος γεννιέται αφύσικα και ανελέητα ευαίσθητος» Pearl S. Buck
Υπάρχουν λόγοι που δεν έχουμε όλοι έφεση στις τέχνες. Όπως και υπάρχουν λόγοι που κάποιοι -ελάχιστοι- κάτοικοι αυτού του πλανήτη, ξεχωρίζουν τόσο που απολαμβάνουν παγκόσμιας αναγνώρισης. Θα στους δώσω, μέσω ερευνών.
- Έρευνα που είχε δημοσιευτεί το 2014 από το KU Leuven του Βελγίου είχε ως αντικείμενο τη μελέτη του τρόπου που λειτουργεί ο εγκέφαλος των καλλιτεχνών, συγκριτικά με αυτόν των ανθρώπων που δεν έχουν τη σχετική «φλέβα». Διαπιστώθηκε πως οι αρτίστες έχουν αυξημένη μια ουσία που υπάρχει στα νεύρα και σχετίζονται με τις λεπτεπίλεπτες κινήσεις και την οπτικοποίηση της φαντασίας. Η κατακλείδα ήταν πως οι καλλιτέχνες φαινόταν να ‘χουν έμφυτο ταλέντο. Κάτι που ακούγεται αιώνες, αλλά προέκυψαν και αποδείξεις -μέσω σχετικών εξετάσεων που έδειχνε τον τρόπο που αντιδρούσαν εγκέφαλοι σε ερεθίσματα.
- Παλαιότερη έρευνα του 2010 είχε ήδη προσφέρει στοιχεία που αποδείκνυαν αυτό που επίσης, κυκλοφορούσε για χρόνια: πως υπάρχει ψυχολογικός σύνδεσμος μεταξύ της αποκλίνουσας δημιουργικότητας (αυτής που δεν είναι συνηθισμένη -που ξεχωρίζει) και της ψυχικής ασθένειας. Η όλη διαδικασία έχει να κάνει με τη μεταφορά ντοπαμίνης (νευροδιαβιβαστής που ‘φέρνει’ σε επικοινωνία τα νευρικά κύτταρα και σχετίζεται με πράξεις που ‘χουν ένα σκοπό), στο σύστημα που ευθύνεται για την επικοινωνία. «Οι άνθρωποι που είχαν χαμηλότερα επίπεδα δραστηριότητας υποδοχής ντοπαμίνης, στο σημείο του εγκεφάλου που επεξεργάζεται και ταξινομεί τις πληροφορίες -πριν γίνουν συνειδητές σκέψεις-, είχαν υψηλότερο σκορ στις αποκλίνουσες σκέψεις -έβρισκαν πολλές περισσότερες λύσεις σε ένα πρόβλημα». Προηγούμενες έρευνες είχαν δείξει πως οι άνθρωποι με σχιζοφρένεια επίσης, έχουν χαμηλά επίπεδα δραστηριότητας στην υποδοχή. Και έτσι προέκυψε η σχέση μεταξύ δημιουργικότητας και ψυχοπαθολογίας.
Η έρευνα θύμιζε ότι «αρκετές δραστικές ουσίες όπως η κοκαΐνη και η μεθαμφεταμίνη δρουν στους ίδιους υποδοχείς με την ντοπαμίνη».
- Ο Oscar Wilde είχε γράψει (στο Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι) πως «ο σκοπός της τέχνης είναι να αποκαλύπτει τον εαυτό της και να κρύβει τον καλλιτέχνη». Ψυχολόγος που ‘χε ακολουθήσει τρία μεγάλα γκρουπ σε τουρνέ -στις ΗΠΑ- και μίλησε με τα μέλη τους, ενημέρωσε –μέσω της Huffington Post– πως οι περισσότεροι «επέδειξαν την αντίφαση εξωστρέφειας και εσωστρέφειας, “ανοίγματος” και ευαισθησίας, στις προσωπικότητες τους. Πολλοί ανέφεραν αυξημένη ευαισθησία στο περιβάλλον και μια έντονη εμπειρία εισροής αισθήσεων -μέσω του ήχου, των φώτων και των αρωμάτων. Στη σκηνή ήταν ο θρίαμβος της εξωστρέφειας -τολμηροί, δυνατοί, άγριοι. Στα παρασκήνια, ήταν άλλοι άνθρωποι. Γέμιζαν τις μπαταρίες τους, με ατομικές και μοναχικές δραστηριότητες. Αποδείχθηκαν επιρρεπείς στην ονειροπόληση μέσα στην ημέρα και δήλωσαν πως εκτιμούν τη φαντασία».
Όλοι είπαν πως η μουσική ήταν ο τρόπος έκφρασης τους και αυτός που είχαν να επικοινωνούν με άλλους, όπως έβρισκαν την προσωπική ολοκλήρωση. Συμφώνησαν και ότι η δημιουργική τέχνη είναι η γέφυρα των εσωτερικών εαυτών τους με τις λέξεις που βγαίνουν από τα στόματα τους. Η ψυχολόγος κατέληξε στο ότι «πίσω από την εξωτερική εμφάνιση οποιουδήποτε πολύ δημιουργικού ανθρώπου υπάρχουν στρώματα βάθους, πολυπλοκότητας και αντιφάσεων. Οι δημιουργικοί άνθρωποι έχουν την τάση να είναι πολύ ευαίσθητοι. Οι ευαίσθητοι άνθρωποι είναι συχνά δημιουργικοί».
«Ο Kurt είχε την απελπισία -δεν ήταν κουράγιο- να είναι ο εαυτός του. Όταν το κάνεις αυτό, δεν μπορεί να πάει κάτι λάθος, γιατί δεν μπορείς να κάνεις λάθη, με τον κόσμο να σε λατρεύει επειδή είσαι ο εαυτός σου». Dave Reed.
Οι άνθρωποι που έζησαν τον Cobain έχουν πει πως ήταν ένας ντροπαλός και ευαίσθητος άνθρωπος. Προσθέτουν και ότι η τεράστια φήμη που απέκτησε, ως frontman ενός εκ των μεγαλύτερων bands του κόσμου, ήταν για εκείνον πρόβλημα. Που δεν μπορούσε να το διαχειριστεί. Σε εποχές που η κατάθλιψη είχε την αντιμετώπιση του κλάματος σε επίπεδο κοινωνικών επιβολών (όπως οι άνδρες δεν έκλαιγαν, δεν έλεγαν πουθενά τα προβλήματα τους -γιατί για την κοινωνία δεν ήσουν άνδρας αν δεν μπορούσες να λύσεις τα θέματα σου), ο Cobain πάλευε κάθε μέρα με τον εαυτό του. Από τότε που θυμόταν τον εαυτό του.
Χωρίστηκε με τη -κατά τέσσερα χρόνια μικρότερη- αδελφή του, την Kim, όταν πήραν διαζύγιο οι γονείς τους. Ο -γεννημένος τον Φλεβάρη του 1967- Kurt ήταν 9 όταν άφησε το μέρος όπου γεννήθηκε, μεγάλωσε, έκανε τις πρώτες φιλίες και αντιλήφθηκε την αγάπη του για τις τέχνες (το Aberdeen, της Washington -175 χιλιόμετρα από το Seattle), για να ζήσει με τον πατέρα του, ο οποίος στη συνέχεια παντρεύτηκε ξανά και η σχέση τους έγινε ακόμα πιο δύσκολη.
Στις αρχές του ’80 επέστρεψε στη βάση του. Πέραν της μητέρας του και της αδελφής του, στο σπίτι ήταν και ο σύντροφος της μάνας του. Όπως μπορείς να διαβάσεις στο Biography, η διέξοδος του έγινε η ζωγραφική. Μέχρι που κάποιος τον γνώρισε με την punk rock. Ανακάλυψε τους Melvins, ένα τοπικό γκρουπ του είδους και έγινε φίλος με τον Buzz Osbourne -μέλος των Melvins. Αυτός τον βοήθησε να καλλιεργήσει την αγάπη του για τη μουσική. Είχε ήδη δοκιμάσει το ποτό και την κάνναβη (πρώτη φορά στα 13), για να κοιμίσει το ασυνείδητο του, για να ξεφύγει από μια πραγματικότητα που ‘χε και καβγάδες με τη μητέρα του και τον πατριό του.
Στα 19 δοκίμασε πρώτη φορά ηρωίνη. Τέσσερα χρόνια μετά είχε εθιστεί. Στο μεσοδιάστημα έζησε για ένα χρόνο σε καναπέδες φίλων και δημόσια κτίρια -για να αποφεύγει τους καβγάδες στο σπίτι. Τον Ιούλιο του 1985 συνελήφθη για βανδαλισμό. Η τιμωρία του ήταν πρόστιμο. Λίγους μήνες μετά, έγινε μέλος των Fecal Matter. Το project δεν προχώρησε. Άρχισε τις συνεργασίες με άλλους μουσικούς (τον μπασίστα Krist Novoselic και τον ντράμερ Aaron Burkhard). Έκαναν την πρώτη τους εμφάνιση, σε ένα πάρτι που έγινε σε σπίτι γνωστού. Ο πλανήτης βρισκόταν στο 1987. Ένα χρόνο αργότερα, η παρέα συστήθηκε ως Nirvana. Το πρώτο track ήταν το Love Buzz.
O Chad Channing αντικατέστησε τον Burkhard (μετά αντικαταστάθηκε από τον Dave Grohl) και άρχισαν οι εμφανίσεις στη δύσκολη μουσική σκηνή του Seattle. Το πρώτο album είχε τον τίτλο Bleach. Δεν έγινε επιτυχία. Αυτό που έγινε ξεκάθαρο ήταν πως ο Cobain μπορούσε να συνθέσει τραγούδια. Το 1990 oι Sonic Youth ήταν έτοιμη για τουρ. Οι Nirvana έγιναν το άνοιγμα τους. Το 1990 ήταν και που ο Cobain γνώρισε την Courtney Love -frontwoman των Hole-, σε nightclub του Portland. Δεν έγιναν ζευγάρι αμέσως. Το 1991 το συγκρότημα υπέγραψε με την Geffen Records. Το πρώτο studio album είχε τον τίτλο Neverming. Ήταν αυτό που επικύρωσε την ταυτότητα του grunge. Στο Neverming υπήρχε αυτό.
Όσο πιο γνωστοί γίνονταν οι Nirvana, τόσο πιο άβολα αισθανόταν ο Cobain, ως προς τη μουσική του και την κατεύθυνση που έπαιρνε. Πάλευε με τον εαυτό του. Ένιωθε πως έχει αρχίσει να χάνει τον έλεγχο όσων του συνέβαιναν και όσων επρόκειτο να του συμβούν. Όσο πιο πολύ έλαμπε το άστρο του, τόσο πιο άδειος αισθανόταν. Τότε επέστρεψε στην ηρωίνη -για να απαλλαγεί από το άγχος και κάποια θέματα που έλεγε πως είχε με την υγεία του. Όπως έλεγε «είναι το μόνο που με κρατάει από το να πυροβολήσω τον εαυτό μου».
Ήταν ήδη ζευγάρι με την Love. Ένα χρόνο μετά απέκτησαν την κόρη τους. Ένα από αυτά που συνέδεε το ζευγάρι, ήταν τα ναρκωτικά. Η πρόνοια είχε απειλήσει να πάρει την κόρη τους, μετά το «έκανα χρήση ηρωίνης και ως έγκυος» της Love, σε συνέντευξη που είχε δώσει στο Vanity Fair. Πέρασαν πολύ καιρό στα δικαστήρια, για να μη χάσουν την επιμέλεια. Μετά άρχισαν οι διαμάχες εντός του ζευγαριού. Ήταν τέτοιες που της έλυνε η αστυνομία.
Το 1993 οι Nirvana κυκλοφόρησαν το In Utero που πήγε απευθείας στο Νο1 των charts. Περιείχε τραγούδια στα οποία έβγαζε το θυμό του για τη βιομηχανία της μουσικής (Radio Friendly Unit Shifter) και για τη σύζυγο του (Ηeart-Shaped Box). Το φθινόπωρο εκείνου του έτους, το συγκρότημα έκανε τουρ στην Ευρώπη. Στη Ρώμη έπεσε σε κώμα, από υπερβολική δόση. Τον έσωσε η Love. Δεν κάλεσε ασθενοφόρο. Του έκανε ένεση ναλοξόνης -μπλοκάρει τη δράση των ναρκωτικών. Η Love δήλωνε πεπεισμένη πως είχε αποπειραθεί να αυτοκτονήσει.
Το ίδιο είπε και στην αστυνομία του Seattle, μια εβδομάδα μετά, όταν οι Nirvana είχαν γυρίσει στις ΗΠΑ και ο Cobain είχε πάρει φάρμακα που έλεγε πως ήταν για το στομαχόπονο που ένιωθε (χωρίς να υπάρχει διάγνωση γιατρού ή φαρμακευτική συνταγή) και είχε κλειδωθεί σε μια ντουλάπα, παρέα με τα όπλα που είχε στο σπίτι. Οι αρχές έκριναν πως δεν έχει αυτοκτονικές τάσεις -τους διαβεβαίωσε ο ίδιος, εξηγώντας πως ήθελε να κρυφτεί από τη γυναίκα του. Κατασχέθηκαν τα χάπια και τα όπλα. Μετά τα παρακάλια της Love (που είχε μαζέψει όλους τους φίλους του Cobain στο σπίτι, για βοήθεια), δέχθηκε να κάνουν μαζί αποτοξίνωση. Μπήκε σε κλινική του Los Angeles στις 30/3 του 1994. Τον είχε επισκεφτεί εκεί η κόρη του.
Ήταν η τελευταία φορά που τον είδε. Την Πρωταπριλιά είπε πως θα πάει για τσιγάρα. Πήδηξε φράκτη ύψους 1.83, μπήκε σε ένα ταξί και πήγε στο αεροδρόμιο, για να επιστρέψει στο Seattle. Στην πτήση είχε δίπλα του τον Duff McKagan, μπασίστα των Guns N’ Roses. Εκείνος είχε πει πως «ο Kurt έδειχνε χαρούμενος, αλλά ένιωθα πολύ έντονα πως κάτι πήγαινε πολύ λάθος». Άπαξ και έφτασε σπίτι του, κλειδώθηκε σε αυτό και δεν απαντούσε σε κανέναν. Η Love είχε προσλάβει ιδιωτικό ντετέκτιβ να τον βρει, στις 7/4. Οι Nirvana διέγραψαν τη συμμετοχή τους από το φεστιβάλ Lollapalooza -καθώς ο Cobain δεν έδινε σημεία ζωής. Στις 8/4 βρέθηκε το πτώμα του. Σε γλάστρα που ‘χε δίπλα του, είχε «καρφώσει» με στυλό, ένα σημείωμα. Σε αυτό ομολόγησε όσα του συνέβαιναν.
Το σημείωμα
«Μιλώντας τη γλώσσα ενός έμπειρου, αφελούς, ο οποίος θα προτιμούσε να εκφράζει την εξαγριωμένη, παιδική διαμαρτυρία του. Αυτό το σημείωμα μπορεί να γίνει εύκολα κατανοητό.
Όλες οι προειδοποιήσεις που έλαβα από τα μαθήματα της Punk, από την πρώτη μου ενασχόληση έως και την εμπλοκή της ηθικής και της ανεξαρτησίας, αποδείχτηκαν αληθινές. Έχω χάσει κάθε ενθουσιασμό ακρόασης, δημιουργίας, ανάγνωσης και γραφής εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Αισθάνομαι ένοχος πέρα από κάθε απολογία.
Για παράδειγμα, όταν ετοιμαζόμαστε στα παρασκήνια, καθώς τα φώτα σβήνουν και το πλήθος βρυχάται, δεν επηρεάζομαι όπως επηρέαζε τον Freddie Mercury, ο οποίος φαινόταν να αγαπά, να απολαμβάνει την λατρεία του πλήθους, κάτι που θαυμάζω και ζηλεύω απόλυτα. Το θέμα είναι, δεν μπορώ να σας ξεγελάσω, κανέναν από εσάς. Απλά δεν είναι δίκαιο για εσάς ή για μένα. Το χειρότερο έγκλημα που μπορώ να σκεφτώ είναι να κοροϊδεύω τους ανθρώπους, να προσποιούμαι και να δείχνω πως το διασκεδάζω στο 100%.
Μερικές φορές αισθάνομαι σαν να θέτω σε λειτουργία ένα πρόγραμμα πριν βγω στη σκηνή. Έχω δοκιμάσει τα πάντα για να το εκτιμήσω (και το κάνω, Θεέ μου, πιστέψτε με το κάνω, αλλά δεν είναι αρκετό). Εκτιμώ το γεγονός ότι εγώ και εμείς έχουμε έχουμε επηρεάσει και διασκεδάσει πολλούς ανθρώπους. Πρέπει να είμαι ένας από εκείνους τους ναρκισσιστές, που εκτιμούν τα πράγματα, μόνο όταν χαθούν. Είμαι πολύ ευαίσθητος. Πρέπει να γίνω ελαφρώς απαθής, για να ανακτήσω τον ενθουσιασμό που είχα ως παιδί.
Στις τρεις τελευταίες μας περιοδείες, εκτίμησα πολύ περισσότερο όλους τους ανθρώπους που ξέρω προσωπικά και ως φαν της μουσικής μας, αλλά ακόμα δεν μπορώ να ξεπεράσω την απογοήτευση, την ενοχή και την ενσυναίσθηση που έχω για όλους. Το καλό υπάρχει μέσα σε όλους μας και νομίζω ότι απλά αγαπώ πάρα πολύ τους ανθρώπους. Τόσο πολύ που με κάνει να νιώθω πάρα πολύ γ…. θλίψη. Ο μικρός, δυστυχισμένος, ευαίσθητος, Ιχθύς, ένας άνθρωπος του Ιησού. Γιατί δεν το απολαμβάνω; Δεν ξέρω!
Έχω για θεά μια γυναίκα που είναι γεμάτη φιλοδοξίες και ενσυναίσθηση και μια κόρη που μου θυμίζει πάρα πολύ αυτό που ήμουν, γεμάτη αγάπη και χαρά, που φιλάει κάθε άνθρωπο που συναντά, γιατί όλοι είναι καλοί και δεν θα της κάνουν κακό. Και όλα αυτά με τρομάζουν τόσο πολύ, που σχεδόν δεν μπορώ λειτουργήσω. Δεν αντέχω στη σκέψη ότι η Frances θα γίνει δυστυχισμένη, αυτοκαταστροφική και η death rocker που έγινα εγώ.
Τα πράγματα μου ήλθαν καλά, πολύ καλά και είμαι ευγνώμων, αλλά από την ηλικία των επτά χρόνων είχα ένα μίσος προς όλους τους ανθρώπους, γενικά. Ο λόγος είχε να κάνει με το ότι έδειχνε να είναι τόσο εύκολο για τους ανθρώπους να τα βρίσκουν, μέσω της ενσυναίσθησης. Μόνο και μόνο γιατί αγαπώ και λυπάμαι πάρα πολύ για τους ανθρώπους, υποθέτω.
Σας ευχαριστώ όλους μέσα από τα βάθη αυτού που με ‘καίει’, από το άρρωστο στομάχι μου, για τα γράμματα και την ανησυχία σας, τα τελευταία χρόνια. Έχω γίνει ένα πολύ ασυνεπές, κυκλοθυμικό μωρό. Δεν έχω το πάθος πια και για αυτό να θυμάστε, είναι καλύτερο να ‘καίγεσαι’ από το να ‘ξεθωριάζεις’.
Ειρήνη, αγάπη, ενσυναίσθηση.
Kurt Cobain
Frances και Courtney, θα είμαι ο άγγελος σας.
Courtney, συνέχισε για την Frances. Για τη ζωή της, που θα είναι πολύ πιο χαρούμενη χωρίς εμένα.
ΣΕ ΑΓΑΠΩ, ΣΕ ΑΓΑΠΩ!».
Ολοκληρώνοντας, μαρτύρησε πως δεν ήθελε το παιδί του να γίνει σαν και αυτόν. Ενώ τον είχε κατασπαράξει η κατάθλιψη, έθεσε την κόρη του ως προτεραιότητα.
Ξαδέλφη του Cobain που έζησε με την οικογένεια, πάλεψε με τους δικούς της δαίμονες και απέκτησε δίπλωμα νοσοκόμας, με αντικείμενο τα θέματα ψυχικής υγείας, αποκάλυψε πέρυσι πως ο Kurt ήταν ο τρίτος Cobain που είχε αυτοκτονήσει. Όλοι είχαν στρέψει όπλα πάνω τους. Είπε και ότι υπήρχε ιστορικό με κατάχρηση αλκοόλ και ενδοοικογενειακής βίας -πράγματα που έζησε και ο θρύλος της μουσικής. «Ο Kurt είχε διαγνωστεί από μικρός με Διαταραχή Διάσπασης Προσοχής και αργότερα με διαταραχή διπολισμού -που είναι γνωστή ως μανιοκατάθλιψη. Έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με τις σοβαρές κλινικές καταθλίψεις. Το πρώτο είναι η κυκλοθυμία.
Είναι κάτι που ουδείς μπορεί να διαχειριστεί μόνος. Ή εύκολα. Χρειάζεται συνεργασία με ειδικούς». Θύμισε πως όπως μεγάλωνε ο ξάδελφος της, δεν ένιωσε την ασφάλεια που υποτίθεται ότι προσφέρουν οι γονείς στα παιδιά. Ή την ηρεμία. Δεν είχε ούτε τα ελάχιστα από αυτά που χρειάζονται για να αποκτήσει ένα παιδί αυτοπεποίθηση. Σε συνδυασμό, αργότερα με το αλκοόλ, τα φάρμακα που έπαιρνε από μόνος του («κάτι που κάνουν όλα τα παιδιά, για να αντιμετωπίσουν τον πόνο που νιώθουν από την κατάθλιψη, για να ανακουφιστούν») και τα ναρκωτικά, η επιστροφή δεν ήταν πια προοπτική.
