O “Πολίτης Κέιν” δεν είναι η πια η καλύτερη ταινία στην ιστορία του σινεμά

Λατρεύω τις λίστες, παθολογικά. Μου αρέσει να φτιάχνω λίστες για τα πάντα, για ταινίες, για σειρές, για ερμηνείες, για τίτλους αρχής. Μόνο για να χτυπιέμαι μετά για αυτά που ξέχασα. Μιλάμε για παθολογική περίπτωση. Αυτό είναι οι λίστες για όσους γουστάρουν να τις φτιάχνουν: Μια εκ προοιμίου αποτυχημένη προσπάθεια οργάνωσης μιας εντελώς αυθαίρετης αγάπης για κάτι (για μουσική, για σινεμά, για οτιδήποτε) σε έναν κανόνα.

Σε προσωπικό επίπεδο μιλώντας, ούτε που μπορώ ας πούμε να περιγράψω τον ενθουσιασμό μου όταν είχα συνειδητοποιήσει πέραν αμφιβολίας, πριν 5-6 χρόνια τελικά, ότι άλλαξε για πρώτη φορά η κορυφή στη λίστα με τις δικές μου αγαπημένες ταινίες: Ανέκαθεν η #1 μου ήταν το “Brazil” του Τέρι Γκίλιαμ, από τη στιγμή που θυμάμαι να έχω αίσθηση του σινεμά. Πλέον, και αφήνοντας να περάσουν κάποια χρόνια, τη θέση καταλαμβάνει το “Fight Club”.

(Για λόγους πληρότητας, όλη η δεκάδα μου –μία δεκάδα μου- σε tweets: 1 ως 5 και 6 ως 10.)

 

Μια τέτοια στιγμή βίωσε η σινεφίλ κοινότητα πριν λίγες μέρες, όταν το περιοδικό Sight & Sound ανακοίνωσε το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας του για τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Η συγκεκριμένη ψηφοφορία διεξάγεται κάθε 10 χρόνια, με σκοπό να αντανακλά τις όποιες μεταβολές λαμβάνουν χώρα, καθώς και να μπορούν να λαμβάνουν υπόψη κάθε φορά και κάποια πιο σύγχρονα φιλμ. Ψηφίζουν επαγγελματίες του χώρου, σκηνοθέτες, κριτικοί, δικανομείς, παραγωγοί – περισσότεροι από 800, αλλά όλοι διαλεγμένοι ένας προς ένας. Για τα τελευταία 50 χρόνια, την 1η θέση καταλάμβανε σταθερά ο “Πολίτης Κέιν”.

Αυτή τη βδομάδα, η κορυφή άλλαξε χέρια.

Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, για έναν πολύ απλό λόγο. Ξέρεις πώς έχουμε μεγαλώσει όλοι θεωρώντας δεδομένο πως ο “Πολίτης Κέιν” ‘είναι κοινώς αποδεκτή’ ως η καλύτερη ταινία όλων των εποχών και ξεκινάγαμε όλες μας τις θεωρήσεις επί σινεμά πάνω σε αυτό; Ε, για να μη τα πολυλογούμε, ο λόγος που το θεωρούσαμε αυτό, ήταν η ψηφοφορία του Sight & Sound. (Όπως εξηγεί σε ένα εξαιρετικό του άρθρο το AV Club.)

 

Οι λίστες του καθενός φυσικά περιλαμβάνουν προσωπικές εμμονές, δικά του ερεθίσματα. Οπότε είναι τρομερά σχετικό το τι μπορεί να σημαίνει κάθε φορά ένα τέτοιο αποτέλεσμα. Παρακάτω έχουμε μαζέψει ενδεικτικά μερικές δεκάδες καλύτερων ταινιών, κάθε δεκάδα με ένα εντελώς διαφορετικό κριτήριο, η κάθε μία πολύ σημαντική με τον τρόπο της. Τι λένε τα ταμεία – τι λέει το κοινό – τι λένε οι κριτικοί – τι λέει ένας σκηνοθέτης – τι λέει ένα μεγάλο περιοδικό.

Το συμπέρασμα; Καταρχάς ότι ο “Νονός” τσεκάρει τα περισσότερα κουτάκια. Είναι η περισσότερο αποδεκτή ταινία από όλους. Δεν υπάρχει σχεδόν κανένα από τα παραπάνω κριτήρια που δε φέρνουν τον “Νονό” ως μια από τις 10-15 καλύτερες ταινίες. Οπότε για να ξέρεις, αυτή είναι η πιο ασφαλής απάντηση που μπορείς να δώσεις, αν σε νοιάζει κάτι τέτοιο. Άπαντες θα την σεβαστούν, κανείς δε θα την αμφισβητήσει.

Όμως από εκεί και ύστερα, είναι διαφορετικές οι ταινίες, αναλόγως του τι αναζητά ο καθένας. Εν τέλει, κανείς δε μπορεί να ισχυριστεί πως έχει βρει τη φόρμουλα για την Απόλυτη Αλήθεια. (Εκτός από τον “Νονό”, ίσως.)

Αυτό όμως που σημαίνει η ανατροπή στην κορυφή της λίστας του Sight & Sound, είναι πως από αυτή τη βδομάδα, ο “Πολίτης Κέιν” παύει να είναι η ‘κοινά αποδεκτή ως καλύτερη ταινία όλων των εποχών’. Ο τίτλος πλέον ανήκει στον “Δεσμώτη του Ιλίγγου”. Δεν σημαίνει πως είσαι υποχρεωμένος να το λατρεύεις ή να το βαριέσαι ή τελοσπάντων οποιαδήποτε είναι η αντίδραση του καθενός απέναντι στο ‘Κοινά Αποδεκτό Ως Κορυφαίο’. Όπως θα δεις, υπάρχει κάπου μια θέση για τα πάντα. Όμως, πλέον, κάθε συζήτηση θα ξεκινάει από το αριστούργημα του Άλφρεντ Χίτσκοκ.

 

Δες αυτές τις λίστες:

AFI

Το American Film Institute επέλεξε πριν λίγα χρόνια μια 100άδα ταινιών που καλύτερα αντιπροσωπεύουν το ιδεώδες του (αμερικάνικου) σινεμά. Δεν είναι μια λίστα με πάθος ή προσωπικότητα, αλλά περισσότερο μια ψύχραιμη καταγραφή ταινιών ‘που ήταν σταθμοί’.

1. “Πολίτης Κέιν” (1941)

2. “Καζαμπλάνκα” (1942)

3. “Ο Νονός” (1972)

4. “Όσα Παίρνει ο Άνεμος” (1939)

5. “Ο Λόρενς της Αραβίας” (1962)

6. “Ο Μάγος του Οζ” (1939)

7. “Ο Πρωτάρης” (1967)

8. “Το Λιμάνι της Αγωνίας” (1954)

9. “Η Λίστα του Σίντλερ” (1993)

10. “Singin’ in the Rain” (1952)

 

imdb

Το μεγαλύτερο κινηματογραφικό site είναι διάσημο, μεταξύ άλλων, για το πώς οι χρήστες του πιστεύουν πως η “Τελευταία Έξοδος: Ρίτα Χέιγουορθ” είναι η καλύτερη ταινία όλων των εποχών. Η λίστα προκύπτει από βαθμολογίες χρηστών (και ύστερα από επεξεργασία μέσω ενός περίπλοκου αλγορίθμου που συνυπολογίζει πράγματα όπως το πόσοι έχουν ψηφίσει, καθώς και το τι άλλο έχουν ψηφίσει αυτοί που το έχουν ψηφίσει) οπότε όπως υποθέτεις κυριαρχούν εδώ περιπέτειες, sci-fi/fantasy έπη, υπερήρωες, και φυσικά “Νονοί”. Το “Fight Club” είναι στο #11, πάμε να σπρώξουμε όλοι λιγάκι.

1.    9.2    “Τελευταία Έξοδος: Ρίτα Χέϊγουόρθ” (1994)

2.    9.2    “Ο Νονός” (1972)

3.    9.0    “Ο Νονός 2” (1974)

4.    8.9    “Pulp Fiction” (1994)

5.    8.9    “Ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος” (1966)

6.    8.9    “12 Angry Men” (1957)

7.    8.9    “Η Λίστα του Σίντλερ” (1993)

8.    8.8    “Ο Σκοτεινός Ιππότης” (2008)

9.    8.8    “Ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών: Η Επιστροφή του Βασιλιά” (2003)

10.    8.8    “Ο Πόλεμος των Άστρων, Επεισόδιο 5: Η Αυτοκρατορία Αντεπιτίθεται” (1980)

 

Περιοδικό Empire

Η βίβλος του σινεμά κατά τον Ταραντίνο, το αγγλικό έντυπο ανακοίνωσε τις 500 καλύτερες ταινίες όλων των εποχών φροντίζοντας να ικανοποιήσει το κοινό του. Βασικά έτσι μπορεί να μοιάζει η τυπική λίστα ‘γαμάτων ταινιών’.

1. “Ο Νονός” (1972)

2. “Οι Κυνηγοί της Χαμένης Κιβωτού” (1981)

3. “Ο Πόλεμος των Άστρων, Επεισόδιο 5: Η Αυτοκρατορία Αντεπιτίθεται” (1980)

4. “Τελευταία Έξοδος: Ρίτα Χέϊγουορθ” (1994)

5. “Τα Σαγόνια του Καρχαρία” (1975)

6. “Τα Καλά Παιδιά” (1990)

7. “Αποκάλυψη Τώρα” (1979)

8. “Singin’ in the Rain” (1952)

9. “Pulp Fiction” (1994)

10. “Fight Club” (1999)

 

Box Office Mojo

Εδώ η μόνη υποκειμενικότητα που χωράει, είναι εκείνη του κοινού όταν αποφασίζει να πληρώσει το εισιτήριο για να δει την ταινία. Οι 10 πιο εμπορικές ταινίες όλων των εποχών, σύμφωνα με το box office mojo:

1. “Avatar” (2009) $760,507,625

2. “Τιτανικός” (1997) $658,672,302

3. “The Avengers” (2012) $615,996,809

4. “Ο Σκοτεινός Ιππότης” (2008) $533,345,358

5. “Ο Πόλεμος των Άστρων, Επεισόδιο 1 Η Αόρατη Απειλή” (1999) $474,544,677

6. “Ο Πόλεμος των Άστρων” (1977) $460,998,007

7. “Σρεκ 2” (2004) $441,226,247

8. “Ε.Τ. Ο Εξωγήινος” (1982) $435,110,554

9. “Οι Πειρατές της Καραϊβικής: Το Σεντούκι του Νεκρού” (2006) $423,315,812

10. “Ο Βασιλιάς των Λιονταριών” (1994) $422,783,777

 

Rotten Tomatoes

Από τα ταμεία στους κριτικούς: To Rotten Tomatoes συγκεντρώνει όλες τις κριτικές, σταμπάροντάς τες με ένα απλό “ναι” ή “όχι”. Αυτή είναι η δεκάδα των ταινιών που, εκτός από το 100% ομοφωνίας των κριτικών, έχουν συγκεντρώσει και τη μεγαλύτερη βαθμολογία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ίδιου του site.

1. “Man on Wire” (2008)

2. “Toy Story 2” (1999)

3. “Taxi to the Dark Side” (2007)

4. “The Interrupters” (2011)

5. “Toy Story” (1995)

6. “Ο Νονός” (1972)

7. “O Μάγος του Οζ” (1939)

8. “A Hard Day’s Night” (1964)

9. “Deliver Us From Evil” (2006)

10. “This Is Not a Film” (2011)

 

Roger Ebert

Ο διασημότερος κριτικός κινηματογράφου παγκοσμίως, ανανέωσε φέτος τη λίστα των 10 κορυφαίων ταινιών του, έτσι ώστε να λάβει υπόψη του μια σύγχρονη προσθήκη. Ήταν ανάμεσα σε δύο σύγχρονες ταινίες: Τη “Συνεκδοχή της Νέας Υόρκης” (κάτι που με έκανε τρομερά ευτυχή, καθότι η ταινία του Τσάρλι Κάουφμαν βρίσκεται στη δική μου αντίστοιχη δεκάδα) και το “Δέντρο της Ζωής” του Τέρενς Μάλικ. Προτίμησε τελικά το δεύτερο. Η λίστα του είναι αλφαβητική.

“Αγκίρε, η Μάστιγα του Θεού” (Χέρτζογκ)

“Αποκάλυψη Τώρα” (Κόπολα)

“Πολίτης Κέιν” (Ουέλς)

“Dolce Vita” (Φελίνι)

“The General” (Κίτον)

“Οργισμένο Είδωλο” (Σκορσέζε)

“2001, Η Οδύσσεια του Διαστήματος” (Κιούμπρικ)

“Tokyo Story” (Όζου)

“Το Δέντρο της Ζωής” (Μάλικ)

“Δεσμώτης του Ιλίγγου” (Χίτσκοκ)

 

David O. Russell

Ενδεικτικά, μια από τις λίστες σκηνοθετών που χρησιμοποιήθηκαν στην ψηφοφορία του Sight & Sound. (Αρχικά η λίστα εμφανιζόταν εδώ, στη συνέχεια αφαιρέθηκε μαζί με πολλών άλλων σκηνοθετών, αλλά έχουν μείνει αρκετές αν θες να τσεκάρεις ποιες ταινίες λατρεύει πχ ο Γούντι Άλεν, ο Κουέντιν Ταραντίνο, ο Μάικλ Μαν, και άλλοι μεγάλοι.) Είναι ωραίο να κοιτάς τέτοιες λίστες: Φαίνεται αυτό που λείπει από όλες τις παραπάνω, από πάσης φύσεως συγκεντρωτική λίστα. Δηλαδή η εμμονή, το πάθος. Η δυνατότητα να πεις, “Δε με ενδιαφέρει τι έκανε για το σινεμά ο Φελίνι, εγώ έχω δει 15 φορές τη ‘Μέρα της Μαρμότας’.” Ντέιβιντ Ράσελ, είσαι ένας μικρός θεός.

“It’s A Wonderful Life” (1946, Κάπρα)

“Chinatown” (1974, Πολάνσκι)

“Τα Καλά Παιδιά” (1990, Σκορσέζε)

“Δεσμώτης του Ιλίγγου” (1958, Χίτσκοκ)

“Pulp Fiction” (1994, Ταραντίνο)

“Οργισμένο Είδωλο” (1980, Σκορσέζε)

“Young Frankenstein” (1974, Μπρουκς)

“Η Διακριτική Γοητεία της Μπουρζουαζίας” (1972, Μπουνιουέλ)

“Ο Νονός” (1972, Κόπολα)

“Blue Velvet” (1986, Λιντς)

“Η Μέρα της Μαρμότας” (1993, Ράμις)

 

Sight & Sound

Και τέλος, αυτή είναι Η Λίστα. Την οποία είχε για αφορμή όλο αυτό το θέμα, και η οποία θα θεωρείται η βίβλος του Σπουδαίου Και Σημαντικού Σινεμά για την επόμενη δεκαετία – τουλάχιστον.

1. “Δεσμώτης του Ιλίγγου” (Χίτσκοκ, 1958)

2. “Πολίτης Κέιν” (Ουέλς, 1941)

3. “Tokyo Story” (Όζου, 1953)

4. “Ο Κανόνας του Παιχνιδιού” (Ρενουάρ, 1939)

5. “Sunrise: a Song for Two Humans” (Μουρνάου, 1927)

6. “2001, Η Οδύσσεια του Διαστήματος” (Κιούμπρικ, 1968)

7. “Η Αιχμάλωτη της Ερήμου” (Φορντ, 1956)

8. “Ο Άνθρωπος με την Κινηματογραφική Μηχανή” (Βερτόβ, 1929)

9. “Το Πάθος της Ζαν Ντ’Αρκ” (Ντράγερ, 1927)

10. “8 ½” (Φελίνι, 1963)