Ό,τι ήθελες να ρωτήσεις για την αμερικάνικη τηλεόραση

Ο συνάδελφος εδώ να ψάξει να βρει τι σειρές θα δει το καλοκαίρι ήθελε, κι αντ’αυτού γύρισε πηγμένος, σκασμένος, γεμάτος ερωτήσεις. “Πόσες είναι αυτές οι σειρές πια;”, “Πόσα κανάλια είναι δυνατόν να υπάρχουν;”, “Τι σόι κανάλι είναι αυτό το USA;” και πολλά ακόμα τέτοια. Ο άνθρωπος είχε ερωτήσεις. Τις απαντάμε όλες.

Πώς χωράνε τόσες πολλές στην αμερικάνικη τηλεόραση;

Είναι απλά πάρα πολλά τα κανάλια. Αδιανόητα πολλά. Και πλέον ακόμα και το τελευταίο κανάλι που θα περίμενες να μπει στο κόλπο της παραγωγής original περιεχομένου, το κάνει. Θέλω να πω, ξεκινάει σειρά το History Channel όπου νά’ναι. Βάλε ότι τα περισσότερα από αυτά τα κανάλια προγραμματίζουν από 4 ως 20+ ώρες πρωτότυπου περιεχομένου τη βδομάδα (ανάλογα αν είναι ελεύθερο ή καλωδιακό) και καταλαβαίνεις ότι πρακτικά μιλάμε για περισσότερες σειρές από όσες θα ήταν ποτέ ανθρωπίνως αδύνατον να δει ποτέ κάποιος.

Πόσα κανάλια υπάρχουν πια;

Καλή τύχη με αυτό. Κανείς δεν ξέρει με ακρίβεια, μιλάμε για εκαντοντάδες, αν όχι χιλιάδες, κανάλια. Αν δηλαδή στην Ελλάδα έχεις κανάλια τύπου Τηλεφώς, φαντάσου στην Αμερική τι θα μπορείς να ξεθάψεις στις απομακρυσμένες συχνότητες. Αλλά το μεγάλο παιχνίδι παίζεται σε καμιά 50αριά δίκτυα κυρίως.

Πρακτικά με νοιάζει σε ποιο κανάλι είναι η κάθε σειρά;

Υπάρχουν 3 κύριες κατηγορίες δικτύων. Τα 5 μεγάλα ελεύθερα, τα -λιγοστά- μεγάλα premium καλωδιακά, και τα υπόλοιπα που είναι τα φτηνά καλωδιακά. Θα ρωτούσε κανείς τι μας ενδιαφέρει αυτό πρακτικά εφόσον δεν βλέπουμε εμείς εδώ αυτά τα κανάλια, όμως έχει σημασία ως προς το τι έχει να προσφέρει το κάθε ένα κανάλι. Οι περισσότερες σειρές που ξέρουμε είναι από τα 5 ελεύθερα (CBS, FOX, ABC, NBC, CW), οι οποίες κατά κανόνα παράγουν σειρές με σεζόν 20+ επεισοδίων, οι οποίες όμως υπακούν σε μια σειρά από κανόνες σεμνότητας και περιορισμούς περιεχομένου. (Αν ας πούμε αναρωτιόσουν ποτέ γιατί ο Τζακ Μπάουερ έλεγε πάντα “dammit” και ποτέ παραλλαγές του “ΝΑ ΣΟΥ ΓΑΜΗΣΩ”).

“κατάρα!”

Αντιθέτως τα καλωδιακά κανάλια προσφέρουν σειρές λιγότερων επεισοδίων, αλλά συνήθως πιο σφιχτών δημιουργικά, και σίγουρα πιο τολμηρών σε περιεχόμενο. (Και πάλι όμως, ανάλογα το κανάλι.) Στα περισσότερα από αυτά μπορείς να διακρίνεις μια ενιαία γραμμή στη λογική των σειρών τους (μπορούμε πια να ξέρουμε τι σημαίνει “σειρά επιπέδου ΗΒΟ”, “σειρά AMC”, ή “καλοκαιρινή σειρούλα τύπου USA”) ενώ το μόνο σίγουρο είναι ότι δε θα κοπεί ποτέ καμία σειρά καλωδιακού καναλιού εν μέσω της σεζόν του, πριν δηλαδή έχεις έστω κάποιο είδος φινάλε.

Τα πιο μεγάλα καλωδιακά είναι τα ΗΒΟ, Showtime και Starz, τα οποία έχουν ξεχωριστές συνδρομές, γι’αυτό και οι παραγωγές τους είναι και πιο ακριβές, και πιο τολμηρές, και λιγότερο συνδεδεμένες με άμεσους δείκτες τηλεθέασης: To HBO δε νοιάζεται αν ένα επεισόδιο θα έχει καλή θεαματικότητα. Νοιάζεται αν το επεισόδιο (και η σειρά) θα συζητηθούν αρκετά ή θα πωληθούν αρκετά στο εξωτερικό και αν θα βοηθήσουν στο χτίσιμο ενός ποιοτικού brand name που με τη σειρά του θα φέρει νέους συνδρομητές. Επίσης είναι τα κανάλια των οποίων οι σειρές θα παρατηρήσεις πως δε βάζουν ποτέ το “μαύρο” του διαφημιστικού διαλείμματος.

Όοοοολα τα υπόλοιπα κανάλια που βλέπεις ποτέ σου, είναι μια κατάσταση ανάμεσα στις δύο παραπάνω. Μικρός, στοχευμένος, ευέλικτος προγραμματισμός, με αρκετά ρίσκα, αλλά όχι τρομερό μπάτζετ, ούτε απόλυτη ελευθερία κινήσεων και έφρασης. Ένας γενικός κανόνας πάντως είναι, αν κάτι γράφει πάνω FX, να το βλέπεις. Αν γράφει AMC, μάλλον. Οτιδήποτε άλλο, ψάχνεις και μαθαίνεις.

Γιατί τόσες πολλές σειρές, φέρνουν λεφτά πίσω, είναι μόδα;

Οι σειρές έχουν σταματήσει να είναι κάτι που απλώς γεμίζει κενά ανάμεσα σε διαφημιστικό χρόνο κι έχουν εξελιχθεί σε μια μορφή τέχνης, που ο θεατής θα αναζητήσει ενεργά πλέον. Οπότε η ζήτηση είναι όλο και μεγαλύτερη για σειρές – συνέχεια, όλο το χρόνο, κάθε μέρα, κάθε στιγμή. Παράλληλα, τα μεγάλα δίκτυα στρέφονται (ειδικά το καλοκαίρι) σε φτηνότερες λύσεις με ριάλιτι ή με ό,τι τους περίσεψε νωρίτερα στη σεζόν, άρα υπάρχει πολύ έδαφος για κάποια μικρά καλωδιακά κανάλια που προγραμματίζουν πάρα πολύ περιεχόμενο τότε. Τέλος, χάρη προφανώς και στο ίντερνετ, η αγορά έχει παγκοσμιοποιηθεί με τρόπο που αρχίζει να προσεγγίζει τις ταινίες. Το ότι ας πούμε υπάρχουν πλέον διεθνείς επιτυχίες με τεράστιο παγκόσμιο κοινό είναι κάτι που το στούντιο λαμβάνει υπόψη του. Βλέπεις πλέον ακόμα και στην Ελλάδα σειρές να ξεκινάνε όσο το δυνατόν σε day-and-date συγχρονισμό με την Αμερική (έστω, 2 μέρες μετά), κάτι που κάποτε ήταν ανήκουστο.

Πώς μπορώ να ξέρω τι θα βγει, πότε βγαίνει, τι επιστρέφει;

Είναι ένα χάος η κατάσταση, ειδικά λόγω των σεζόν σειρών που πλέον ξεκινάνε κι αρχίζουν όποτε νά’ναι, πέρα από τα όρια της πάλαι ποτέ παραδοσιακής σεζόν Σεπτέμβρη-Μάιο. Ο πιο βολικός οδηγός που υπάρχει βρίσκεται στο Futon Critic, απλώς ακόμα κι εκεί πρέπει κάπως να γνωρίζεις τι να πρωτοψάξεις. Υπάρχει τρομερή υπερπροσφορά. Δηλαδή ακόμα και στα διάφορα σάιτ του “θείου απ’την Αμερική” πανικός γίνεται.

Γιατί σπάνε οι σειρές σε μισές σεζόν;

Οι σειρές σπάνε σε μισές σεζόν επειδή συνήθως το δίκτυο θέλει να έχει την όποια σειρά για μια επιπλέον χρονιά στο πρόγραμμά της, αλλά να μην “χρεωθεί” λογιστικά σαν επιπλέον σεζόν. Οι σειρές βάσει των εκάστοτε συμβάσεων, απαιτούν επαναδιαπραγματεύσεις και συγκεκριμένες αυξήσεις από κάποια σεζόν κι έπειτα. Όσο περισσότερες οι σεζόν, τόσο ακριβότερη γίνεται μια σειρά για ένα κανάλι. Γι’αυτό και κόβονται κιόλας οι περισσότερες όταν φτάνουν ‘μεγάλες’ σεζόν. Ούτε ιδιαίτερα πέφτουν οι θεαματικότητες, ούτε νοιάζεται το κανάλι αν δημιουργικά δεν πάει πουθενά. Έχει ένα προϊόν που κάποτε του κόστιζε Χ λεφτά κι έφερνε πίσω Υ, και τώρα του κοστίζει 3Χ και φέρνει πίσω έστω και πάλι Υ, δεν έχει σημασία.

ακούς εκεί “σεζόν 2.5”

Έτσι, όταν για παράδειγμα το ΗΒΟ είχε την τελευταία σεζόν των “Sopranos” αλλά ήθελε απεγνωσμένα να κρατήσει τη σειρά στον αέρα για όσο δυνατόν περισσότερο χρησιμοποίησε αυτό το ίδιο τρικ που τα καλωδιακά κανάλια έχουν πλέον ξετινάξει. Παρήγγειλε τελευταία σεζόν όχι 13 επεισοδίων όπως συνήθως, αλλά 21, και την έκοψε στα δύο. Έτσι, υπήρξε η σεζόν 6Α (12 επεισόδια, Μάρτιος-Ιούνιος 2006) και η σεζόν 6Β (9 επεισόδια, Απρίλιος-Ιούνιος 2007). Σου ακούγεται εσένα αυτό σαν μία σεζόν “κομμένη στα δύο”; Προφανώς και όχι. Προφανώς και είναι δύο σεζόν. Αλλά οικονομικά το ΗΒΟ το συνέφερε να παραγγείλει μια υπερμεγέθη σεζόν με τα υπάρχοντα οικονομικά δεδομένα και να γονατίσει οικονομικά προσωρινά, παρά να χρειαστεί να επαναδιαπραγματευτεί τους πάντες και τα πάντα για άλλη μία σεζόν, παρακάτω στο δρόμο.

Γιατί το “Boss” έπαιξε άνοιξη και τώρα θα παίξει Αύγουστο;

Τα καλωδιακά κανάλια που προγραμματίζουν σεζόν σειρών που αρχίζουν και τελειώνουν καθόλη τη διάρκεια του χρόνου (αντί του πιο σύνηθους Σεπτέμβριος-Μάιος των ελεύθερων δικτύων) έχουν περισσότερο περιορισμένες θέσεις στο πρόγραμμά τους. Οπότε αν για τον όποιον λόγο τύχει ένα τέτοιο καλωδιακό να έχει καλυμμένη τη νύχτα των σειρών του για κάποιο διάστημα μηνών, θα περιμένει να δημιουργηθεί αντίστοιχο κενό, παρά να κάψει μια σειρά βάζοντάς τη σε άλλη νύχτα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα κάποιες σειρές να μην παίζονται πάντα σε κάποια σταθερή εποχή του χρόνου. Πχ το “Treme” του ΗΒΟ το είχαμε συνηθίσει άνοιξη, αλλά φέτος ήρθε το “Luck” και κάλυψε αυτό το διάστημα, το καλοκαίρι το κανάλι συνέχισε στη λογική “True Blood” + 2 κωμωδίες, οπότε το “Treme” θα μείνει στο ράφι μέχρι το φθινόπωρο, με κενό σχεδόν ενάμιση χρόνου ανάμεσα στις σεζόν 2 και 3. Άλλες φορές, όπως με το “Boss”, συμβαίνει ανάποδα.

Πόσες σεζόν υπάρχουν τελικά και πότε είναι;

Κάποτε ήταν Σεπτέμβριος-Μάιος και Καλοκαίρι. Τώρα πλέον όσο κινούμαστε προς την ελευθερία της τηλεθέασης και την άνοδο του ίντερνετ και της καλωδιακής, μοιάζει αν μη τι άλλο περισσότερο με τις 4 εποχές. Η τυπική σεζόν σειρά καλωδιακής είναι 10-13 επεισόδια, δηλαδή λίγο-πολύ 3 μήνες. Ενώ ταυτόχρονα πολλά από τα 5 μεγάλα κανάλια προγραμματίζουν όλο και περισσότερες σειρές τους με τη λογική της “εποχικής” σεζόν. (Κάτι που άρχισε να θεμελιώνεται κυρίως με το “Lost” που παιζόταν από ένα σημείο και μετά, άνοιξη, με σεζόν 16 επεισοδίων.)

Πώς και βλέπουμε πιο διάσημους ηθοποιούς να εμφανίζονται ολοένα και πιο συχνά ως πρωταγωνιστές σε σειρές;

Ότνα υπάρχει ένα ΗΒΟ που έδινε κάποτε $800,000 ανά επεισόδιο στον James Gandolfini για να παίζει τον Τόνι Σοπράνο, σημαίνει πως σε αναγωγή σεζόν 13 επεισοδίων, ο Gandolfini έπαιρνε λίγο παραπάνω από $10 εκατομμύρια για μια σεζόν “Sopranos”. Δε θα βρεις πάνω από μια ντουζίνα σταρ του σινεμά που να παίρνουν περισσότερα λεφτά για μία ταινία. Ο Charlie Sheen πέρσι έβγαλε $40 εκατομμύρια. Στην ίδια σεζόν, 2 μόλις ηθοποιοί έβγαλαν περισσότερα: O Leonardo DiCaprio (77) κι ο Johnny Depp (50).

“#WINNING, γατάκια”

Τα εξισορροπημένα οικονομικά μεγέθη είναι μόνο η μία διάσταση. Το βασικά είναι πως αν δεν είσαι ένας από τους 10-15 Μεγάλους Σταρ, θα έχεις να διαλέξεις ανάμεσα σε φόλες εμπορικές ταινίες και σε σειρές που μπορεί να σε έχουν στο επίκεντρο της pop culture συζήτησης για 4, 6, 8 χρόνια. Όσο, δε, μεγαλώνει ηλικιακά ένας ηθοποιός, τόσο πιο πιθανό είναι να βρει υλικό άξιο λόγου στη μικρή οθόνη. Καλώς ή κακώς, το εμπορικό σινεμά πλέον έχει στραφεί προς τα πιτσιρίκια, ενώ τα (καλωδιακά κυρίως) δίκτυα έχουν εκπαιδεύσει το κοινό τους να είναι δεκτικό (και να αποζητά ακόμα) υλικό που μπορεί να έχει σαν πρωταγωνιστή έναν όχι τρομερά φωτογενή 55άρη ή μια δύστροπη 50άρα. Εδώ ολόκληρος Dustin Hoffman στράφηκε στο ΗΒΟ. Και ειδικά για τις γυναίκες ηθοποιούς, το δίλημμα δεν υφίσταται καν. Στο σινεμά τους καλούς γυναικείους ρόλους τους ψάχνεις με το κυάλι. Στην τηλεόραση υπάρχει ολόκληρο υποείδος σειρών με γυναίκες αντι-ήρωες, από το “Closer” μέχρι το “Weeds”. Το προσφερόμενο υλικό πραγματικά είναι η μόνη απάντηση που χρειάζεται.

Μήπως βγαίνουν πάρα πολλές και στο τέλος θα υπάρξει κορεσμός στο χώρο και το ενδιαφέρον του κόσμου;

Μια ολόκληρη γενιά θεατών έχει πλέον εκπαιδευτεί πάνω στην όλη διαδικασία “πάω το βράδυ σπίτι, βλέπω 2-3 επεισόδια πριν πέσω για ύπνο”. Η ποσότητα των ταινιών απλά δε φτάνει. Και ειδικά από τη στιγμή που οι σειρές γίνονται όλο και καλύτερες (στο bottom line τους έστω, γιατί “Wire” και “Sopranos” και “Buffy” και “Deadwood” και “Arrested Development” δε θα είναι εύκολο να ξαναβγούν ταυτοχρόνως) δεν τίθεται καν θέμα κορεσμού. Είναι πλέον κομμάτι του entertainment μας. Ίσως το κεντρικό κιόλας. Δε θα πάνε πουθενά.