O Βαγγέλης Μουρίκης μας συστήνει τον “Στράτο”

Στο “Μικρό Ψάρι” ο Βαγγέλης Μουρίκης υποδύεται τον Στράτο, έναν άντρα που είναι φούρναρης το βράδυ αλλά εκτελεστής τη μέρα. Ο στόχος του είναι να μαζέψει λεφτά ώστε να οργανώσει την απόδραση του Λεωνίδα από τη φυλακή, ενός φίλου που του έσωσε τη ζωή όταν κι ο ίδιος ήταν κάποτε στη φυλακή.

Είναι αυτού του είδους τα ηθικά χρωστούμενα που σχηματίζουν τον χάρτη του συναρπαστικού νέου ήρωα του Οικονομίδη, τον οποίο ο Μουρίκης παίζει με μια συγκράτηση πίσω από την οποία μπορείς να διακρίνεις ένα παρελθόν που όμως δε βλέπουμε ποτέ.

Ο Μουρίκης εδώ βρίσκεται στην τρίτη συνεργασία του με τον Οικονομίδη ύστερα από την “Ψυχή στο Στόμα” και τον “Μαχαιροβγάλτη” και αυτή τη φορά ο ηθοποιός ενεπλάκη αμεσότερα στην ανάπτυξη του ήρωά του. Το σενάριο είχε γραφτεί και υπήρχε, όπως μας είπε ο Μουρίκης όταν τον συναντήσαμε για να μιλήσουμε για την ταινία, όμως “στην πορεία άρχισε η συνεργασία και σε κάποιο σεναριακό επίπεδο στην προσπάθεια να φτιάξουμε τον ήρωα. Ό,τι κάνουν οι υπόλοιποι χαρακτήρες της ταινίας έχει να κάνει με τον Στράτο κι ό,τι κάνει ο Στράτος επηρεάζει τους άλλους,” μας λέει. “Σιγά σιγά μιλάγαμε, γράφαμε καινούρια πράγματα, ότι μπορεί να γίνει αυτό στην ιστορία, να πάει από εδώ εδώ, να πάει εκεί.”

Η αρχική διάθεσή τους μάλιστα ήταν να γυρίσουν μια ταινία με βαμπίρ το οποίο σχέδιο δεν ευδοκίμησε (“Θα την κάνουμε στο μέλλον. Έχει περίεργες απαιτήσεις. Άστο και θα δούμε, είναι προς εξερεύνηση”) όμως αντ’αυτού κινήθηκαν προς αυτή την περισσότερο greek noir περιοχή, με έναν ήρωα που κρύβει εγκληματικές πτυχές κάτω από το προσωπείο του ήσυχου, τυπικού πολίτη.

“Δε θέλει εικδικές γνώσεις από την πλευρά του θεατή, θα δουν κάτι πολύ οικείο,” μου λέει ο Μουρίκης. “Ωραίο ξεκόλλημα αυτή τη στιγμή από ένα άλλο πράγμα με το οποίο ασχολιόμασταν σαν ελληνικός κινηματογράφος το τελευταίο διάστημα,” συμπληρώνει. Και το χρεώνει αυτό στον Οικονομίδη (τον οποίον αποκαλεί Τζόνι) και του μοναδικού, ξεχωριστού τρόπου με τον οποίο σκέφτεται και λειτουργεί ως δημιουργός.

Το “Μικρό Ψάρι” έκανε πρεμιέρα στο πλαίσιο του διαγωνιστικού τμήματος του φετινού Φεστιβάλ Βερολίνου, αφορμή για μια σύντομη κουβέντα για τον τρόπο με τον οποίο μεταφράζονται ή μη ορισμένα πράγματα όπως η ποίηση της λεκτικής βίας, κάτι στο οποίο ο Οικονομίδης μεγαλουργεί. “Δεν είναι οι λέξεις, είναι η τονικότητά τους. Η διαφορά είναι στη μουσικότητα αυτού του πράγματος,” εξηγεί ο Μουρίκης. “Η τονικότητα των λέξεων είναι η κουλτούρα των λέξεων, αλλιώς λένε το γεια εδώ, αλλιώς στην Πελοπόννησο.”

Ο ίδιος ο Στράτος ωστόσο είναι ένας άντρας λιγοστών λέξεων. Η καθηλωτική ερμηνεία από τον Μουρίκη βρίσκει τον εντελώς ανθρώπινο αυτό ήρωα απέναντι από ένα σωρό προκλήσεις- χρηματικές, ηθικές, κοινωνικές. Το συναρπαστικό είναι να τον βλέπουμε να (μην) αντιδρά στα πάντα. Αλλά πριν την αντίδραση, καλούμαστε να τον γνωρίσουμε καλύτερα.

Αυτός είναι ο Στράτος σύμφωνα με τα λόγια του ανθρώπου που του έδωσε σάρκα και οστά, του Βαγγέλη Μουρίκη.

ΔΡΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ, ΠΥΡ ΚΑΙ ΗΘΙΚΗ

Η διαφορά αυτού του ήρωα με τους προηγούμενους είναι ότι οι προηγούμενοι ήταν λίγο στην αντίδραση των καταστάσεων. Άλλοι έκαναν αυτά που έκαναν και οι ήρωες ήταν στην απάντηση. Ενώ ο Στράτος έρχεται και παράγει δράση και έρχεται και σημείο που γίνεται δράση ο ίδιος με όλο του τον ψυχισμό, όλη τη σκέψη, όλη την ηθική, όλα του τα πιστεύω. Γίνεται πυρ, στρογγυλή μπάλα πυρός που χτυπάει κανονικά.

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ

Έχεις ανάγκη να τον εμπιστευτείς για να τον ακολουθήσεις. Αυτός κάνει κάτι διαφορετικό από τους άλλους, υπάρχουν όπλα, υπάρχει αυτοδικία, υπάρχουν πράγματα που ακουμπάνε το νόμο, την ηθική, αρχετυπικές έννοιες. Και τις ακουμπάει με τρόπο πολύ ζωηρό και απαιτητικό και ενσυνείδητο. Δεν του περνάνε έτσι. Παρακολουθούμε σιγά σιγά την εξέλιξή του, το ταξίδι του, μπορούμε να δούμε από ποιούς σταθμούς έχει περάσει για να κατορθώσει να φτασει εκεί που φτάνει, είναι ολόκληρη πορεία. Και σε θέλει και μαζί του.

Η ΕΞΟΦΛΗΣΗ ΕΝΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ

Πολλοί άνθρωποι που είδαν την ταινία έλεγαν ότι ταυτίζονται με αυτό τον ήρωα ευθύς εξαρχής για κάποιο περίεργο λόγο, πολύ περίεργο λόγο. Από την αρχή. Είναι αυτό που εκπέμπει; Διαβάζουν στο πρόσωπό του και στα μάτια του μια ανιδιοτέλεια. Μιλάμε για τη ζωή κάποιου άλλου που θέλει να τη σώσει επειδή κάποτε έσωσε τη δική του, έχει δηλαδή να κάνει με μια εξόφληση ενός λογαριασμού. Κάτι που πάντα έχει ενδιαφέρον και είναι αρκετά κινηματογραφικό σα θέμα.

ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Μπαίνουν αμέσως ερωτήματα. Θα καταφέρει να το κάνει; Γιατί θέλει να το κάνει; Τι ακριβώς θέλει να κάνει; Βάζει τα βασικά με τη μία η ταινία. Είσαι στο 5ο λεπτό και έχεις καταλάβει ότι αυτό που κάνει το κάνει για κάποιο λόγο οπότε κατευθείαν το ερώτημα που πέφτει μεταξύ οθόνης και εσένα σαν θεατή είναι γιατί θέλει να το κάνει, πώς θα το κάνει, αν θα λυγίσει.

ΕΠΙΛΟΓΗ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ

Έρχεται η στιγμή του διλήμματος, της επιλογής. Και επιλογή σημαίνει χαρακτήρας, ο καθένας μας κάνει σε κάθε σημείο μια επιλογή που αποδεικνύει ποιος είναι.

Η ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΗΡΩΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΕΑΤΗ

Συνέχεια ο Στράτος σου δίνει εχέγγυα που σου λέει ότι είναι αυτός, σου κλείνει το μάτι. Ο θεατής ξέρει ότι αυτός λέει κάποια ψέμαμτα, αλλά τα ξέρει. Ευθύς εξαρχής λέει ότι τα λεφτά μου τα βγάζω από εκεί, που έιναι ψέμματα, όμως καταλαβαίνεις στην πορεία. Με τον θεατή ο Στράτος έχει έρθει σε μία σύμβαση, και ο θεατής σε εκείνο το σημείο τον εμπιστεύεται. Ξέρει ότι ‘εμένα δε θα μου πει ψέμματα’. Και γι’αυτό τον εμπιοστεύεται αργότερα για αυτό που θα πάει να κάνει. Τον έχει διορίσει ο ίδιος κατά ένα τρόπο εκπρόσωπό του για να αντιμετωπίσει κάποιους κοινούς εχθρούς. Μοιράζεται την εμπειρία.

ΟΧΙ ΕΝΑΣ ΑΚΟΜΑ ΗΡΩΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΥ

Δεν είμαι σίγουρος αν αυτός ο ήρωας είναι περιθώριο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχω την εντύπωση ότι κάποιες πράξεις του κινούνται στο περιθώριο, αλλά μη ξεχνάμε ότι δουλεύει, πάει και βγάζει το ψωμί του κάπου. Οπότε η προσωπικότητά του στους γείτονές του και στους γύρω του είναι αυτή. Ίσα ίσα, αυτό είναι που του χτυπάνε που άλλοι: “Είσαι μαλάκας που πας και δουλεύεις!” Οπότε δεν είναι περιθωριακός, δεν τον αναγνωρίζει κανένας αυτόν τον ήρωα σαν περιθώριο. Δε μένει μόνος του σε μια σπηλιά, μένει σε μια δομημένη κοινωνία, όπου τα σπίτια γύρω είναι κανονικά φτιαγμένα, έχουν πόρτες, παράθυρα και πάρκινγκ να παρκάρεις το αυτοκίνητο.

ΖΩΝΤΑΣ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

Το πρόσωπο του Στράτου έιναι αναγνωρίσιμο στη γειτονιά. Βοηθάει σε πράγματα. Το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο κινείται και δρα το έχει φτιάξει. Δεν κινείται στις παρυφές, κινείται στο κέντρο! Παίρνει αεροπλάνα, οδηγεί αυτοκίνητα, πληρώνει φόρους. Κινείται στο κέντρο, δεν αποφεύγει κάποιον. Δίνει το παρών, κρατάει τις επαφές του.

ΑΝ…

Αν είχε απαντηθεί το δικό του ερώτημα κι ο στόχος του που ήταν αναταποδώσει ό,τι του είχε δωθεί, μην είσαι σίγουρος ότι θα άλλαζε κάτι στον τρόπο που ζει. Έρχεται εξωτερικός παράγοντας που τον ωθεί εκεί. Θα μπορούσε να συνεχίσει, όπως έχει ξεκινήσει πριν την ταινία. Δεν ξεκινά αυτή τη ζωή στο πρώτο πλάνο, συνέβαινε ήδη για χρόνια. Σηκώνουν οι άλλοι όπλο κι αυτός το κατεβάζει!

ΟΧΙ ΕΝΑΣ ΥΠΕΡΗΡΩΑΣ

Η ταινία δε θέλει να κάνει τον ξύπνιο στον θεατή, να του πει ότι ο Στράτος είναι υπερήρωας. Αυτός είναι ένας άνθρωπος που είναι δίπλα μας ο οποίος δουλεύει τη νυχτα και φτιάχνει φρατζόλες ψωμί που εσύ τις τρως, κοινωνία. Και σπανακόπιτες. Και κουλουράκια για τους καφέδες. Από εκεί ξεκινάει. Παράγει.

Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΥ

Ο Στράτος έχει μια ικανότητα για ένα πράγμα συγκεκριμένο γιατί έτσι έμαθε και γιατί κι αυτός από μια νεαρή ηλικία έμπλεξε με κάποια πράγματα που τον οδήγησαν εκεί. Που του έδωσαν μια εμπειρία που άλλος κόσμος δεν έχει. Μπήκε σε μια κοινωνία η οποία σου διδάσκει αυτό το πράγμα. Άμα μπεις σε άλλη κοινωνία θα σου διδάξει κάτι άλλο. Αν θες να μπεις στην κοινωνία που βγάζει χρήματα θα μάθεις πώς να βγάζεις χρήματα. Άμα μπεις στην κοινωνία του πώς να κάνεις τέχνη θα μπορείς να κάνεις τέχνη. Κι αυτός πέρασε ένα από αυτά.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ

Αυτός ο ήρωας κι αυτή η ταινία είναι βαθιά ελληνική ταινία. Η πηγή, η κουλτούρα, αυτά που έχουμε πίσω μας. Και όχι προπολεμική, αλλά βαθιά πίσω. Ελληνική με την έννοια των αρχετυπικών πραγμάτων που εξετάζει, με τις αξίες που παίζουν διαχρονικά. Το ‘λόγω τιμής’ που δίνει ο ένας χαρακτήρας στον άλλον, το δίκαιο και το άδικο, το καλό και το κακό, έρχονται από μια κουλτούρα όλα αυτά. Γι’αυτό τον καταλαβαίνουμε τον Στράτο και τον προσλαμβάνουμε από το πρώτο πλάνο.

*Το “Μικρό Ψάρι” προβάλλεται από την Πέμπτη 27 Μαρτίου στις αίθουσες από την Feelgood.