Το τι είναι ακριβώς μια ταινία τρόμου είναι κάτι ανοιχτό προς συζήτηση, καταρχάς. Προφανώς και κανείς δε θα έχει αμφιβολία για το αν είναι ταινία τρόμου το “Ringu”, αλλά θα μέτραγες ας πούμε το “Funny Games” του Χάνεκε; Αν ανοίξουμε αρκετά τον ορισμό τότε μπορούμε να πετύχουμε θαύματα, αλλά για αυτή τη φορά απόφασίσαμε να μείνουμε πιστοί στην παράδοση. Πνεύματα, αίματα, μάγισσες, μανιακοί δολοφόνοι, τέτοια πράγματα.

Χωρίς λοιπόν πολλά-πολλά, θυμόμαστε τις 25 καλύτερες ταινίες τρόμου των τελευταίων 25 χρόνων, με μοναδικό περιορισμό ότι βάλαμε μία ταινία ανά σκηνοθέτη γιατί δε θα μπορούσα να συγκρατηθώ και θα έβαζα μέσα 4 ταινίες του Τζέιμς Γουάν κι άντε μετά να το ξεπλύνεις αυτό.

(κεντρική εικόνα via)

ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΚΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ

• 25, In the Mouth of Madness

• 24, Drag me to Hell

• 23, Non ho Sonno

• 22, Alien 3

Το γκρουπάκι των αγαπημένων σκηνοθετών με τρανή παράδοση στον τρόμο (ή γενικότερα, ξέρεις, στο σπουδαίο σινεμά) που στο χρονικό εύρος που εξετάζουμε έκαναν ταινία τρόμου που αν και δε φτάνει το ύψος των αγαπημένων μας δουλειών τους, εξακολουθούν να προσφέρουν τα τινάγματα και την αγωνία τους.

Ο Τζον Κάρπεντερ μου είχε δώσει μερικούς από τους πρώτους μου εφιάλτες με το υποτιμημένο, Λαβκραφτικό “In the Mouth of Madness” του, με τον Σαμ Νιλ να παίζει έναν έγκλειστο ψυχιατρικής κλινικής του οποίου η τρομακτική ιστορία μπροεί και να μην είναι μες στο κεφάλι του. Το “Drag me to Hell” και το “Non ho sonno” δεν πιάνουν μία μπροστά στις δοξασμένες περιόδους των Σαμ Ρέιμι και Ντάριο Αρτζέντο, αντίστοιχα, αλλά το μεν πρώτο είναι μια διασκεδαστική επιστροφή στο σινεμά καταραμένων τιναγμάτων ενώ το δεύτερο είναι η τελευταία στιγμή δόξας του μέγιστου Ντάριο Αρτζέντο (με τον Μαξ φον Σίντοφ στο ρόλο ενός γηραιού αστυνομικού που επιστρέφει στην ενεργό δράση για να κλείσει ένα έγκλημα 17 χρόνια μετά).

Ο Αρτζέντο έκανε στα ‘90s και το “Stendhal Syndrome” αλλά δυστυχώς αυτό το είχα δει μόνο σε μια πετσοκομμένη ελληνική έκδοση της κακιάς ώρας οπότε δεν ήθελα να ρισκάρω πλασάρισμα εδώ. Επιφυλάσσομαι για το αφιέρωμα Αρτζέντο που αναμφίβολα θα κάνουμε κάποτε.

Ο Φίντσερ από την άλλη γύρισε την πρώτη του ταινία με σενάριο που γραφόταν κυριολεκτικά την περιόδο των γυρισμάτων, και κατάφερε να δώσει ως αποτέλεσμα ένα κλειστοφοβικό θρίλερ που προσφέρει στιγμές αντάξιες του λοιπού franchise. Προφανώς προβληματική ταινία το “Alien 3”, και τίποτα μπροστά στην επακόλουθη φιλμογραφία του, αλλά ακόμα κι εδώ μπορείς να δεις ότι πίσω από την κάμερα βρίσκεται ένας μεγάλος σκηνοθέτης.

ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΘΟΝΗ ΣΟΥ

• 21, REC

• 20, Pulse

• 19, The Blair Witch Project

Τα μέσα-από-την-οθόνη-σου θρίλερ έχουν τη δική τους ιστορία, και μεγάλο μέρος αυτής εντοπίζεται πίσω στο “Blair Witch Project”, μια από τις πιο επιδραστικές ταινίες της τελευταίας 25ετίας γενικώς. Το ερωτηματικό για το αν αντέχει στο χρόνο υπάρχει για όλες τις ταινίες που έχουν επηρεάσει τόσο πολύ, όμως ειδικά για ετούτο θα πρέπει να είναι εντονότερο. Εξάλλου, ακόμα και τότε, περισσότερο ήταν το σοκ και η περιέργεια, παρά ο αληθινός τρόμος.

Το ισπανικό “REC” είναι άξιος απόγονος του “Blair Witch” και εκπρόσωπος του κουρασμένου αλλά σημαντικού found footage υπο-είδους. Ξεκίνησε franchise που έδωσε αρκετές καλές στιγμές, ενώ και το ίδιο σε κρατάει κολλημένο (και τουλάχιστον αγχωμένο) καθόλη τη διάρκεια.

Το “Pulse” από την άλλη ήταν μάλλον η πρώτη ταινία τρόμου που χρησιμοποίησε τόσο αποτελεσματικά (και όχι ντροπιαστικά) την ιδέα της ιντερνετικής κοινωνίας και απειλής μέσω αυτής, για να πει μια ιστορία φαντασμάτων και στοιχειωμένων webcams.

ΚΑΙ ΤΑ ΡΙΜΕΪΚ ΕΧΟΥΝ ΨΥΧΗ

• 18, Halloween II

• 17, Dawn of the Dead

Έχουμε συνηθίσει στην κουλτούρα ανακύκλωσης που ζούμε, τα ριμέικ να είναι όλα κάτι βλακείες του επιπέδου των διαφόρων “Friday the 13th”, “Nightmare on Elm Street” κλπ, όμως δεν είναι πάντα έτσι. Μία στο τόσο θα βρεθεί ένας δημιουργός με τόσο χαρακτηριστικό στυλ πίσω από την κάμερα, που θα κάνει την ταινία περισσότερο δική του και λιγότερο ριμέικ-εκείνης-της-άλλης.

Αυτό συνέβη με τα “Halloween” του Ρομπ Ζόμπι, και ειδικά το δεύτερο, στο οποίο οι αργοί,  μεθοδικοί, σαδιστικοί φόνοι γίνονται προέκταση της φιλμικής ψυχανάλυσης του τέρατος Μάικλ Μάγιερς με τρόπο που ο Τζον Κάρπεντερ σίγουρα ποτέ δε θα φανταζόταν. Μοιάζει με κάτι άλλο, σίγουρα όχι με ταινία αυτού του franchise. Κάτι που ισχύει ακόμα εντονότερα όταν μιλάμε για το “Dawn of the Dead” του Ζακ Σνάιντερ, ο οποίος πατάει το fast-forward, λέει όχι στα συγκαμμένα ζόμπι και αλλάζει τους ρυθμούς ενός ολόκληρου είδους, στην κααλύτερη ταινία της καριέρας του.

ΔΙΑΜΑΝΤΙΑ ΣΤΗ ΛΑΣΠΗ

• 16, The Ruins

• 15, Event Horizon

Παιδιά; Το “Ruins” είναι γαμώ τις ταινίες. Δεν ξέρω γιατί δεν αναφέρεται συχνότερα ανάμεσα στις καλύτερες ταινίες τρόμου των τελευταίων χρόνων, αλλά σίγουρα το αξίζει. Δύο ζευγάρια Αμερικάνων κάνουν διακοπάρες στα δάση του Μεξικού, πιάνουν φιλίες με κάτι αρχαιολόγους, και εκεί αρχίζουν τα ζόρια. Διότι όταν ανακαλύψουν κάτι ερείπια των Μάγιας, παρέα θα εμφανιστούν και κάτι εχθρικοί χωρικοί (δηλαδή απόγονοι των Μάγιας, δηλαδή μιλάμε για επεισόδιο “Ducktales” αλλά γυρισμένο σαν ταινία τρόμου, ΟΚ;) όπως και η πολύ εχθρική βλάστηση. Μη τα πολυλογούμε, είναι τέλειο.

Το “Event Horizon” είναι επίσης δραματικά υποτιμημένο, και ίσως το καλύτερο έργο του αγαπημένου Πολ Γ.Σ. Άντερσον, για ένα διαστημόπλοιο που χάνεται σε μαύρη τρύπα και επανεμφανίζεται παρέα με κάτι πολύ κακό μέσα του. Θυμάσαι πόσο κακή ταινία ήταν η “Σφαίρα”; Τόσο καλή είναι αυτή, αν ας πούμε θέλουμε να περιορίσουμε τη συζήτηση στην κλίμακα Σολάρις-αλλά-σε-ταινία-τρόμου. (Και τελοσπάντων ποια είναι η φάση του Σαμ Νιλ που πρωταγωνιστεί μόνο σε παραγνωρισμένες ταινίες τρόμου;)

Εύφημος μνεία στο φοβερό “Cube” του Βιτσέντζο Νάταλι και στο διαβολεμένα διασκεδαστικό “Faculty” του Ρόμπερτ Ροντρίγκεζ, δύο ακόμα τέλειες-μα-υποτιμημένες ταινίες τρόμου των ‘90s που όσο κι αν προσπάθησα δεν κατάφερα να στριμώξω στην 25άδα, αλλά που αν θες να μου πεις ότι έκανα λάθος και έπρεπε να έχω προσπαθήσει περισσότερο, θα σου πω πως μάλλον έχεις δίκιο.

ΕΞΥΠΝΑΔΕΣ

• 14, New Nightmare

• 13, The Cabin in the Woods

Έχοντας φτάσει σε ένα σημείο κώπωσης για το είδος, δύο φορές μέσα σε λίγα σχετικά χρόνια, το αποτέλεσμα ήταν ένα σετ ταινιών που λειτουργούσαν ως οξυδερκής σχολιασμός πάνω στα κλισέ και τις δομές συγκεκριμένης ομάδας ταινιών τρόμου. Ο Γουές Κρέιβεν το έκανε στα ‘90s για το slasher movie που τόσο τιμημένα υπηρέτησε, τόσο με την τριλογία “Scream”, όσο και λίγο νωρίτερα με το δραματικά υποτιμημένο “New Nightmare”. Η θέση ουσιαστικά ανήκεια εξ ημισείας στα δύο αυτά φιλμ καθότι προέρχονται από το ίδιο μέρος, τη διάθεση να γκρεμιστεί ο τέταρτος τοίχος και να σχολιαστεί το slasher από τον ίδιο τον δημιουργό παρέα με το κοινό του. Αν αγαπώ το “New Nightmare” λίγο περισσότερο είναι επειδή εκτός από εγκεφαλικό παιχνίδι χιούμορ, είναι και μια αληθινή ταινία τρόμου, σε αντίθεση με σχεδόν οποιοδήποτε άλλο τέτοιο self-aware πείραμα υπήρξε ποτέ. (Επίσης Φρέντι Κρούγκερ m/ )

Ας πούμε ούτε το “Cabin in the Woods” λειτουργεί ως ταινία τρόμου, γιατί δεν είναι τρομακτική. Όμως η ευφυία του σεναρίου, γραμμένου από τους λάτρεις και σπουδαστές του είδους, Τζος Γουήντον και Ντρου “μη με λέτε Γκοντάρ” Γκόνταρντ, είναι ο τρόπος με τον οποίον χρησιμοποιεί την αποδόμηση του είδους για να μιλήσει για την ανθρώπινη φύση. Εντάξει, δεν είναι τρομακτικό. Είναι όμως όλα τα υπόλοιπα.

ΜΑΣ ΚΑΛΟΥΝ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΑ

• 12, Insidious

• 11, The Sixth Sense

• 10, El Espinazo del Diablo

Δεν είναι απλά ιστορίες φαντασμάτων, τις οποίες λατρεύω ακόμα κι όταν είναι μέτριες, πόσο μάλλον όταν είναι φανταστικές όπως είναι ετούτες εδώ η κάθε μία με τον τρόπο της. Είναι ότι προέρχονται κιόλας από δημιουργούς που λατρεύω (ή που τελοσπάντων έχω λατρέψει αρκετά ώστε να τους βρίσκω ακόμα συναρπαστικούς ναι Σιάμαλαν για σένα μιλάω).

Καταρχάς, ΕΔΩ ΜΙΛΑΜΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΖΕΪΜΣ ΓΟΥΑΝ; Ωραία. Λοιπόν καταρχάς ο άνθρωπος είναι ψυχασθενής. Κανένα έλεος οι ταινίες του. Ο Γουάν χρησιμοποιεί τους ανοιχτούς χώρους του κάδρου, τις μοχθηρές μαριονέτες, το σκοτάδι, του ήχους, τις αποχρώσεις, τα χρησιμοποιεί όλα για να σου σηκώσει την τρίχα όσο είναι δυνατόν. Ειλικρινά, θα μπορούσα να έχω 3 ταινίες του μες στην 25άδα. (Και τώρα θα γυρίσει το επόμενο “Fast & Furious” το οποίο ακούγεται random αλλά δε θα διαμαρτυρηθώ προφανώς, καθότι φαν και του franchise.)

Όπως και νά’χει, το κατόρθωμά του είναι ότι γύρισε μεν το “Saw”, το οποίο άνοιξε το χυδαίο και κατάπτυστο κεφάλαιο torture porn, όμως η ίδια εκείνη η ταινία ήταν ένα έξυπνο σοκ τρόμου σε αντίθεση με τον οχετό που ακολούθησε. Κι όσοι οι διάδοχοι του Γουάν επιδίδονταν σε διαγωνισμό χυδαιότητας, ο ίδιος ο Γουάν επέστρεψε στον παραδοσιακό τρόμο του τινάγματος, με αποκορύφωμα τα κομψοτεχνήματα “Insidious” και “Conjuring”, ταινίες αυθεντικά ανατριχιαστικές όσο και αισθητικά ανώτερες από σχεδόν οτιδήποτε μπορεί να συγκριθεί μαζί τους. (Αλλά με το “Insidious” έχω τρομάξει το περισσότερο.)

Ακολουθούν η “Έκτη Αίσθηση” που έχω χρόνια να το δω αλλά εικάζω πως αντέχει ακόμα επειδή δεν υπάρχει λόγος να μην, και η “Ραχοκοκαλιά του Διαβόλου” που είναι η “Έκτη Αίσθηση” στο Μεξικό, αλλά χωρίς ανατροπές και με περισσότερη πολιτική αλληγορία. Δηλαδή είναι βασικά η “Έκτη Αίσθηση” γυρισμένη σαν τον “Λαβύρινθο του Πάνα”. Ή κάτι τέτοιο. Γκιγιέρμο ντελ Τόρο και τα μυαλά στα κάγκελα.

Ας γίνει μια τιμητική αναφορά στο “Ορφανοτροφείο” (που έμοιαζε πολύ με πολλά για να μπει κι αυτό, αλλά παραμένει μια πολύ καλή ταινία τρόμου) και το εκπληκτικό “Whispering Corridors 4: Voice”, μια τυπική κολλεγιακή ταινία τρόμου με φαντάσματα, με τη διαφορά πως είναι γυρισμένη από την οπτική του φαντάσματος και είναι, ήδη είπαμε, εκπληκτική.

…γιατί δεν είναι αυτή η ταινία στην 25άδα; Ποιος τις φτιάχνει αυτές τις λίστες;

ΣΙΓΑ ΤΑ ΑΙΜΑΤΑ

• 9, 28 Days Later

• 8, Trouble Every Day

• 7, Let the Right One In

• 6, Silence of the Lambs

Και τώρα μερικές ταινιάρες που δεν έχουν την παραμικρή σχέση μεταξύ τους εκτός του ότι διαβάζεις τους τίτλους και σκέφτεσαι κατευθείαν ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΑΙΜΑ. (Κοινώς αυτές μου ξέμειναν κι έπρεπε να τις γκρουπάρω κάπως.)

Λίγο πριν το “Dawn of the Dead”, ο Ντάνι Μπόιλ έκανε πρώτος τα ζόμπι πιο δραστήρια (παρότι δεν τα έλεγαν έτσι) στην καλύτερη ταινία της καριέρας του (#YOLO). Το “28 Days Later” διαθέτει μερικές από τις πιο υποβλητικές εικόνες και κάποιες από τις πιο αξέχαστες σεκάνς τρόμου ever. Το “Let the Right One In” επίσης επανεφευρίσκει τους κώδικες του δικού του υπο-είδους, παραμένοντας μια σχετικά μοναδική βαμπιροταινία. Το σουηδικό κρύο ακόμα με παγώνει όταν σκέφτομαι το φιλμ, και η αιματηρή σκηνή κορύφωσης είναι από τις κορυφαίες του σινεμά των ‘00s. Ο Τόμας Άλφρεντσον φυσικά πήρε μεταγραφή στο Χόλιγουντ και τα πάει ήδη φανταστικά, ενώ το φιλμ είδε το αναπόφευκτο αμερικάνικο ριμέικ του, “Let Me In”, να προκύπτει αφάνταστα καλύτερο από όσο είχε δικαίωμα να είναι.

Το “Trouble Every Day” της Κλερ Ντενί είναι εκείνο το θρίλερ με πρωταγωνιστή τον Βίνσεντ Γκάλο και τη Μπεατρίς Νταλ καλυμμένη με αίματα στην αφίσα. Αυτή η φράση θα αρκούσε για να εξηγήσει οτιδήποτε χρειάζεται να εξηγηθεί ποτέ για αυτή την ταινία. Λέξεις-κλειδιά: Ερωτισμός, αρρώστια, εθισμός, αίμα, σάρκα. Καλή διασκέδαση. Ας περάσουμε σε κάτι πιο ανάλαφρο, δηλαδή το “Silence of the Lambs”. Λέξεις-κλειδιά: Ερωτισμός, ψυχασθένεια, εθισμός, αίμα, σάρκα. Ω θεέ μου.

(Ακόμα δεν έχω χωνέψει ότι αυτή η ταινία κάποτε κέρδισε Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας. Μια φορά στο τόσο, φίλοι αναγνώστες, μια φορά στο τόσο, οι καλοί κερδίζουν.)

ΤΟ ΤΟΠ-5

5, Audition

Ο Τακάσι Μίικε είναι από τους αγαπημένους μου σκηνοθέτες κι ετούτη είναι η πρώτη του ταινία που είδα, στις πρώτες μου Νύχτες Πρεμιέρας ως ενήλικας. Ας πούμε πως άλλαξε κάπως τον τρόπο που βλέπω το σινεμά.

4, Ringu

Γενικά κάποια πράγματα δε χρειάζεται να τα υπεραναλύεις. Η στιγμή που η Σαντάκο βγαίνει από την τηλεόραση είναι μια από τις τρομακτικότερες σκηνές στην ιστορία του σινεμά.

3, A Tale of Two Sisters

Όπως είχαμε γράψει σε ένα παλιότερο θέμα για το Κορεάτικο σινεμά: Δύο νεαρά κορίτσια επιστρέφουν στο σπίτι τους μετά από παραμονή στο νοσοκομείο και η μεγάλη από τις δύο πιστεύει όλο και εντονότερα πως η μητριά τους κακομεταχειρίζεται τη μικρή. Ο ψυχολογικός τρόμος που χτίζεται στο μεγαλύτερο μέρος του φιλμ είναι απλώς η προετοιμασία για τα απανωτά σοκ που θα ακολουθήσουν στην τελευταία πράξη, σε ένα σύγχρονο παραμύθι τρόμου που εξαφανίζει ό,τι σχετικό υπάρχει στο είδος. (Και μαζί την ψυχραιμία σου. Είναι ΤΡΟΜΑΚΤΙΚΟ.)

O Κιμ Τζι Γουν έχει γυρίσει ακόμα μισή ντουζίνα ταινιάρες στην καριέρα του, εκ των οποίων και το επίσης αριστουργηματικό “I Saw the Devil” που προβάλλεται στο φετινό Horrorant και το οποίο ειλικρινά, δες.

2, Martyrs

Δύσκολο να περιγράψεις με λίγα λόγια την σημαδιακή Γαλλική ταινία τρόμου για ένα κορίτσι που δραπετεύει από μια φυλακή βασανιστηρίων για να επιστρέψει ύστερα από χρόνια σε μανιώδη αναζήτηση εκδίκησης. Γιατί αντίθετα με τα torture porn φιλμάκια του σωρού που στήνουν ένα τσούρμο χάρτινων χαρακτήρων για να προχωρήσουν στο βασανισμό και την εκδίκηση ως δραματική λύση, ως δικαίωση ή χειρότερα όλων, ως διασκέδαση, οι “Μάρτυρες” θα σε υποχρεώσουν να αποστρέψεις το βλέμμα από την οθόνη όχι λόγω αυτών που βλέπεις, αλλά λόγω αυτών που ξέρεις οτι δε θέλεις να δεις, αποδεικνύοντας πως δεν υπάρχει χειρότερη βία από την ψυχολογική– ακόμα κι όταν το αίμα ρέει άφθονο.

Το αποκορύφωμα είναι μια αποστομωτική τρίτη πράξη που υπερβαίνει το είδος, αντλεί περισσότερο από Παζολίνι και Πολάνσκι παρά από “Hostel” και “Frontiere(s)”, αποκαλύπτει το -σοκαρισμένο- πρόσωπο της ελπίδας μπροστά στον πλέον απάνθρωπο εφιάλτη και αναρωτιέται με τον πιο επιθετικό τρόπο για τη φύση του θεϊκού. Για πάρα πολύ γερά στομάχια.

1, The Descent

Θεώρησα έντιμο στο #1 μιας λίστας ταινιών τρόμου να βάλω την ταινία που με έχει τρομάξει περισσότερο στη ζωή μου. Από εκείνο το κείμενο:

Στην “Κάθοδο” είχα αγκιστρώσει το μπράτσο του καναπέ και μέχρι να τελειώσει η ταινία δεν το είχα αφήσει να φύγει, λες και κράταγα την ίδια την ψυχή μη μου ξεγλυστρίσει. Είναι ένα αγγλικό low budget, με μια παρέα γυναικών που πάνε να εξερευνήσουν σπηλιές και καταλαβαίνεις τι σημαίνει αυτό. Σπηλιές! Όσο πιο πολύ κατεβαίνουν, τόσο οι χώροι στενεύουν, τόσο το φως λιγοστεύει, τόσο οι ανάσες μου γίνονται πιο βαθιές. Μιλάμε για τρόμο, για κλειστοφοβία, να τρέμεις να κοιτάξεις παραδίπλα, να μισείς τον εαυτό σου που συνεχίζει να κοιτάς και ταυτόχρονα να μη θες να σταματήσεις. Α, και εκεί κάτω έχει κάτι πλάσματα από αυτά που είναι αηδιαστικά, κάνουν απόκοσμους ήχους και κινούνται γρήγορα και ΜΠΟΡΕΙ ΑΠΛΑ ΝΑ ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ ΓΡΗΓΟΡΑ ΓΙΑΤΙ ΚΟΝΤΕΥΩ ΝΑ ΠΑΘΩ ΕΜΦΡΑΓΜΑ;

Εξακολουθώ να μην έχω δει την ταινία δεύτερη φορά. Φοβάμαι. Κι επίσης δε χρειάζεται γιατί θυμάμαι τα πάντα: Οι αποπνικτικότεροι εφιάλτες δεν ξεκολλάνε από μέσα σου με τίποτα.