Οι αξέχαστες αλλά και συχνά αμφιλεγόμενες στιγμές της Sinead O’Connor

Με αυτή τη λιτή ανακοίνωση που εξέδωσε η οικογένειά της, έγινε γνωστό χθες, Τετάρτη 26 Ιουλίου ότι η Sinead O’Connor δεν μένει πια εδώ. Έφυγε από τη ζωή, από το «τρελάδικο», όπως αποκαλούσε την ψυχιατρική κλινική, από τους δαίμονες που της δηλητηρίαζαν το μυαλό. Έφυγε μακριά από αυτόν τον κόσμο για να επανενωθεί στον άλλον με τον μοναδικό άνθρωπο, που σύμφωνα με την ίδια, την αγάπησε άνευ όρων: τον 17χρονο γιο της, Nevi’im Nesta Ali Shane O’Connor, που τον Ιανουάριο του 2022 αυτοκτόνησε.

Η Sinead O’Connor πέθανε στα 56 της χρόνια. Πολύ νέα, αλλά και πολύ ταλαιπωρημένη. Αμφιλεγόμενη και παρεξηγημένη, επίσης. Μία γυναίκα και καλλιτέχνιδα που γνώρισε την απόλυτη καταξίωση, αλλά και την αποκαθήλωση, τον διασυρμό και την τρομακτική πτώση. Από icon των 90s κατέληξε «η τρελή του χωριού», με τα μίντια να την πολεμούν, να τη διασύρουν, να τις κολλάνε την ταμπέλα της εκτροχιασμένης κι ενώ εκείνη πάλευε με τις ψυχικές παθήσεις και την αυτοκαταστροφική της διάθεση. 

Από κάποιο σημείο και μετά, τα μίντια και η μουσική βιομηχανία αναμφίβολα δεν της φέρθηκαν καλά – το έχουμε ξαναδεί εξάλλου το έργο με εξίσου αμφιλεγόμενες και ψυχικά ασθενείς γυναίκες του χώρου, βλέπε Amy Winehouse, Britney Spears, Whitney Houston. 

Η O’Connor, άλλοτε τους απαντούσε με δριμύ κατηγορώ και άλλοτε σιωπούσε. Αυτό όμως που ανέκαθεν υποστήριζε ήταν ότι καθ’ όλη τη διάρκεια της πορείας της υπήρξε ειλικρινής με το συναίσθημά της, με το πνευματικό της ταξίδι, τον ακτιβισμό, τις κοινωνικοπολιτικές απόψεις, αλλά και με τα τραύματα της ψυχής και τη μάχη της να προσπαθήσει να βρει τον εαυτό της, την ισορροπία και την αγάπη – ήταν πάντα η αιτία και το σύμπτωμα για τα πάντα.

Τώρα, που η αιθέρια φωνή της μουσικής βιομηχανίας δε μένει πια εδώ, ανατρέχουμε σε κάποιες από τις πιο αξέχαστες και αμφιλεγόμενες στιγμές της ζωής και της καριέρας της.

Σε περιστατικά, δηλώσεις, αποφάσεις, που τη σημάδεψαν, που έκαναν το αγγελικό της πρόσωπο να ακτινοβολεί, αλλά και να σκοτεινιάζει, που την ανέβασαν σε ένα τεντωμένο σχοινί να ακροβατεί μεταξύ λογικής και παραφροσύνης. 

Η κακοποίηση από τη μητέρα της και η παραβατική εφηβεία

Γεννημένη στο προάστιο Γκλεναγκίρι του Δουβλίνου, το 1966, η Sinead O’Connor πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια. Οι γονείς της χώρισαν όταν ήταν 8 ετών. Μεγάλωσε με τη μητέρα της, μαζί με τα δύο μεγαλύτερα αδέρφια της και χρόνια αργότερα, αποκάλυψε ότι τους κακοποιούσε συστηματικά σωματικά. Μάλιστα, το τραγούδι της Fire on Babylon αναφέρεται στις επιπτώσεις της δικής της κακοποίησης, αλλά και όλων των κακοποιημένων παιδιών. 

Στα 13 της, αποφάσισε να ζήσει με τον πατέρα της στην Αλεξάνδρια της Βιρτζίνια των ΗΠΑ. Στα 15 της, οι κλοπές σε καταστήματα και οι κοπάνες από το σχολείο, είχαν ως αποτέλεσμα την τοποθέτησή της για 18 μήνες σε Κέντρο Συμμόρφωσης. Στα 18 της, η μητέρα της πέθανε. Σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα στις 10 Φεβρουαρίου 1985 σε ηλικία 45 ετών.

Η παγκόσμια εκτόξευση και ο βίαιος Prince

Η μουσική της διαδρομή ξεκίνησε όταν το ιρλανδικό συγκρότημα In Tua Nua ανακάλυψε τη δυναμική, όσο και αισθαντική φωνή της. Το πρώτο της σημαντικό βήμα έγινε όταν το 1986 ερμήνευσε το Heroine που έγραψε με τον κιθαρίστα των U2, The Edge, για το σάουντρακ της ταινίας Captive, προκαλώντας ωστόσο θύελλα αντιδράσεων εκφράζοντας την υποστήριξή της στον IRA.

Το δεύτερο ακόμα μεγαλύτερο ήταν όταν ένα χρόνο αργότερα, κυκλοφόρησε το πρώτο της άλμπουμ, The Lion And The Cobra, το οποίο απέσπασε την αναγνώριση των κριτικών.

Και το τρίτο ήταν εκείνο που έφερε την παγκόσμια αναγνώριση. Το 1990 βγήκε το δεύτερο άλμπουμ της I Do Not Want What I Haven’t Got μέσα στο οποίο υπήρχε το Nothing Compares 2 U. Η διασκευή που έκανε στο ομώνυμο τραγούδι του Prince και για την οποία κέρδισε τέσσερις υποψηφιότητες για βραβείο Grammy, συμπεριλαμβανομένου του Καλύτερου Άλμπουμ και του Καλύτερου Βίντεο Κλιπ, αποσπώντας εκείνη της Καλύτερης Εναλλακτικής Ερμηνείας για το I Do Not Want What I Haven’t Got, τελικά. 

Το βίντεο κλιπ πάντως κέρδισε το βραβείο MTV για το Βίντεο της Χρονιάς. Μία ακόμα τεράστια διάκριση ήταν το κομμάτι βρέθηκε στην πρώτη θέση του Billboard Music Awards.

Κατά τη διάρκεια της καριέρας της, ηχογράφησε 10 σόλο άλμπουμ, έγραψε και ερμήνευσε τραγούδια για ταινίες (Υou Made Me The Thief of Your Heart από το Εις το Όνομα του Πατρός, I’m Not Your Baby στο Τέλος της Βίας, μεταξύ πολλών ακόμα) και συνεργάστηκε με πληθώρα σημαντικών καλλιτεχνών. Δεν κατάφερε ωστόσο να αγγίξει ποτέ ξανά με κανένα άλλο τραγούδι την επιτυχία του Nothing Compares 2 U. Τότε, είχε δηλώσει ότι ερμηνεύοντάς το σκεφτόταν τη μητέρα της, Marie, ενώ είχε αποκαλύψει ότι κατά τη διάρκεια της συνεργασίας και των συναντήσεών τους στην έπαυλή του, ο Prince είχε γίνει αρκετές φορές βίαιος τόσο λεκτικά (την έβριζε), όσο και σωματικά (την χτυπούσε).  

Από τη μουσική, αποσύρθηκε το 2003. Συνέχισε ωστόσο να ηχογραφεί νέο υλικό. Το πιο πρόσφατο άλμπουμ της, I’m Not Bossy, I’m the Boss κυκλοφόρησε το 2014, ενώ την ίδια χρονιά τραγούδησε το σάουντρακ για την 7η σεζόν της σειράς Outlander.

Τα Grammys, το SNL, το tribute στον Bob Dylan

Ταλαντούχα τραγουδοποιός από τη μία, αντικομφορμίστρια και προκλητική από την άλλη. Το 1990, αρνήθηκε να παίξει ο Εθνικός ύμνος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής πριν από συναυλία της στο Νιου Τζέρσεϊ, με αποτέλεσμα πολλοί ραδιοφωνικοί σταθμοί να μπανάρουν τη μουσική της από τις λίστες τους. 

Ένα χρόνο αργότερα, παρά το γεγονός ότι η Sinead O’Connor ήταν υποψήφια για τέσσερα βραβεία, μποϊκόταρε την τελετή απονομής των Grammys. Εξήγησε το γιατί σε ανοιχτή επιστολή, διαμαρτυρόμενη ότι ο συγκεκριμένος θεσμός τείνει να τιμά την εμπορική επιτυχία περισσότερο από το καλλιτεχνικό επίτευγμα.

Το 1992, έσκισε φωτογραφία του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β’ στη διάρκεια εμφάνισής της στην τηλεοπτική εκπομπή Saturday Night Live για να διαμαρτυρηθεί κατά της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών από την Καθολική Εκκλησία και της συνεχιζόμενης συγκάλυψής της.

Δύο εβδομάδες μετά την εμφάνισή της στο SNL, κι ενώ επρόκειτο να ερμηνεύσει το I Believe in You στη συναυλία αφιέρωμα για την 30ή επέτειο του Bob Dylan στο Madison Square Garden, αποχώρησε από τη σκηνή εν μέσω χλευασμών και αποδοκιμασιών.

Το ξυρισμένο κεφάλι, το coming out, η αλλαγή ονόματος

Σήμα κατάτεθέν της, το ξυρισμένο της κεφάλι ήταν η απάντηση στην πίεση που δέχονται οι γυναίκες της μουσικής βιομηχανίας να δείχνουν λαμπερές, όμορφες, σέξι. «Το καθήκον κάθε ανθρώπου απέναντι στον εαυτό του είναι να ενεργεί σύμφωνα με τα συναισθήματά του και να λέει όταν πιστεύει ότι κάτι είναι λάθος», ακούγεται να λέει στο ντοκιμαντέρ που αφηγείται την ιστορία της ανόδου της στη φήμη, το οποίο κυκλοφόρησε πέρυσι με τίτλο Nothing Compares.

H Sinead O’Connor παντρεύτηκε συνολικά τέσσερις φορές -με τον τελευταίο γάμο της να τελειώνει μετά από 16 ημέρες το 2011- και απέκτησε τέσσερα παιδιά. Το 2000 αποκάλυψε στο Curve magazine, ότι είναι λεσβία. Μία πενταετία μετά όμως, ανασκεύασε. Μιλώντας στο Entertainment Weekly, εξομολογήθηκε ότι «είμαι κατά τα τρία τέταρτα ετεροφυλόφιλη και κατά το ένα τέταρτο ομοφυλόφιλη».

Οκτώ χρόνια μετά το coming out, άλλαξε το όνομά της σε Magda Davitt, λέγοντας ότι επιθυμούσε να «απελευθερωθεί από τα πατριαρχικά ονόματα σκλάβων. Ελεύθερη από τις γονικές κατάρες». Κατά τη μεταστροφή της στο Ισλάμ τον Οκτώβριο 2018, υιοθέτησε το όνομα Shuhada και πριν από τα μέσα του 2019, άλλαξε επίσης το επώνυμό της από Davitt σε Sadaqat.

Η περίπλοκη σχέση με τη θρησκεία

Αφού εξαπέλυσε πόλεμο στην Καθολική Εκκλησία, κατηγορώντας την για σεξουαλική κακοποίηση, στα τέλη της δεκαετίας του 1990, χειροτονήθηκε ιερέας από τον επίσκοπο Michael Cox της Ιρλανδικής Ορθόδοξης Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία υποστήριξε από την πλευρά της ότι όποιος επιχειρεί να χειροτονήσει γυναίκα, διαπράττει αφορισμό. Μετά τη χειροτονία της, ανέφερε ότι επιθυμούσε να την αποκαλούν Μητέρα Bernadette Mary.

Σε συνέντευξη στο Christianity Today τον Ιούλιο του 2007, δήλωσε ότι θεωρεί τον εαυτό της χριστιανή και ότι πιστεύει στις βασικές χριστιανικές έννοιες για την Αγία Τριάδα και τον Ιησού Χριστό. Απέδωσε μάλιστα τη χριστιανική της πίστη στη δύναμη που της έδωσε να ζήσει και να ξεπεράσει τις συνέπειες της παιδικής της κακοποίησης.

Στις 26 Μαρτίου του 2010, η O’Connor εμφανίστηκε σε εκπομπή του CNN για να μιλήσει για το σκάνδαλο σεξουαλικής κακοποίησης των Καθολικών στην Ιρλανδία, ενώ σε άρθρο της στην εφημερίδα Sunday Independent χαρακτήρισε το Βατικανό ως «φωλιά των διαβόλων» και ζήτησε την ίδρυση μιας «εναλλακτικής εκκλησίας». Λίγο μετά την εκλογή του Πάπα Φραγκίσκου περιέγραψε το αξίωμα του Πάπα ως «αντιχριστιανικό αξίωμα» και τον Αύγουστο του 2018, του ζήτησε να την αφορίσει, όπως είχε ζητήσει και από τον Πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ’ και τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’.

Τον Οκτώβριο του 2018, ασπάστηκε το Ισλάμ, χαρακτηρίζοντάς το «τον φυσικό τελικό προορισμού του ταξιδιού κάθε ευφυούς θεολόγου». 

Ένα μήνα μετά τη μεταστροφή της στο Ισλάμ, αποκάλεσε όσους δεν είναι Μουσουλμάνοι «αηδιαστικούς» και επέκρινε τους Χριστιανούς και Εβραίους στο Twitter. Έγραψε: «Αυτό που πρόκειται να πω είναι κάτι τόσο ρατσιστικό που ποτέ δεν πίστευα ότι η ψυχή μου θα μπορούσε να το νιώσει ποτέ. Αλλά πραγματικά δεν θέλω ποτέ ξανά να περάσω χρόνο με λευκούς ανθρώπους (αν έτσι λέγονται οι μη μουσουλμάνοι). Ούτε για μια στιγμή, για κανέναν λόγο. Είναι αηδιαστικοί». 

Λίγο αργότερα, δήλωσε ότι τα σχόλιά της έγιναν σε μια προσπάθεια να αναγκάσει το Twitter να κλείσει τον λογαριασμό της και ένα χρόνο μετά, ζήτησε συγγνώμη για τον πόνο που προκάλεσε.

Η πάλη με τις ψυχικές ασθένειες 

Κατά τη διάρκεια συνέντευξης με την Oprah Winfrey το 2007, η Sinead O’Connor αποκάλυψε ότι πάσχει από διπολική διαταραχή ως αποτέλεσμα της χρόνιας κατάθλιψης που βίωνε, ότι έχει διαγνωστεί με σύνθετη διαταραχή μετατραυματικού στρες και ότι είχε αποπειραθεί να αυτοκτονήσει στα 33α γενέθλιά της στις 8 Δεκεμβρίου 1999. 

Έκτοτε, δεν σταμάτησε ποτέ να μιλά ανοιχτά σε συνεντεύξεις και σε αναρτήσεις στα social media για τα προβλήματα ψυχικής υγείας, τον αποστιγματισμό της ψυχικής ασθένειας, τις δεκάδες απόπειρες αυτοκτονίες, το ότι μπαινόβγαινε στις ψυχιατρικές κλινικές, το ότι ήταν μία «ταραγμένη ψυχή – αγάπη, ποίηση, εξυπνάδα, πόνος και τρέλα, όλα ανακατεμένα και αχώριστα», όπως την περιγράφει ο δημοσιογράφος Simon Hattenstone στο υπέροχο άρθρο του στην Guardian, που είχε την τύχη να της πάρει συνέντευξη δύο φορές.