Οι φετινές Κάννες δεν είχαν προηγούμενο

Λέει πολλά το γεγονός ότι δεν είναι απολύτως προφανές σε τι αναφέρεται κανείς με την παραπάνω φράση, όμως είναι αληθής σε κάμποσες περιπτώσεις.

Δεν έχει ξαναγίνει Φεστιβάλ Καννών σε τέτοιες συνθήκες, εν μέσω πανδημίας. Είναι αλήθεια πως πέρσι η Βενετία κατάφερε να προχωρήσει σε μια σχετικά κανονική διοργάνωση, όμως εκείνο το Φεστιβάλ είναι αισθητά μικρότερο, με λιγότερους χώρους, λιγότερα τμήματα, λιγότερους διαπιστευμένους, λιγότερες ταινίες- και διεξάγεται αρχές Σεπτέμβρη, που όπως φάνηκε είναι η καλύτερη στιγμή στη διάρκεια της σεζόν από πλευράς έξαρσης.

Οι Κάννες, ξεροκέφαλα ίσως, ήταν εξαρχής αποφασισμένες φέτος να μην ακυρωθούν ξανά, όπως πέρυσι. Ακόμα κι αν χρειάστηκε μια επιπλέον αναβολή δύο μηνών (από τον παραδοσιακό Μάιο στον κατακαλόκαιρο Ιούλιο) που τελικά δεν βοήθησε ιδιαίτερα μιας και τα πάντα βρίσκονται ξανά στο κόκκινο.

Με μέτρα ασφαλείας που συζητήθηκαν έως και χλευάστηκαν (οπωσδήποτε απαραίτητα, πιθανώς όχι επαρκή), με καθημερινά κρούσματα (λιγοστά ωστόσο), με αίθουσες μισοάδειες και με πιο λίγους απεσταλμένους από ποτέ (από Ελλάδα μετέδιδαν μόλις δύο μέσα), με την ηθοποιό που εμφανιζόταν στις περισσότερες ταινίες του προγράμματος να ακυρώνει το ταξίδι της λόγω κόβιντ (η Lea Seydoux, με 4 ταινίες!), το Φεστιβάλ κάπως τα κατάφερε παρόλαυτά, κάπως εν τέλει υπήρξε.

Και οι ανταποκρίσεις υπήρξαν συγκινημένες και συγκινητικές. Από δημοσιογράφους που γράφοντας με εμφανή συναισθηματική φόρτιση, έμοιαζαν να προσπαθούν να μας θυμίσουν την εμπειρία του φεστιβαλικού σινεμά (του σινεμά εν γένει!) την ίδια στιγμή που το επεξεργάζονταν εκ νέου κι οι ίδιοι, σα να μην ήταν σίγουροι πως όντως συνέβαινε ξανά.

Περιεχομενικά, το πρόγραμμα ήταν τόσο γεμάτο με τίτλους πρώτης γραμμής, που αναγκάστηκε να εφεύρει μια ολόκληρη νέα ενότητα για να εξυπηρετήσει όσο περισσότερους δημιουργούς μπορούσε. Με μισή ντουζίνα ταινίες να είναι έτοιμες εδώ και πάνω από ένα χρόνο, απλώς περιμένοντας το Φεστιβάλ να διεξαχθεί ξανά (Benedetta του Verhoeven, Memoria του Apichatpong, French Dispatch του Wes Anderson και μερικές ακόμα) και με νέες επιλογές ανάμεσα στα φιλμ που γυρίστηκαν μέσα σε αυτό τον έξτρα χρόνο, οι Κάννες είχαν τεράστιο πλούτο επιλογών.

Είναι φοβερό λοιπόν, είναι εντυπωσιακό, που σε αυτό το υπερ-Φεστιβάλ που σχεδόν στρίμωξε δύο editions σε μία (ακόμα και ο Πρόεδρος της Επιτροπής, Spike Lee, επρόκειτο να είναι σε αυτή τη θέση στο περσινό, ακυρωμένο Φεστιβάλ), η ταινία που εν τέλει θριάμβευσε ήταν κάτι εντελώς καινούριο και αντισυμβατικό, από όπου κι αν το προσεγγίσεις.

To Titane που κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα είναι μια ταινία είδους άκρως επιθετική, ακριβώς ο τύπος του φιλμ που ποτέ δεν τιμάται με Χρυσούς Φοίνικες- κάποιες φορές μια τέτοια ταινία θα κερδίσει κάποιο Ειδικό Βραβείο Κάποιας Επιτροπής και η υποδοχή θα είναι διχαστική. Αλλά ως εκεί. Είναι μια από τις ταινίες που συνήθως προβάλλονται στο μεταμεσονύκτιο τμήμα των Φεστιβάλ, γεμάτη gore και αίμα και ανεξήγητα σημεία πλοκής (τα οποία μπορεί κανείς να αλιεύσει από τις σοκαρισμένες αντιδράσεις πολλών κριτικών που μετά την προβολή απλώς περιέγραφαν εμβρόντητοι αυτά που είδαν).

Και είναι και μια ταινία γυρισμένη από γυναίκα σκηνοθέτη, από μια νεαρή γυναίκα σκηνοθέτη στη δεύτερη μόλις δουλειά της (μετά το εκπληκτικό Raw του 2016), μόλις η δεύτερη φορά στα 74 χρόνια ζωής του Φεστιβάλ που ο Φοίνικας πάει σε γυναίκα. Λέει πολλά το πόσο απρόσμενη είναι η ίδια η ταινία ως επιλογή, που ακόμα και οι συνήθεις «θα το δώσουνε σε γυναίκα επειδή #ΠΟΛΙΤΙΚΣ» φωνές φέτος μοιάζουν ανύπαρκτες.

Την ίδια στιγμή, ο υπόλοιπος κατάλογος βραβείων μοιάζει εντυπωσιακός με τον άλλον τρόπο, τον πιο παραδοσιακό. Αν η βράβευση του Titane είναι εντυπωσιακή ως τόλμη, ως πρόταση, τα υπόλοιπα ονόματα που συναντάμε στους βραβευμένους εντυπωσιάζουν με το μέγεθός τους, με το δεδομένο βάρος τους. Περιμένοντας με ανυπομονησία κι εμείς να δούμε όλες τις βραβευμένες ταινίες στην Ελλάδα (καλά νέα: έχουν διανομή όλες τους!), κοιτάζουμε όλα τα μεγάλα βραβεία που δόθηκαν -επεισοδιακά, να το πούμε κι αυτό- από την επιτροπή του Spike Lee.

Για να ξέρουμε ποιο θα είναι το φεστιβαλικό σινεμά για το οποίο θα συζητάμε την ερχόμενη σεζόν.

ΧΡΥΣΟΣ ΦΟΙΝΙΚΑΣ

Titane, της Julia Ducournau

Μετά από μια σειρά από ανεξήγητα εγκλήματα, ένας πατέρας επανενώνεται με τον γιο του που ήταν χαμένος για 10 χρόνια. Ή ίσως ένα αιματηρό ξέσπασμα πλήρους παραλογισμού; Ή μήπως ένας αυθεντικό απόγονος του J.G. Ballard και του David Cronenberg; Μέχρι να δούμε την ταινία με τα μάτια μας, είναι δύσκολο να καταλάβουμε τι ακριβώς συμβαίνει, από τα διάφορα που ακόμα. Πάντως το φιλμ δίχασε, αγαπήθηκε, άφησε κόσμο απορημένο, σοκαρισμένο. Και είναι καταδικασμένο να μείνει στην ιστορία ως ένας από τους πιο αντισυμβατικούς Χρυσούς Φοίνικες στην ιστορία.

Σε κάθε περίπτωση, η σκηνοθέτης Julia Ducournau είναι φίλη του σάιτ και είχε πολλά και ενδιαφέροντα να μας πει, όταν τη συναντήσαμε πριν μερικά χρόνια στην Αθήνα για το σκηνοθετικό της ντεμπούτο.

Η Ducournau είπε κατά την παραλαβή του βραβείου από την Sharon Stone: «Υπάρχει τόση ομορφιά και συναίσθημα που μπορεί να βρεθεί σε κάτι που δεν περιορίζεται στενά. Ευχαριστώ την Επιτροπή που αναζήτησε μεγαλύτερη ποικιλομορφία στις φιλμικές εμπειρίες μας και στις ζωές μας. Και ευχαριστώ την Επιτροπή που άφησε τα τέρατα να μπουν μέσα».

ΜΕΓΑΛΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ (εξ ημισείας)

A Hero, του Asghar Farhadi

Ο Farhadi, ένας από τους ικανότερους δραματουργούς του σύγχρονου σινεμά, σπάνια αστοχεί. Στη νέα του ταινία, ένας άντρας βρίσκεται στη φυλακή λόγω ενός χρέους που αδυνατεί να ξεπληρώσει. Κατά τη διάρκεια μιας διήμερης άδειας, προσπαθεί να πείσει τον δανειστή να σβήσει μέρος του χρέους, όμως τα πράγματα δεν πάνε βάσει σχεδίου.

Είπε ο Farhadi: «Θυμάμαι, ήταν 36 χρόνια πριν. Ήμουν 13 χρονών και έκανα την πρώτη μου μικρού μήκους ταινίας με ό,τι είχα στη διάθεσή μου. Έκτοτε, γράφω και δημιουργώ ταινίες, παρά τις δυσκολίες, παρά τις πιέσεις. Συνεχίζω να έχω την ελπίδα του να αμφισβητώ την κοινωνία γύρω μου και να ευαισθητοποιώ».

Compartment No. 6, του Juho Kuosmanen

Ο σκηνοθέτης της Πιο Ευτυχισμένης Μέρας στη Ζωή του Όλι Μάκι επιστρέφει με ένα ταξίδι σε τρένο που μοιράζονται δύο ξένοι μεταξύ τους άνθρωποι, στη διάρκεια του οποίου επανεκτιμούν τα πάντα για τις ζωές τους. Κατεξοχήν ταινία που αρέσει στον κόσμο όταν την βλέπει σε Φεστιβάλ.

Είπε ο Kuosmanen παραλαμβάνοντας το βραβείο: «Οι τελευταίες δύο εβδομάδες μοιάζουν τόσο μακρές. Αυτή η ταινία είναι η ιστορία μιας σχέσης ανάμεσα σε δύο ανθρώπους, αλλά όλες οι ιστορίες αφορούν σχέσεις ανάμεσα σε ανθρώπους». Βαθύ!

ΒΡΑΒΕΙΟ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑΣ

Annette, του Leos Carax

Ένας σταντ-απ κωμικός και μια τραγουδίστρια της όπερας κάνουν παιδί, κι η μικρή σύντομα φαίνεται πως διαθέτει ένα μοναδικό χάρισμα. Adam Driver και Marion Cotillard πρωταγωνιστούν, τραγουδούν (και κάνουν και διάφορα άλλα) στο αγγλόφωνο ντεμπούτο του Leos Carax, ο οποίος επιστρέφει μετά το Holy Motors, μια από τις κορυφαίες ταινίες της περασμένης δεκαετίας. Και είναι πράγματι αδιανόητο ότι αυτό είναι το πρώτο μεγάλο βραβείο του Carax στις Κάννες- αλλά αυτή η επιτροπή φαινόταν πως είχε πολύ pure διαθέσεις και δε θα άφηνε μια ταινία σαν αυτή δίχως μεγάλη βράβευση.

Είπαν οι Sparks, που δέχθηκαν το βραβείο αντί του Carax, και είναι υπεύθυνοι για τη μουσική του φιλμ: «Πριν 8 χρόνια ήρθαμε στις Κάννες και γνωρίσαμε τον Leos Carax για πρώτη φορά, τον ευχαριστήσαμε που χρησιμοποίησε ένα τραγούδι μας στο Holy Motors. Είναι ένας σπουδαίος Γάλλος δημιουργός, ένας σπουδαίος κινηματογραφιστής. Είμαστε συγκινημένοι που έχουμε παίξει ρόλο σε αυτό το πρότζεκτ».

ΒΡΑΒΕΙΟ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Drive My Car, του Ryusuke Hamaguchi

Ηθοποιός σε ευτυχισμένο γάμο με την θεατρική δημιουργό σύζυγό του βλέπει τα πάντα να γυρνάνε ανάποδα. Εκείνη τώρα έχει χαθεί. Εκείνος συνεχίζει να προβάρει τα λόγια του από τις κασέτες που του έχει αφήσει πίσω. Στο πλαίσιο μιας νέας παραγωγής, θα αναγκαστεί να προσλάβει μια νεαρή σωφέρ, κι ανάμεσά τους θα δημιουργηθεί ένας ξεχωριστός δεσμός. Ο Ryusuke Hamaguchi (H Διπλή Ζωή της Ασάκο, Wheel of Fortune and Fantasy) εδραιώνεται ως σημαντικός σύγχρονος φεστιβαλικός auteur που οι σινεφίλ οφείλουν να γνωρίσουν.

Στην κατά τους περισσότερους, καλύτερη ταινία του Διαγωνιστικού, ο Hamaguchi διασκευάζει Murakami και πλάθει ένα υπομονετικό ελεγειακό πορτρέτο θλίψης πάνω στο πώς το παρελθόν είναι πάντοτε παρόν. Ανυπομονούμε να το δούμε του χρόνου στο Άστυ.

Είπε ο Hamaguchi παραλαμβάνοντας το βραβείο: «Προφανώς σκέφτομαι τον συγγραφέα της σύντομης ιστορίας που ενέπνευσε το φιλμ, τον Haruki Murakami. Θέλω να ευχαριστήσω τους ανθρώπους που ένα σενάριο το κάνουν εικόνες». Θυμίζουμε πως ο Hamaguchi κέρδισε την Αργυρή Άρκτο και στο πρόσφατο Φεστιβάλ Βερολίνου. Έχει πολύ σημαντική διαδρομή μπροστά του.

ΕΙΔΙΚΟ ΒΡΑΒΕΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ (εξ ημισείας)

Ahed’s Knee, του Nadav Lapid

Ο σκηνοθέτης του Synonyms μεταπηδά στις Κάννες μετά το μεγάλο βραβείο στο Βερολίνο, με την ιστορία ενός Ισραηλινού σκηνοθέτη που εμπλέκεται σε δύο καταδικασμένες μάχες: τη μία απέναντι στο θάνατο της ελευθερίας, την άλλη απέναντι στο θάνατο μιας μητέρας.

Είπε ο Lapid: «Πριν το γύρισμα, η κατάσταση ήταν λεπτή και περίπλοκη. Ο παραγωγός με ρώταγε αν πιστεύω πως μπορούμε να το κάνουμε. Είπα ναι, αλλά είμαι σκηνοθέτης, λέω ναι στα πάντα! Εκείνη με πίστεψα, και υπό αυτή την έννοια ήταν παράλογη και παράτολμη! Αυτές είναι τα πιο όμορφα χαρακτηριστικά που μπορεί να έχει κανείς κάνοντας φιλμ. Ευχαριστώ όλους τους παράλογους και τους παράτολμους ανθρώπους του κόσμου».

Memoria, του Apichatpong Weerasethakul

Μια γυναίκα από τη Σκωτία, ενώ ταξιδεύει στην Κολομβία, αρχίζει να παρατηρεί περίεργους ήχους. Σύντομα αρχίζει να αναλογίζεται την εμφάνισή της. Ο μεγάλος Apichatpong Weerasethakul, που κέρδισε έναν από τους πιο τολμηρούς Χρυσούς Φοίνικες για τον κλασικό πια Uncle Boonmee του 2010, επιστρέφει αυτή τη φορά με πρωταγωνίστρια την Tilda Swinton.

Είπε ο Apichatpong: «Tilda, μιλήσαμε πολύ για αυτό το όνειρο, και νά’μαστε εδώ. Είσαι ένας από τους πιο αξιοσημείωτους ανθρώπους, με πήρες κάτω από το φτερό σου και είμαι πολύ τυχερός που βρέθηκα μαζί σου».

Τα ερμηνευτικά βραβεία πήγαν στην Renate Reinsve για το The Worst Person in the World του Joaquin Trier και στον Caleb Landry Jones για το Nitram του Justin Kurzel.

Όπως είπαμε και παραπάνω, όλες οι προαναφερθείσες ταινίες έχουν διανομή στην Ελλάδα, οπότε σύντομα θα είμαστε αρκετά τυχεροί να τις απολαύσουμε κι εμείς στη μεγάλη οθόνη. Από τον καναπέ μας, αυτά τα βραβεία πλαισιώνουν ένα έτσι κι αλλιώς πρωτόγνωρο Φεστιβάλ Καννών με αληθινά παράτολμο και ταιριαστό τρόπο. Ανυπομονούμε να φτάσει η ώρα για να κρίνουμε κατά πόσο αυτό όντως ισχύει. Τα λέμε την επόμενη σεζόν, σε κάποια σκοτεινή αίθουσα.