Όταν ο Βιαν “έφτυνε στους τάφους μας”, ο ρατσισμός κρατούσε ομπρέλα

Πόσες φορές έχει διαβάσει ένα βιβλίο και να θεωρείς ότι σου αλλάζει τον τρόπο που σκέφτεσαι σε αυτή τη ζωή; Πόσες φορές έχει δακρύσει διαβάζοντας μια έντονη συναισθηματικά παράγραφο; Και πόσες φορές θες να πάρεις μερικά αντίτυπα ενός βιβλίου και να αναγκάσεις γνωστούς, φίλους και αγνώστους να το διαβάσουν και εκείνοι με την σειρά τους;

Όχι, δεν χρειαζόμουν ένα βιβλίο για να μου μάθει τι σημαίνει ρατσισμός. Δεν χρειαζόταν να αλλάξω γνώμη. Είμαι βαθύτατα αντιρατσιστής, προσπαθώ να διαβάζω όσο περισσότερο μπορώ σχετική βιβλιογραφία (αξίζει να ρίξετε μια ματιά στην οπτική της Arendt πάνω στη δίκη του Eichmann για να αντιληφθείτε τον τρόπο σκέψης και απερισκεψείας των Ναζιστών) και κάθε φορά που οδηγώ στα στενά των Μελισσίων θέλω να βγάλω φωτογραφία το γκράφιτι που αναπαράγει το γνωστότατο “τα σύνορα είναι χαρακιές στο σώμα του πλανήτη”.

Αλλά το “I will spit on your graves” του συγγραφέα, ποιητή, μουσικού και μηχανικού Μπορίς Βιάν είναι ένα από τα βιβλία που αν είχα τη δύναμη θα διδασκόταν στα σχολεία. Για τον εύγλωττο και πολύ ζωντανό τρόπο με τον οποίο περιγράφει και καταδικάζει ο συγγραφέας το φαινόμενο της ρατσιστικής βίας τις δεκαετίες του μεσοπολέμου στην Αμερική.

Ένα αγόρι νέγρικης καταγωγής αλλά με παρουσιαστικό λευκού, αποφασίζει να εκδικηθεί το λιντσάρισμα του αδερφού του. Μετακομίζει σε μία πόλη όπου κανένας δεν τον γνωρίζει, βρίσκει δουλειά και μπλέκεται σιγά σιγά στη ζωή διάφορων λευκών της καλής κοινωνίας.

Ο Βιάν περιγράφει με αριστουργηματικό τρόπο τις σκέψεις ενός νεαρού νέγρου της εποχής, το μίσος που έτρεφε για τους λευκούς καταπιεστές, τη ζωή των αριστοκρατών της εποχής αλλά και τις σεξουαλικές ορέξεις των αγοριών της ηλικίας.

Οι συνεχείς αναφορές στην σεξουαλικότητα, τα ταμπού της εποχής και τις σεξουαλικές ορέξεις και φαντασιώσεις του νεαρού νέγρου ξενίζουν ενδεχομένως τον αναγνώστη αλλά αυξάνουν την δραματοποίηση. Οι σελίδες σε προκαλούν να τις γυρίσεις. Νιώθεις την ορμή του νεαρού σε κάθε παράγραφο. Τη δίψα του για ζωή, σεξ και εκδίκηση.

Ώρες ώρες νιώθεις ότι το πάθος του, τα ζωώδη σεξουαλικά ένστικτα και η ανυπομονησία του για τον έρωτα αφήνουν στην άκρη το μίσος του. Είναι περίτεχνος όμως ο τρόπος με τον οποίο το σεξουαλικό πάθος μπλέκεται με το θυμό. Έναν θυμό που προϋπάρχει και αναδεικνύεται με κάθε ευκαιρία.

Ναι, το βιβλίο αυτό περιέχει αμέτρητα στερεότυπα. Πράγματα τα οποία τώρα φαίνονται αφάνταστα απλοϊκά και αυτονόητα. Πράγματα τα οποία όμως δεν ήταν καθόλου μα καθόλου δεδομένα τη δεκαετία του 40 που γράφτηκε αυτό το μυθιστόρημα. Οι περιγραφές αυτές, ο αντιρατσιστικός λόγος και κάθε σχετική αναφορά ήταν δαιμονοποιημένη αν όχι απαγορευμένη.

Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε ότι ο Μπορίς Βιάν υπέγραψε με το ψευδώνυμο “Βέρνον Σάλιβαν” το βιβλίο από φόβο για τη ζωή του και το εξέδωσε σε έναν οίκο στο Παρίσι από όπου και διέρρευσε στις ΗΠΑ. Και λέω διέρρευσε γιατί ήταν ένα αυστηρά απαγορευμένο βιβλίο.

Ο ίδιος ο Βιάν πήρε τη δόξα που του άρμοζε με τα χρόνια. Οι προτάσεις για κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου έπεφταν βροχή και ο ίδιος τις απέρριπτε όλες ως πολύ ανιαρές και λογοκριμένες. Η ομώνυμη ταινία του Michel Gast βρήκε το δρόμο προς τις αίθουσες το 1959 με τον Βιάν να αντιδρά σθεναρά.

Κωμικοτραγικά σχεδόν ο Βιάν πέθανε προδωμένος από την καρδιά του στην πρεμιέρα της ταινίας, λίγα λεπτά μετά την έναρξή της όταν σηκώθηκε όρθιος και έξαλλος φώναζε κατά του δημιουργού.

Ήταν μόλις 39