Όταν πλάνταξα στο κλάμα με το Toy Story
- 4 ΙΟΥΛ 2019
Κατά μια στενή αλλά όχι ακριβώς λανθασμένη οπτική, οι άνθρωποι διαμορφώνονται από την παιδική τους ηλικία ή ακόμα καλύτερα διαμορφώνονται από τη σχέση που έχουν ως ενήλικοι με την παιδική τους ηλικία. Το Toy Story είναι μια σειρά ταινιών, η κατεξοχήν σειρά ταινιών, που μας παρέλαβε στα 5 ή στα 6 ή στα 7 μας και τελικά μας άφησε τώρα στα 28 ή στα 29 ή στα 30 μας. Μας πήρε με μόνη έγνοια μας τα παιχνίδια μας. Μας άφησε με τη έγνοια του να ψάχνουμε τι είμαστε.
Βλέποντας, με αφορμή το Toy Story 4 που παίζεται αυτές τις μέρες στις αίθουσες, τα τρία προηγούμενα Toy Story, είδα με τα μάτια μου αυτό που κάπου-κάπου είχα ούτως ή άλλως ως μια αίσθηση. Το Toy Story μεγάλωνε με την πάροδο του χρόνου. Μεγάλωνε μαζί μας. Η διάκριση μεταξύ των δύο πρώτων και των δύο τελευταίων Toy Story δεν είναι ότι τα δύο πρώτα απευθύνονταν σε παιδιά. Είναι περισσότερο ότι τα δύο τελευταία δεν απευθύνονταν σε σημερινά παιδιά, όσο σε εκείνα τα παιδιά που μεγάλωσαν. Γιατί τα δύο τελευταία Toy Story είναι ιστορίες ενηλικίωσης. Η ενηλικίωση του Andy στο τρίτο, η ενηλικίωση του Woody στο τέταρτο.
Και αν η τελευταία ταινία ήταν το ιδανικό κλείσιμο των ιστοριών του Woody και του Buzz, το τρίτο Toy Story ήταν εκείνη η στιγμή που ζήσαμε την κινηματογραφική μας εμπειρία ως βίωμα. Το απαραίτητο και πολύ σκληρό ξεκόλλημα από την ασφάλεια της παιδικής ηλικίας, το ξήλωμα της σχέσης μας με το παιδικό μας δωμάτιο και με τα παιχνίδια μας. Στον αποχωρισμό του Woody από τον Ed, το Toy Story είχε περάσει μέσα σε μια στιγμή από μια σταθερή κατάσταση που έμοιαζε ότι θα είναι αμετάβλητη για πάντα (όπως πάντα μοιάζει η παιδική ηλικία) σε μια νέα πορεία γεμάτη αλλαγές, αποχωρισμούς και καινούργια στάδια ζωής. Η κατανόηση της θνητότητας και της παροδικότητας των πάντων θα μπορούσε να είναι ένας μικρός ορισμός για το τι σημαίνει ωριμότητα.
Τις 2 πρώτες ταινίες Toy Story τις είχα δει σε βιντεοκασέτα. Την τρίτη που βγήκε το 2010 δεν την πρόλαβα στις κινηματογραφικές αίθουσες για διάφορους λόγους. Mάλλον δεν το ήθελα κιόλας. Τελικά νιώθω πολύ ευλογημένος που δεν το έκανα. Κάποιους μήνες μετά, το πέτυχα εντελώς τυχαία στην τηλεόραση. Δεν θυμάμαι τι μέρα ήταν αλλά το mood της μου κάνει πολύ για Κυριακή βράδυ. Το έβαλα στην τηλεόραση, έκανα όλες τις προεργασίες μου και ήμουν έτοιμος για ένα παντελώς comfort δίωρο, το οποίο θα απολάμβανα αλλά μετά θα έκραζα σχεδόν ψυχαναγκαστικά. ‘Ε, δεν είναι και σαν τα παλιά Toy Story’.
Και το comfort δίωρο πήγαινε μια χαρα, έμοιαζαν όλα να είναι φανταστικά. Μέχρι που ήρθαν τα τελευταία λεπτά της ταινίας, η στιγμή που ο Αndy παραδίδει ένα-ένα όλα τα παιχνίδια του στην Bonnie και μαζί, παρόλη τη διστακτικότητά του, δίνει και τον Woody. Και αυτή η στιγμή του αποχωρισμού είχε τα πάντα χωρίς ποτέ, σε καμία στιγμή, να υπερβάλει γι’αυτά, όπως συνήθως προσπαθούν να κάνουν οι κινηματογραφικές παραγωγές, όταν χειρίζονται αποχωρισμούς. Είχε τον αρχικό δισταγμό, την αναπόληση, τον ρητό αποχαιρετισμό και στο τέλος τη συνέχεια της ζωής. Γιατί πάντα υπάρχει η συνέχεια. Kαι μαζί μέσα σε όλα αυτά τα κλάματα. Γιατί πάντα υπάρχουν και τα κλάματα. Πολλές φορές ως αντανακλαστικός θρήνος για όσα νιώθεις ότι χάνεις και λίγο ίσως ως αγωνία για όσα έρχονται. To Toy Story χειρίστηκε τόσο καλά αυτόν τον αποχωρισμό, ακριβώς επειδή είχε χειριστεί τόσο καλά τον συναισθηματικό δεσμό που έφτιαξε.
To παιχνίδι συνηθίζουμε να λέμε πόσο σημαντικό είναι για την ανάπτυξη του παιδιού συναισθηματικά, γνωστικά και νοητικά. Στην πραγματικότητα όμως είναι κάτι ακόμα πιο σημαντικό: το παιχνίδι είναι για τα παιδιά της προσχολικής ηλικίας το νόημα στη ζωή. Όταν παίζαμε με τα παιχνίδια μας αποτυπώναμε τι είχαμε καταλάβει από τον κόσμο γύρω μας, φτιάχναμε νέους κόσμους στη βάση αυτού που μαθαίναμε, απωθούσαμε τις φοβίες μας σε περιβάλλον που ελέγχαμε και κυρίως φτιάχναμε συναισθηματικούς δεσμούς. Παίρναμε τα αγαπημένα μας παιχνίδια αγκαλιά πριν κοιμηθούμε, για να μας προστατεύσουν από τη νύχτα, τα ξεχωρίζαμε, κλαίγαμε όταν έσπαγαν, κλαίγαμε πολλές φορές πιο δυνατά όταν τα σπάγαμε εμείς. Σαν να θρηνούσαμε τους πρώτους θανάτους μας. Και αυτή ήταν μια πραγματική και ειλικρινής σχέση. Για ένα παιδί, το αγαπημένο του παιχνίδι είναι ο πιο σημαντικός δεσμός του μετά την οικογένεια.
Αυτήν ακριβώς τη σχέση αποτύπωσε φανταστικά το Toy Story. Η αδιαπραγμάτευτη αγάπη, η ασφάλεια, η αφελής παιδικότητα. Όλα εκείνα που μας έκαναν τα Toy Story να συναισθανθούμε, ώστε φτιάξουμε μια εικόνα πιο σαφή για τη σχέση με τα παιχνίδια μας και τελικά με την παιδική μας ηλικία. Είναι εκεί. Υπάρχει και μας διαμορφώνει, ακόμα και αν εμείς θεωρούμε ότι είναι άψυχη και απονεκρωμένη. Γιατί το παιχνίδι που παίρναμε αγκαλιά για να κοιμηθούμε μπορεί να μην είχε actual σπαθί, για να μας προστατέψει από το τέρας που κρυβόταν πίσω από τη σκια, της ντουλάπας, αλλά μας προστάτευε μόνο και μόνο επειδή πιστεύαμε ότι μας προστατεύει. Μπορεί να μας έδωσε και λίγο παραπάνω θάρρος, για να σηκωθούμε από το πάπλωμα και να καταλάβουμε ότι η σκιώδης μάζα με τα κερατάκια ήταν απλά η σκιά του καλωδίου του τηλεφώνου.
Αυτό το κλάμα, λοιπόν, που ρίξαμε στο τέλος του Toy Story, αυτό το κλάμα που έριξα στο τέλος του Toy Story, ήταν μια ακόμα μικρή στιγμή συνειδητοποίησης ότι όλα αυτά που ζήσαμε, τελείωσαν. Και ένα ακόμα μεγαλύτερο κλάμα που αυτό το τέλος δεν είναι κάποια προσωπική τραγωδία αλλά είναι ενταγμένη μέσα στην ύπαρξή μας. Δεν τελείωσε μόνο η παιδική μας ηλικία, τελείωσε περισσότερο η πεποίθηση που είχαμε ότι αυτή δεν θα τελειώσει ποτέ. Καμιά φορά χρειάζεται να περάσουν πολλά χρόνια για να δώσεις και ένα τελετουργικό τέλος σε κάτι που είχε από καιρό τελειώσει.
Όταν πήγα για να δω το Toy Story 4, είχα έναν μικρό φόβο μη με πάρουν τα ζουμιά και μέσα στην αίθουσα του κινηματογράφου. Είναι και αυτή η αρρενωπότητα που πρέπει να επιτελούμε. Πού πας να κλάψεις ρε μαντραχαλά 29 χρονών, 1,88 ύψος με τα παιδικά; Τον φόβο τον ξεπέρασα όμως αμέσως, πριν καν πάω. Το Toy Story 3 ήταν η στιγμή του συναισθήματος για τον αποχωρισμό από τη παιδική ηλικία, από την εξαρτημένη σχέση του Woody με τον Andy. Το 4 θα ήταν ακριβώς ο χειρισμός του αποχωρισμού αυτού. Λιγότερες συναισθηματικές εντάσεις εδώ. H συνειδητοποίηση και ο αποχωρισμός είχαν ήδη συμβεί.
Τελικά, μπορεί να βρήκα “πιο έξυπνους, πιο δυνατούς και πιο μεγάλους φίλους”, όπως λέει και το φανταστικό τραγούδι των Πανούση και Αλκίνοου για το πρώτο Toy Story, η φιλία με τα παιχνίδια μας όμως έμεινε πράγματι αιώνια. Απλά καμιά φορά το ξεχνάμε και χρειάζεται ένα Toy Story, για να μας το θυμίσει. Εξάλλου αυτό που σε διαμόρφωσε, δεν θα τελειώσει ποτέ. Λες ότι σε διαμόρφωσε, ακριβώς επειδή το κουβαλάς πάνω σου όπου και αν είσαι. Και η αλήθεια είναι ότι λίγα πράγματα σε διαμόρφωσαν όσο σε διαμόρφωσαν τα παιχνίδια σου και ο δικός σου προσωπικός Woody.
ΤΣΕΚΑΡΕ ΑΚΟΜΗ