Πέρα από το ‘Arrival’: Ο Ted Chiang γράφει την επιστημονική φαντασία που πρέπει να διαβάσεις

Ο Ted Chiang είναι μια περίεργη περίπτωση συγγραφέα. Μεγαλωμένος στο Port Jefferson της Νέας Υόρκης, με σπουδές πληροφορικής στο Brown University, ζει σήμερα, στα 49 του χρόνια, γράφοντας τεχνικά εγχειρίδια για software σε μια πόλη κοντά στο Seattle. Οι γονείς του κατάγονται από την Κίνα, με τις οικογένειες τους να φεύγουν για την Ταϊβάν κατά τη διάρκεια της Κομμουνιστικής Επανάστασης του ‘45 και να συναντώνται στην Αμερική όπου ταξίδεψαν και οι 2 για σπουδές. Είναι πια χωρισμένοι.

Ο Chiang ξεκίνησε τη συγγραφή στο λύκειο και έχει εκδώσει, από το 1990 μέχρι και σήμερα, 14 διηγήματα και 1 νουβέλα. «Μάλλον η καλύτερη περιγραφή για μένα είναι πως είμαι περιστασιακός συγγραφέας», λέει ο ίδιος. Με αυτά τα 15 έργα του έχει κερδίσει συνολικά 27 σημαντικά βραβεία, όπως το Nebula Award, το Locus Award και το Hugo Award.

Δεν έχει επιχειρήσει να γράψει ποτέ ένα μυθιστόρημα. «Δε θέλω να προσπαθήσω να πιέσω τον εαυτό μου στο να γράψει μυθιστορήματα ώστε να βγάλω τα προς το ζην. Είμαι απολύτως ευχαριστημένος με το να γράφω σύντομες ιστορίες με το δικό μου ρυθμό». Η οπτική του απέναντι στη συγγραφή και στη λογοτεχνία της επιστημονικής φαντασίας σίγουρα ξεχωρίζει. «Υπάρχει μια έκφραση που λέει πως πρέπει να αφήνεις το κοινό σου να θέλει περισσότερα και φοβάμαι πως αν ανέπτυσσα ένα από τα διηγήματα μου σε μυθιστόρημα, θα τους άφηνα να θέλουν λιγότερα», απαντά στην ερώτηση του αν σκέφτηκε ποτέ να αναπτύξει μια από τις ιστορίες του.

Θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς μοντέρνους συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας, με τα έργα του να επηρεάζουν μια ολόκληρη γενιά ανθρώπων που ασχολούνται με το είδος.

Άκουσα κάποτε μια κωμικό να λέει ένα αστείο. Πηγαίνει κάπως έτσι: «Δεν είμαι σίγουρη πως είμαι έτοιμη να κάνω παιδιά. Ρώτησα μια φίλη μου που έχει παιδιά “Πες πως κάνω παιδιά. Κι αν όταν μεγαλώσουν με κατηγορούν για όλα όσα πάνε στραβά στη ζωή τους;” Εκείνη γέλασε και είπε “Τι εννοείς αν;”»

Είναι το αγαπημένο μου αστείο.

8 από τα διηγήματα του συγγραφέα συμπεριλαμβάνονται στη συλλογή ‘Ιστορίες της ζωής σου’ που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο από τις Εκδόσεις Κέδρος, σε μετάφραση του Δημήτρη Αρβανίτη. Είναι οι 8 πρώτες ιστορίες του Chiang, που καλύπτουν το διάστημα από το 1990, όταν έκανε το ντεμπούτο του στο περιοδικό Omni (ένα περιοδικό που άφησε εποχή) με το διήγημα ‘Ο Πύργος της Βαβυλώνας’ και μέχρι το 2002, το πρώτο μισό της δημιουργικής περιόδου του δηλαδή.

Το βιβλίο περιέχει και την ομώνυμη ιστορία, που μεταφέρθηκε πρόσφατα στον κινηματογράφο με τον τίτλο ‘Arrival’, σε σκηνοθεσία Denis Villeneuve και με πρωταγωνιστές τους Amy Adams και Jeremy Renner.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ

Το ‘Arrival’ στο #1 των ταινιών της χρονιάς για το PopCode

Ο Ted Chiang είναι από τους ανθρώπους που σπρώχνουν, μέσα από τη συλλογή του και το σύνολο του έργου του, την επιστημονική φαντασία σε νέα ύψη. Το είδος που ρωτά “what if”, που προσπαθεί να εξηγήσει πανανθρώπινες ιδέες από μια σκοπιά που κοιτά την εξέλιξη, το μετά, τις λογικές συνέπειες των σκέψεων, χρειαζόταν κάποιον σαν τον Chiang.

Τα έργα του είναι βαθιά ανθρωπιστικά, που εξερευνούν μια ευρεία γκάμα συναισθημάτων, θέτουν ερωτήσεις για την ανθρώπινη εμπειρία, τα πιστεύω του, τον τρόπο που εκφράζεται, την ιδέα της ελεύθερης βούλησης, τους φυσικούς νόμους. «Ο κύριος στόχος μου έχει να κάνει με την εισαγωγή φιλοσοφικών ερωτήσεων και νοητικών πειραμάτων, προσπαθώντας να ανακαλύψω τις επιπτώσεις συγκεκριμένων ιδεών», αναφέρει σε πρόσφατη συνέντευξη του.

Η συλλογή είναι ένα στολίδι της σύγχρονης speculative λογοτεχνίας, με την κάθε ιστορία να εκκινεί από διαφορετικό σημείο: Είμαστε πότε στο παρελθόν, πότε στο εναλλακτικό παρόν, πότε στο μέλλον ή σε χρόνο απροσδιόριστο. Η δουλειά του Chiang δεν είναι απλά φουτουριστική, ένα κλισέ στο οποίο συχνά πέφτουν όσοι σνομπάρουν την επιστημονική φαντασία. Τα έργα του μοιάζουν να επικεντρώνονται σε χαρακτήρες που βιώνουν μια στιγμή κατανόησης του κόσμου γύρω τους και του ίδιου τους του εαυτού. Ο συγγραφέας θέτει ερωτήματα για όσα ξέρουμε σήμερα και αφήνει έκπληκτο τον αναγνώστη με τη δύναμη και την καθαρότητα των ιδεών του. Παίζει με τα όρια, του μυαλού, της επιστήμης, της ίδιας της κατανόησης του ανθρώπου για τον άνθρωπο.

Όταν βλέπετε τους αθλητές στους Ολυμπιακούς Αγώνες, χάνετε τον αυτοσεβασμό σας; Όχι βέβαια. Αντιθέτως αισθάνεστε δέος και θαυμασμό· εμπνέεστε από το γεγονός πως υπάρχουν τέτοια εξαιρετικά άτομα. Γιατί, λοιπόν, να μην αισθανόμαστε το ίδιο για την ομορφιά;

Ο δημιουργός κάνει εξαιρετική δουλειά στο να ερευνά εκτεταμένα το θέμα του πριν αρχίσει να γράφει. Σε ιστορίες όπως ‘Η ιστορία της ζωής σου’ καταπιάνεται με τη γλωσσολογία και στο ‘Διαίρεση με το μηδέν’ παίζει με τα μαθηματικά, με ακαδημαϊκούς των δυο πεδίων να μιλούν με ενθουσιώδη τρόπο για τα διηγήματα του.

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ

Η εβδομαδιαία λογοτεχνική στήλη του PopCode

Αξίζει να πούμε 2 λόγια για καθένα από τα 8 διηγήματα του ‘Ιστορίες της ζωής σου’, αλλά αυτό είναι ένα βιβλίο που πρέπει να διαβάσετε, για να ανακαλύψετε πόσο ξεχωριστή είναι η ματιά του Ted Chiang και πόσο σημαντική είναι η συνεισφορά του στην παγκόσμια λογοτεχνία.

‘Ο Πύργος της Βαβυλώνας’, 1990

Το ντεμπούτο του Chiang ακολουθεί τον Χιλάλουμ, έναν Βαβυλώνιο εργάτη που δουλεύει στην κορυφή του Πύργου της Βαβέλ, πολύ πάνω από τα σύννεφα. Στόχος των ανθρώπων που δουλεύουν ολόκληρες γενιές στον Πύργο είναι να φτάσουν στον παράδεισο. Ο φανταστικός τρόπος που ο συγγραφέας στρώνει τις οπτικές περιγραφές του γίνεται από την αρχή ξεκάθαρος και η ιστορία σε ρουφά με τη μίξη επιστήμης και θρησκείας που τη διαχέει.

‘Κατάλαβε’, 1991

Ίσως το πιο γεμάτο σε μεγάλες ιδέες από τα έργα του συγγραφέα. Στο ‘Κατάλαβε’ μια νέα θεραπεία για την εγκεφαλική βλάβη μετατρέπεται σε κάτι πραγματικά απροσδόκητο και ο πρωταγωνιστής αποκτά υπεράνθρωπες εγκεφαλικές ικανότητες. Το διήγημα θυμίζει το (αγαπημένο) ‘Flowers for Algernon’ του Daniel Keyes και η ιστορία είναι γρήγορη, αλλά γεμάτη ερωτήματα για τη φύση της ευφυΐας, της γνώσης και της αυτεπίγνωσης. Είναι επίσης το πρώτο διήγημα του Chiang που ασχολείται με τη γλώσσα και τις δυνατότητες της. (Η εταιρία παραγωγής που γύρισε το ‘Arrival’ έχει αγοράσει και τα δικαιώματα αυτού του έργου)

‘Διαίρεση με το Μηδέν’, 1991

Μια ακόμη ιστορία που αλλάζει την οπτική των πρωταγωνιστών της για τον κόσμο. Η Ρενέ είναι μια μαθηματικός που ανακαλύπτει πως όλα όσα σκεφτόταν για τους φυσικούς και μαθηματικούς νόμους δεν ισχύουν και ο κόσμος της καταρρέει. Όσα μαθαίνει, σαν αποτέλεσμα της δουλειάς της, γίνονται κομμάτι μέσα της με πολύ πιο βαθύ τρόπο από ό,τι ένας οποιοσδήποτε άνθρωπος όταν μαθαίνει κάτι νέο και έρχεται αντιμέτωπη με τις επιπτώσεις του, σαν ένας θεολόγος που ανακαλύπτει πως δεν υπάρχει θεός.

Λέει στον κόσμο ότι δεν μπορούν να περιμένουν δικαιοσύνη στη μετά θάνατον ζωή περισσότερο απ’ ό,τι στο επίπεδο τον θνητών, αλλά δεν το λέει για να τους αποτρέψει από το να λατρεύουν τον Θεό· αντίθετα, τους ενθαρρύνει να το κάνουν. Αυτό στο οποίο επιμένει είναι να μην αγαπούν τον Θεό από εσφαλμένη αντίληψη, αλλά αν θέλουν να αγαπούν τον Θεό θα πρέπει να είναι έτοιμοι να το κάνουν όποιες κι αν είναι οι προθέσεις Του. Ο Θεός δεν είναι δίκαιος, ο Θεός δεν είναι αγαθός, ο Θεός δεν είναι ελεήμων, και είναι ουσιαστικό να το καταλάβουν αυτό αν θέλουν να είναι πραγματικά αφοσιωμένοι.

‘Η ιστορία της ζωής σου’, 1998

Το διήγημα στο οποίο στηρίζεται το ‘Arrival’. Τα θέματα της γλώσσας, της γνώσης, της ελεύθερης βούλησης επιστρέφουν σε αυτό το, πλέον, γνωστότερο έργο του Chiang. Η ιστορία ακολουθεί τη γλωσσολόγο Λουίζ Μπανκς που προσπαθεί να έρθει σε επικοινωνία με τους εξωγήινους που έχουν προσγειωθεί στη γη, καθώς και να κατανοήσει το γιατί βρίσκονται εδώ. Ιστορία που στο κέντρο της βρίσκεται η αγάπη του συγγραφέα για την ίδια τη ζωή και την αποδοχή των αρνητικών, στενάχωρων πτυχών της μαζί με τις θετικές. “Η γνώση μόνη της είναι επίπεδη και άψυχη, αποκτά νόημα μέσω της σταδιακής απόκτησης εμπειρίας”, γράφει ο New Yorker σχετικά με το διήγημα.

‘Εβδομήντα Δυο Γράμματα’, 2000

Είναι ξεκάθαρο πως ο συγγραφέας χρησιμοποιεί φαινομενικά τις ίδιες θεματικές (και αυτό το διήγημα έχει να κάνει με τη γλώσσα), για να προχωρήσει όμως σε νέα ερωτήματα. Ηθικά διλήμματα και τι είναι αυτό που μας κάνει ανθρώπους, σε μια ιστορία για golems που ζωντανεύουν όταν τους αποδοθεί το σωστό όνομα. Ένα διήγημα που ασχολείται και με τη θεωρία του προσχηματισμού, η οποία έχει πια απορριφθεί, που αναφέρει πως οι οργανισμοί βρίσκονται πλήρως σχηματισμένοι στα σπερματικά κύτταρα των γονέων τους.

‘Η Εξέλιξη της Ανθρώπινης Επιστήμης’, 2000

Σε έκταση μόλις 4 σελίδων ο συγγραφέας, με τη μορφή ενός επιστημονικού άρθρου, αναρωτιέται ποια η θέση του ανθρώπου σε έναν κόσμο που έχει δημιουργήσει μετα-ανθρώπους. Ποια η θέση των επιστημόνων σε μια εποχή που η επιστημονική έρευνα έχει προχωρήσει πέρα από την κατανόηση τους;

ΔΙΑΒΑΣΕ ΑΚΟΜΑ

Τα καλύτερα βιβλία του 2016

‘Κόλαση είναι η απουσία του Θεού’, 2001

Το διήγημα αφηγείται την ιστορία του Νιλ, του οποίου η σύζυγος σκοτώνεται σε μια επίσκεψη του αγγέλου Ναθαναήλ στο κέντρο της πόλης. Στον κόσμο του Νιλ, μια εναλλακτική πραγματικότητα του δικού μας σήμερα, ο Θεός υπάρχει χωρίς καμία αμφιβολία και οι άγγελοι κατεβαίνουν ελεύθερα στη γη, με το θαύμα των εμφανίσεων τους να καταγράφεται και να γίνεται ρεπορτάζ για τις ειδήσεις. Είναι η μοναδική ιστορία της συλλογής που δεν έχει σχέση με την επιστήμη και παραδίδει έναν κόσμο που αποδεικνύει με χειροπιαστό τρόπο την πίστη πολλών ανθρώπων σήμερα πως η καλή και η κακή τύχη είναι αποτέλεσμα θεϊκής παρέμβασης και φυσικό επακόλουθο των πράξεων κάθε ατόμου. Ο συγγραφέας έχει χαρακτηρίσει αυτή την ιστορία σαν fantasy και όχι σαν sci-fi.

‘Σ’ αρέσει αυτό που βλέπεις; (ντοκιμαντέρ)’, 2002

Μια πρωτότυπη διανοητική άσκηση του Chiang πάνω στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε την ομορφιά στην κοινωνία μας και την προκατάληψη με βάση την εμφάνιση των άλλων ανθρώπων. Σα μια απομαγνητοφώνηση ενός ντοκιμαντέρ, το διήγημα αφορά τη συζήτηση σε ένα πανεπιστήμιο για τον αποκλεισμό της “καλλιαγνωσίας”, μια ιατρική επέμβαση στην οποία τα νεαρά άτομα μπορούν προσωρινά να μπλοκάρουν τα φυσικά χαρακτηριστικά των άλλων, με σκοπό την αποφυγή των διακρίσεων.

BONUS

Δείτε το trailer του ‘Arrival’.

Δείτε το Q&A του Ted Chiang σε πρεμιέρα του ‘Arrival’ στο San Diego.

Διαβάστε τις πρώτες 14 σελίδες του διηγήματος ‘Ιστορίες της ζωής σου’.

Διαβάστε τις συνεντεύξεις του συγγραφέα στον New Yorker, στο Electric Literature και στο Indiebound.

Διαβάστε online μερικά από τα έργα του Chiang που δεν συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο:

• ‘The Merchant and the Alchemist’s Gate’ (διήγημα, 2007)
• ‘Exhalation’ (διήγημα, 2008)
• ‘The Lifecycle of Software Objects’ (νουβέλα, 2010)
• ‘The Truth of Fact, the Truth of Feeling’ (διήγημα, 2013)
• ‘The Great Silence’ (διήγημα, 2015)