Πέρα από το Matrix: Όλο το σινεμά των Wachowskis υπήρχε ήδη στο Bound

Δε θυμάμαι ακριβώς πόσο χρονών ήμουν όταν είδα το Bound, αλλά ήταν σίγουρα στο τέλος των ‘90s, όταν είχε φτάσει στην ελληνική τηλεόραση μετά την κυκλοφορία του το 1996. Άρα τοποθετούμαι στην προεφηβική ηλικία, περίπου τότε που το Matrix άλλαζε το σινεμά και επανακαλωδίωνε το μυαλό μου, χωρίς να ξέρω ότι εκείνη η ταινία είχε γυριστεί από τις ίδιες, αγαπημένες μου σκηνοθέτριες. Σίγουρα δεν ήμουν πολύ μικρή για να δω το Bound πάντως – μακάρι τα ερωτικά θρίλερ της εποχής που κατανάλωνα να ήταν τόσο γενναιόδωρα με τις πρωταγωνίστριές τους – παρότι η κληρονομιά του έγινε «το σέξι νουάρ με τις λεσβίες».

Και ήταν πολύ αυτό! Αλλά περισσότερο ήταν «το πάρα πολύ καλό σέξι νουάρ με τις λεσβίες».

 

Πριν το σκηνοθετικό τους ντεμπούτο, οι αδελφές Lana και Lilly Wachowski είχαν μόλις γράψει το σενάριο του Assassins, μία περιπέτεια με τον Sylvester Stallone και τον Antonio Banderas. Από το χαρτί τους όμως μέχρι τη μεγάλη οθόνη, είδαν τη δουλειά τους να μεταβάλλεται σημαντικά. Το σενάριο είχε χάσει την πολυπλοκότητά του και η εμπειρία τις είχε δυσαρεστήσει. Η ταινία απογοήτευσε στα ταμεία και την κριτική, αν και με τα χρόνια βρήκε το κοινό της.

Προσωπικά την έβρισκα πάντα, χωρίς να είναι κάποιο παραγνωρισμένο αριστούργημα, ελαφρώς υποτιμημένη. Μπορεί να μην πρόδιδε σε τίποτα πως οι Wachowskis είχαν μέσα τους τη δυνατότητα δημιουργίας ενός πολιτισμικού φαινομένου όπως το Matrix τέσσερα χρόνια μετά, αλλά ήταν το ξεκίνημά τους.

Το Bound θα ερχόταν ένα χρόνο μετά, όσο ανερχόμενοι indie σκηνοθέτες γύριζαν αστόχαστες αστυνομικές ταινίες. Ήταν το Tarantino effect. Μετά το διπλό χτύπημα του Reservoir Dogs (1992) και του Pulp Fiction (1994), οι ταινίες με εύγλωττους μεταμοντέρνους ανθρώπους του υποκόσμου έμοιαζαν με σίγουρα λεφτά στα ταμεία. Ήταν σε μεγάλο βαθμό, και έδωσαν και κάποια διαμαντάκια στο είδος όπως το The Usual Suspects του Bryan Singer ή το Way of the Gun του Christopher McQuarrie, όμως πολλές, πάρα πολλές δεν ήταν τίποτε αξιοσημείωτο.

Το Bound όμως που, παρότι βρήκε τη μοίρα του cult classic έχει ακόμα και σήμερα την ταμπέλα του “σκαλοπατιού” για τις Wachowskis, ήταν. Κυρίως για μία βασική διαφορά. Είχε την κλασική συνταγή του νουάρ με τον πρόσφατα αποφυλακισμένο κλέφτη που ερωτεύεται το αμόρε ενός γκάνγκστερ και μαζί συνωμοτούν για να απαλλαγούν από τον σύντροφό της και να το σκάσουν με την περιουσία του – κάπου εκεί ο Humphrey Bogart ή ο Robert Mitchum θα άρχιζαν να αναρωτιούνται αν η ερωμένη θα πρόδιδε κι εκείνους τελικά – μόνο που εδώ ο σκληρός τύπος και η femme fatale της υπόθεσης ήταν και οι δύο γυναίκες.

Η Corky (Gina Gershon), μετά την αποφυλάκισή της, είχε την τύχη να πιάσει δουλειά ανακαινίζοντας ένα πρώην διαμέρισμα πολυτελείας. Δίπλα σε αυτό κατοικεί ζει ο Ceasar (Joe Pantoliano) που ξεπλένει μαύρο χρήμα για τη μαφία, μαζί με τη σύντροφό του, Violet (Tilly). Μία τυχαία συνάντηση των γυναικών στο ασανσέρ θα θέσει τη ζωή τους σε κίνδυνο τις αμέσως επόμενες μέρες γιατί, αφού συνάψουν ερωτικό δεσμό, θα κοιτάξουν να βρουν τρόπο να το σκάσουν με τα 2 εκατομμύρια δολάρια που βρίσκονται για λίγο υπ’ ευθύνη του Ceasar. Το πλάνο λέει πως θα του φόρτωναν την κλοπή, εκείνος θα δραπέτευε για να μην τον πιάσει η μαφία, και εκείνες θα ξόδευαν τα λεφτά στη νέα τους ζωή.

Ο Caesar όμως αποδεικνύεται απρόβλεπτος και ο Pantoliano τον υποδύεται σα θηρίο που δεν είχε ποτέ στ’ αλήθεια εξημερωθεί. Τα κοστούμια και οι αβρότητες που χρησιμοποιεί δε μπορούν να κρύψουν τη κτηνώδη φύση του. Την ίδια στιγμή η Corky πρέπει να καταλάβει εάν έχει πράγματι καλό λόγο να εμπιστεύεται τη Violet ή αν έχει απλώς μαγευτεί.

Η Gershon δεν έχει υπάρξει ποτέ καλύτερη απ’ όταν την υποδύθηκε. Μιλώντας στο Entertainment Weekly μαζί με την Tilly για την επέτειο της ταινίας, εξηγούσε πως προσπάθησε να «κατοικήσει στο σώμα» της όπως ο Mitchum ή ο Brando και φαίνεται. Η Corky της δεν είναι επιτελεστική, είναι εντάξει με το ποια είναι και το πώς αυτό παρουσιάζεται, και εκδηλώνεται σε κάθε κίνηση του κορμιού της.

Η Tilly, από την άλλη, ήταν η παρουσία που πέρασε πανίσχυρη μέσα μου από την ταινία και θα την αναζητούσα έκτοτε σε πρότζεκτ. Θα έβλεπα την τσιριχτή φωνή και τις καμπύλες της να την περιορίζουν στο δύσκαμπτο Χόλιγουντ, όμως στο Bound ήταν αυτά που είχε μετατρέψει σε εργαλεία. Τα χρησιμοποιούσε για να αφοπλίσει τους άντρες γύρω της – και να αποπλανήσει την Corky – προσφέροντας στο κοινό κλεφτές ματιές του υπολογιστικού της μυαλού. Βλέπουμε πόσο εύκολα θα μπορούσε να υποτιμηθεί η Violet και το πόσο μοιραία θα μπορούσε να αποβεί μία τέτοια επιλογή.

Ειδικά οι δικοί τους διάλογοι δείχνουν πόσο καλά ξέρουν το νουάρ οι Wachowskis. Τα διακοσμητικά στοιχεία της γλώσσας του είναι όλα εκεί, τα τικ του, η αιχμή στις προσβολές, ο παιχνιδιάρικος χαρακτήρας που δίνουν στην εκφορά τους η Gershon και η Tilly ακολουθώντας τους ρυθμούς του είδους.

Στιλιστικά οι Wachowskis δεν είχαν βρει ακριβώς την ταυτότητά τους ακόμα. Το Bound ήταν δοκιμές των επιρροών τους – από το slow motion και το ταχύ ζουμ του Spike Lee μέχρι τη μετα-Coen αισθητική που κοιτούσαν άπαντες τότε – και τεχνικά πήραν άριστα σε όλες.

Με μία πρώτη ματιά η ταινία δε μαρτυρά τις φανταχτερές σεκάνς ενός κομιξικού Matrix ή ενός Speed Racer, την πιο ειλικρινή έκφραση live action καρτούν που έχουμε δει ως τώρα, αλλά μισόκλεισε τα μάτια σου και θα δεις την αισθητική ταυτότητα των Wachowskis να διαμορφώνεται με μία πομπή χαρακτηριστικών τους όπως τα αναλογικά τηλέφωνα και τα ζοφερά διαμερίσματα, ή ακόμα περισσότερο, με την οπτική έμφαση που έδιναν στην κίνηση των πυρών με τη μορφή θρυμματισμένων κάδρων, χρόνια πριν το bullet time, ξανά υπό τους νευρικούς ήχους του Don Davis. Η ταινία είναι εκθαμβωτική για το εύρος της, και ποτέ ο περιορισμένος χώρος μίας πολυκατοικίας δεν υπήρξε πιο στενός καθώς η κάμερά τους γλιστρά από δωμάτιο σε δωμάτιο ή ακολουθεί τα καλώδια μίας τηλεφωνικής κλήσης.

Ακόμη όμως και αν δεν κάνεις αμέσως τη σύνδεση στην αισθητική, οι θεματικές τους ανησυχίες γύρω από ζητήματα ταυτότητας είναι εκεί. Ολόκληρη η φιλμογραφία τους περιστρέφεται γύρω από χαρακτήρες που ανακαλύπτουν ή αποκαλύπτουν ότι είναι κάτι περισσότερο από αυτό που φαίνονται, σπουδαιότεροι από το πρόσωπο που δείχνουν στον κόσμο. Ο Thomas Anderson είναι ο Neo, ένας χάκερ που μάχεται για την ελευθερία και γίνεται σωτήρας της ανθρωπότητας. Η οικιακή καθαρίστρια Jupiter Jones ανακαλύπτει ότι είναι στην πραγματικότητα η Βασίλισσα του Σύμπαντος. Όλοι στο Cloud Atlas είναι κάποιοι—ίσως όλοι;—άλλοι, χάρη στο σύστημα μετενσάρκωσης στην ταινία.

Στο Bound η Corky είναι συνειδητοποιημένη λεσβία που συχνάζει σε γκέι μπαρ, ενώ η Violet κοιμάται με άντρες γιατί, στο context της ταινίας, τη συμφέρει. Στο ξεκίνημα της αποπλάνησης λέει στην Corky πως ξέρει «τι είναι», αλλά ξέρει όντως;

Ως νουάρ το Bound εξερευνά τα πραγματικά κίνητρα των χαρακτήρων του, με τη Violet να παραμένει για μεγάλο μέρος του χρόνου του μία πιθανή απειλή για την Corky. Μέχρι το τέλος της ταινίας δεν επιβεβαιώνονται οι προθέσεις της, αν και το Bound εξασφαλίζει την αίσθηση πως οι δυο τους απολαμβάνουν πραγματικά την παρουσία η μία της άλλης. Οι ερωτικές τους σκηνές (που είχαν επικριθεί θα διαπίστωνα κάποτε από μεγάλη μερίδα κριτικών) είναι συναρπαστικές και ολοζώντανες, αλλά προσπερνούν τον κίνδυνο του ανδρικού βλέμματος. Η κάμερα των Wachowskis σε βάζει μέσα στο πάθος τους, αλλά κυρίως υπονοεί και αυτοσυγκρατείται. Δείχνει δύο πανέμορφες ηθοποιούς γυμνές στο κρεβάτι, αλλά η πιο σέξι στιγμή της ταινίας συμβαίνει όταν η Gershon δαγκώνει τον αντίχειρα της συμπρωταγωνίστριάς της.

Οι μισογύνικες χροιές που βρίσκονται σε άλλα ερωτικά θρίλερ δεν υπάρχουν εδώ. Η ταινία είναι ξεκάθαρη και υποστηρικτική με τις ηρωίδες της: Όπως και στο Matrix, το κεντρικό ζευγάρι θέλει να διαφύγει από μία καταπιεστική δομή εξουσίας, αναμφισβήτητα αρρενωπή στην εικονογραφία της, με τους επιβολείς της να εκπροσωπούνται από βίαιους χαρτογιακάδες. Σιχαίνονται τίποτα περισσότερο οι Wachowskis; Και πιστεύουν τίποτα με μεγαλύτερο πάθος από τη δύναμη της αγάπης να λυτρώνει;

Το Bound είναι μικρότερη ιστορία από όσες θα υπέγραφαν στη συνέχεια οι δύο αδελφές αλλά είναι η πιο σφιχτή, απεικονίζοντας έξυπνα το πώς αυτό που δείχνουμε στον κόσμο μπορεί να μην αντικατοπτρίζει την εσωτερική μας πραγματικότητα, και το πόσο απελευθερωτικό είναι όταν βρίσκουμε τα πλάσματα με τα οποία μπορούμε να είμαστε απλώς εμείς. Αυτή είναι η λαχτάρα των Wachowskis και η ευχή τους για όλους μας.