Πώς το Yellowjackets έγινε από το πουθενά το τηλεοπτικό χιτ του χειμώνα

Η αρχή είχε ήδη γίνει από τις σειρές της Disney+. Η πλατφόρμα που μέσα στο 2022 θα γίνει διαθέσιμη και στην Ελλάδα επέλεξε να μεταδώσει τις πιο πολλά υποσχόμενες σειρές της, το The Mandalorian και τις σειρές της Marvel όπως το WandaVision ή το Loki, σε έναν εβδομαδιαίο προγραμματισμό που βρήκε την ενθουσιώδη ανταπόκριση του κοινού. Το μοντέλο της εβδομαδιαίας κυκλοφορίας από πλατφόρμες είχε δοκιμαστεί ήδη από το Hulu και την Apple TV+, σε σειρές όμως που δεν έδιναν την υπόσχεση της μαζικής υποδοχής που έχει ένα μαρβελικό πρότζεκτ, άρα ήταν διαφορετική ως σφυγμομέτρηση.Το Yellowjackets όμως είναι μία ακόμα απόδειξη πως, όχι μόνο το παραδοσιακό τηλεοπτικό μοντέλο μπορεί ακόμα να λειτουργήσει, αλλά και πως μας είχε λείψει το fun της αναμονής.

Πώς πέτυχε όμως το Yellowjackets;

Η ιδέα του Yellowjackets μέσα από μία αποτυχία

Το 2017, ένα μόλις μήνα αφότου το HBO είχε ανακοινώσει το παντελώς διασυρμένο Confederate, μία σειρά εναλλακτικής ιστορίας που θα επιμελούνταν οι showrunners του Game of Thrones πριν το ίντερνετ εκραγεί εναντίον του κόνσεπτ (καταπληκτική ιδέα το να οραματιστούν δύο λευκοί πλούσιοι άνδρες έναν κόσμο όπου η δουλεία δε θα είχε καταργηθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες), η Warner Bros είχε κάνει μία ακόμη ανακοίνωση που έτυχε κακής υποδοχής. Θα διασκεύαζαν τον Άρχοντα των Μυγών, το Νόμπελ του 1983 από τον William Golding, αλλά με γυναικείο καστ.

Ο Άρχοντας των Μυγών βασίζεται στην αποτυχία έξι αγοριών να αυτοκυβερνηθούν όταν βρίσκονται αντιμέτωπα με την ανάγκη επιβίωσής τους σε ένα απομονωμένο νησί μετά από αεροπορικό ατύχημα. Μέχρι το τέλος του βιβλίου τρία από αυτά θα ήταν νεκρά.

Οι αντιδράσεις που ξεσηκώθηκαν μετά την προοπτική μεταφοράς του έργου με κορίτσια είχαν δύο κυρίως κατευθύνσεις. Καταρχάς πως το πρότζεκτ δεν έπρεπε εξαρχής να αναληφθεί από δύο άντρες (την ταινία θα έγραφαν και θα σκηνοθετούσαν ο Scott McGehee και ο David Siege). Επιπλέον όμως, ίσως η ίδια η πρόταση ενός γυναικείου καστ δε θα λειτουργούσε καν. «Η πλοκή εκείνου του βιβλίου δε θα συνέβαινε με γυναίκες», είχε τουιτάρει η συγγραφέας Roxane Gay. «Τι θα έκαναν; Θα συνεργάζονταν μέχρι θανάτου;», έγραφε ένας χρήστης forum.

Αυτό ήταν ένα από τα σχόλια που είχε διαβάσει η Ashley Lyle, μία παραγωγός και σεναριογράφος που μαζί με τον σύζυγο και συνεργάτη της Bart Nickerson έχουν κάνει την παραγωγή του Narcos στο Netflix. «Δεν υπήρξες ποτέ έφηβη, κύριε», θυμάται να σκέφτεται. Η ίδια είχε υπάρξει όμως και μπορούσε να ανακαλέσει εκείνο το κορίτσι στο Γυμνάσιό της που δηλητηρίαζε το φαγητό των συμμαθητριών της για πλάκα. «Με το να δείχνεις τα κορίτσια να τα πηγαίνουν καλά και μόνο, δε ζωγραφίζεις την πλήρη εικόνα», έλεγε πρόσφατα στους New York Times.

Η ταινία με τα ξεβρασμένα κορίτσια ακυρώθηκε τελείως από τη Warner Bros. και το πρότζεκτ άλλαξε ρότα. Το 2019, το στούντιο έφερε τον σκηνοθέτη του Call Me by Your Name Luca Guadagnino, για να το αναλάβει. Η δική του εκδοχή πρόκειται να μείνει πιστή στο αρχικό κείμενο, με μία ομάδα αγοριών ξανά στο επίκεντρο. Στο μεταξύ όμως, η Lyle είχε νιώσει την επιθυμία να δοκιμαστεί στο κόνσεπτ που τόσοι άνθρωποι έβρισκαν αμφίβολο.

«Η έκφραση της πείνας και οι τρόποι με τους οποίους οι γυναίκες λιμοκτονούν»

«Το 1975, οι Dearborn High Yellowjackets έγιναν η πρώτη ομάδα στην ιστορία της πολιτείας τους που προκρίθηκε για το Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου Κορασίδων των ΗΠΑ στο Μάντσεστερ του Νιού Χάμσαϊρ. Δεν είχαν όμως ποτέ την ευκαιρία να αγωνιστούν. Ίσα μέρη έπος επιβίωσης, ιστορία τρόμου και κατάμαυρη αφήγηση ενηλικίωσης, το Yellowjackets αφηγείται την ιστορία των (άτυχων) επιζώντων ενός αεροπορικού δυστυχήματος βαθιά στην άγρια φύση του Οντάριο, εξιστορώντας την έκπτωσή τους από μία φιλική, συνεργάσιμη ομάδα σε αντιμαχόμενες, κανιβαλιστικές φατρίες.

Την ίδια στιγμή ακολουθεί τις ζωές που προσπάθησαν να κάνουν μαζεύοντας τα κομμάτια τους σχεδόν είκοσι πέντε χρόνια αργότερα, αποδεικνύοντας ότι το παρελθόν δεν είναι ποτέ πραγματικά παρελθόν και ότι αυτό που ξεκίνησε στα άγρια δάση απέχει πολύ από το να έχει τελειώσει».

Αυτή ήταν η σύνοψη του Yellowjackets όταν ανακοινώθηκε το 2018. Περιγράφει ακριβώς τη σειρά που μας έχει συνεπάρει εδώ και δύο μήνες, με εξαίρεση τη χρονική της τοποθέτηση. Το Yellowjackets που έφτασε στις οθόνες μας ξεκινά το 1996, τη χρονιά που οι New York Times είχαν ονομάσει “Το Έτος του Έφηβου Κοριτσιού”. Πριν δούμε τη σχολική ομάδα να επιβιβάζεται στο αεροπλάνο που θα γκρεμιζόταν σε κάποιο πυκνό δάσος του Καναδά, ο πιλότος είχε αρχίσει με ένα κυνήγι από το κοντινό τους μέλλον.

Ένα κορίτσι έτρεχε στην ερημιά. Ήταν χειμώνας. Φωνές ζώων και άλλων κοριτσιών ηχούσαν μέσα από τα δέντρα. Το κορίτσι-θήραμα θα έπεφτε σε μία παγίδα και μία άλλη μασκοφόρος φιγούρα με ροζ Converse θα επιθεωρούσε το παλουκωμένο της κορμί από ψηλά. Στη συνέχεια η κοπέλα θα δενόταν, θα σερνόταν μέχρι μία κατασκήνωση, θα την κρεμούσαν για να αιμορραγήσει, θα μαγειρευόταν και θα τρωγόταν γύρω από τη φωτιά.

Η Karyn Kusama του Girlfight και του Jennifer’s Body, μία σκηνοθέτιδα δοκιμασμένη στις προκλήσεις της γυναικείας εφηβείας, δεν ήταν καθόλου τυχαία επιλογή για τη σκηνοθεσία του πιλότου. Έναν ρόλο πολύ σημαντικό για την τηλεόραση καθώς ο δημιουργός που θα αναλάβει τον πιλότο θα έχει την ευθύνη για την οπτική ταυτότητα και την ιδιοσυγκρασία ολόκληρης της σειράς, ακόμα και αν δεν σκηνοθετήσει κανένα άλλο επεισόδιο μετά από τότε.

«Νομίζω ότι αυτό που με ελκύει περισσότερο είναι η έκφραση της πείνας και οι τρόποι με τους οποίους οι γυναίκες λιμοκτονούν. Το εννοώ με κυριολεκτικό και μεταφορικό τρόπο”, δήλωσε η Kusama όταν ρωτήθηκε για τον κανιβαλισμό ως κοινό στοιχείο του Yellowjackets και του Jennifer’s Body. “Έχω παρατηρήσει πόσο μεγάλο μέρος της ζωής των κοριτσιών και των γυναικών υπαγορεύεται από τη σχέση τους με το σώμα τους. Και κάτι σε σχέση με αυτό συνέχιζε να προκύπτει, τόσο στο Jennifer’s Body όσο και στο Yellowjackets – το δράμα του να πρέπει να διορθώσεις τα πράγματα με τον φυσικό σου εαυτό».

Το 1996 και επί 19 μήνες τα κορίτσια θα έφτιαχναν και θα κατέστρεφαν την κοινότητά τους, θα έφταναν στα άκρα των βιολογικών τους ορίων, θα δέχονταν επιθέσεις από λύκους, θα ερωτεύονταν, θα γελούσαν, θα τραγουδούσαν και θα έκαναν πάρτι για τον αποχαιρετισμό της παλιάς τους ζωής. Το 2021, οι επιζώσες (κάποιες από αυτές;) ζουν στον απόηχο του τραύματος, από το οποίο καμιά τους δε θέλει να ορίζεται. Επέζησαν μία τραγωδία, αλλά είναι και σαδίστριες. Τρομοκρατούν υπερήλικες ασθενείς, αυνανίζονται με την εικόνα του συντρόφου της έφηβης κόρης τους, δολοφονούν κουνέλια στον κήπο για διασκέδαση, κάνουν βρώμικες εκστρατείες για να εκλεγούν στις εκλογές της Γερουσίας.

Είναι πολλά χρόνια τώρα που η τηλεόραση πειράζει τα όρια της ανάγκης μας να βλέπουμε συμπαθείς γυναίκες στην οθόνη, αλλά αυτό δε σημαίνει πως η ανάγκη αυτή έπαψε να υπάρχει. Έχουμε εκπαιδευτεί να προτιμάμε τους αντι-ήρωές μας αρσενικούς. Όταν γυναικείοι χαρακτήρες της κατηγορίας προβαίνουν σε παρόμοιες πράξεις με εκείνους, η ανταπόκριση του κοινού είναι πάντα, με μαθηματική βεβαιότητα, πιο επιθετική. Το Yellowjackets δε νοιάζεται καθόλου όμως γι’ αυτό. Δεν έχεις δει ποτέ άλλη σειρά να παρουσιάζει μία ομάδα επιζωσών τόσο συμπονετικά τραγική, αλλά και τόσο τρομακτική και αναπολογητικά μη συμπαθή με την ευρεία έννοια ταυτόχρονα.

Είτε ως έφηβες είτε ως ενήλικες, αυτές οι γυναίκες είναι πολύ περισσότερα από τα προδιαγεγραμμένα κουτιά στα οποία η ποπ κουλτούρα περιμένει να χωρέσουν, και η ξεκάθαρη χαρά του Yellowjackets να τους επιτρέπει να είναι ο πιο περίπλοκος (και μερικές φορές ο χειρότερος) εαυτός τους χωρίς ακριβώς να τις κρίνει, είναι πολύ μεγάλο μέρος της απήχησης της σειράς.

Τα αρχέτυπα και το τραύμα

Δεδομένου ότι πρόκειται για σειρά με έφηβα κορίτσια, τα δοκιμασμένα αρχέτυπα χαρακτήρων αφθονούν μεταξύ των θυμάτων του δυστυχήματος. Αλλά το Yellowjackets απολαμβάνει να ανατρέπει τις προσδοκίες μας σχετικά με το τι πρέπει να είναι και τι πρέπει να κάνουν αυτές οι νεαρές γυναίκες, δίνοντας ακόμη και στους δευτερεύοντες χαρακτήρες εσωτερικότητα.

Η αρχηγός της ομάδας και “όμορφη του σχολείου” (Ella Purnell) αποδεικνύεται ανέτοιμη για τις προκλήσεις της επιβίωσης, και σύντομα αντικαθιστάται από την αθόρυβη φίλη της (​​Sophie Nélisse ως έφηβη, Melanie Lynskey ως ανήλικη) που έχει τα κατάλληλα ένστικτα, ατσαλένια νεύρα και κρυφές επιθυμίες. Η Natalie (Sophie Thatcher/Juliette Lewis) πίνει για να αντιμετωπίσει τη βία στο σπίτι της, αλλά επιδεικνύει μία τόσο αναγκαία ενσυναίσθηση σε μερικά από τα πιο χαμένα μέλη του γκρουπ. Και η κοινωνικά αδέξια Misty (Samantha Hanratty/Christina Ricci) ανακαλύπτει ότι οι δεξιότητές της μπορούν να την κάνουν χρήσιμη, έως και δημοφιλή στις νέες τους συνθήκες. Για να διατηρήσει τους δεσμούς που διαμορφώνει και δεν έχει ξαναβιώσε, θα κάνει σκοτεινές επιλογές.

Οι γυναίκες αυτές είναι τραυματισμένες από την εμπειρία τους – και το «τραύμα» έχει γίνει αρκετά buzzy ως όρος τελευταία – και το Yellowjackets μοιάζει να έχει κάνει την έρευνά του για το μετατραυματικό στρες, όχι φτιάχνοντας ένα περιβάλλον ανοιχτής συζήτησης εσωτερικά της σειράς αλλά δείχνοντας εμπιστοσύνη στην εγγενή φρίκη της υπόθεσής του για να καθοδηγήσει το κοινό. Σχετίζεται με το τραύμα επειδή εργάζεται σκληρά για να μοιάσει σε αυτό, αντί να παρέχει υποσημειώσεις σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας του.

Είναι το Yellowjackets ένα ακόμα mystery-box show;

Το Yellowjackets συγκρινόταν με το Lost από την κυκλοφορία του τρέιλερ του ακόμα, αλλά οι συγκρίσεις σε εκείνο το επίπεδο ήταν επιδερμικές. Αεροπορικό, επιβίωση και μυστήριο. Υπήρξαν πάρα πολλές σειρές όμως που στάθηκαν μονάχα σε αυτό και στο τέλος απέτυχαν, γιατί δε μοιράστηκαν ποτέ πραγματικά εκείνο το μέρος από το DNA του Lost που το είχε κάνει φαινόμενο. Την ικανότητα, παράλληλα με την ενθάρρυνση ψυχωτικού σχεδόν ενδιαφέροντος για την επίλυση των γρίφων του, να λειτουργεί επίσης σε ένα βαθιά συναισθηματικό επίπεδο.

Το Yellowjackets το κάνει υπέροχα αυτό, και συνδέεται επίσης με το Lost μέσα από την ανατροπή των αρχετύπων που αναφέρθηκαν ήδη, ένα βασικό συστατικό εκείνης της σειράς όπου οι χαρακτήρες ανακάλυπταν πτυχές του εαυτού τους που δε γνώριζαν Πριν Από το Νησί.

Αλλά προφανώς και παίζουν ρόλο οι γρίφοι του.

Επιδόθηκαν οι σημερινοί κύριοι χαρακτήρες σε κανιβαλισμό; Ποιος χάραξε τα αινιγματικά σύμβολα σε διάφορες επιφάνειες στο απομακρυσμένο δάσος όπου συνετρίβη το αεροπλάνο; Ποιοι είναι οι άνθρωποι χωρίς μάτια; Ποιο είναι το κορίτσι που τρώνε στο πρώτο επεισόδιο; Πού είναι ο Javi; Δολοφονήθηκε ή αυτοκτόνησε όντως ο Travis;

Η διάσταση της mystery box σειράς, η αναγνωρίσιμη πια αρχιτεκτονική επεισοδίων που κάνουν περισσότερες ερωτήσεις από τις απαντήσεις που παρέχουν οδηγώντας τους φαν στην τρέλα (και στα message boards) στην προσπάθειά μας να αποκωδικοποιήσουμε το επόμενο βήμα του show, είναι σίγουρα εκεί. Όπως όμως απέδειξε στο φινάλε του, το mystery box του Yellowjackets είναι έτοιμο να δώσει απαντήσεις που οι εκπαιδευμένοι σε τέτοιους γρίφους θα χαρακτηρίζαμε απλές. Η μοίρα της Jackie και η ταυτότητα του Adam για παράδειγμα, δεν έκρυβαν κάποιο twist μέσα τους.

Δεν είναι σαφές (προς ώρας) εάν το κουτί του μυστηρίου της σειράς περιέχει κάτι πραγματικά μεταφυσικό ή αν αυτό που φαίνεται μεταφυσικό είναι προϊόν μηχανισμών αντιμετώπισης, τραύματος και εφηβικού δράματος, και η αδυναμία να πούμε με βεβαιότητα το ένα ή το άλλο είναι μέρος της ουσίας. Οι επιζώσες άφησαν τον μέχρι τότε κόσμο τους πίσω στο δάσος και τώρα πρέπει να αντιμετωπίσουν, μεταξύ όλων των άλλων, τη ίδια τους την αναξιοπιστία.

Το Yellowjackets είναι σίγουρα μία mystery box σειρά, αλλά μία mystery box σειρά που δε θέλει να ξεγελάσει τους φαν της, που ενδιαφέρεται να ανατρέψει τις προσδοκίες θεατών εκπαιδευμένων στα τρικ όπως προοδευτικά έχουμε γίνει οι περισσότεροι. Ίσως ταιριάζει εδώ ένα μέρος μίας συνέντευξης που έδωσε ο Patrick Sommerville, ο showrunner του επίσης πρόσφατα επιτυχημένου Station Eleven, στο Rolling Stone. Εκεί ανέτρεξε σε μία συμβουλή του Damon Lindelof, co-showrunner του Lost:

«Οι άνθρωποι δε θέλουν ανατροπές. Αυτό που θέλουν είναι να τους πεις τέσσερις φορές ότι κάτι έρχεται και αυτό μετά να έρθει. Γιατί τότε προετοιμάζονται διαφορετικά είδη θεατών. Κάποιοι θα το δουν έγκαιρα και θα ξέρουν ότι έρχεται. Κάποιοι θα εξακολουθήσουν να εκπλήσσονται αλλά, υποσυνείδητα, κάνουν απλά μία πιο ζεστή αγκαλιά στην ανατροπή. Δεν αποτελεί ακριβώς έκπληξη, αλλά μια ελπίδα προς την οποία πέφτουν, όπως το νερό πάνω από έναν καταρράκτη».