Πότε έφαγε σουβλάκια η Ρίτα Χέιγουορθ στη Θεσσαλονίκη;

Για την επετειακή του 60ή διοργάνωση, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης φέρνει το πλούσιο παρελθόν του στους δρόμους του σήμερα. Το πρότζεκτ λέγεται Βρες το Φεστιβάλ (“Spot the Festival”) και στο πλαίσιό του, στη διάρκεια της φετινής διοργάνωσης, παλιές φωτογραφίες από τις 6 δεκαετίες Ιστορίας του Φεστιβάλ θα βρίσκονται σε καταστήματα της πόλης, από καφέ ως χασάπικα.

Είναι ένας ευφάνταστος τρόπος το κινηματογραφικό παρελθόν να γίνει ένα με το παρόν της πόλης, προσφέροντας έτσι κι ένα παιχνίδι με τους ανθρώπους- τόσο της πόλης όσο και του Φεστιβάλ. Ταυτόχρονα, μέσα από αυτή την ιστορική αναδρομή εικόνων, μπορεί κανείς να πάρει μια γεύση των κυμάτων αλλαγής που έχουν περάσει πάνω από τη διοργάνωση, από τις πρώτες μέρες του ως ελληνικό Φεστιβάλ, τη γέννηση του β’ εξώστη, ως τη σύγχρονη μορφή του ως κυρίαρχο πολιτιστικό δρώμενο των Βαλκανίων.

Εμείς ξεχωρίσαμε μερικές από τις πιο ιδιαίτερες φωτό από τις 120 που έχουν απλωθεί στη Θεσσαλονίκη (με τη βοήθεια της εταιρείας Motif Events), και τις παρουσιάζουμε, μαζί με μια ματιά στο αντίστοιχο Φεστιβάλ της κάθε χρονιάς. (Η πηγή είναι η επετειακή έκδοση για τα 50 χρόνια του Φεστιβάλ.)

Τις υπόλοιπες, μπορείτε να τις ανακαλύψετε περπατώντας στη Θεσσαλονίκη στη διάρκεια του 60ού Φεστιβάλ, το οποίο πραγματοποιείται αυτές τις μέρες, μέχρι τις 10 Νοεμβρίου.

1964, 5ο Φεστιβάλ

Η Ελένη Ανουσάκη προκαλεί επέμβαση ενστόλων με τις εμφανίσεις της.

Το Φεστιβάλ στα πρώτα του ακόμα βήματα, αρχίζει να μεγαλώνει, με τον τύπο της εποχής να καταγράφει ατμόσφαιρα που “θυμίζει Φεστιβάλ Καννών”, με εύθυμο και χαλαρό κλίμα στις δεξιώσεις και στάρλετ της εποχής να κλέβουν τις εντυπώσεις. Η Ελένη Ανουσάκη δηλώνει πως θα γυρίσει ταινία με τον Σινάτρα, ενώ η εμφάνισή της δημιουργεί σκάνδαλο στην αίθουσα Μακεδονικών Σπουδών, όπου έχουμε απειλή εισαγγελικής εντολής και σύλληψης λόγω προσβολής της δημόσιας αιδούς.

Σκάνδαλα όμως έχουμε και στο πλαίσιο των προβολών, όπου έχουμε παρέμβαση εισαγγελέα πρωτοδικών Θεσσαλονίκης προκειμένου να αποτραπεί η προβολή του ντοκιμαντέρ “Οι Εληές” του Δημήτρη Κολλάτου, διότι μια σκηνή εκρίθη άσεμνη. Η συμμετοχή τελικά επιτρέπεται, αλλά ο Πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής Ηλίας Βενέζης εκφράζει δημόσια αποδοκιμασία και απειλεί με παραίτηση σε περίπτωση βράβευσης της “σκανδαλώδους ταινίας” του Κολλάτου.

1968, 9ο Φεστιβάλ

Η Έλενα Ναθαναήλ στον χορό του Φεστιβάλ.

Ο Βασίλης Γεωργιάδης έχει δύο ταινίες στο Διαγωνιστικό εκείνης της χρονιάς, τα “Κορίτσια στον Ήλιο” και το “Ραντεβού με μια Άγνωστη” για το οποίο η Έλενα Ναθαναήλ βραβεύεται με το Βραβείο Α’ Γυναικείου Ρόλου. Το καταδιασκέδασε έπειτα!

Τα σκάνδαλα δε σταματούν. Στη λήξη ακούγονται ιαχές “αίσχος-αίσχος” εναντίον της επιτροπής για τις ταινίες μικρού μήκους που (δεν) βραβεύτηκαν (μερικοί από τους σκηνοθέτες εκείνη τη χρονιά ήταν ο Θόδωρος Αγγελόπουλος κι ο Σταύρος Τορνές), με τον Ξαρχάκο να δηλώνει πως αρνείται να ξαναγράψει μουσική για ταινία του Φεστιβάλ και τον Καμπανέλλη να κερδίζει το βραβείο αλλά να δηλώνει πως δε θα δώσει το χέρι στην επιτροπή γιατί διαφωνεί με το αποτέλεσμα! Στις εφημερίδες, το σύνθημα με το οποίο αποτυπώνεται το Φεστιβάλ είναι “οι νέοι πεθαίνουν στη Θεσσαλονίκη”. Πάντα ήταν χρονοβόρο πράγμα η πρόοδος.

1971, 12ο Φεστιβάλ

Δημήτρης Παπαμιχαήλ και Αλίκη Βουγιουκλάκη πριν την επίσημη προβολή του “Παπαφλέσσα”.

Ο νεανικός και θορυβώδης “β’ εξώστης” έχει κάνει την εμφάνισή του στο Φεστιβάλ αποδοκιμάζοντας έντονα οτιδήποτε συνδέεται με το κατεστημένο. Κατά τη διάρκεια της έναρξης του Φεστιβάλ το καρτούν “Σσσστ!” του Θόδωρου Μαραγκού λαμβάνει θερμά χειροκροτήματα ενώ το αντιστασιακό μελόδραμα “Η Χαραυγή της Νίκης” του Ντίμη Δαδήρα γιουχάρεται. Την επόμενη μέρα, το ντοκιμαντέρ “Ολυμπία” του Άγγελου Λάμπρου διακόπτεται, πρώτη φορά που μια ταινία δεν ολοκληρώνει προβολή ενώπιον θεατών. Ο σκηνοθέτης Καραγιάννης βρίσκεται σε πόλεμο με τον β’ εξώστη φωνάζοντας “σας την έσκασα κορόιδα” κατά την προβολή της ταινίας του “Καταναλωτική Κοινωνία” και ζητά παρέμβαση αστυνομίας ώστε να διασωθεί από το οργισμένο κοινό!

Σε αυτό το κλίμα, ο παραγωγός Τζέιμς Πάρις προαγοράζει εισιτήρια για τις ταινίες του προς αποφυγήν αποδοκιμασιών κατά την προβολή τους. Μια από αυτές, έμελλε να γράψει τη δική της ιστορία. Σε αυτό το κλίμα ραγδαίας αλλαγής, ο “Παπαφλέσσας” φεύγει με τα βραβεία αρτιότερης παραγωγής και σκηνοθεσίας, και στην πορεία γίνεται μια από τις μεγαλύτερες κινηματογραφικές σταθερές του τόπου. Στην πρεμιέρα, το μεγάλο ζευγάρι Παπαμιχαήλ-Βουγιουκλάκη, με απολαυστικά glam στα όρια του vamp εμφανίσεις, κουβαλούν star βάρος που ξεπερνά οτιδήποτε άλλο.

1977, 18ο Φεστιβάλ

Η Ρίτα Χέιγουορθ δοκιμάζει σουβλάκι.

Εν μέσω τεταμένου κλίματος για το αντιφεστιβάλ που διοργανώνεται φέτος, με την απουσία ταινιών με τους περισσότερους κινηματογραφιστές να αρνούνται να υποβάλουν τις ταινίες τους, τρεις παραγωγές να υποβάλονται υποχρεωτικά για να καλυφθούν κενά στο πρόγραμμα, και τον Κακογιάννη να μηνύει την επιτροπή για τη συμμετοχή της “Ιφιγένειας” στο Φεστιβάλ παρά τη θέλησή του, το Φεστιβάλ καλεί και τιμά μια από τις μεγαλύτερες σταρ στην ιστορία του σινεμά: Η ΔΕΘ και το Υπουργείο Βορείου Ελλάδας προσφέρουν στην Ρίτα Χέιγουορθ ειδική τιμητική διάκριση, αντίγραφο της προτομής της θεάς Ήρας και δίπλωμα για τη μεγάλη προσφορά της στην 7η τέχνη.

Τα σουβλάκια ήταν το μπόνους.

1981, 22ο Φεστιβάλ

Οι ηθοποιοί Ντένις Χόπερ και Τρέβορ Χάουαρντ τα τσουγκρίζουν σε μια χαλαρή φεστιβαλική στιγμή.

Είναι το πρώτο Φεστιβάλ που διοργανώνεται πλέον από το υπουργείο πολιτισμό, με το μεγάλο βραβείο να έχει έπαθλο 1.200.000 δραχμές!

Στους μεγάλους καλεσμένους που συνεχίζουν να τιμούν το Φεστιβάλ, ο Ντένις Χόπερ περνά ωραία μαζί με τον Τρέβορ Χάουαρντ, ο οποίος επισκέπτεται τη Θεσσαλονίκη για δεύτερη φορά μετά το 1972, τότε στο πλαίσιο της πρώτης διεθνούς διοργάνωσης.

1990, 31ο Φεστιβάλ

Η Καριοφυλλιά Καραμπέτη μαζί με τον σκηνογράφο Διονύση Φωτόπουλο.

Πολλά μεγάλα ονόματα μιας νέας εποχής για το ελληνικό σινεμά κάνουν αισθητή την παρουσία τους, με τον Σταύρο Τσιώλη να κερδίζει καλύτερη ταινία με το “Έρωτας στη Χουρμαδιά” και τη σκηνοθεσία ο Νίκος Νικολαϊδης με το “Singapore Sling” που είχε σοκάρει το κοινό κατά την πρώτη προβολή του. Τη χρονιά εκείνη, η κριτική επιτροπή ανακοίνωσε τα βραβεία της μετά από συνεδρίαση 12 ωρών, και 2 ώρες μετά την προγραμματισμένη έναρξη της τελετής! Η Καραμπέτη βρίσκεται στο Φεστιβάλ με την ταινία “Το Πέρασμα” της Βασιλικής Ηλιοπούλου.

Είναι κατά κάποιο τρόπο μια χρονιά καμπής. Την επόμενη χρονιά, σοκαριστικά, η κριτική επιτροπή δεν απονέμει βραβείο καλύτερης ταινίας (επικαλούμενη αισθητικά κριτήρια), κι έκτοτε το Φεστιβάλ απέκτησε οριστικά διεθνή χαρακτήρα. Έτσι, το 1990 ήταν ουσιαστικά το τέλος μιας εποχής.

1992, 33ο Φεστιβάλ

Ο Δημήτρης Πουλικάκος με τη συνοδό του φεύγοντας από προβολή του Φεστιβάλ.

Πρώτη χρονιά διεθνοποίησης του Φεστιβάλ. Ο Μισέλ Δημόπουλος δηλώνει πως «στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης αναζητούμε έναν άλλο -τον άλλο- κινηματογράφο που συνεχίζει να αγωνιά, να αντιστέκεται, να ψάχνει. Επιδίωξή μας είναι το Φεστιβάλ να διαθέτει μια πρωτοτυπία ώστε να ταυτιστεί με την προσπάθεια ενίσχυσης των νέων δημιουργών από όλο τον κόσμο και σ’αυτή τη νέα του μορφή να αγκαλιαστεί από τον κόσμο και να αποκτήσει μια διεθνή αναγνώριση.»

Αφιερώματα γίνονται σε Κιαροστάμι, Εγκογιάν και Κασαβέτη, προβάλλονται αριστουργήματα σαν το “Μια Λαμπρότερη Καλοκαιρινή Μέρα” του Έντουαρντ Γιανγκ στους Νέους Ορίζοντες και ο πρώτος Χρυσός Αλέξανδρος απονέμεται στο “Ορλάντο” της Σάλι Πότερ (φίλη του σάιτ)  και το “Νυχτερινό Χορό” του Αλέκο Τσαμπάντζε. Εδώ το Φεστιβάλ έχει μπει στη ρότα που το χαρακτηρίζει για τις επόμενες δεκαετίες.

Αλλά βρείτε μια πιο pure εμφάνιση από αυτή τη Δημήτρη Πουλικάκου- ο οποίος τη χρονιά αυτή κερδίζει το βραβείο Β’ Ανδρικού Ρόλου του ελληνικού διαγωνιστικού, για τη “Δονούσα” της Αγγελικής Αντωνίου.

2013, 54ο Φεστιβάλ

Ο Τζιμ Τζάρμους κι ο Αλεξάντερ Πέιν… σκηνοθετούν.

2015, 56ο Φεστιβάλ

Ο Σάκης Ρουβάς στην πρεμιέρα του “Chevalier”.

Κλείνουμε με μια πιο σύγχρονη νότα, με αστέρες εγχώριου και διεθνούς βεληνεκούς να συνεχίζουν να έρχονται στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και να γίνονται ένα με την κινηματογραφικής ιστορία του τόπου.

60 χρόνια μετά, αυτή γράφεται ακόμα.

*Το 60ό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης διεξάγεται 31 Οκτωβρίου ως 10 Νοεμβρίου και το Oneman θα είναι και φέτος εκεί.