Rosalía, ένα φεμινιστικό αντίβαρο σε μία macho μουσική βιομηχανία
- 24 ΜΑΡ 2022
Στα τέλη του 2018, όλος ο πλανήτης αναρωτιόταν από πού ξεφύτρωσε αυτή η φρέσκια φωνή με το τσιγγάνικο ταμπεραμέντο που κάνει την ψυχή να μερακλώνει πάνω στα παλαμάκια του φλαμένκο και τα ακόρντα της κιθάρας. Τα κόλπα του άλμπουμ El Mal Querer σε επίπεδο παραγωγής ήταν έξυπνα, «ψάρευαν» τεχνικές από το νέα μουσικά κύματα, όπως το nu R&B, και αναμοχλεύοντας το χθες με το σήμερα, την παράδοση με το ποπ, σε ένα ελκυστικό, καλοδουλεμένο πακέτο για όλους (ισπανόφωνους και μη), έδωσαν απρόσμενη ώθηση στο φλαμένκο.
Ήταν αυτό που είχε δηλώσει κάποτε στο περιοδικό Rolling Stone: «Αντιλαμβάνομαι κάθε μουσικό είδος σαν μία χιονόμπαλα: δεν τη θαυμάζεις για την ακινησία της, πρέπει να την κουνήσεις για να τη δεις να σκάει». Τι πιο εκρηκτικό, άλλωστε, από το να φέρεις στη «ζώνη» σου 50+ βραβεία (ανάμεσά τους και ένα Grammy), προτού πατήσεις τα τριάντα; Να έχεις εμφανιστεί σε ταινία του Pedro Almodóvar, ενώ ο ίδιος δηλώνει περήφανα μεγάλος φαν σου; Και όλα αυτά, ενώ ο διεθνής Τύπος μιλά για την «Rihanna του φλαμένκο» τα κλικ σε κάθε νέα κυκλοφορία να σκαρφαλώνουν στο θεό;
Αυτή είναι η περίπτωση της Rosalía Vila Tobella, ή απλούστερα Rosalía, στην οποία κατά πώς φαίνεται δεν αρκεί η (απόλυτη) επιτυχία για να την εφησυχάσει. Απόδειξη είναι το νέο album που κυκλοφόρησε πριν λίγες μέρες, δικαιώνοντας όσους το περίμεναν εναγωνίως. Το Motomami είναι αποκαλυπτικό, κυριολεκτικά και μεταφορικά (ρίξτε μια ματιά στο εξώφυλλο και τους στίχους), με την 29χρονη Καταλανή να παίζει σε πολλά παράλληλα τερέν: τα μουσικά είδη και οι φόρμες ξεχυλώνουν και αγκαλιάζουν το σύμπαν της, το οποίο ισορροπεί μεταξύ δυναμισμού και ευαλωτότητας.
«Είναι ο πιο προσωπικός και εξομολογητικός δίσκος που έχω κάνει μέχρι σήμερα», αναφέρει η ίδια. «Πάντα θεωρούσα τον εαυτό μου αφηγήτρια. Στο μυαλό μου, το Motomami είναι σαν ένα πορτρέτο μου, το πορτρέτο μιας φεμινίστριας που χτίζει την προσωπικότητά της πολύπλευρα». Είναι πειραματικό, απελευθερωμένο και ήδη έχει αρχίσει να κερδίζει τα charts και τις τάσεις.
Ωστόσο, ποιος είναι στ’ αλήθεια ο «ανάμεικτος» κόσμος της Rosalía και πώς έφτασε έως εδώ;
Το διδακτορικό πίσω από το «μπαμ»
Η πραγματικότητα είναι ότι μουσικά δεν ξεφύτρωσε «από το πουθενά», όπως θεώρησαν εκατομμύρια κόσμου το 2018. Η νεαρή ισπανίδα είχε περάσει μια δεκαετία στα θρανία, σπουδάζοντας το δύσκολο είδος του φλαμένκο, όπως και μουσική παραγωγή, σε πανεπιστήμια της Βαρκελώνης, δίπλα στον διακεκριμένο δάσκαλο José Miguel Vizcaya.
Εκείνη την εποχή μπήκε ο σπόρος για τη μεγάλη επιτυχία που θα την καταξίωνε διεθνώς. Το δεύτερο άλμπουμ της, το El Mal Querer, έχει τον τίτλο και την ουσία της διπλωματικής εργασίας που είχε παραδώσει στο Escola Superior de Música de Catalunya: μια έρευνα πάνω σε ένα έμμετρο μυθιστόρημα που μιλάει για έναν προβληματικό γάμο, όπως έχει εξηγήσει σε συνέντευξή της στο The Muse. Η ιστορία ακολουθά μια γυναίκα, που υπομένει τις τοξικές ακρότητες του ζηλιάρη άντρα της, έως ότου τελικά τον εγκαταλείπει. «Δεν θα αφήσω κανένα άνδρα να με δυναστεύει», λέει ένας στίχος.
Αυτή την απελευθέρωση της γυναικείας φύσης βρίσκει η Rosalía στο φλαμένκο, με το οποίο κόλλησε από την εφηβεία. Μεγαλώνοντας έξω από τη Βαρκελώνη, μικρή δεν είχε σχέση με το φλαμένκο· η γιαγιά της συνήθιζε να την παίρνει μαζί σε μαθήματα χορού, ενώ θυμάται τον εαυτό της να χορεύει και να τραγουδά με αυθορμητισμό. Είχε εν ολίγοις τη φλόγα μέσα της και έμελλε μόνο να φουντώσει. «Δεν είχα ακούσει φλαμένκο μέχρι τα δεκατρία», λέει η ίδια, «όταν άκουσα, ήταν πραγματικά σημείο καμπής».
Η απόρριψη στο talent show
Τα πρώτα χρόνια της διαδρομής της στο πεντάγραμμο ήταν ένα συνεχόμενο, κοπιαστικό κυνήγι για την Rosalía: δεν άφηνε ευκαιρία να πάει χαμένη – από τα μπαράκια στη Βαρκελώνη, τα jam sessions και τα πάρτι που χρειάζονταν ζωντανή μουσική μέχρι τη χορωδία της σχολής της και τα διαφημιστικά σποτάκια, η νεαρή τότε φοιτήτρια ήξερε ότι έπρεπε να κοπιάσει για να βρει το δρόμο της.
Το τσαγανό της άλλωστε το είχε αποδείξει από παλαιότερα, όταν στα 15 της, με όσες γνώσεις κατείχε από τα ιδιαίτερα που έκανε στη μουσική, βρέθηκε στην τηλεόραση για ένα talent show ποικίλης ύλης, εν ονόματι Tú sí que vales. Με μόνο όπλο τη φωνή της ανέβηκε με μια κιθάρα στο stage αλλά δεν τα κατάφερε.
«Νομίζω ότι έχεις αρκετό potential, αλλά πρέπει να μάθεις πώς να το διαχειρίζεσαι», ήταν η ετυμηγορία των κριτών, οι οποίοι –ποντάρω– βλέποντας την εξέλιξη μια δεκαετία αργότερα θα έτριβαν τα μάτια τους.
Μια φεμινίστρια που δεν χαρίζεται
Τα μεγάλα πρότυπά της Rosalía που την παρακίνησαν είναι γυναίκες: η Lola Flores, η Janis Joplin και η Patti Smith πρωτοστατούν. Το θέμα της πτυχιακής εργασίας της, επίσης, δεν επιλέχθηκε τυχαία, όπως και το λανσάρισμα αυτής της ιστορίας σε album: η γυναικεία ενδυνάμωση πυρακτώνεται μέσα στη φλόγα του φλαμένκο. Την ίδια στιγμή, τα άτομα με τα οποία συνεργάζεται άμεσα είναι –διόλου τυχαία– και πάλι γυναίκες.
Στον ανδροκρατούμενο κόσμο της λάτιν μουσικής βιομηχανίας, στην απόλυτη κυριαρχία της αγγλικής γλώσσας στα διεθνή ηχεία (όπου τα ισπανικά κομμάτια δύνανται να είναι μόνο εφήμερα χιτάκια, τύπου Despacito), η Rosalía έγινε η λαμπερή εξαίρεση. Καταρρίπτει τα στερεότυπα, σπάει τις συμβάσεις και κατά μία έννοια χακάρει το σύστημα της βιομηχανίας, χωρίς να μπορεί κανείς να τη σταματήσει. Διότι πολύ απλά ξέρει τη συνταγή: έχει πιασάρικο ήχο, άπειρη φρεσκάδα και ένα δυναμισμό με τον οποίον όλες και όλοι θέλουμε να ταυτιστούμε.
Κατατοπιστικότατο παράδειγμα, το Motomami που κυκλοφόρησε. Όπως δήλωσε, θα ήταν πολύ χαρούμενη εάν αυτό το album λειτουργούσε ως φεμινιστικό αντίβαρο στον μισογυνισμό και τη ματσίλα του σήμερα. «Δεν έχει σχέση με το ρεγκετόν, είναι ο καθρέφτης της κοινωνίας μας».
