Σαν σήμερα πριν 50 χρόνια, το ‘Revolver’ άλλαξε τη μουσική

Α, το Revolver. Για τους πολλούς, καταδικασμένο να ζει πάντα στη σκιά του Sgt. Pepper. Για τους λίγους, δεν υπάρχει κανένα Pepper: Το Revolver είναι ο καλύτερος δίσκος των Beatles και άρα ο καλύτερος δίσκος όλων. Το άλμπουμ που δεν ήταν περίστροφο, αλλά περιστρεφόμενο.

Για τον Harrison ήταν απλώς η συνέχεια του Rubber Soul, “θα μπορούσαν να είναι Μέρος Πρώτο και Μέρος Δεύτερο”. Απ’αυτή τη δήλωση καταλαβαίνει κανείς πόσο απλά έβλεπαν οι Beatles αυτά που για τους απ’έξω ήταν θαύματα. Εκεί που αυτοί έβλεπαν απλώς το επόμενο βήμα, ο υπόλοιπος κόσμος έβλεπε ένα άλμα στο κενό. Σαν τη γέφυρα στο τρίτο Indiana Jones: για τους Beatles ήταν εκεί από πριν, για τους υπόλοιπους εμφανιζόταν μόνο αφού τα Σκαθάρια είχαν πατήσει σ’αυτήν και ετοιμάζονταν ήδη για το επόμενο βήμα.

Το Rubber Soul υποτίθεται πως ήταν ήδη μια επανάσταση: στην ουσία εφήυρε και έκανε διάσημη την ιδέα του δίσκου ως ολοκληρωμένη καλλιτεχνική δουλειά. Ο Brian Wilson το άκουσε και έβαλε στόχο ζωής να βγάλει το Pet Sounds. Για τους Beatles το έργο είχε μόλις ξεκινήσει.

Τώρα οι ηχογραφήσεις θα κρατούσαν 300 ώρες στους δυόμιση μήνες που μπήκαν στο στούντιο. Τώρα αυτή θα ήταν η δουλειά τους, όχι οι περιοδείες και η Beattlemania. Τώρα τίποτε δεν ήταν too much, τώρα όλα μπορούσαν και βασικά όλα έπρεπε να δοκιμαστούν. Τώρα το στούντιο δεν ήταν μέσο καταγραφής της μουσικής, ήταν μέσο παραγωγής μουσικής, ήταν πια και αυτό ένα μουσικό όργανο, που θα έφτιαχνε νέους ήχους. Πλέον κάθε τραγούδι θα δουλευόταν πολύ πριν αποκτήσει την τελική του μορφή, τώρα η μελωδιά ήταν μόνο ο καμβάς.

Η πρώτη πλευρά του Revolver έχει διάρκεια 18 λεπτά και 42 δευτερόλεπτα. Τι συμβαίνει σ’αυτό το διάστημα;

Ο George έχει το opening track για πρώτη και τελευταία φορά και το Taxman “βαράει” όσο κανένα άλλο πρώτο τραγούδι σε δίσκο των Beatles, αφού πλέον το μπάσο και τα ντραμς είχαν αποκτήσει διαφορετική τεχνική ηχογράφησης. Έκπληξη, το σόλο της κιθάρας μπορεί να “μυρίζει” Ινδία, αλλά δεν είναι του Harrison. Ο McCartney ανέλαβε και την κιθάρα και το μπάσο, έδωσε στον George τον ήχο που του άρεσε και στο κοινό την προειδοποίηση απ’τα πρώτα κιόλας λεπτά: ναι, ακούτε Beatles, αλλά οι Beatles είναι πλέον κάτι διαφορετικό.

Μετά το πιο δυνατό “μπάσιμο”, το Eleanor Rigby. Διάρκεια δύο λεπτά, ο Paul πιο minimal κι από κυκλαδικό ειδώλιο. Και οι τέσσερις προσέφεραν στους στίχους, βοήθησαν στο να φτιαχτεί η ιστορία για όλους τους μοναχικούς ανθρώπους. Κανείς τους όμως δεν έπαιξε ούτε μία νότα, τη μουσική την ανέλαβε η οκτάδα εγχόρδων, υπό τη διεύθυνση του George Martin. Μέσα σε δύο λεπτά τα όρια της ποπ μουσικής επεκτάθηκαν σε σημεία πέρα απ’την τότε φαντασία. Κάθε δοξαριά και μια μαχαιριά στην καρδιά. Κάθε νότα και “κάτσε, των Beatles δεν είναι ο δίσκος, τι βιολιά είναι αυτά;”

Σειρά του Lennon, I’m only sleeping. Τι ήθελε ο άνθρωπος, να τον αφήσουν να κοιμηθεί, να ονειρευτεί. Πέντε ώρες έμεινε στο στούντιο o Harrison με τον Martin, οι δυο τους μαζί μέχρι το ξημέρωμα. Νότες στην κιθάρα που θα παίζονταν ανάποδα, για να πετύχουν τον “ήχο του ονείρου”. Πολλά χρόνια αργότερα, ο γιος του Harrison άκουγε δίσκους του Hendrix και κάποια στιγμή γύρισε στον πατέρα του και του είπε “Άκου εδώ, αυτό το φανταστικό ανάποδο σόλο”. Ο George συνέχισε να διαβάζει το βιβλίο του και χωρίς καν να σηκώσει το βλέμμα του απάντησε “ναι, το έκανα με τους Beatles το 1996”.

Ξανά Harrison και Love you to. Τι, νομίζατε πως μερικές νότες στο sitar για το Norwegian wood στον προηγούμενο δίσκο ήταν το μόνο που ήθελε ο George; O τύπος έπαιξε τρεις κιθάρες και το σιτάρ, μάζεψε και άλλους μουσικούς για τα υπόλοιπα ινδικά όργανα, την ώρα που απ’τους υπόλοιπους μόνο ο Ringo έπαιζε το ντέφι. Make love all day long, ινδικός οργασμός για τ’αυτιά και είμαστε ακόμα στο τέταρτο τραγούδι.

Here, there and everywhere. Καψούρης Paul McCartney για την Jane Asher. Τρεις μέρες δουλειά απ’ολους στα φωνητικά για να μοιάζουν σ’αυτά των Beach Boys, με τον ίδιο τον Paul να θέλει να πει το τραγούδι σαν την Marianne Faithfull. Αγαπημένο του Lennon, ακόμα και η Φοίβη στα Φιλαράκια παντρεύτηκε μ’αυτό ως μουσική υπόκρουση.

Το Κίτρινο Υποβρύχιο, η ώρα του Ringo να τραγουδήσει τη μεγαλύτερη επιτυχία του ίδιου αλλά και του δίσκου. Γιατί κάνουμε τέχνη, αλλά παράλληλα είναι παιχνιδάκι το να φτιάξουμε ένα τραγούδι που θα τραγουδιέται για πάντα. Στα φωνητικά και τους ήχους μεταξύ άλλων η Marianne Faithfull, o Donovan, η Pattie Boyd και ο Brian Jones των Stones. Δεν είχε σημασία ποιος ήσουν, δίπλα στους Beatles ήσουν entourage. Και όσα χρόνια κι αν περάσουν, πάντα θα τραγουδάμε we all live in a yellow submarine.

Φινάλε πρώτης πλευράς, She said, she said. Οι Beatles έκαναν ένα πάρτι στην Αμερική και όλοι, εκτός απ’τον Paul, πήραν LSD. Ο Ringo έπαιζε μπιλιάρδο με τη στέκα ανάποδα, ο John μιλούσε για όλα και κάποια στιγμή ο Peter Fonda, καλεσμένος στο πάρτι, άρχισε να λέει πως ξέρει πως είναι να είσαι νεκρός, γιατί ως παιδί είχε μείνει κλινικά νεκρός από πυροβολισμό. O John τα πήρε, του έλεγε να σταματήσει, ο Fonda συνέχιζε να λέει τα ίδια και να δείχνει την πληγή του και έτσι μερικούς μήνες αργότερα ο Lennon έκανε τραγούδι το I know what it’s like to be dead.

Τέλος πρώτης πλευράς. Δεκατοκτώ λεπτά, σαράντα δύο δευτερόλεπτα. Αρκετά για επτά τραγούδια, αρκετά για να νομίζεις πως έχει περάσει μια ώρα με τόσα που έχεις ακούσει. Κι ήταν μόνο η πρώτη πλευρά.

Ξεκίνημα με Good day sunshine. Χαρούμενος Paul, που αρχίζει σιγά-σιγά να ερωτεύεται ολοένα και περισσότερο το πιάνο, προετοιμάζει και προετοιμάζεται για το For no one, που ακολουθεί δύο τραγούδια μετά, για το Lovely Rita, το When I’m sixty-four, το Martha my dear, που θα έρθουν στα επόμενα album. Ο Martin παίζει το σόλο και κάθε φορά τον φαντάζομαι σαν πιανίστα σε σαλούν, πλαισιωμένο απ’τους υπόλοιπους.

John με φόρα και And your bird can sing. Πλαισιωμένος απ’τις διπλές κιθάρες, παιγμένες από McCartney και Harisson, που δίνουν τα ρέστα τους, φτιάχνουν έναν φανταστικό ήχο. Στο Anthology περιέχεται μία απ’τις πρώτες ηχογραφήσεις, στην οποία John και Paul γελούν ασταμάτητα. Good times.

For no one, ο καψούρης Paul και το πιάνο του, μέρος δεύτερο. Και αυτό πολύ αγαπημένο του Lennon που μαζί με τον Harrison δεν συμμετείχαν καθόλου. Για πρώτη φορά ο Paul θέλει γαλλική τρομπέτα, προπομπός του τι θα ακολουθήσει στο Penny Lane. Νομίζω πως ο McCartney θα μπορούσε να γράψει χίλιες τέτοιες μπαλάντες μέσα σε μια εβδομάδα.

Ρυθμικός John και Doctor Robert. Ο τύπος δηλαδή που έχει ναρκωτικά για όλους, ο dealer ο καλός. Ο Lennon είχε ερωτευτεί τo double track στη φωνή, αφού δεν “άντεχε” τον ήχο της φωνής του, πλέον τον ήθελε πάντα πειραγμένο. Διπλές και οι κιθάρες του Harrison και άσε μέχρι και σήμερα τον κόσμο να τσακώνεται για το ποιος ήταν τελικά ο άνθρωπος πίσω απ’τον Doctor Robert.

Τρίτος Harrison του δίσκου και I want to tell you. Ο George ήθελε για τα καλά να αποδείξει πως η μπάντα είχε πλέον τρεις συνθέτες, για πρώτη φορά είχε πάνω από δύο κομμάτια στον δίσκο. Για πρώτη φορά το μπάσο του Paul μπαίνει τελευταίο, κάτι που θα γινόταν συνήθεια στη συνέχεια. Η αγωνία του Harrison για τις ανεξέλεγκτες σκέψεις που είχε υπό την επήρεια του lsd.

Τελευταίος MCCartney του δίσκου και Got to get you into my life. Οι άλλοι έπαιρναν lsd, ο Paul είχε κολλήσει με τη μαριχουάνα και το έγραψε γι’αυτήν, τέτοια χαρά. Πνευστά, motown και ο McCartney να δείχνει γιατί ήταν ο καλύτερος τραγουδιστής στην μπάντα.

Φινάλε. Τι φινάλε δηλαδή, εδώ μιλάμε για το Tomorrow never knows. Θα μπορούσε να είναι ένας δίσκος από μόνο του. O John πήρε τα λόγια από βιβλίο του Timothy Leary, το οποίο διάβασε έχοντας πάρει lsd. Και ήθελε αυτό ακριβώς να είναι και το ίδιο το τραγούδι, ένα τριπάκι.

Ο George έβαλε το μονότονο ινδικό ρυθμό, ο Ringo τα μεθυστικά drums. Δεν ήταν αρκετά. Ο Lennon ήθελε τη φωνή του να ακούγεται λες και μιλάει απ’την κορυφή ενός βουνού και έτσι την ηχογράφησαν μέσα από ένα ηχείο. Δεν ήταν αρκετά.

Μετά ο ΜcCartney είχε μια άλλη ιδέα. Άρχισαν όλοι να ηχογραφούν έξι δευτερόλεπτα μουσικής με τα όργανά τους. Έφτιαξαν 30 τέτοιες ταινίες και διάλεξαν τις 16. Τι θα τις έκαναν; Θα τις αλλοίωναν, αλλάζοντας την ταχύτητα, παιζοντάς τες ανάποδα. Θα έφτιαχνα έτσι ήχο από γλάρους, που στην πραγματικότητα ήταν ένα γέλιο, θα “έντυναν” το τραγούδι με ήχους που θα το έκαναν να μη μοιάζει με τίποτα που να είχε ακουστεί μέχρι τότε.

Το πέτυχαν. Το Tomorrow never knows δεν είχε προηγούμενο, αλλά ούτε και επόμενο: δεν μπορεί να αναπαραχθεί πιστά, όλα έγιναν πάνω από εκείνη την κονσόλα, με στιλό να κρατάνε τις ταινίες, με τα χέρια να παίζουν και να αυτοσχεδιάζουν στους ήχους. Τα παιδιά έκαναν πλάκα, τα παιδιά έκαναν όργια, τα παιδιά έστελναν μήνυμα τριάντα χρόνια στο μέλλον, μιλούσαν στους Chemical Brothers.

Είναι τρελό να σκεφτεί κανείς πως μαζί με όλα τα παραπάνω, οι Beatles έγραψαν και το Paperback writer και το Rain, τραγούδια που κυκλοφόρησαν ως single πριν το Revolver και θα μπορούσαν κάλλιστα να συμπεριληφθούν σε αυτό. Είναι τρελό να σκεφτείς πως τον Νοέμβριο του 1965 είχαν τελειώσει το Rubber Soul και πριν καν προλάβει να συνέλθει ο κόσμος μπήκαν στο στούντιο τον Απρίλιο και μέχρι τον Ιούνιο είχαν φτιάξει το Revolver.

Όλα αυτά είναι φυσιολογικά μπροστα στη σκέψη πως το Tomorrow never knows φτιάχτηκε μόλις τρία χρόνια μετά το She loves you. Τρία χρόνια μετά, απ’τους ίδιους τέσσερις ανθρώπους, στα mid 20’s τους. How?