SnyderCut: Τι είναι η ταινία-φάντασμα και γιατί ο Ben Affleck κι η Gal Gadot τα βάλανε με την Warner;

Η μεγάλη υποθετική βιβλιοθήκη των χαμένων ταινιών ή των έργων που δε γυρίστηκαν ή ολοκληρώθηκαν ποτέ, τελευταία ζει περίεργες στιγμές δόξας και απώλειας.

Η ταινία που αναμφίβολα θα ήταν η μεγάλη αφίσα του σαλονιού, ο επί δεκαετίες ακυρωμένος «Άνθρωπος Που Σκότωσε Τον Δον Κιχώτη» του Τέρι Γκίλιαμ, με ένα μαγικό τρόπο κατάφερε να γίνει όντως πραγματικότητα. (Και δεν ήταν καν κάτι ιδιαίτερα άξιο λόγου.) Όσο για το άλλο περήφανο κόσμημα, η «Άλλη Πλευρά του Ανέμου» του Όρσον Γουέλς, ολοκληρώθηκε κι εκείνη κι έκανε πρεμιέρα σε ένα κινηματογραφικό Φεστιβάλ λίγες ώρες μετά από μια ταινία με τη Lady Gaga, πριν εμφανιστεί στην πλατφόρμα του Netflix. (Ήταν αριστούργημα.) (Ζούμε περίεργους καιρούς.)

Στα πίσω ράφια, ο «Ναπολέων» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ και οι «Υπέροχοι Άμπερσονς» του Γουέλς πάλι, θα κοιτάζονται μεταξύ τους με μια μίξη ελπίδας και τρόμου. Γούστο θά’χει να βρεθούν κι αυτά εκεί έξω. Ποιος ξέρει πια; Το σίγουρο είναι πως με σηκωμένο το φρύδι και με ύφος “τώρα τι θέλει αυτός εδώ”, θα φέρονται λίγο υπεροπτικά σε ένα άλλο διακεκριμένο -ή διαβόητο, ανάλογα ποια γωνιά του ίντερνετ θα ρωτήσεις- μέλος της παρέας. Την θρυλούμενη εκδοχή-φάντασμα μιας εκ των πιο αποτυχημένων υπερηρωικών ταινιών αυτής της περιόδου.

Ζούμε σε μια εποχή όπου το «Avengers: Endgame» γίνεται η εμπορικότερη ταινία όλων των εποχών, το «Black Panther» κερδίζει Όσκαρ και αλλάζει την popular κουλτούρα, και το «Joker» σαρώνει σε πρεστίζ ευρωπαϊκά φεστιβάλ στη διαδρομή για εισπράξεις δισεκατομμυρίου και, αναμφίβολα, μπόλικα Όσκαρ. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο επανακαθορισμού της κουλτούρας, ήταν μόνο δίκαιο ακόμα και αυτό το προαναφερθέν hall of fame των μεγάλων χαμένων auteur πρότζεκτς, να έχει κι αυτό πλέον τη δική του υπερηρωική γωνία.

Τι είναι όμως το Snyder Cut, γιατί είναι θρυλικό και πιθανώς χαμένο, και τι δουλειά έχει μια γνωστή απόλυτη επιτυχία σαν το «Justice League» να τοποθετείται δίπλα στις ταινίες που αναφέραμε πιο πάνω.

Εν συντομία το context: Ο Ζακ Σνάιντερ, αμφιλεγόμενος σκηνοθέτης ταινιών σαν τους «300» και το «Sucker Punch», έλαβε τα κλειδιά του DC βασιλείου όταν η Warner αποφάσισε να κυνηγήσει το μοντέλο της Marvel, στήνοντας το δικό της υπερηρωικό σύμπαν στο σινεμά. Οι απόψεις για τον Σνάιντερ μπορεί να διίστανται (προσωπικά κι εγώ έχω βρεθεί αρκετές φορές να παίζω ξύλο με τον εαυτό μου σχετικά με το πώς τον βλέπω ως δημιουργό), αλλά το πιο σημαντικό πρόβλημα στην περίπτωση αυτή δεν ήταν ο ίδιος ο Σνάιντερ, όσο το γεγονός πως η Warner κι ο σκηνοθέτης είχαν οραματιστεί δύο διαφορετικά πράγματα και μάλλον δεν το είχαν συζητήσει πολύ μεταξύ τους.

Η Warner ήθελε σχετικά άμεσα τους δικούς της «Avengers» (ως μπλοκμπάστερ μοντέλο έστω) αλλά ο Σνάιντερ είχε στο μυαλό του περισσότερο κάτι που προσεγγίζει ένα απόλυτα προσωπικό έπος για τη σημερινή κοινωνία που κορυφωνόταν γύρω από την εμφάνιση, την αποθέωση και το θάνατο του Σούπερμαν. Ξεκίνησε με το «Man of Steel», μια ταινία συναρπαστική με τον τρόπο της αλλά και γεμάτη προβλήματα και συνεχίστηκε με το «Batman v Superman», μια ταινία συναρπαστική με τον τρόπο της αλλά και γεμάτη προβλήματα.

Το έξτρα πρόβλημα για το BvS ήταν πως στα μάτια του κοινού, των κριτικών αλλά και του στούντιο, θα έπρεπε να είναι το απόλυτα διασκεδαστικό και προσβάσιμο σημαντικό βήμα προς την γέννηση των «Avengers» της DC. Αντ’αυτού, ο Σνάιντερ βασικά συνέχισε το Σούπερμαν έπος του, φέρνοντας τον Μπάτμαν στο στόρι ως ανταγωνιστή κι ως νέα οπτική γωνία που προκαλεί τα όσα ηρωικά δεδομένα είχαν ήδη κατατεθεί από την προηγούμενη ταινία. Είναι ένα παρεξηγημένο, βαθιά πολιτικό έργο για μια κοινωνία βυθισμένη στο βούρκο, με θεούς αδιάφορους έως οριακά εχθρικούς, και οργισμένους πολίτες που παίρνουν την κατάσταση στα χέρια τους παραδιδόμενη στην αντίδραση και το χάος. Είναι μια γκραβούρα απόγνωσης και θυμού, και είναι τόσο ακραία αντιθετικό ως εγχείρημα σε αυτό που οι πάντες ζητούσαν και περίμεναν που, παρά την εμπορική επιτυχία, άφησε πικρή γεύση.

Καθώς ο Σνάιντερ ανέλαβε με το «Justice League» να ολοκληρώσει την Σούπερμαν τριλογία του, έγινε πια σαφές πως αυτό στο οποίο έχτιζε ήταν κάτι απόλυτα προσωπικό και κάτι που καμία σχέση δε θα είχε με αυτό που τα κοστούμια του στούντιο κάποτε ήλπιζαν πως θα ήταν το δικό τους «Avengers». Η ακολουθία των τραγικών γεγονότων που ήρθαν μετά δεν είναι απόλυτα σαφής και καθαρή σε εμάς ως εξωτερικούς παρατηρητές, όμως αυτό που ξέρουμε σίγουρα πως συνέβη ήταν η οικογενειακή τραγωδία του Ζακ Σνάιντερ (η αυτοκτονία της κόρης του), που τον οδήγησε στην αποχώρηση από το πρότζεκτ ενώ όμως ήταν ήδη αρκετά κοντά στην ολοκλήρωση.

Το στούντιο έφερε τον Τζος Γουήντον, δημιουργό του ίδιου του «Avengers» για να βοηθήσει. Ή μπορεί να τον είχε ήδη φέρει; Δεν είναι απόλυτα σαφές, πάντως κάποιο διάστημα νωρίτερα είχε ήδη ανακοινωθεί μια επικείμενη συνεργασία ανάμεσα στη Warner και στον Γουήντον (που αργότερα ακυρώθηκε), και δεν είναι παράλογο να υποπτευθεί κανείς πως μια που τον είχαν εκεί γύρω, η Warner είχε ζητήσει από τον άνθρωπο που γύρισε το «Avengers», να “βοηθήσει λίγο την κατάσταση”. Όπως και νά’χει, με την αποχώρηση του Σνάιντερ, η “μικρή βοήθεια” έγινε κάτι εντελώς διαφορετικό. Τα ‘συμπληρωματικά γυρίσματα’ επεκτάθηκαν σε ένα πανάκριβο γύρισμα μηνών καθώς ο Γουήντον έγραψε τόσες νέες σκηνές και άλλαξε ήδη υπάρχουσες, που έφτασε να πάρει και υποχρεωτικό credit σεναρίου. Στο δε τελικό προϊόν, μια βαθύτατα σχιζοφρενική, τελείως άνιση, πλήρως αποτυχημένη ταινία, οι σκηνές οι δικές του σε σχέση με εκείνες του Σνάιντερ είναι τόσο εμφανείς και αταίριαστες, που νιώθεις πως παρακολουθείς τα απομεινάρια δύο άσχετων ταινιών να κάνουν πόλεμο μεταξύ τους, ενωμένα σε τερατώδες φιλμ-Φρανκενστάιν για το οποίο ποτέ κανείς δεν αναφώνησε “it’s alive”.

Είχα βάλει την ταινία στις μεγάλες απογοητεύσεις του 2017 και είχα γράψει στην κριτική για το Έθνος τότε, πως ξεκινά «ως μια εκδοχή πολεμικής buddy movie αντίστασης στην επέλαση του παγκόσμιου κακού σε εποχή κρίσης», αλλά πως «αυτό που εμφανέστατα ήταν σε κάποια εκδοχή του ένα μουντό τρίωρο έπος, πετσοκόβεται σε λιγότερο από δύο ώρες, πασπαλισμένο με τα παράταιρα αστεία και περιορισμένο στην πιο εστιασμένη οπτική του Τζος Γουήντον» και πως «τα εμφανέστατα reshoots του Γουήντον και το πανικόβλητο ψαλίδισμα του στούντιο πρακτικά εξαφανίζουν την ταινία που σε κάποιο στάδιο ίσως και να υπήρξε».

Εδώ μπαίνει λοιπόν το Snyder Cut. Στη διάρκεια των 2 χρόνων από την κυκλοφορία του φιλμ ο Ζακ Σνάιντερ, που στο μεταξύ έχει προχωρήσει με τη ζωή του έχοντας γυρίσει μια heist movie στη διάρκεια ζόμπι εισβολής για το Netflix (που ακούγεται φανταστική), έχει ρίξει ελάχιστα, διακριτικότατα hints για μια δική του εκδοχή του «Justice League» που ίσως και να υπάρχει. Άλλοι συνεργάτες έχουν μιλήσει αορίστως για αυτό. Ανάμεσα στις στρατιές των φανς της DC (και του Σνάιντερ) άρχισε να φουντώνει η θεωρία πως η αρχική εκδοχή της ταινίας που ο Σνάιντερ είχε οραματιστεί, η εκδοχή που θα ολοκλήρωνε την τριλογία του όπως εκείνος ήθελε, υπάρχει, ή μπορεί να υπάρξει, έστω σε ένα ικανοποιητικό ποσοστό. Ίσως, λέει η θεωρία, με ένα επιπλέον μπάτζετ, με λίγο σκούπισμα στα εφέ, με μια βοήθεια στο μοντάζ, ο Σνάιντερ να μπορεί να αναδομήσει το φιλμ όπως αρχικά το είχε κατασκευάσει. Ένα ρεπορτάζ του Forbes λέει πως το φιλμ του Σνάιντερ ήταν 90% έτοιμο.

(Βλέπε και την αντίστοιχη περίπτωση του director’s cut του «Superman II» που ο Ρίτσαρντ Ντόνερ ολοκλήρωσε 26 χρόνια μετά την κυκλοφορία του φιλμ, που η παραγωγή του είχε τότε πάρει μέσα από τα χέρια και κατακρεουργήσει το αρχικό του όραμα.)

Σε όλο αυτό μεσοδιάστημα, και καθώς έγινε εμφανές πως η Warner κάνει νέα πλάνα για την πορεία των DC ταινιών, ο Σνάιντερ άρχισε να δίνει λίγα-λίγα, κάποια concepts όχι μόνο από την ταινία του που δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, αλλά και από τα σίκουελ που ποτέ δε θα γυρίσει. Ο πόλεμος με τους New Gods, ένα σίκουελ εμπνευσμένο από το «Final Crisis» του Γκραντ Μόρισον, ένα μετα-αποκαλυπτικό μέλλον. Τίποτα από αυτά δε θα γίνει, όμως το Snyder Cut αυτής έστω της μίας ταινίας είναι κάτι πιο σχετικά απτό. Οι φανς δε σταμάτησαν να το ζητούν, συνδέοντας μάλιστα τον ακτιβισμό τους με τη συγκέντρωση χρημάτων για το Αμερικάνικο Ίδρυμα Αποφυγής Αυτοκτονίας, στη μνήμη προφανώς της κόρης του Σνάιντερ.

Οι δημοσιογράφοι σε μεγάλο βαθμό έχουν καλύψει αυτό το κίνημα με σαφώς αρνητικό τόνο όλα αυτά τα χρόνια, κάτι που πάντα μου φαινόταν άδικο: Άσχετα από το προσωπικό συναίσθημα του καθενός απέναντι στον Σνάιντερ και τις ταινίες του, το να κατευθύνεται το πάθος των φανς στην αποκατάσταση του οράματος ενός δημιουργού σε μια περίοδο που τις δημιουργικές αποφάσεις παίρνουν όλο και περισσότερο πάνελ αφεντικών mega-corporations, μου φαινόταν αν μη τι άλλο καλλιτεχνικά αγνό. Ξέρω με τι τρόπο το στούντιο συνέτριψε ένα δημιουργικό όραμα σε κάτι το μη αναγνωρίσιμο και αδύνατον να παρακολουθήσεις χωρίς να θες να φας τα μάτια σου, τώρα θα ήθελα πάρα πολύ να δω τι ήταν αυτό που υπήρχε αρχικά εκεί μέσα, ειδικά από τα χέρια ενός σκηνοθέτη που, είτε τον αγαπάς είτε τον μισείς, οφείλεις να παραδεχτείς πως έχει την προσωπική του υπογραφή, σε επίπεδο σχεδόν εμμονικό.

Αν αυτό με βάζει στην πλευρά των #ReleasetheSnyderCut, έχει ενδιαφέρον πως η πλευρά αυτή μετρά μπόλικο κόσμο τελευταία. Στην επέτειο των 2 χρόνων της ταινίας, υπέρ της κυκλοφορίας τοποθετήθηκαν ο ίδιος ο Μπάτμαν και η Wonder Woman, Μπεν Άφλεκ και Γκαλ Γκαντότ αντίστοιχα, που έρχονται να κάνουν παρέα στον Τζέισον “Aquaman” Μομόα, ο οποίος έχει μιλήσει παλιότερα για το θέμα, υποστηρίζοντας πως «the Snyder Cut is siiiiiick». Αν η φαν επιχείρηση είχε ορμή πριν, τώρα γίνεται σχεδόν απαίτηση, καθώς οι ίδιοι οι σταρς της Warner παίρνουν θέση, ζητώντας από το στούντιό (τους) να δώσουν στον κόσμο την director’s cut του φιλμ.

Όχι πως για τη Warner αυτό είναι εύκολη απόφαση- άλλο να βγαίνουν director’s cut με 4-5 παραπάνω σκηνές όταν όλα έχουν πάει βάση σχεδίου, κι άλλο να να αφήσουν να κυκλοφορήσει μια ριζικά διαφορετική εκδοχή που μπορεί κάλλιστα να αποδείξει πόσο καταστροφική ήταν, δημιουργικά μιλώντας, η εμπλοκή τους. Όμως, αν αυτό το cut όντως υπάρχει (κι αυτό παραμένει μεγάλο “αν”!), μπορούν να συνεχίσουν να το φυλάνε στο συρτάρι όταν οι πρωταγωνιστές τους πλέον το ζητούν; Μια θεωρία που μου άρεσε λέει πως ίσως αυτά τα τουήτς είναι μέρος μια συντονισμένης μάρκετινγκ στρατηγικής ενόψει του λανσαρίσματος του HBO Max, της streaming πλατφόρμας της Warner, και πως το θρυλικό πια Snyder Cut, θα κάνει την πρεμιέρα του εκεί δίνοντας έτσι ένα πολύ δυνατό τίτλο για το άνοιγμα της πλατφόρμας.

Ή απλά και ίσως να μην υπάρχει, και να μην υπάρξει ποτέ. Ή να υπάρξει και να είναι επίσης χάλια (αν και το να είναι χάλια όσο το τελικό προϊόν, αυτό αποκλείεται). Σε κάθε περίπτωση, η βιβλιοθήκη με τις μεγάλες χαμένες ταινίες, έχει αποκτήσει ένα νέο, απρόσμενο, μέλος. Περίεργες εποχές, πράγματι.

Τα αστεράκια της εβδομάδας:

*****

Το «bad gyu» της Μπίλι Άιλις. Ξέρω, πολύ φρέσκο, τρομερή ανακάλυψη. Όχι, προφανώς πασίγνωστο υπερ-χιτ, αλλά η θριαμβευτική εμφάνιση της Άιλις στις υποψηφιότητες Γκράμι μου θύμισε ξανά το άλμπουμ της (το βρήκα καλό, δεν βγήκα και στους δρόμους να φωνάζω από ενθουσιασμό) αλλά κυρίως με έκανε να ξαναβάλω στο ριπίτ αυτό το κομμάτι (που είναι τέλειο, και το σημείο που σκάει το αντι-ρεφρέν μετά το “duh” πραγματικά με κάνει να νιώθω πως έχω φάει κουτουλιά από μουσική).

Ωραίο συμπληρωματικό άκουσμα, το πολύ καλό επεισόδιο του Switched on Pop πάνω στο άλμπουμ γενικότερα, αλλά ειδικά η αντίδραση του ενός εκ των δύο παρουσιαστών τη στιγμή που πρωτοακούει το σημείο του «bad guy» που αναφέρω παραπάνω. Αδερφέ μου, σε νιώθω.

****

Η Αγγελική Παπούλια στο «Θαύμα της Θάλασσας των Σαργασσών». Ίσως η κορυφαία ελληνίδα ηθοποιός αυτή τη στιγμή σε μια ακόμα ερμηνεία-λόγο για να πας σινεμά. Είχα τη χαρά να συνομιλήσω με την Παπούλια στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, ειδικότερα λόγω του πόσο τεχνική έγινε η κουβέντα μας, με την ηθοποιό να εμβαθύνει ιδιαίτερα στην τεχνική της και στο πώς δουλεύει για να αναλύσει και να ενσαρκώσει ένα τέτοιο ρόλο. Καλή ταινία, σπουδαία ερμηνεία.

***

O Μουρίνιο στην Τότεναμ. 1 αστεράκι επειδή διαφωνώ με την απόλυση ανθρώπων που έχουν κάνει τόσα πολλά όπως ο Ποκετίνο, αλλά 5 αστεράκια επειδή έχουμε επιστροφή Μουρίνιο και μάλιστα στην ιδανική του συνθήκη: Ως underdog σε ομάδα που δεν αποτελεί βαρύ ευρωπαϊκό πυροβολικό. Σε αυτή τη συνθήκη έχει πετύχει τους μεγαλύτερους θριάμβους της καριέρας του και πραγματικά ανυπομονώ για το τι θα συμβεί τώρα. Κι εμείς ως φανς αλλά και το ποδόσφαιρο γενικά αξίζει κάτι καλύτερο από την αμήχανη περίοδο Ζοζέ στο Μάντσεστερ (ή ακόμα και τη δεύτερη γύρα στην Τσέλσι).

**

Οι κανόνες των Γκράμι. Ενώ γενικώς κι αορίστως στηρίζω φουλ το να συνεχίσει να βραβεύεται κάθε χρόνο το «A Star is Born» για τον οποιοδήποτε λόγο, είναι τόσο καμμένο το ότι είναι υποψήφιο φέτος για Τραγούδι της Χρονιάς ένα κομμάτι από το σάουντρακ της ταινίας το οποίο βραβεύτηκε και στα περσινά Γκράμι! Νιώθω σαν όπως τότε που το «Grace of Monaco» εμφανιζόταν σε τηλεοπτικά βραβεία κάπου 2μιση χρόνια μετά την πρεμιέρα του στις Κάννες.

Επίσης είναι υποψήφια για Άλμπουμ της Χρονιάς η Αριάνα Γκράντε με το «thank u, next», το οποίο πάντα θα με κάνει να αισθάνομαι αμήχανα γιατί ήταν το οριστικό, τελειωτικό της breakthrough αλλά ταυτόχρονα το χειρότερο άλμπουμ της. Τι να κάνω τώρα, να στηρίξω; Θα στηρίξω, είναι εξάλλου υποψήφιος μεταξύ άλλων κι ο Μαξ Μάρτιν για το βραβείο, οπότε τι να κάνω, είναι θέμα ηθικής σχεδόν. Θα στηρίξω, αλλά δεν θα υποστηρίξω.

*ακούγεται χλιαρός μπαγλαμάς από το βάθος*

*

Ο λιστοπανικός του τέλους της δεκαετίας. Αγχώνομαι πάρα πολύ! Κάθε τρεις και λίγο πετυχαίνω ένα τουήτ ή κάποιο ποστ του στυλ “το Τάδε είναι η καλύτερη ταινία/σειρά” της δεκαετίας και μουρμουράω “πωπω σωστά ναι, σίγουρα είναι στο τοπ-10 μου”. Ε, δεν θα είναι στο τοπ-10 μου. Δεν ξέρω καν αν όλα αυτά που έχω αποφασίσει πως θα βάλω στο τοπ-10 μου χωράνε έστω στοπ τοπ-50 μου. Και μετά το έξτρα άγχος που είναι το “δεν γίνεται να τελειώσει η δεκαετία και να μην έχω δει το Τάδε”, επειδή ως γνωστόν όλες οι ταινίες των ‘10s θα αυτοαναφλεγούν μετά την 31η Δεκεμβρίου του ‘19. Μήπως βάλω #1 το «A Star is Born» να τελειώνουμε και να προχωρήσουμε τις ζωές μας χωρίς άλλο άγχος.

ΚΙ ΑΛΛΟ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Όλα τα προηγούμενα STARS

***

Class of ’99: Το αφιέρωμά μας στο θρυλικό σινεμά του 1999 ολοκληρώνεται στο νέο επεισόδιο του POP για τις Δύσκολες Ώρες, με τις 35 ταινίες που διαμόρφωσαν την καλύτερη χρονιά του κινηματογράφου!