Στα Magdalene Laundries ξέπλεναν οι Ιρλανδοί τα βίτσια τους

Ο σκοταδισμός στον οποίο είχε ρίξει η Καθολική Εκκλησία την ιρλανδική κοινωνία τον περασμένο αιώνα ήταν πρωτόγνωρος για ένα κατά τα άλλα σύγχρονο δυτικό κράτος. Μετά τα σκάνδαλα για σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων από ιερείς τα οποία ήρθαν στην επιφάνεια στα ’90s, και τις αμβλώσεις οι οποίες απαγορεύονταν διά νόμου μέχρι πριν λίγους μήνες, αυτές τις μέρες έχει έρθει ξανά στο προσκήνιο το θέμα των ‘Magdalene Laundries’. Μίας από τις πιο μαύρες σελίδες στην ιστορία της Ιρλανδίας.

Το 1993, καλόγριες προσπάθησαν ν’ αυξήσουν την εκκλησιαστική περιουσία παίζοντας στο χρηματιστήριο. Το αποτέλεσμα, όμως, δεν ήταν αυτά που περίμεναν. Αφού έχασαν κάμποσα χρήματα επενδύοντας σε τζούφιες μετοχές, αποφάσισαν να πουλήσουν μερικά ακίνητα για να καλύψουν τη χασούρα. Μεταξύ αυτών, ήταν και εκτάσεις που ανήκαν στο High Park (ένα από τα ‘Magdalene Laundries’ του Δουβλίνου). Οι εκτάσεις πουλήθηκαν, οι καλόγριες έβγαλαν τα σπασμένα, ωστόσο παρουσιάστηκε ένα μικρό πρόβλημα. Οι συγκεκριμένες εκτάσεις περιλάμβαναν έναν μαζικό τάφο, στον οποίο βρέθηκαν θαμμένες 155 γυναίκες, εκ των οποίων μερικές δεκάδες δεν ήταν καταγεγραμμένες σε κανένα κιτάπι του High Park.

Μπουμ.

Από τότε ξεκίνησε ένας τεράστιος αγώνας γυναικών που πέρασαν από τα ‘Magdalene Laundries’ για να δικαιωθούν για όσα έζησαν εκεί μέσα. Τι ήταν, όμως, τα ‘Magdalene Laundries’, τα οποία φέρνει (και) στο κινηματογραφικό προσκήνιο το ‘The Devil’s Doorway’ της Aislinn Clarke, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις αίθουσες μέσα στον Ιούλιο κι αποτελεί αφορμή για τη συγγραφή αυτού του άρθρου;

(Σχετική ταινία είναι και το ‘Magdalene Sisters’ του 2002. Παρά το γεγονός πως ως ταινία ήταν αρκετά σκληρή, διασωθείσες από τα ‘Magdalene Laundries’ έχουν δηλώσει πως ήταν πολύ soft σχετικά με τα όσα έζησαν στην πραγματικότητα)

Από τον 18ο αιώνα στην Ιρλανδία υπήρχε ένα τεράστιο κοινό μυστικό. Γυναίκες, οι οποίες δεν ήταν αποδεκτές από τα τότε άκρως συντηρητικά ήθη της κοινωνίας (άγαμες μητέρες, γυναίκες που είχαν βιαστεί, ορφανές, γυναίκες με ψυχικές νόσους και γυναίκες που είχαν διαπράξει πλημμελήματα) μετά από αγαστή συνεργασία της Εκκλησίας και του Κράτους στέλνονταν στα ‘Magdalene Laundries’. Άσυλα ιδιωτικού δικαίου στα οποία εργάζονταν χωρίς μισθό κάτω από συνθήκες τις οποίες πιστεύαμε ότι είχε αφήσει πίσω της η ανθρωπότητα εδώ και αιώνες.

Κοιμόντουσαν μέσα σε κλουβιά, δεν τους επιτρεπόταν να επισκεφθούν τουαλέτες κι έκαναν τις ανάγκες τους μέσα σε κοινόχρηστα δοχεία, δέχονταν ψυχολογική, λεκτική και σωματική βία και τους απαγορευόταν (πλην σπάνιων επισκέψεων από τους γονείς) η οποιαδήποτε επαφή με τον έξω κόσμο. Αν και τα συγκεκριμένα ιδρύματα λειτουργούσαν από τον 18ο αιώνα, νούμερα έχουμε μόνο για την περίοδο από το 1922 (ανεξαρτησία της Ιρλανδίας) μέχρι το 1996. Στο διάστημα αυτό τουλάχιστον 10.000 γυναίκες πέρασαν από εκεί.

(Τμήμα από το επίσημο πόστερ της ταινίας)

Το αφήγημα που χρησιμοποιούσαν Εκκλησία και Κράτος για να συντηρούν τα ‘Magdalene Laundries’ μέχρι το 1996 (!), βασιζόταν πάνω στις ‘fallen women’. Τις εκπεσούσες γυναίκες. Σε εκείνες δηλαδή τις γυναίκες που προαναφέραμε, οι οποίες ‘δεν ήταν κατάλληλες για την κοινωνία’ και προκειμένου να είναι χρήσιμες και να εξαγνιστούν έπρεπε να προσφέρουν ισόβια τις υπηρεσίες τους στα Laundries. Έτσι, οι άνθρωποι της ιρλανδικής Εκκλησίας είχαν από φτηνό έως τσάμπα εργατικό δυναμικό, αλλά και χιλιάδες γυναίκες στις οποίες μπορούσαν να εκτονώσουν κάθε τους βίτσιο. Σεξουαλικό και μη. Σαν να μην έφτανε αυτό, έπαιρναν τα μωρά των ανύπαντρων μητέρων και τα έδιναν για υιοθεσία σε καθωσπρέπει ιρλανδικές οικογένειες παίρνοντας το ανάλογο αντίτιμο.

Πώς βοηθούσε το Κράτος σε όλο αυτό; Ήταν αυτό που έστελνε μέσω της δικαιοσύνης τις γυναίκες που είχαν διαπράξει αξιόποινες πράξεις στα Laundries, ενώ όποτε υπήρχε έλλειψη εργατικού δυναμικού σε κάποιο από αυτά τα άσυλα προθυμοποιούταν να το καλύψει στέλνοντας κάποια ορφανή μαθήτρια από τα σχολεία της επικράτειας. Και κυρίως, όχι μόνο δεν έκανε κάτι για να τα κλείσει, αλλά τα στήριξε τόσο που τα ανέδειξε σε θεσμό της ιρλανδικής κοινωνίας.

Το πόσο σάπια ήταν η ιρλανδική Εκκλησία και το ιρλανδικό Κράτος είναι εντυπωσιακό. Το πόσο, όμως, σάπια ήταν η ίδια η ιρλανδική κοινωνία είναι αυτό που προκαλεί το πραγματικό σοκ. Όλοι γνώριζαν τι συνέβαινε στα Laundries, αλλά κανείς δεν έκανε τίποτα. Αντιθέτως, τα τροφοδοτούσε μέσω του ρατσισμού απέναντι στις εκπεσούσες γυναίκες. Όχι, όμως, ρατσισμό μόνο προς τρίτες γυναίκες, αλλά για τις ίδιες τους τις κόρες. Από τις 150 γυναίκες που ζούσαν στο Gloucester Street Laundry, το Laundry που έκλεισε τελευταίο, το 40% είχαν σταλεί εκεί από τους γονείς τους επειδή είχαν γίνει μητέρες χωρίς να έχουν παντρευτεί.

Κάποιες από τις γυναίκες των ιδρυμάτων κατάφεραν να δραπετεύσουν και να μεταναστεύσουν χωρίς χαρτιά στην Αγγλία αφού τα ‘Magdalene Laundries’ είχαν διαγράψει κάθε στοιχείο τους, και αφιέρωσαν τη ζωή τους στο να βρουν τους γονείς, τους συγγενείς και τα παιδιά τους.

Σήμερα οι γυναίκες (και οι οικογένειες τους) που πέρασαν από τα συγκεκριμένα ιδρύματα χωρίζονται σε πέντε κατηγορίες: i) Σ’ εκείνες που μίλησαν για όσα έζησαν και απαιτούν δικαιοσύνη, ii) Σ’ αυτές που συνεχίζουν να ζουν μέσα στη σιωπή, iii) Σ’ εκείνες που ζουν σε παρόμοια με τα Laundries θρησκευτικά ιδρύματα, iv) Σε όσες πέθαναν είτε εντός είτε εκτός των ιδρυμάτων και v) Στις οικογένειες των συγκεκριμένων γυναικών συμπεριλαμβανομένου και των υιοθετημένων από τρίτους παιδιών τους.

Μετά από δεκαετίες αμφισβήτησης των όσων έζησαν οι παραπάνω γυναίκες στα Laundries, έχει επέλθει μια στοιχειώδης δικαίωση. Η ιρλανδική κυβέρνηση αναγνώρισε την ευθύνη της στην τροφοδότηση και συντήρηση των ιδρυμάτων, παρά το γεγονός ότι γνώριζε πως οι εκεί εργασιακές συνθήκες παραβίαζαν κάθε σχετική ιρλανδική νομοθεσία. Επίσης, τους ζητήθηκε δημόσια συγγνώμη και δημιουργήθηκε ένα κονδύλιο 58.000.00 ευρώ με το οποίο θα αποζημιωθούν και υλικά οι πληγείσες.

Προφανώς, η ιρλανδική καθολική Εκκλησία όχι μόνο δεν θα αποζημιώσει οικονομικά τις συγκεκριμένες γυναίκες, αλλά ούτε και ηθικά, αφού θεωρεί πως όσα συνέβαιναν στα Laundries (δουλεία, βιασμοί ανηλίκων, κτλ) ήταν αποτέλεσμα των ηθών μιας παλιότερης κοινωνίας, τα οποία δεν μπορούμε να κατανοήσουμε σήμερα.

Ενός είδους ανακούφιση ίσως προσφέρει σε αυτές τις γυναίκες και το ‘The Devil’s Doorway’. Δεν πρόκειται για την πρώτη ταινία που έχει εμπνευστεί από τα όσα συνέβαιναν στα ‘Magdalene Laundries’, αφού έχουν κυκλοφορήσει παλιότερα κάμποσα ακόμα φιλμ. Το γεγονός, όμως, ότι η κυκλοφορία της συμπίπτει χρονικά με τη δικαίωση των συγκεκριμένων γυναικών θα ρίξει ακόμα περισσότερο φως σε μια από της πιο σκοτεινές σελίδες της ιρλανδικής ιστορίας.

Φως το οποίο η ιρλανδική (και όχι μόνο) κοινωνία το έχει περισσότερο από ποτέ ανάγκη.

Πηγές: New York Times, The Irish Times, The Guardian, Newstatesman.

|Η ποπ κουλτούρα μέσα από εικόνες| Ακολούθησε το Ιnstagram account του PopCode.