‘Σταθμός Έντεκα’: Το δυστοπικό σας μυθιστόρημα για αυτό το καλοκαίρι
Όλα ξεκινούν από μια σαιξπηρική παράσταση και καταλήγουν σε μια πανδημία που σβήνει το 99% της ανθρωπότητας.
- 29 ΙΟΥΝ 2016
Ας ξεκινήσουμε έτσι: Ένας μεσήλικας πια σταρ του Hollywood πεθαίνει από καρδιακή προσβολή στη σκηνή του θεάτρου, την ώρα που ερμηνεύει τον ‘Βασιλιά Ληρ’ του Σαίξπηρ, ενώ ένας από τους θεατές προσπαθεί μάταια να τον σώσει. Βρισκόμαστε στο ξεκίνημα μιας πανδημίας που θα εξαφανίσει το 99% του παγκόσμιου πληθυσμού μέσα σε ελάχιστες ημέρες, αλλά κανείς από όσους συναντούμε στην αρχή του βιβλίου δεν το γνωρίζει ακόμη αυτό.
Ο πολιτισμός καταρρέει τάχιστα, οι άνθρωποι προσπαθούν να ξεφύγουν, τα μέσα μαζικής μεταφοράς και οι δρόμοι κλείνουν, οι επικοινωνίες σταματούν, τα πάντα ερημώνουν, το ρεύμα είναι σα να μην υπήρξε ποτέ. Η Γρίπη της Γεωργίας θα αλλάξει τα πάντα, έτσι που ο χρόνος αρχίζει πια να μετράει ξανά από την αρχή, στο Έτος 1 μετά την πανδημία.
Ξύπνησε στις τρεις το πρωί, τρέμοντας. Τα νέα ήταν χειρότερα. Το νήμα ξηλωνόταν. Θα είναι δύσκολο να επανέλθουμε από αυτό, σκέφτηκε, επειδή εκείνες τις πρώτες μέρες ήταν ακόμη αδιανόητο ότι ο πολιτισμός μπορεί να μην επανερχόταν.
Ξαναβρίσκουμε την Αμερική στο Έτος 20. Σε μια χώρα που τίποτα δεν έχει μείνει το ίδιο, ακολουθούμε την Περιπλανώμενη Συμφωνία, μια χούφτα ηθοποιών και μουσικών που γυρίζει τα μέρη όπου υπάρχουν ακόμη οικισμοί ανθρώπων και δίνει παραστάσεις Σαίξπηρ και μουσικής. Είναι ένα από τα τελευταία απολειφάδια του παλιού πολιτισμού, σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο άγριος και επικίνδυνος. Έναν κόσμο που “έχει προχωρήσει παραπέρα”, όπως θα έλεγε κι ο Stephen King.
Αυτό είναι το ‘Σταθμός Έντεκα‘ (‘Station Eleven‘, 2014) της Emily St. John Mandel, που κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό από τις Εκδόσεις Ίκαρος, με (για μια ακόμη φορά) ένα πολύ όμορφο εξώφυλλο από τον Χρήστο Κούρτογλου που επιμελείται εδώ και καιρό την ιδιαίτερα αξιόλογη σειρά ξένης λογοτεχνίας του εκδοτικού και σε μετάφραση της Βάσιας Τζανακάρη. Το βιβλίο κέρδισε το Arthur C. Clarke Award για το καλύτερο μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας που εκδόθηκε στη Βρετανία το 2015 και ήδη τα δικαιώματα του για μια μελλοντική κινηματογραφική μεταφορά έχουν πωληθεί. Εάν σας ενδιαφέρει να μάθετε περισσότερα για το βιβλίο και τη συγγραφέα του, υπάρχει κι ένα AMA της Mandel στο Reddit.
«Υπάρχει ακόμα ένας κόσμος εκεί έξω», είπε ο Τζίβαν. «Έξω από αυτό το διαμέρισμα».
«Νομίζω πως εκεί έξω υπάρχει μόνο επιβίωση, Τζίβαν. Νομίζω πως πρέπει να βγεις έξω και να προσπαθήσεις να επιβιώσεις».
«Δεν μπορώ να φύγω και να σ’ αφήσω έτσι απλά».
«Θα φύγω εγώ πρώτος», είπε ο Φρανκ. «Το έχω σκεφτεί».
«Τι εννοείς;», ρώτησε ο Τζίβαν, αλλά ήξερε τι εννοούσε ο Φρανκ.
Τα πρώτα κεφάλαια του δυστοπικού μυθιστορήματος της Καναδής συγγραφέως κυλούν σε φρενήρη ρυθμό. Το ξέσπασμα της γρίπης κάνει τα πάντα να κινούνται σαν σε fast forward, η γλώσσα της Mandel δεν είναι φλύαρη και ο τρόπος γραφής της είναι άμεσος, έτσι που η κατάρρευση του κόσμου είναι πραγματικά αγωνιώδης και φτάνει πριν καλά καλά το καταλάβει ο αναγνώστης.
Στη συνέχεια η συγγραφέας πατάει φρένο και η πλοκή σπάει συνεχώς. Η Mandel παίζει με το χρόνο, γι’ αυτήν δεν υπάρχουν flashbacks και flash-forwards, τα κεφάλαια του βιβλίου κινούνται ελεύθερα μεταξύ διαφορετικών χρονικών σημείων και χαρακτήρων, χωρίς να υπάρχει ουσιαστικά ένα μοναδικό κέντρο βάρους της ιστορίας. Κάθε χρονικό σημείο υπηρετεί τη μεγάλη εικόνα του μυθιστορήματος.
Η συζήτηση στα ισπανικά συνεχιζόταν δίπλα της στο σκοτάδι. Τα πλοία εξακολουθούσαν να λάμπουν στον ορίζοντα· ακόμη επικρατούσε άπνοια. Στη Νέα Υόρκη ήταν πρωί. Φαντάστηκε τον Κλαρκ να κατεβάζει το ακουστικό του τηλεφώνου του στο γραφείο του στο Μανχάταν. Αυτό συνέβη κατά τη διάρκεια του τελευταίου μήνα της εποχής που μπορούσες να πατήσεις μερικά κουμπιά σε ένα τηλέφωνο και να μιλήσεις με κάποιον στην άλλη άκρη της γης.
Όμως όλες οι ιστοριογραμμές της πλοκής μοιάζουν κομμάτι η μια της άλλης κι όσο το μυθιστόρημα προχωρά τόσο αυτές ενώνονται, πάντα με τρόπους ευφυείς και απροσδόκητους, που βγάζουν όμως απόλυτο νόημα και δε φαίνονται στιγμή σαν να γράφτηκαν τυχαία ή χωρίς σκέψη. Η Mandel παίζει και με το ύφος της αφήγησης, περνά χωρίς κόπο από κεφάλαια με τη διήγηση του τι συμβαίνει, σε κεφάλαια που αποτελούν μνήμες χαρακτήρων κι από κει σε κεφάλαια με το transcript μιας συνέντευξης και σε κεφάλαια μιας επιστολής. Ο ‘Σταθμός Έντεκα’ είναι ένα ιδιαίτερα καλογραμμένο βιβλίο, που δίνει στο τέλος την εντύπωση ενός πίνακα που η συγγραφέας χρωμάτισε για τον αναγνώστη πινελιά πινελιά, πριν του τον προσφέρει ολόκληρο.
(Props και για την εφεύρεση ενός κόμικ που κάνει την εμφάνιση του αρκετά συχνά στην ιστορία και παίζει το δικό του ρόλο στο βιβλίο, είναι από αυτά τα fictional έργα τέχνης που συναντάς μερικές φορές στην ποπ κουλτούρα και θα ευχόσουν να υπήρχαν πραγματικά.)
Αν μη τι άλλο, τον ευχαριστεί να σκέφτεται την πιθανότητα. Του αρέσει η σκέψη των πλοίων που ταξιδεύουν στις θάλασσες, προς έναν άλλον κόσμο, αθέατο.
Ο ‘Σταθμός Έντεκα’ είναι στη βάση του μια ιστορία χαρακτήρων που προσπαθούν να επιβιώσουν μέσα σε έναν κόσμο που αλλάζει/έχει αλλάξει, είναι ο ορισμός της post-apocalyptic λογοτεχνίας. Το βιβλίο μένει μακριά από κλισέ και επιλέγει μια μη γραμμική αφήγηση, δεν το αφορά το πώς αλλά το πριν, το μετά και οι ιστορίες των ανθρώπων του. Είναι ταυτόχρονα και ένα μυθιστόρημα που μιλά για την ίδια την τέχνη, για το τι είναι πολιτισμός, για το πως μπορούμε να επιβιώσουμε, για τη μοναξιά, για τη ματαιοδοξία, για τον μοντέρνο τρόπο ζωής. Είναι, σίγουρα, ένα από τα speculative fiction βιβλία της χρονιάς.
Διαβάστε το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΒΙΒΛΙΑ
