Ταξιδεύουμε στην αρχαία Αίγυπτο (και την αρχαία Ελλάδα) με το ‘Pyramids’

Φτάσαμε στο 7ο βιβλίο του Discworld για να συναντήσουμε για πρώτη φορά μια απολύτως αυτοτελή ιστορία, τους χαρακτήρες και την τοποθεσία της οποίας δε θα βρούμε ξανά μπροστά μας στη συνέχεια. Σε αυτή, ο Terry Pratchett μας παραδίδει ένα μυθιστόρημα με σαφείς αναφορές στην αρχαία Αίγυπτο και με κύριο θέμα του τη κόντρα παράδοσης και προόδου.

Τίτλος: ‘Pyramids’

Ημερομηνία έκδοσης: Ιούνιος 1989

Σειρά: 7/41, Αυτοτελές

Βρισκόμαστε σε ένα νέο, για εμάς, σημείο του Discworld, το βασίλειο του Djelibeybi. Μια παραποτάμια κοιλάδα μήκους εκατοντάδων χιλιομέτρων, το Djelibeybi (προφέρεται “Τζέλιμπέιμπι”) είναι βασισμένο στην αρχαία Αίγυπτο και βρίσκεται ανάμεσα στα βασίλεια της Ephebe, βασισμένο στην αρχαία Ελλάδα, και του Tsort, μια μίξη ανάμεσα στην αρχαία Τροία και στην Περσική Αυτοκρατορία. Η Ephebe και το Tsort βρίσκονται εδώ και εκατοντάδες χρόνια σε κόντρα και η παρουσία του Djelibeybi ανάμεσά τους ήταν πάντα καταλυτική. Η οικονομία του βασιλείου φαίνεται να στηρίζεται εξ ολοκλήρου στις πυραμίδες, το σχετικό με αυτές εμπόριο και τα επαγγέλματα που σχετίζονται με αυτές, όπως για παράδειγμα οι ταριχευτές.

They’ve got something they do it with, I think it’s called a mocracy, and it means everyone in the whole country can say who the new Tyrant is. One man … one vet. … Everyone has … the vet. Except for women, of course. And children. And criminals. And slaves. And stupid people. And people of foreign extraction. And people disapproved of for, er, various reasons. And lots of other people. But everyone apart from them. It’s a very enlightened civilization.

Κεντρικός χαρακτήρας του ‘Pyramids’ είναι ο Teppic, γιος του βασιλιά του Djelibeybi και κληρονόμος του θρόνου, ο οποίος σε μικρή ηλικία ταξιδεύει στην Ankh-Morpork για να μαθητεύσει ως δολοφόνος στη Συντεχνία των Δολοφόνων. Το βιβλίο ξεκινά με την περιγραφή του τελικού τεστ του Teppic, στο οποίο ο υποψήφιος δολοφόνος αποφεύγει παγίδες που του στήνει στις κορυφές των κτιρίων της πόλης ο εξεταστής του και μέσα από το οποίο ο νεαρός διάδοχος θα αποφοιτήσει ως δολοφόνος με πτυχίο. Το κομμάτι αποτελεί ένα από τα καλύτερα των 7 βιβλίων του Discworld μέχρι στιγμής και ο ίδιος ο Pratchett ήταν ιδιαίτερα ευχαριστημένος με την εισαγωγή του Teppic και του ‘Pyramids’.

Όμως ο προηγούμενος φαραώ, πατέρας του Teppic και, όπως νομίζουν οι υπήκοοί του, θεός που ευθύνεται για την ανατολή του ήλιου κάθε μέρα, πεθαίνει και είναι σειρά του νεαρού να ανέβει στο θρόνο. Επιστρέφει στην πατρίδα του και αναλαμβάνει τα βασιλικά του καθήκοντα, όμως τα πράγματα δεν πάνε ιδιαίτερα καλά. Ο Teppic είναι πια ένας άντρας που έχει μεγαλώσει στη σύγχρονη κοσμόπολη της Ankh-Morpork και πρέπει να βασιλέψει σε μια χώρα που αισθάνεται ξένος και όπου όλα είναι θέμα παράδοσης. Σχεδόν τίποτα δεν έχει αλλάξει στο Djelibeybi εδώ και χιλιάδες χρόνια.

It is amazing what people will obey, if a clear and confident voice is used, and the kingdom was well used to a clear, confident voice.

Στο πλευρό του βρίσκεται ο Dios, ο αρχιερέας της χώρας και δεξί χέρι του πατέρα του Teppic. Ένας από τους καλύτερους, πιο διασκεδαστικούς κακούς που έχει γράψει ο Pratchett, ο Dios είναι αυτός που στην πραγματικότητα έχει τον πλήρη έλεγχο του βασιλείου. Ο αρχιερέας πιστεύει στην παράδοση, δεν αφήνει απολύτως τίποτα να αλλάξει στο Djelibeybi, έχει μεγαλύτερη δύναμη από τον εκάστοτε βασιλιά, παίρνει ο ίδιος όλες τις σημαντικές αποφάσεις “μεταφράζοντας” κατά το δοκούν τα όσα λέει ο νεαρός και πείθει τον Teppic να μη σκορπίσει τις στάχτες του πατέρα του στη θάλασσα, όπως εκείνος ήθελε, αλλά να χτίσει τη μεγαλύτερη πυραμίδα όλων των εποχών για να τον τιμήσει.

Καθώς το χτίσιμο της μεγάλης πυραμίδας φτάνει σιγά σιγά στην ολοκλήρωσή του, ο Teppic βρίσκεται όλο και περισσότερο ανήμπορος να ακολουθήσει τα τελετουργικά της χώρας του που έχει επιβάλλει ο Dios και αποδρά μαζί με την Ptraci, μια υπηρέτρια του πατέρα του που καταδικάζεται σε θάνατο αφού αρνείται να πιει εθελοντικά ένα δηλητήριο ώστε να υπηρετήσει τον πρώην φαραώ και μετά το θάνατο. Οι δυο τους, μαζί με την καμήλα You Bastard, που συμπτωματικά είναι ο σπουδαιότερος μαθηματικός του Discworld, φεύγουν από το Djelibeybi τη στιγμή που το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο που έχει δημιουργήσει η τεράστια νέα πυραμίδα (πράγμα που δεν είναι μακριά από την πραγματικότητα) κάνει ολόκληρη τη χώρα να εξαφανιστεί σε μια άλλη διάσταση.

The fact is that camels are far more intelligent than dolphins. They are so much brighter that they soon realised that the most prudent thing any intelligent animal can do, if it would prefer its descendants not to spend a lot of time on a slab with electrodes clamped to their brains or sticking mines on the bottom of ships or being patronized rigid by zoologists, is to make bloody certain humans don’t find out about it. So they long ago plumped for a lifestyle that, in return for a certain amount of porterage and being prodded with sticks, allowed them adequate food and grooming and the chance to spit in a human’s eye and get away with it.

Κεντρικό σημείο του βιβλίου είναι η κόντρα της παράδοσης με την πρόοδο, όπως αποτυπώνεται από τον Pratchett στο δίπολο Dios-Teppic. Αυτή δεν είναι η τελευταία φορά που ο συγγραφέας θα ασχοληθεί στον Discworld του με αυτό το θέμα, μια από τις ιδέες στις οποίες ο Pratchett θα επιστρέψει ξανά και ξανά μέσα από τα βιβλία του. Ο Teppic βρίσκεται στη δύσκολη θέση του να πρέπει να ξεμπερδέψει με κανόνες που δε συμβαδίζουν με τη δική του αίσθηση των γεγονότων που συμβαίνουν γύρω του ή που δε βγάζουν απολύτως κανένα νόημα στο πλαίσιο της δικής του, σύγχρονης λογικής.

Εδώ όμως συναντάμε ακόμη ένα αγαπημένο θέμα του Pratchett, την ιδέα της θρησκείας και της πίστεως ως κινητήριας δύναμης. Δύναμης που μπορεί να φτιάχνει και να γκρεμίζει θεούς, να αλλάζει την ιστορία, να σπρώξει τον ίδιο τον Discworld. Δε θα αργήσει ιδιαίτερα ο συγγραφέας να ασχοληθεί και πάλι με αυτή την ιδέα. Όλα αυτά βέβαια συμβαίνουν μέσα σε μια ιστορία με μούμιες, πανέξυπνες καμήλες και κβαντικά παράδοξα, γιατί μην ξεχνάμε πως διαβάζουμε Terry Pratchett.

The role of listeners has never been fully appreciated. However, it is well known that most people don’t listen. They use the time when someone else is speaking to think of what they’re going to say next. True Listeners have always been revered among oral cultures, and prized for their rarity value; bards and poets are ten a cow, but a good Listener is hard to find, or at least hard to find twice.

Δεν είναι όλα όμως πετυχημένα σε αυτό το βιβλίο. Ο Teppic δεν είναι ένας ιδιαίτερα αξιομνημόνευτος χαρακτήρας και είναι σοφή η απόφαση του Pratchett να μην ξανασχοληθεί μαζί του. Το ίδιο συμβαίνει και με το βασίλειο του Djelibeybi, αφού χωρίς τις πυραμίδες του χάνει το ενδιαφέρον του και δεν υπάρχει λόγος να παραμείνει ως τόπος ενός μελλοντικού sequel. Υπάρχουν όμως και χαρακτήρες, όπως ο Ptaclusp και οι 2 γιοι του, Ptaclusp IIa και Ptaclusp IIb, που μάλλον βρίσκονται στο βιβλίο αρκετά περισσότερο από όσο θα έπρεπε, με τα gag τους να λειτουργούν όλο και λιγότερο όσο προχωρά η πλοκή του ‘Pyramids’.

Είμαστε όμως εδώ για τα αστεία για την αρχαία Ελλάδα, την κριτική στη θρησκεία και την παράδοση. Το ‘Pyramids’, ένα από τα λίγα βιβλία του Discworld που χωρίζονται σε κεφάλαια, παρότι σίγουρα ένα βήμα κάτω από το προηγούμενο ‘Wyrd Sisters’, δεν είναι μια απογοήτευση για έναν Pratchett που ακόμη πειραματίζεται με τα όσα χτίζει στον κόσμο του.

“You stay here. I’ll whistle if it’s safe to follow me.”

“What will you do if it *isn’t* safe?”

“Scream.”

ΤΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΟΥ ‘Pyramids’:

Cheesewright

Pthagonal

Hoot Koomi

King Pteppicymon XXVII

You Bastard

ΔΕΣ ΑΚΟΜΗ:

Όλο το ‘Discworld’ από την αρχή