Επιτρέπεται να αφήνουμε βιβλία στη μέση;
- 13 ΝΟΕ 2022
Υπάρχουν δύο κατηγορίες αναγνωστών: εκείνοι που δεν μπορούν ποτέ και για κανένα λόγο να αφήσουν ένα βιβλίο στη μέση και οι άλλοι, εκείνοι που είναι ικανοί να παρατήσουν ένα crime novel γεμάτο σασπένς, 10 σελίδες πριν το τέλος, και λίγο πριν αποκαλυφτεί ο δολοφόνος. Μέσες λύσεις δεν υπάρχουν στη βιβλιοφιλική κοινότητα. Ή με εμάς ή με τους άλλους. Τουλάχιστον, αυτό πίστευα μέχρι πριν λίγους μήνες.
Στη δικιά μου περίπτωση, η θέση μου ήταν ξεκάθαρη: δεν παρατάς ποτέ και για κανέναν λόγο ένα βιβλίο, ακόμα και αν εξαρτάται η ζωή σου από αυτό. Σε διαφορετική περίπτωση, οι τύψεις θα σε φάνε ζωντανό. Και δεν είναι μόνο αυτές· είναι ένα περίεργο άγχος που θα σε κυριέψει συνοδευόμενο από μία αίσθηση ντροπής για κάτι πιο βαθύ που σε λερώνει.
Κι αν ο θησαυρός κρύβεται μετά τις πρώτες 100 σελίδες; Αν η εισαγωγή ήταν απλά χλιαρή προθέρμανση πριν το κυρίως πιάτο και το μεγάλο φινάλε; Συγγνώμη, άνθρωπε που αφήνεις βιβλία στη μέση αλλά δε θα το πάθεις ποτέ.
Μέχρι πρότινος, ήταν θέμα τιμής, άσκηση επιμονής και δοκιμασία αναγνωστικού ήθους από πλευράς μου. Άλλωστε, υπήρχαν μερικές τρανταχτές αποδείξεις ότι καλά έκανα και δεν άφηνα βιβλία στη μέση (όπως, αντίστοιχα, αρνιόμουν πεισματικά να τσακίσω έστω και μία σελίδα τους).
Αν κάποιος ξεκινήσει το Song of Ice and Fire του George R.R. Martin, πιο γνωστό ως Game of Thrones στους τηλεοπτικούς κύκλους, είναι πάρα πολύ πιθανό να το παρατήσει στις πρώτες 100 σελίδες. Ο λόγος; Επειδή θυμίζει βαρετό fantasy παραμύθι που δεν έχει τίποτα καινούργιο να πει.
Πρώτο σοκ: δύο αδέλφια (Τζέιμι-Σέρσεϊ) κάνουν σεξ. Δεύτερο σοκ: ο αδερφός πετάει από το παράθυρο ένα παιδάκι (Μπραν) για να μην αποκαλυφτεί το σκοτεινό μυστικό τους. Αυτά για αρχή, αφού στη συνέχεια υπάρχουν εκατοντάδες απολαυστικές σελίδες ενός φανταστικού έπους που δυσκολεύεσαι να αφήσεις από τα χέρια σου.
Το ίδιο ισχύει και για τα βιβλία του τιτάνα James Ellroy. Στην αρχή, δυσκολεύεσαι να καταλάβεις τι θέλει να πει ο ποιητής. Στη συνέχεια, αν δεν τα παρατήσεις φυσικά, έρχεσαι αντιμέτωπος με τα ίσως καλύτερα crime novels που γράφτηκαν ποτέ και μία απολαυστική κατάδυση στον 9ο κύκλο της Κόλασης – χωρίς καθόλου διαβόλους αλλά γεμάτη δεκάδες διαβολικούς χαρακτήρες. Πραγματικά, τι άλλο να ζητήσεις από ένα βιβλίο;
Δεν είναι ξεκάθαρο, λοιπόν, ότι δεν πρέπει να αφήνουμε βιβλία στη μέση; Και δεν αναφέρομαι στον Οδυσσέα του James Joyce, τον οποίο πολύ λίγοι έχουν διαβάσει μέχρι τέλους, ή το Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο του Marcel Proust, για το οποίο υπάρχει ένα κλειστό club αναγνωστών που αντιμετώπιζονται ως ημίθεοι από τους υπόλοιπους κοινούς θνητούς αναγνώστες.
Αναφέρομαι σε βιβλία που δεν έχει κανέναν λόγο να αφήσεις, μιας και δεν έχουν τόσο υψηλές αναγνωστικές απαιτήσεις. Αλλά τελικά, όχι, δεν είναι -και δεν θα έπρεπε να είναι- ξεκάθαρο. Καταρχάς, μπορεί ένα βιβλίο να είναι απαίσιο ή έστω να σου φαίνεται απαίσιο. Γιατί λοιπόν να το συνεχίσεις; Μόνο και μόνο για να ικανοποιήσεις κάποια προσωπική εμμονή;
Τους τελευταίους μήνες που έχω βρεθεί περισσότερο συχνά παρά σπάνια να αφήνω βιβλία στη μέση, νιώθω σαν να δραπέτευσα από μία προσωπική φυλακή. Δε σου αρέσει; Άστο στην άκρη και πήγαινε στο επόμενο. Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων αυτή είναι η πιο σωστή επιλογή.
Σίγουρα, υπάρχει κίνδυνος να χάσεις κάποιο αριστούργημα – αλλά έτσι είναι η ζωή. Σε αμερικάνικη έρευνα, έχει αποδειχθεί ότι το νο.1 βιβλίο που αφήνουν οι Αμερικανοί αναγνώστες στη μέση είναι το εμβληματικό Catch 22 του Joseph Heller. Να ένα παράδειγμα για το πώς μπορείς, άθελά σου, να γυρίσεις την πλάτη σε ένα κορυφαίο μυθιστόρημα.
Θυμάμαι μάλιστα την ατάκα πάνω στην οποία είχε πέσει διαβάζοντας ένα ξένο blog: «Αγαπητά ανολοκλήρωτα βιβλία, είστε οι μικρές πεταλίδες ενοχής της καθημερινότητά μου και σας μισώ». Η αποδοχή είναι, λοιπόν, πολύ καλύτερη από την εμμονή – αν και φυσικά, υπάρχει το γνωστό αρχαίο ρητό περί σωστού μέτρου σε όλα τα πράγματα.
Στο τέλος της μέρας, αυτό που μετράει είναι να περνάμε καλά και να διαβάζουμε όσο περισσότερο μπορούμε – και όχι το να (εκ)τρέφουμε τις εμμονές μας. Μάλιστα, σε παλιότερη έρευνα της The Reading Agency του Ηνωμένου Βασιλείου είχε φανεί πώς το 54% των αναγνωστών παραμένει κολλημένο στο ίδιο βιβλίο με αποτέλεσμα (α) να βαριέται και (β) να διαβάζει πολύ λιγότερα βιβλία τον χρόνο.
Έτσι, η οδηγία που έδινε το Agency προς τους αναγνώστες ήταν να παρατούν ένα βιβλίο, χωρίς δεύτερη σκέψη, αν ένιωθαν ότι δεν τους ταιριάζει. Αν όλοι το έκαναν αυτό, στο τέλος του χρόνου θα είχαν διαβαστεί πολύ περισσότερα βιβλία
Δεν υπάρχει λόγος να χάνουμε χρόνο και να χαλάμε τη διάθεσή μας. Ιδιαίτερα αν νιώθουμε ότι έχουμε κάνει ειλικρινή προσπάθεια με ένα κείμενο. Τελικά, κάποια βιβλία θα μένουν πάντα μισοδιαβασμένα. Και το σημαντικότερο; Δε φταίμε εμείς για αυτό – οπότε δεν υπάρχει κανένας λόγος για τύψεις.
Αρκετές έχουμε για όλα τα υπόλοιπα πράγματα στη ζωή μας, δε χρειάζεται να έχουμε και γι’ αυτά. Έτσι δεν είναι;
