The Lost Pirate Kingdom: Είδαμε το docuseries μαζί με έναν συγγραφέα πειρατικών βιβλίων
Γιατί ασκούν τόση γοητεία οι πειρατές; Ήταν εγκληματίες ή επαναστάτες; Πώς βρέθηκαν τόσο εύκολα στο top-10 του Netflix; Ζητήσαμε από έναν ειδικό να μας εξηγήσει τι συμβαίνει.
- 28 ΜΑΡ 2021
Πριν οι στολές των super heroes κυριαρχήσουν στις προτιμήσεις των μικρή ηλικιών, υπήρχαν τρεις κλασικές επιλογές: ιππότης, ινδιάνος και πειρατής. (Κανείς δε ζητούσε στολή αστροναύτη, γιατί όλοι γνωρίζαμε πόσο δύσκολο είναι να βρεθεί κάτι τέτοιο). Οι απόκριες ήταν εκείνη η εποχή του χρόνου, όπου όλοι οι πιτσιρικάδες μπορούσαν να ζήσουν -έστω για λίγο- τα πιο τρελά τους όνειρα. Αυτά συνέβαιναν παλιότερες δεκαετίες· όταν οι λέξεις ρεσάλτο, καρχαρίες, κανόνια, κρυμμένοι θησαυροί, και Μαυρογένης δημιουργούσαν έναν πραγματικά μαγικό κόσμο. Ή μήπως δημιουργούν ακόμη;
Δεν είναι μόνο Οι Πειρατές της Καραϊβικής και η σειρά Black Sails εκείνα που κρατούν τον θρύλο των κουρσάρων ζωντανό. Πρόσφατα, μία νέα παραγωγή του Netflix με τίτλο The Lost Pirate Kingdom μπήκε με χαρακτηριστική ευκολία στο top-10.
Μάλιστα, αντί για χολιγουντιανές εκρήξεις και υπερβολικά love story, πήραμε μία γεύση πραγματικής ιστορίας. Το docuseries εξερεύνησε την πραγματική ζωή των πειρατών πίσω και πέρα από την αχλύ του μύθου. Βέβαια, έξι απολαυστικά επεισόδια δεν είναι αρκετά, αφού γεννούν ακόμη περισσότερες απορίες.
Κανένα πρόβλημα, όμως, αφού υπάρχει ένας ειδικός για να μας ανοίξει τα μάτια. Ναι, ο Λεωνίδας Γουργουρίνης είναι ένας φανατικός ερευνητής της ιστορίας των κουρσάρων και συγγραφέας πειρατικών βιβλίων.
Μάλιστα, ήταν εκεί όταν η τηλεοπτική Μηχανή του Χρόνου αλλά και το docuseries Οι πειρατές του Αιγαίου (σε παραγωγή Γιώργου Αυγερόπουλου) χρειάστηκαν τη βοήθειά του. Έτσι, είναι ο καταλληλότερος άνθρωπος για να μας δώσει μερικές εξηγήσεις: τελικά, γιατί η γοητεία των πειρατών δεν ξεβάφει μέσα από τα χρόνια;
Αναλύοντας το The Lost Pirate Kingdom
Στο ντοκιμαντέρ παρακολουθούμε διψασμένους για αίμα πειρατές η κουρσάρους με επαναστατική διάθεση;
Εκείνη την περίοδο, οι ευρωπαϊκές δυνάμεις δε χρειάζονταν πλέον τις υπηρεσίες των κουρσάρων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα εκατοντάδες άνθρωποι να μείνουν από τη μια στιγμή στην άλλη άνεργοι. Η μόνη λύση που είχαν; Η πειρατεία. Σύμφωνα με την παραδοσιακή ιστορία οι πειρατές ήταν άπληστα κτήνη. Αυτή, βέβαια, είναι η μισή αλήθεια.
Η άλλη μισή λέει πώς ήταν κοινοί ναύτες, πολλοί από τους οποίους είχαν πέσει θύματα κακομεταχείρισης στα πλοία που εργάζονταν. Έτσι, εκδικούνταν τους πρώην εργοδότες τους και ταυτόχρονα προσπαθούσαν να οικοδομήσουν μια καλύτερη ζωή. Ο πειρατής είχε ουσιαστικά κηρύξει πόλεμο στον παραδόπιστο ηγεμόνα του, στην αδηφάγα αριστοκρατική τάξη, στην άπληστη εκκλησιαστική εξουσία και, τέλος, στην ίδια την κοινωνία που τον περιθωριοποίησε. Αποζητούσε την ελευθερία, και ήταν πρόθυμος να θυσιάσει την ίδια του την ύπαρξη για τον σκοπό αυτό.
Ποιος ήταν στην πραγματικότητα ο περιβόητος Samuel Bellamy που βλέπουμε να πρωταγωνιστεί στο docuseries;
Ο “Black Sam” Bellamy θεωρείται ο πιο επιτυχημένος πειρατής στην ιστορία καθώς στη σύντομη καριέρα του (σ.σ: 9 μήνες περίπου) λεηλάτησε περισσότερα από 53 πλοία. Έγινε γνωστός για τη γενναιοδωρία και την καλοσύνη που έδειχνε στα θύματα μετά από κάποιο επιτυχημένο ρεσάλτο και έμεινε γνωστός και ως ο «Ρομπέν των Θαλασσών».
Το αξιοσημείωτο στην περίπτωση του είναι ότι έγινε πειρατής όχι λόγο της οικονομικής ανέχειας αλλά λόγο του έρωτα. Ερωτεύτηκε και αρραβωνιάστηκε κρυφά τη Μαρία, μια ντόπια κοπέλα του Κέιπ Κοντ της Μασαχουσέτης, αλλά οι γονείς της δεν ενέκριναν αυτή τη σχέση, καθώς ως ευυπόληπτα μέλη της κοινωνίας δεν έβλεπαν με καλό μάτι τη σχέση της κόρης τους με έναν φτωχό άνεργο ναυτικό. Δε θέλω να πω περισσότερα, για να αποφύγουμε τα spoilers. Σημειώνω απλά δύο φράσεις με δυσοίωνο νόημα: «υγρός τάφος» και «η μάγισσα του Γουέλφλιτ».
Τελικά, πόσο δημοκρατική ήταν η δομή των πειρατικών καραβιών;
Η δομή και η διοίκηση ενός πειρατικού πλοίου ήταν εντελώς διαφορετική από αυτήν που γνώριζαν ως τότε. Οι αποφάσεις ήταν αποτέλεσμα ψηφοφορίας. Ο καπετάνιος του πλοίου δεν έχαιρε κάποιας ιδιαίτερης μεταχείρισης σε σχέση με το υπόλοιπο πλήρωμα. Στην περίπτωση που το πλήρωμα ήταν δυσαρεστημένο από τις αποφάσεις του, μπορούσε με νέα ψηφοφορία να τον καθαιρέσει.
Όλοι είχαν μερίδιο στη λεία, χωρίς κάποια διάκριση. Ο Peter Lambor Leeson σημειώνει στην έρευνά του: «οι πειρατές υπήρξαν πρόδρομοι της συνταγματικής διακυβέρνησης. Θα μπορούσε να υποστηρίξει κανείς ότι έδωσαν τις πρώτες αποδείξεις πως η δημοκρατία είναι μια πολύ επιτυχημένη μορφή κοινωνικής οργάνωσης». Αντίστοιχα, η πειρατεία, σύμφωνα με το έργο του Jesse Lemisch, πρέπει να μελετηθεί και να εξηγηθεί ως μια μορφή πρώιμης κοινωνικής αντίστασης.
Αυτό που βρήκα πιο συναρπαστικό ήταν ο εξαιρετικά διαφορετικός τρόπος με τον οποίο οργάνωναν τα πλοία τους. Ενώ εφάρμοζαν την απόλυτη μονοκρατορία, όπου ο καπετάνιος είχε πλήρη εξουσία πάνω στο πλήρωμα και είχε ακόμα και το δικαίωμα να χτυπήσει κάποιον μέχρι θανάτου, όταν ωστόσο οι στασιαστές καταλάμβαναν ένα πλοίο, το πρώτο πράγμα που έκαναν ήταν να εκλέξουν το δικό τους καπετάνιο με δημοκρατικές διαδικασίες και να μοιράσουν τα λάφυρα με ισότιμο τρόπο. Οι πειρατές δημιούργησαν επίσης ένα πρώτο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, όπου φρόντιζαν τα μέλη του πληρώματος που τραυματίζονταν στις μάχες.
Στο βιβλίο Outlaws of the Atlantic: Sailors, Pirates, and Motley Crews in the Age of Sail, o καθηγητής Marcus Rediker τονίζει πως: «τόσα χρόνια βλέπαμε την ιστορία ανάποδα». Μάλιστα, έχει αποδείξεις για κάτι ακόμη πιο συναρπαστικό: «πολλές από τις ιδέες που διαμόρφωσαν τον σύγχρονο κόσμο, στην πραγματικότητα γεννήθηκαν πάνω στα κύματα του ωκεανού από ναύτες, πειρατές και σκλάβους Δεν θα ήταν υπερβολικό να πούμε ότι οι πειρατές δεν παραβίασαν απλά τους κανόνες αλλά τους έγραψαν ξανά από την αρχή».
Πώς ξεκίνησες να μελετάς την πειρατική ιστορία; Πόσο γοητευτική αλλά και παρεξηγημένη είναι;
Οι πειρατές πάντα ασκούσαν μια ιδιαίτερη γοητεία στους λάτρεις της περιπέτειας πολύ πριν η μεγάλη οθόνη τους βάλει στη ζωή μας. Υπάρχει κάτι συναρπαστικό στους πειρατές, κάτι που κάνει το αίμα σου να βράζει και να γεννά θρυλικές εικόνες από τολμηρούς τυχοδιώκτες, κρυμμένους θησαυρούς ριψοκίνδυνους έρωτες, παράτολμα κατορθώματα και περιπέτειες που σου κόβουν την ανάσα. Εμένα με παρέσυραν όλα τα παραπάνω για να ασχοληθώ με το φαινόμενο της πειρατείας και να κατανοήσω μια ομιχλώδη και μυστηριώδη εποχή της ιστορίας. Αλλά, κυρίως, να μελετήσω και να αναδείξω την πειρατεία στην Ανατολική Μεσόγειο και ειδικότερα στην Ελλάδα κατά τον 16ο με 17ο αιώνα. Γιατί, όπως χαρακτηριστικά, λέει και ο συγγραφέας Αντώνης Αντωνιάδης: «η ιστορία των πειρατών της Καραϊβικής σε σχέση με αυτή των πειρατών στο Αιγαίο μοιάζει με νεογέννητο σε σύναξη γερόντων!»
ΜΑΥΡΟΠΕΤΡΙΤΗΣ ΤΟ ΓΕΡΑΚΙ ΤΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ
Μπορείς να μας πεις λίγα λόγια για το βιβλίο σου Μαυροπετρίτης: Το γεράκι της Μεσογείου (εκδ. Αρτέον);
Την ταραγμένη εποχή του 16ου αιώνα και στη χαραυγή του 17ου, η Μεσόγειος φλέγεται. Ενετοί, Σπανιόλοι, Φράγκοι και Οθωμανοί κατέχοντας μεγάλη δύναμη, μάχονται ασταμάτητα μεταξύ τους με έπαθλο τις εμπορικές ρότες της Μεσογείου. Σε αυτό το ομιχλώδες, ανταγωνιστικό και θανάσιμο περιβάλλον κάνει την εμφάνισή του ο καπετάν Πέτρος Λάντζας. Ένας Κερκυραίος ευγενής που έδρασε στο περιθώριο της ιστορίας με τους δικούς του κώδικες τιμής, αψηφώντας το κατεστημένο της εποχής του. Ένας μυστικός πράκτορας των δύο μεγαλύτερων ηγέτιδων δυνάμεων της Μεσογείου, αλλά και ένας κουρσάρος που δε λησμόνησε τις ρίζες του.
Ο βίος και η πολιτεία του θυελλώδης, πολυκύμαντη, σαν τη θάλασσα που τόσο λάτρεψε και αγάπησε. O Πέτρος Λάντζας γράφει, με τη δράση και τον ακατάβλητο χαρακτήρα του, σελίδες ένδοξων αγώνων και σκοτεινών μηχανορραφιών και χαράζει μια αποστολή ζωής προς την εξιλέωση. Ένα ταξίδι στον σκοτεινό, μυστηριώδη μα και συνάμα συναρπαστικό κόσμο της πειρατείας και της κατασκοπείας.
