Τι έμαθα στο θέατρο

Με μία ασημένια χορδή το κοινό συνδέεται με το σανίδι. Και αλληλεπιδρά με αυτό. Χειροκροτά, γελάει, κλαίει. Νιώθει, το οποιοδήποτε συναίσθημα. Και κάθε φορά που νιώθει,ενώνεται. Ενώνεται με ένα μεγαλύτερο σύμπαν από αυτό πίσω από την κουρτίνα που συνήθως, είναι βελούδινη και κόκκινη.

Αν ψάξουμε τι ακριβώς γιορτάζουμε κάθε 27 Μαρτίου τότε ίσως καταλήξουμε σε αυτήν την μοναδική ένωση. Του πραγματικού με το ανέφικτο. Του δυνατού με το φανταστικό. Του υπέροχου με το έκτρωμα.

Ένα ευχαριστώ και τρία κουδούνια που μας βάζουν στη θέση μας. Δέκα ιστορίες και δεκάδες σκέψεις ανθρώπων στους οποίους χρωστάμε κάποιες από τις παραπάνω ενώσεις και μερικές ακόμα που δεν έχουν γίνει ακόμα.

Και η παράσταση με τίτλο ‘όσα πράγματα μου έμαθε το θέατρο’, ξεκινά.

Η πρεμιέρα της Λυσιστράτης στους Φιλίππους. Αύγουστος 1986. Οι νύχτες που γράφαμε με τη Λίνα το ‘πάτωμα’. Ο Ρηγόπουλος στο ‘απόψε αυτοσχεδιάζουμε’. Η είσοδός μου στην Επίδαυρο κουβαλώντας το σιδερένιο καρότσι. Αχαρνής καλοκαίρι 2010. Πρόβες με το Μαστοράκη στον Πλούτο της Καβάλας, 1998. Η φωνή της Παναγιωτοπούλου στο Έκτο Πάτωμα (σπαραγμός). Τα τετράδια σημειώσεων για τις σκηνοθεσίες του Βουτσινά στη Λεωφόρο (για να θυμόμαστε τις παρατηρήσεις του). Ο Βουτσινάς από το Α ως το Ω. Οι επιθεωρήσεις με τον Λαζόπουλο στο Βέμπο. Ο κοριός του Μαγιακόφσκι στο θέατρο Καισαριανής, στο παλιό καταφύγιο. Η μυρωδιά των σανιδιών. Τα ξεκούρδιστα πιάνα στις πρόβες.

“Ύπουλο πράγμα η ομηρία, θαρρείς πως είναι ελευθερία και τσουπ, να σου μπροστά σου η μπάρα του κλουβιού” από την παράσταση Βικτόρ ή Τα παιδιά στην εξουσία- Σταμάτης Κραουνάκης.   

Είμαι ανεβασμένος, φορώντας ένα βαρύ μαύρο φουστάνι-στην κορυφή ενός λόφου. Και το καλοκαίρι έχει μπει, ναι! Πολύ ζέστη, ατελείωτες ώρες πρόβας, μια αίσθηση ότι μπορεί να είναι όλα λάθος-να έχουμε πάρει λάθος δρόμο. Μπροστά μου και χαμηλά κάνουν ακόμα πρόβα 2 ηθοποιοί- ο ένας στην ηλικία μου, και μάλιστα παρουσιάζεται ως αντίπαλός μου ή αντίζηλος από τον τύπο- χωρίς να φαίνεται τίποτα ενδιαφέρον να συμβαίνει προς το παρόν. “Άλλη μια”, “Πάλι!”, “Πάμε ακόμα μια φορά..” ακούγεται κάθε φορά με το πέρας της σκηνής και ο ιδρώτας μοιάζει περισσότερο με μπουγέλο παρά με σταγόνα. Και καθώς κοκκινίζουν τα μάτια, και ανοίγουν και βαθαίνουν προς τον άλλον, αρχίζω να αγαπάω σαν τον παλιότερό μου και καλύτερο μου φίλο αυτό τον άνθρωπο-τον υποτιθέμενο εχθρό μου- γιατί βλέπω πια καθαρά πως η αγάπη μας είναι τόσο μεγάλη γι’ αυτήν τη δουλειά, για αυτή την τέχνη, για την ‘ομορφιά’, που οτιδήποτε πέρασε από το μυαλό σβήστηκε και πλακώθηκε από αυτήν.

Καλοκαίρι 2007 / Λόφος της Έλλης και του  Νίκου / Φ.Α.– Αργύρης Ξάφης,ηθοποιός/σκηνοθέτης

Τρία πράγματα έμαθα γενικώς από το θέατρο: α) Δεν υπάρχει ‘δεν γίνεται’, β) Το σύνολο είναι κάτι παραπάνω από το άθροισμα των ημερών και γ) Μία στιγμή έμπνευσης έχει χρειαστεί πολύ χρόνο μελέτης και προετοιμασίας- Κωνσταντίνος Μαρκουλάκης, ηθοποιός/σκηνοθέτης

Βρίσκομαι σε μια παράσταση καλοκαίρι περιοδεία. Όλα μια χαρά μέχρι που ο παραγωγός δεν μας πληρώνει. Μας υπόσχεται πως από μέρα σε μέρα θα πληρωθούμε αλλά αυτή η μέρα δεν έρχεται ποτέ. Εμείς συνεχίζουμε να παίζουμε διεκδικώντας τα λεφτά μας και ελπίζοντας σ΄ αυτή την περιβόητη μέρα.  Μέχρι που ένα πρωινό φεύγοντας από το ξενοδοχείο που μέναμε ο ξενοδόχος δεν μας επιτρέπει να φύγουμε αν πρώτα δεν πληρώσουμε τα δωμάτια μας. Κάτι που λογικά θα έπρεπε να είχε κάνει ο παραγωγός. Έγκλειστοι σε ένα ξενοδοχείο και το καράβι μας να φεύγει σε μια ώρα για Πειραιά. Για πότε η είδηση κυκλοφόρησε και βρεθήκανε οι κάμερες έξω από το ξενοδοχείο ούτε που ξέρω. Τελικά μετά από πολλές διαπραγματεύσεις “αφεθήκαμε ελεύθεροι”. Φυσικά ούτε και τα εισιτήρια του καραβιού ήταν πληρωμένα και φτάσαμε στον Πειραιά όπως-όπως. Και πάλι στο λιμάνι οι κάμερες. Και πάλι οι ερωτήσεις τι έγινε. Την επόμενη μέρα παίζαμε στο θέατρο του Λυκαβηττού στο σκοτάδι γιατί είχανε κατασχεθεί τα φώτα του παραγωγού. Τα λεφτά μας  δεν τα πήραμε ποτέ όσο κι αν τα διεκδικήσαμε.  Εγώ όμως έμαθα από αυτό να προστατεύομαι, να πέφτω και να σηκώνομαι. Να συνεχίζω. Και πάνω από όλα να αγαπώ πιο πολύ το θέατρο και τους ηθοποιούς γιατί η δουλειά που κάνουμε ειδικά στις μέρες μας είναι το δικό μας survivor –Σάρα Γανωτή,  ηθοποιός/σεναριογράφος/σκηνοθέτις

Το Θέατρο μου έμαθε ότι είμαι ανίσχυρος απέναντί του. Μου έμαθε να παραδίνομαι. Και να μην παραδίνομαι. Να αδειάζω το εγώ μου για να μπει στη θέση του το εμείς. Το Θέατρο μου έμαθε να ακούω, μου έμαθε να περιμένω. Το Θέατρο μου έδειξε τι μπορώ να κάνω, αλλά και το πως να με εκπλήσσω. Πειθαρχία, επιμονή, υπομονή. Να μη βιάζομαι για το αποτέλεσμα. Μου έμαθε να σέβομαι, μα και να ξεφτυλίζομαι. Μου έμαθε να είμαι χαλαρός και εν εγρηγόρσει. Το εν ενεργεία και το εν δυνάμει. Μου έμαθε πως με ένα μάτσο ατάκες μπορώ να διαλύσω τον τρόμο. Μου έμαθε να μην παίζω, αλλά να μου συμβαίνει. Μου έμαθε να τιμώ τον θεατή όσο με τιμά κι εκείνος. Το Θέατρο μου έμαθε να είμαι ευγνώμων γι’ αυτό που έχω, μα και να μην είμαι ποτέ ικανοποιημένος. Το Θέατρο μου έμαθε πως πεθαίνει τη στιγμή που τελειώνει. Το Θέατρο μου έμαθε πως δεν τελειώνει ποτέ. Και πώς ακόμα δε μου χει μάθει τίποτα- Μιχάλης Οικονόμου, ηθοποιός/σκηνοθέτης

Το θέατρο στέκεται δίπλα σου ως ένας ολοζώντανος οργανισμός που έχει τη δύναμη να σε εκπλήσσει καθημερινά. Σου αποκαλύπτει ποιος είσαι, ποιος θέλεις να γίνεις, ποιους αγαπάς και ποιους αληθινά έχεις απέναντί σου. Επαγγελματικά ασχολούμαι με το θέατρο από το 2005 όμως το πόδι μου ανέβηκε ανεπιστρεπτί στο σανίδι πριν από 21 χρόνια. Ουπς. Πολλά είναι. Οπότε θα ήταν άδικο να πω ότι το θέατρο απλά με έμαθε, πιο εύστοχο θα ήταν να πω ότι το θέατρο με διαμόρφωσε. Σαν ρυτίδα έκφρασης προσαρμόζεται πάνω σου με τα χρόνια, σε προσδιορίζει και σου θυμίζει τα λάθη, τα πάθη, τα χαμόγελα  και τις λύπες. Σε ενθουσιάζει, σε προσγειώνει, σε συντροφεύει και σε απογοητεύει.

Ανακαλώντας τις θεατρικές μου εμπειρίες με κάθε ιδιότητα, συνειδητοποιώ ότι το θέατρο με συμφιλιώσε με τη φθορά (Μon Petit Prince). Μου σύστησε την έννοια της αυτοπραγμάτωσης (Μπιλ & Λου) και με έκανε να εκτιμώ τον χρόνο που κυλά (Tracking Shot). Με έμαθε να κοιτάζω τον καθρέπτη με ειλικρίνεια (Andy) και να κερδίζω το στοίχημα της αυτοεκτίμησης (Τελεία). Να ονειρεύομαι όταν δεν κοιμάμαι (Σαμάνθα και Μαξ) και να μην προδίδω το παρελθόν μου (Μαρξ στο ΣόΧο). Μου γνώρισε τον κόσμο της κατανόησης (Τα Ταξίδια των Γκιουλ_Ιβερ) αλλά και της ανιδιοτέλειας (Γαργαληστής). Μου ψιθύρισε πώς βιώνεται το πάθος (Η Επιστροφή) αλλά και πώς τραγουδιέται η αγάπη (Σπείρα-Σπείρα). Με ενεργοποίησε ως πολιτικό ον (Απόπειρες) και με έμαθε να σέβομαι την ιστορία του άλλου (Γαμ.).

Ωστόσο όλα αυτά δε σου τα μαθαίνουν οι παραστάσεις ή οι ιστορίες τους. Σου τα περνάνε ενέσιμα οι άνθρωποι. Αυτοί είναι οι δάσκαλοι, αυτοί και οι μαθητές σου. Γιατί αυτοί καθορίζουν το γέλιο, την τύχη και τη χαρά στη δουλειά που κάνουμε. Η σπουδή αναβλύζει από κάθε μικρή ή μεγάλη ομάδα. Κι όταν η ματαιοδοξία των φώτων νικηθεί νιώθεις ευγνώμων για κάθε μονοπάτι που περπατήσατε παρέα- Δημήτρης Μπογδάνος, σκηνοθέτης

Το καλοκαίρι του 2001, και καθώς ήμουν ακόμα στο πρώτο έτος της δραματικής σχολής, είχα την τύχη να συμπεριληφθώ στο θίασο της Αντιγόνης. Η παράσταση, σε σκηνοθεσία Γιώργου Κιμούλη, θα έκανε περιοδεία σε όλη την Ελλάδα ξεκινώντας μάλιστα από την Επίδαυρο. Για τη σκηνοθεσία του χορού όμως ο Γιώργος Κιμούλης προσέλαβε το σκηνοθέτη και ηθοποιό του theatre de Complicite, Marcello Magni. Ο Marcello, απόφοιτος της σχολής Le Coq, αποφάσισε να στήσει όλα τα χορικά της παράστασης με τις μεθόδους του physical και devised θεάτρου και άρα να βασιστεί στη δική μας, ομαδική δημιουργικότητα για τις εικόνες, για τις χορογραφίες και για όλο το τελικό αποτέλεσμα του χορού.

Στις πρόβες που ακολούθησαν λοιπόν δεν άλλαξε μόνο ο τρόπος που βλέπω το θέατρο και την ομαδική δουλειά αλλά επηρεάστηκε βαθειά και ο τρόπος που βλέπω τη ζωή! Χάρις στην τεχνογνωσία και στην προσωπικότητα του Marcello Magni, ένα ετερόκλητο τσούρμο ηθοποιών εκπαιδεύτηκε και μετατράπηκε σε μία οντότητα. Μέρα με τη μέρα, ο Marcello μας μάθαινε, πρακτικά και θεωρητικά, τους κανόνες της ομάδας οι οποίοι, όσο εμβαθύναμε, άρχιζαν όλο και περισσότερο να μοιάζουν με κανόνες ζωής!

Η εμπειρία που έζησα εκείνο το καλοκαίρι με έμαθε να αναζητώ και να καλλιεργώ την ομαδική δημιουργία. Δε μπορώ να φανταστώ τον εαυτό μου να λειτουργεί χωρίς αυτήν. Όλα τα πράγματα γίνονται πιο εύκολα και πιο ωραία όταν έχεις πολλά μυαλά να δουλεύουν μαζί, φτάνει να ξέρεις όμως να τα συντονίσεις- Γιάννης Σαρακατσάνης, ηθοποιός/σκηνοθέτης

Στο θέατρο έμαθα να είμαι έτοιμος για όλα. Ο συνάδελφος αρρώστησε και πρέπει να αντικατασταθεί μέσα σε μισή ώρα. Χάνεις δέκα χρόνια από το άγχος, αλλά τελικά τα καταφέρνεις. Ο θεατής λιποθύμησε και πρέπει να διακόψεις, να έρθει το ασθενοφόρο να τον μαζέψει και μετά να βρεις τη δύναμη να συνεχίσεις τη παράσταση. Έγινε διακοπή ρεύματος, ανάψαμε κεριά για να φτάσουμε φινάλε. Έπιασε κατακλυσμός σε ανοιχτό θέατρο, με ομπρέλες οι θεατές, οι ηθοποιοί με εν δυνάμει πνευμονία να συνεχίζουμε ακάθεκτοι. Σε περιοδεία στο χωριό, η γιαγιά φεύγει στη μέση γιατί “είναι μεγάλη και κουράστηκε”, αφού περάσει μέσα από τη σκηνή και χαιρετήσει έναν έναν τους ηθοποιούς ενόσω παίζουν. Να μην τρομοκρατηθώ με την κατσαρίδα που έρχεται προς το μέρος μου όσο μονολογώ. Να βρίσκω τη Χάρη και την Ομορφιά. Την ενσυναίσθηση. Να αναζητώ την υπέρβαση, να κοινωνώ την Ιστορία, να δημιουργώ.  Μαγεία. Με ταπεινότητα να υπηρετώ το Μεγαλείο μιας Τέχνης αιώνιας αλλά και πάντα νέας. Το ταξίδι είναι πολυτιμότερο όταν μοιράζεται. Συντελεστές και θεατές, συνένοχοι στη Δημιουργία του Κόσμου που ζει κι αναπνέει για δυο ώρες, όμως έχει τη δύναμη να επιδρά καταλυτικά στην αντίληψη και θεραπευτικά στην ψυχολογία μας. Τι πιο επαναστατικό, ελεύθερο και συγκινητικό από το κλείσιμο των φώτων και το σαλπάρισμα σε τόπους που γίνονται ιεροί, από την ζωτική ανάγκη μας για επικοινωνία των δεινών και των ευτυχών μας;– Παναγιώτης Παναγόπουλος, ηθοποιός

Από τις πιο δύσκολες και έντονες σκηνές. Δύο χρόνια πριν. Τα κάπιταλ κοντρόλ εγκαινίασα την εποχής της μεγάλης αβεβαιότητας. Εμείς, είχαμε σε μία εβδομάδα πρεμιέρα. Τον Ρήσο της Ευαγγελάτου με το Φεστιβάλ Αθηνών. Μία παράσταση με τεράστιες απαιτήσεις. Στην αρχή δεν ξέραμε τι να κάνουμε, πανικοβληθήκαμε. Να ακυρώσουμε την παράσταση; Η βασική μας απορία ήταν αν ο κόσμος θα πήγαινε με αυτήν την κατάσταση στο θέατρο. Τελικά, πήραμε το ρίσκο. Από εδώ και από εκεί βρήκαμε λεφτά και ανεβάσαμε την παράσταση. Δεν έχω νιώσει μεγαλύτερη αγωνία στη ζωή μου. Η παράσταση παίχτηκε για ένα μήνα και μας έκανε τρομερή εντύπωση πώς πήγε τόσο καλά. Ήταν ένα αισιόδοξο μήνυμα για το μέλλον. Ήταν μία απτή απόδειξη ότι ο Έλληνας έχει ψηλά το θέατρο στη ζωή του- Γιώργος Λυκιαρδόπουλος, θεατρικός παραγωγός

Φθινόπωρο 2012. ‘Η Φόνισσα’ του Αλ. Παπαδιαμάντη. Θέατρο της Οδού Κεφαλληνίας.  Μια από τις ηθοποιούς της παράστασης έρχεται στο θέατρο καμιά ώρα πριν την έναρξη της παράστασης κυριολεκτικά χωρίς καθόλου φωνή!  Μέσα σε 40 λεπτά οι υπόλοιποι ηθοποιοί του θιάσου μοιράσαμε μεταξύ μας τα λόγια της συναδέλφου και φροντίσαμε να βγούμε να κάνουμε την παράσταση χωρίς κανένας να καταλάβει το οτιδήποτε, με το μυαλό και την έγνοια μας στην φροντίδα της παράστασης αλλά και της συναδέλφου που μας παρακολουθούσε δακρυσμένη από το ηλεκτρολογείο.

Φθινόπωρο 2015. ‘Ανάμισης Ντενεκές’ του Γ. Μακριδάκη. Θέατρο Μπιπ. Ανάμεσα στο κοινό, τα εγγόνια και τα δισέγγονα του Γιώργη Πέτικα παρακολουθούν να ξετυλίγεται μπροστά τους επι σκηνής το νήμα της ζωής του παππού τους, με συναισθήματα που δεν είμαι σε θέση να περιγράψω αλλά με μάτια που τα έλεγαν όλα! 

Την αξία της φροντίδας.  Της φροντίδας του άλλου, στη ζωή, στη σκηνή, παντού.  Της φροντίδας καθετί αγαπημένου είτε είναι παράσταση, είτε οτιδήποτε άλλο.

Την αξία του μοιράσματος. Του μοιράσματος μιας ωραίας ιστορίας, μιας στιγμής, ενός συναισθήματος, μιας σοκολάτας. Στη ζωή, στη σκηνή, παντού.

Αυτά έμαθα στο θέατρο. Μέχρι στιγμής…- Χάρης Χαραλάμπους, ηθοποιός

ΥΓ: Η κεντρική φωτογραφία απεικονίζει την φετινή νικήτρια της καρφίτσας της Μελίνας Μερκούρη, Ανθής Ευστρατιάδου, στην παράσταση που της χάρισε τη φετινή νίκη.