Κάποτε για τις σεξουαλικές απορίες είχαν λεξικό

Η επιτυχημένη πορεία του ‘Σεξ Λεξικόν’ από τις πρώτες μόλις παραστάσεις του ήταν από μόνη της ένα δεδομένο για να προσεγγίσουμε τον άνθρωπο που το εμπνεύστηκε. Το χιούμορ και ο τρόπος με τον οποίο το έργο παρουσιάζει την οπτική που μοιράζονται οι ερωτικοί σύντροφοι του τότε (όπου τότε, πήγαινε πίσω περίπου τρεις δεκαετίες και είσαι μέσα) με το τώρα ήταν σίγουρα ένας ακόμη λόγος.

Η έμφυτη τάση να αγαπάμε να μαθαίνουμε ιστορίες που βρίσκονται σκονισμένες αλλά υπέροχες στα ράφια των πρωταγωνιστών τους, παραμένει η καλύτερη αφορμή.

Ο λόγος, στον Σπύρο Μιχαλόπουλο*

Το Σεξ Λεξικόν κοσμούσε τη βιβλιοθήκη του πατέρα μου, όχι βέβαια τις κεντρικές και λουστραρισμένες προθήκες της, αλλά το κάτω συρτάρι της. Ήμουν δέκα χρονών όταν το ξετρύπωσα, με την επιθυμία και την περιέργεια να πάρω μια ιδέα για το θαυμαστό και –απαγορευμένο- κόσμο του σεξ. Όμως, ο αυστηρός και διδακτικός χαρακτήρας με τον οποίο ήταν γραμμένο, σου έκοβε το βήχα και σε έβαζε σε κατάσταση άγχους παρά εγρήγορσης και αδημονίας.

Χαρακτηριστική η εισαγωγή για τα αγόρια. “Αγόρια, Προσοχή! Αποφεύγετε τις σχέσεις και τις παρέες με παλιόπαιδα, αλήτες, άνεργους, τύπους που, ενώ δεν έχουν καμία σχέση με το σχολείο ή τη δουλειά σου, επιδιώκουν εν τούτοις να πιάσουν γνωριμίες με μικρά αγόρια όπως εσύ, προσφέροντάς τους μικρά δώρα, γλυκά, ποδήλατα κτλ” .

Και για τα κορίτσια, αντίστοιχο το ύφος στις εισαγωγικές σελίδες: “Κορίτσια ενημερωθείτε. Ζητήστε από τη μητέρα σας ή τη δασκάλα της Υγιεινής να σας εξηγήσουν τι είναι αυτό το καινούριο συναίσθημα ταραχής που σας γεννάει σιγά-σιγά η παρουσία ή η σχέση των αγοριών… Μια μαθήτρια είναι ανίκανη και ανώριμη να αντιμετωπίσει τους άνδρες χωρίς σοβαρές συνέπειες και σοβαρά ψυχικά τραύματα… Αποφύγετε τα σεξ-φιλμ, τα διαβάσματα ερεθιστικών διηγημάτων και ύποπτων εικονογραφημένων περιοδικών με άσεμνες ιστορίες… Επιδοθείτε περισσότερο στον αθλητισμό και τη γυμναστική, να κάνετε ένα κρύο ντους κάθε πρωί, να αποφεύγετε τα νυχτερινά κλάμπς με τα τζιουκ-μποξ, τη σεξ ατμόσφαιρα και το χαμηλό φωτισμό».

Αυτό το εγχειρίδιο ,που πρωτοκυκλοφόρησε το 1970 διατυμπάνιζε ότι «τα ζητήματα που θίγει είναι  ουσιώδη για την υγεία και για την ψυχοπνευματική, κοινωνική, αλλά και επαγγελματική εξέλιξη του ατόμου». Για φαντάσου!

Το ογκώδες βιβλίο το κληρονόμησα τελικά από την  οικογενειακή βιβλιοθήκη και να λοιπόν που, εν έτει 2016, έγραψα θεατρικό έργο εμπνεόμενος από τις άκρως αναχρονιστικές απόψεις του. Διάβαζα και ξαναδιάβαζα τα λήμματα, τα οποία σε ένα σύγχρονο μάτι προκαλούν γέλιο αλλά και θυμό και σκεφτόμουν ότι με αυτές τις αντιλήψεις έχουν γαλουχηθεί οι γενιές των γονιών μας. Μέσα, δηλαδή από τη φωνή του κάθε λογής ‘λεξικού’, είτε αυτό λεγόταν σχολείο, είτε εκκλησία, είτε ακόμη και οικογένεια. Mια στεντόρεια φωνή που προσπαθούσε να εκλογικεύσει την πιο όμορφη ανθρώπινη πράξη και αντί για ουσιαστική ενημέρωση να μοιράσει ενοχές.

Στα τέλη της δεκαετίας του 70 τότε που η Ελλάδα μεταλλασσόταν στην πολιτική, στις τέχνες ,στο ντύσιμο, στη σεξουαλική συμπεριφορά, τοποθετώ την Κάτια και τον Τάκη, τους vintage χαρακτήρες του έργου μου, δυο 17χρονους τελειόφοιτους της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που θέλουν να κάνουν έρωτα για πρώτη φορά και να ξεπεράσουν όχι μόνο τη συστολή τους αλλά και τα στερεότυπα μιας ολόκληρης κοινωνίας. Δύο νέοι που βρίσκονται ακριβώς στο μεταίχμιο της αλλαγής από μια συντηρητική προς μια πιο προοδευτική αντιμετώπιση της ζωής.

Παρότι η δική μου εφηβεία ήρθε αργότερα από τα 70’s, δεν ήταν τόσο δύσκολο να δω τις διαφορές του τότε σε σχέση με το τώρα. Από τη μία, η λέξη «αλλαγή» στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης που δονούσε την ατμόσφαιρα και δημιουργούσε προσδοκίες αλλά και φρούδες ελπίδες και από την άλλη η ελληνική κοινωνία που παρέμενε εγκλωβισμένη σε στερεότυπα, αγκυλώσεις και παραδοσιακές αντιλήψεις και συμπεριφορές. Η ενημέρωση γύρω από το σεξ ήταν αποσπασματική, βασιζόταν σε διηγήσεις –με βαθμό υπερβολής ως είθισται- άντε και σε μερικά αισθησιακά φιλμ (κυρίως γερμανικής παραγωγής). Η τηλεόραση δεν έδειχνε ούτε μπούτι. Συνεπώς εγχειρίδια σαν το ‘Σεξ Λεξικόν’ είχαν μονοπώλιο.

Η σύγκριση με το σήμερα είναι μοιραία: Διαδίκτυο σε όλα τα σπίτια, ανοιχτή ενημέρωση από την τηλεόραση, συζητήσεις με οικογένεια και φίλους, αποδοχή –ή έστω προσπάθεια αποδοχής- κάθε σεξουαλικής συμπεριφοράς. Το μόνο που παραμένει σταθερό στην Ελλάδα του 1978 με την Ελλάδα του 2016 είναι ότι εξακολουθεί να είναι από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες όπου δεν διδάσκεται το μάθημα της Σεξουαλικής Διαπαιδαγώγησης. Ίσως κάτι λίγα στη βιολογία, αλλά μέχρι εκεί. Άντε και καναδυό ενημερωτικά φυλλάδια.

Σαράντα σχεδόν χρόνια χωρίζουν το σήμερα με την εποχή που τοποθετώ την ιστορία μου, αλλά είναι εντυπωσιακό πως εκτός από τους σημερινούς πενηνταπεντάρηδες –ταυτίζονται και συγκινούνται γιατί το έργο τοποθετείται χρονικά στα δικά τους νιάτα- η παράσταση έχει δυνατή απήχηση και στους πιτσιρικάδες, έφηβους και εικοσάχρονους. Σύμφωνοι, κάθε εποχή έχει τα βοηθήματά της, αλλά η σημασία και η εμπειρία της πρώτης φοράς υπερβαίνει τις συνθήκες. Ακόμη και το χρόνο.   

Οι θεατές μπαίνουν στον κόσμο των δύο ηρώων, θυμούνται, νοσταλγούν, συγκινούνται, λυπούνται και γελούν ξέροντας ότι αυτό που δεν αλλάζει με τα χρόνια είναι ότι η πρώτη φορά είναι μοναδική, ανεξάρτητα από το αν είναι ευχάριστη η ανάμνησή της ή όχι. Δεν έχει παρελθόν, ούτε μέλλον. Ίσως έτσι εξηγείται γιατί τραγούδια που μιλούν για τον έρωτα είναι διαχρονικά ανεξαρτήτως από το πότε κυκλοφόρησαν. Σαν το πολύ ερωτικό και αισθησιακό ‘Touch me’ των Doors ή το σπαρακτικό Rose από Conway Twitty, δυο τραγούδια που ντύνουν μουσικά το ‘Σεξ Λεξικόν’ επί σκηνής.

*Ο Σπύρος Μιχαλόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα. Κατά τη διάρκεια της φοίτησής του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών ξεκίνησε την επαγγελματική καριέρα στη δημοσιογραφία. Είναι μέλος της Ένωσης Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων  Αθηνών (ΕΣΗΕΑ).

Το 2006 του απονεμήθηκε το Βραβείο Μπότση για την ανάδειξη των θεμάτων Ισότητας των δύο φύλων από τα άρθρα του στην εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος.

Έχει διατελέσει συντάκτης και αρχισυντάκτης σε  ημερήσιες πολιτικές εφημερίδες, περιοδικά, ιστοσελίδες, ενώ έως και σήμερα  επιμελείται και παρουσιάζει ραδιοφωνικές εκπομπές επικαιρότητας και λόγου στο Κανάλι Ένα του Πειραιά στους 90,4.

Το 2015 συμμετείχε ως executive producer στην αμερικανική Ταινία μικρού μήκους: ‘Encounters’ της Αγγελίτας Τσούγκου, σε σκηνοθεσία Dustin Mansfield, California 2015. Η ταινία απέσπασε τρία διεθνή βραβεία σεναρίου.

Το Σεπτέμβριο του 2015 το Εθνικό Θέατρο τον επέλεξε, μετά από διαγωνισμό,  στους δέκα συγγραφείς του Studio θεατρικής Συγγραφής. Στις 11 Ιουνίου παρουσιάστηκε στο Εθνικό Θέατρο στο Νέο Ρεξ το έργο του ‘Εστίες’.

Από τον Οκτώβριο του 2016 παίζεται στο Θέατρο 104 το νέο του έργο Σεξ Λεξικόν |