Τι στοίχημα βάζεις ότι δεν το λες σωστά;

Την εκατομμυριοστή φορά που είπα λάθος το δρόμο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου κατάλαβα ότι κάποια πράγματα δεν πρόκειται να μάθω ποτέ να τα λέω σωστά. Αν ο άνθρωπος στην άλλη γραμμή του τηλεφώνου δεν ξέσπούσε σε γέλια με το “ραντεβού Αεροπαγίτου, λοιπόν;” είμαι σχεδόν σίγουρη όταν θα τραγουδούσα μία Χαρούλα και ένα σε όποιον αρέσουμε, θα πετούσα και ένα τσιτάτο του στυλ ‘κανείς δεν είναι τέλειος’ και θα ήταν ωραία και όλα καλά.

Δεν τα κατάφερα.

Μιας και μπήκα στη διαδικασία λοιπόν, είπα να τις μοιραστώ μαζί σου. Είμαι σίγουρη ότι θα έχεις άλλες δέκα αντίστοιχες, να μοιραστείς και εσύ.

Νεοτροπία

Το παράδειγμα: Είναι στη νεοτροπία του Έλληνα.

Είδος λόγου: Προφορικός

Η διόρθωση: ‘Νοοτροπία’

Ο Έλληνας και η νοοτροπία του έχουν εκθέσει κόσμο και κοσμάκη. Ειδικά σε περίοδο πολιτικών αναταραχών ή εξελίξεων η λέξη με τη σωστή ή μη μορφή της γίνεται καραμέλα που δεν λιώνει ούτε εκατοστό. Σε κοιτάει ο άλλος στα μάτια, φέρνει την απογοήτευση στο βλέμμα του και σου εξηγεί ότι “Η νεοτροπία του Έλληνα κάνει το τάδε ή το δείνα“. Άντε τώρα να του πεις ότι κάνει λάθος μια λέξη. Ορίστε, Έλληνας να σου πετύχει.

Το απολωλόν

Ένα παράδειγμα: Αυτός είναι το απολωλόν πρόβατο της οικογένειας.

Είδος λόγου: Προφορικός

Η διόρθωση: ‘το απολωλός’

Αν δεν έχεις ακούσει γιαγιά να μιλάει σε εγγόνι που δεν έχει πάρει ακόμα πτυχίο να το απειλεί ότι θα γίνει το “απολωλόν πρόβατο της οικογένειας“, τότε δεν έχεις ζήσει Ελλάδα. Μιλάμε για εκείνο το διδακτικό ύφος που παρά το ψεγάδι ημιμάθειας που κρύβει, δεν πρόκειται με την καμία να διορθωθεί. Γιατί οι γιαγιάδες ξέρουν τα πάντα. Ξέρουν αυτές 😉

Κοινότυπο

Ένα παράδειγμα: Μην γίνεσαι κοινότυπος, σε παρακαλώ.

Είδος λόγου: Γραπτός και Προφορικός

Η διόρθωση: ‘κοινότοπος‘

Εδώ έχουμε να κάνουμε με μία περίπτωση λέξης που την έχουμε πει όλοι τόσες φορές λάθος ώστε να επικρατήσει και σήμερα, να θεωρείται σωστό. Σκέψου ότι τώρα που το γράφω, ο διορθωτής εδώ στο πρόγραμμα δεν μου το κοκκινίζει (!). Είναι από τις λίγες περιπτώσεις λέξεων που δεν μπορείς στον άλλο που σε λέει “κοινότυπο” να του εξηγήσει το λάθος του. Γιατί απλούστατα, θα σε πει και κοινότοπο, και ‘ψείρα’.

Εξαπανέκαθεν

Ένα παράδειγμα: Αυτό ισχύει εξαπανέκαθεν.

Είδος λόγου: Προφορικός

Η διόρθωση: ‘ανέκαθεν’

Είτε το πετύχεις στην υπερβολική του εκδοχή είτε στην λιγότερο χτυπητή αλλά εξίσου λάθος, ‘απανέκαθεν’. Υπάρχουν μερικοί που το λένε για να το κοροϊδέψουν αλλά υπάρχουν και κάποιοι που πιστεύουν ότι όσο πιο πολύ τονίσουν το ‘από’ στη λέξη, τόσο πιο βαρύγδουπα αυτή θα ακουστεί. Όταν ο άλλος τσαντίζεται ή απορεί για παράδειγμα που δεν ήξερες ότι αυτό “ισχύει εξαπανέκαθεν, μα καλά πώς γίνεται να μην το ξέρεις;“ Εχμ, καλό θα ήταν σε αυτήν την ερώτηση να μην απαντήσεις με ερώτηση “εσύ πώς γίνεται να μην ξέρεις ότι είναι ανέκαθεν;“

Επικεφαλούς

Ένα παράδειγμα: Το σημείωμα του επικεφαλούς του συμβουλίου.

Είδος λόγου: Γραπτός

Η διόρθωση: ‘επικεφαλής’

Σε κάποια φάση πρέπει να αποδεχθούμε όλοι μας ότι η λέξη ‘επικεφαλής’ δεν κλίνεται. Είναι ένα κοινό μυστικό που πρέπει κάποιος να σπάσει τον όρκο και να βγει να το πει δημόσια. Ας βάλει σακούλα στο κεφάλι. Ας βάλει καλσόν και ας κλέβει και μία τράπεζα ταυτόχρονα. Κοινώς, και το ‘επικεφαλείς’ είναι λάθος.

Αδριάντας

Ένα παράδειγμα: Θα σου στήσω έναν αδριάντα.

Είδος λόγου: Προφορικός

Η διόρθωση: ‘ανδριάντας’

Η ηρωική χρήση αυτής της λέξης μας κάνει πολλές φορές να μην μπορούμε να στενοχωρήσουμε εκείνον που την λέει λάθος συνοδεία του ονόματός μας. Σκέψου τώρα να σου λέει ο άλλος “Πρέπει να σου στήσουν αδριάντα“, και εσύ να τον διορθώνεις.  Στην τελική, ένα ‘ν’ ξεχνάει ο άνθρωπος.

Αυτοκινητιστικό (Δυστύχημα)

Ένα παράδειγμα: Αυτοκινητιστικό δυστύχημα (προφανώς)

Είδος Λόγου: Γραπτός και Προφορικός

Η διόρθωση: ‘αυτοκινητικό’

Βαραίνουμε λίγο το κλίμα είναι η αλήθεια όμως πρόκειται για ένα από τα πιο συνηθισμένα λάθη μας. Για να καταλάβεις βρίσκεται στην ίδιο κατηγορία με το ‘κοινότυπο’ παραπάνω και η ευρέως λανθασμένη χρήση του, μας έχει επιβάλλει πια να την αποδεχόμαστε ως σωστή. Αλλά είναι λάθος.

Γεννητικό (χάρισμα)

Ένα παράδειγμα: Είναι ένα γεννητικό χαρακτηριστικό αυτό.

Είδος λόγου: Προφορικός

Η διόρθωση: ‘γενετικό’

Μοιάζουν όντως πολύ. Αλλά δεν σημαίνουν το ίδιο πράγμα. Παρόλα αυτά ακούγεται πολύ στην πιάτσα των λέξεων. Μιλάς με έναν πατέρα για παράδειγμα και σου λέει ότι η κόρη του έχει πάρει από εκείνον τα μάτια της “είναι γεννητικό μας το μπλε χρώμα “. Τώρα δεν είναι κακία να τον διορθώσεις και να τον στενοχωρήσεις;

Αμάγαλμα

Ένα παράδειγμα: Ένα επικίνδυνο αμάγαλμα.

Είδος Λόγου: Γραπτός και Προφορικός

Η διόρθωση:  ‘αμάλγαμα’

Η αλήθεια είναι ότι είναι γλωσσοδέτης αυτή η λέξη. Ας ξαναπάρουμε το παράδειγμα της πολιτικής σκηνής γιατί εκεί η χρήση της είναι πιο συνηθισμένη. Ακούς τον άλλο να μιλάμε για ένωση δεξιάς με αριστεράς και να τη χαρακτηρίζει ως ένα “επικίνδυνο αμάγαλμα“, και θέλεις να του τραγουδήσεις το σαν το άγαλμα μονάχος αλλά κρατιέσαι.

Αποτίω

Ένα παράδειγμα: Αποτίω φόρο τιμής.

Είδος Λόγου: Προφορικός

Η διόρθωση:  ‘αποτίνω’

Η κατά κόρον χρήση του αποτίω ότι μιλάμε για το φόρο τιμής μας έχει πείσει να κάνουμε τα στραβά μάτια όταν κάποιος ξεχνάει το ‘ν’. Είναι θέμα συνήθειας αλλά και τακτ. Οπότε σέβεσαι την επιθυμία του άλλου, και τον αφήνεις να τον αποτίσει το φόρο όπως εκείνος επιθυμεί.

Υ.Γ.: ‘Θα θυμάμαι πάντα το Βλάση’.