Άγρια αγόρια και Κινέζικο animation: Οι καλύτερες ταινίες στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης

Το φετινό, 58ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης είναι μια διοργάνωση που θα δίνει ακόμα υλικό για πολύ καιρό. Ήταν μεστό το πρόγραμμα, ήταν καλοί κι καλεσμένοι, αφιερώματα, έναρξη+λήξη όλα διάνα, και η επιλογή ταινιών επίσης υπήρξε εξαιρετική βρίσκοντας διαμάντια του arthouse Γαλλικού, του animation Κινέζικου, του σπαρακτικού Αυστραλέζικου, ακόμα και του καρα-mainstream Αμερικάνικου σινεμά.

Όλα χωράνε σε ένα καλό πρόγραμμα.

Καθώς λοιπόν περάσαμε 10 μέρες στη Θεσσαλονίκη βλέποντας ταινίες από το πρώι ως το βράδυ και μιλώντας με σκηνοθέτες στο ενδιάμεσο, ξεχωρίζουμε εδώ τις 15+1 ταινίες που μας άρεσαν περισσότερο από το φετινό πρόγραμμα.

Φυσικά δεν τελειώσαμε εδώ. Με τους μισούς από τους παρακάτω έχουμε και συνεντεύξεις, που θα δημοσιευθούν ολόκληρες όταν οι ταινίες βγουν στις αίθουσες. Καθώς και ένα ξεχωριστό αφιέρωμα στις ελληνικές ταινίες του Διαγωνιστικού τμήματος, που όλες με τον τρόπο τους υπήρξαν πάρα πολύ ενδιαφέρουσες. (Θα το διαβάσετε το Σαββατοκύριακο. Αν θέλετε.)

Το Φεστιβάλ μπορεί λοιπόν να τελείωσε αλλά η κάλυψη όχι. Αυτές είναι οι ταινίες που καλά θα κάνετε να αναζητήσετε το επόμενο διάστημα:

Lucky

Η τελευταία ταινία του Harry Dean Stanton είναι ένα τρομερά συγκινητικό κι ανθρώπινο ταξίδι ενδοσκόπησης, ενός άντρα που έρχεται σε συμβιβασμό με την ίδια του τη θνητότητα. Σε μια στιγμή της ταινίας ο θρυλικός ηθοποιός κάθεται στο κρεβάτι του και αφήνει τον καπνό του τσιγάρου να ταξιδέψει μέσα σε όλο του το είναι και τον ξεφυσάει σα να ήταν η ψυχή. Έβαλα τα κλάματα, κι αυτό ήταν πριν καν φτάσουμε στον χαμογελαστά δακρυσμένο μονόλογο που κλείνει την ταινία. Υπέροχη ταινία, από τον John Carroll Lynch, διάσημο καρατερίστα του αμερικάνικου σινεμά (‘Zodiac’), και με τον David Lynch σε σημαντικό ρόλο.

*Το ‘Lucky’ κυκλοφορεί στις αίθουσες στις 23 Νοεμβρίου. Το PopCode έχει μιλήσει με τον σκηνοθέτη John Carroll Lynch.

Columbus

Ένας άντρας επιστρέφει στην μικρή πόλη του όταν ο πατέρας του παθαίνει εγκεφαλικό κι εκεί έρχεται κοντά με μια νεαρή κοπέλα για την οποία η απόδραση δε μοιάζει καν με ενδεχόμενο, καθώς φροντίζει κι εκείνη τη μητέρα της. Ο Kogonada, διακεκριμένος δημιουργός online video essays, στο σκηνοθετικό ντεμπούτο της χρονιάς. Καδράροντας τα πάντα βάσει της αρχιτεκτονικής του χώρου και των ανθρώπων, προσδίδει τρομακτικά καίρια αίσθηση χώρου, τόπου, χρόνου και συμμετρίας, σε μια συνηθισμένη ιστορία συναισθηματικής συνειδητοποίησης αφηγούμενός της με απολύτως ασυνήθιστο τρόπο και διαρκή reversals. Ο φορμαλισμός ως αφήγηση, συναίσθημα και περιεχόμενο, στον απόλυτο βαθμό. Ξεχωρίζει η Haley Lu Richardson του φανταστικού ‘Edge of Seventeen’.

Beast

Μια νέα γυναίκα ερωτεύεται (πιθανό) σίριαλ κίλερ σε παραλιακή αγγλική πόλη αποξενώνοντας σταδιακά όλο το περιβάλλον της. Πολύ ενδιαφέρον πορτρέτο αληθινά περίπλοκου κεντρικού χαρακτήρα που αντλεί από τους κώδικες τις αντι-ηρωικής μυθολογίας του σινεμά και της τηλεόρασης για να τους εφαρμόσει σε μια νεαρή κοπέλα πιο αιχμηρής και προβληματικής από όσο ο κόσμος (της) μπορεί να αντέξει. Αισθητικές παραπομπές σε γκόθικ παραμύθι, φανταστική κεντρική ερμηνεία από την ανερχόμενη Jessie Buckley (την είδαμε και στο ‘Taboo’), στιβαρό νέο αγγλικό σινεμά.

*Η ταινία έχει διανομή. Το PopCode έχει μιλήσει με τον σκηνοθέτη Michael Pearce.

Golden Exits

Κοπέλα από την Αυστραλία (Emily Browning) φτάνει στο Μπρούκλυν για προσωρινή δουλειά λίγνω μηνών και η άφιξή της πυροδοτεί εξελίξεις που αναστατώνουν ένα μικρό περιορισμένο (και ασύνδετο) σύμπαν χαρακτήρων, φίλων, ζευγαριών. Ο Alex Ross Perry (‘Listen Up Phillip’, ‘Queen of Earth’) καταφέρνει να κάνει τη αχανή, θορυβώδη Νέα Υόρκη να μοιάζει με ψεύτικο σκηνικό μισοδουλεμένης παράστασης- κι αυτό το λέω 100% σαν κοπλιμέντο. Το ενδιαφέρον της ταινίας βρίσκεται μόνο στις απουσίες, φτιάχνοντας έναν μικρόκοσμο τόσο ασφυκτικό που σχεδόν σε ζαλίζει. Οι διαφορετικές διαδρομές δεν τέμνονται ποτέ, οι χαρακτήρες σκιαγραφούνται από όσα δεν βλέπουμε, και οι πιο εκφραστικές λεπτομέρειες είναι αντιδράσεις βλεμμάτων και μανερισμών, δίχως λέξεις. Η επικοινωνία και η εξέλιξη ζωγραφίζονται σχεδόν αποκλειστικά στην ενέργεια των κλειστοφοβικών χώρων καθώς οι λέξεις και οι πράξεις μοιάζουν κατά τόπους πλήρως ασύμβατες.

Δεν είμαι σίγουρος ότι καταλήγει σε κάποιο ενδιαφέρον συμπέρασμα όλο αυτό (white people problems και βαρετοί ανώριμοι άντρες, ΟΚ, ξέρεις, για πες μας), μια αίσθηση που έχω γενικότερα για τον Perry ο οποίος είτε κάνει ταινίες που μου αρέσουν είτε ταινίες που δε μου αρέσουν, δε μου λέει απολύτως τίποτα ως δημιουργός. Aλλά το ‘Golden Exits’ είναι συναρπαστικά δομημένο, μου αρέσει η υφή του, και οι πάντες παίζουν άψογα, με την κάμερα κατά κάποιο τρόπο να ρουφάει τις ερμηνείες από μέσα τους παρά οι ίδιοι οι ηθοποιοί να τις δίνουν οικειοθελώς.

*Η ταινία είναι παραγωγή της Faliro House. Το PopCode έχει μιλήσει παλιότερα με τον σκηνοθέτη Alex Ross Perry.

Dolphin Man

Ο Λευτέρης Χαρίτος σκηνοθετεί ένα συγκινητικό και ψυχωμένο ντοκιμαντέρ για τον δύτη Ζακ Μαγιόλ, που ενέπνευσε το ‘Απέραντο Γαλάζιο’ του Luc Besson, χρησιμοποιώντας τόσο συνεντεύξεις όσο (κι εδώ η ταινία γίνεται πιο δυνατή) πλάνα αρχείου στην υπηρεσία της σκιαγράφησης του προφίλ ενός ανθρώπου που διψούσε για απόδραση. Φιλοσοφημένο, πανέμορφο και εντυπωσιακό, είναι ένα ντοκιμαντέρ γυρισμένο από έναν άνθρωπο που μοιάζει έτοιμος για αντίστοιχες παραγωγές διεθνούς εμβέλειας.

*Η ταινία έχει διανομή.

Bloodless

Συγκλονιστική δουλειά, στην ταινία που κέρδισε το Διαγωνιστικό της Θεσσαλονίκης όπως και της Βενετίας. Διαγωνιστικό virtual reality βέβαια, αλλά κι αυτό σινεμά είναι. Έγραψα πολύ αναλυτικότερα εδώ.

Western

Συνεργείο Γερμανών δουλεύει σε ένα χωριό στη Βουλγαρία και έρχεται κοντά με τους κατοίκους, σε μια από τις πιο απρόσμενες αναγνώσεις της γουέστερν φόρμας πάνω σε θεματικές για τη δυτική κρίση, το κοινωνικό προνόμιο και την ατομική ενοχή. Από τα πιο όμορφα και ιδιόμορφα φιλμ που είδα φέτος, κι όλα αυτά πριν καν κλείσει με remix Νίκου Βέρτη. Σύντομα θα πούμε και περισσότερα, με αφορμή την πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα μας με τη σκηνοθέτη.

*Η ταινία έχει διανομή. Το PopCode έχει μιλήσει με τη σκηνοθέτη Valeska Grisebach.

Sweet Country

Μιλώντας για απρόσμενα γουέστερν, να άλλο ένα. Στην Αυστραλία περασμένου αιώνα, ένας αβορίγινας αναγκάζεται να σκοτώσει λευκό άντρα όντας σε αυτοάμυνα, όμως η απουσία δίκαιων κανόνων τον φέρνει και πάλι σε θέση απόλυτα μειονεκτική. Βαριάς ομορφιάς φιλμ με τον Sam Neill (στον ρόλο του Tommy Lee Jones από το ‘No Country for Old Men’), που μέσα από τους αργούς ρυθμούς του αναλογίζεται ιδέες ηθικής, πνευματικότητας και δικαιοσύνης πάνω στις στιγμές γέννησης της λευκής κοινωνίας. Απολύτως κινηματογραφικό, από τα αγαπημένα μου στη φετινή Βενετία, όπου μάλιστα κέρδισε το Ειδικό Βραβείο της Επιτροπής.

*H ταινία έχει διανομή.

I Am Not a Witch

8χρονο κορίτσι κατηγορείται στο χωριό του στην Αφρική πως είναι μάγισσα και οδηγείται σε κάτι-σαν-εξορία μαζί με τις άλλες γυναίκες (όλες πολύ μεγαλύτερης ηλικίας) που έχουν καταδικαστεί. Είναι αναγκασμένη τώρα να ζει δεμένη σε ένα μεγάλο κομμάτι υφάσματος που την κρατά διαρκώς ενωμένη με ένα ξύλο- ο τρόπος της φυλής να κρατά τις γυναίκες-μάγισσες υπό έλεγχο.

Από εκείνο το σημείο κι έπειτα η ταινία (πρώτη μεγάλου μήκους δουλειά της 35χρονης Ουαλο-Ζαμπιανής Rungano Nyoni) παίρνει αυτή τη δυνατή πρώτη ύλη και κατασκευάζει μια απίστευτης ομορφιάς και σύνθεσης κάδρων σάτιρα, που εναλλάσσει τα σκληρά πορτρέτα έντονα γήινων χρωμάτων, με απρόσμενης σατιρικής δύναμης σκηνές που οδηγούν εξίσου σε πικρά γέλια όσο και σε ξεφυσήματα αποστροφής. Και μπορεί σε πρώτη ματιά να μοιάζει σαν ιστορία αρκετά συγκεκριμένη, όμως αποκτά διαστάσεις κοινωνικού παραμυθιού- τόσο χάρη στις παλέτες και το ρυθμό της Nyoni, όσο και σε μια πληθώρα στιγμών πάθους και αναγνωρίσιμου πόνου, που φτάνουν να μιλούν για τον κυνισμό της εκμετάλλευσης σε κάθε επίπεδο.

Have a Nice Day

Αν οι Coen γύριζαν Κινέζικο animation: Είναι όσο τέλειο ακούγεται. Από τις αγαπημένες μου φετινές ταινίες, το ‘Have a Nice Day’ (‘Και Καλή Σας Μέρα’ στην ελληνική διανομή από την Seven Films) ακολουθεί το χάος που δημιουργείται όταν ένας οδηγός κλέβει μια τσάντα που περιέχει ένα εκατομμύριο δολάρια για να διορθωθεί η αποτυχημένη πλαστική της αρραβωνιαστικιάς του. Φυσικά το κοενικού τύπου μπλέξιμο που ακολουθεί έχει τέτοιο βαθμό σπαρταριστής τυχαιότητας που απλά ξέρεις πως το χάος, τελικά, ήταν πάντα εκεί.

*H ταινία έχει διανομή.

The Disaster Artist

H ταινία αυτή είναι μια γιορτή. Ένα θαύμα. Τα είπαμε εδώ, ό,τι καλύτερο είδαμε στο φετινό Φεστιβάλ.

*Η ταινία θα βγει στις αίθουσες τον Ιανουάριο.

Tehran Taboo

https://www.youtube.com/watch?v=ZthDB3z40Xo

Οι παράλληλες ιστορίες αγάπης, απόδρασης και εκμετάλλευσης, τριών γυναικών στη σύγχρονη Τεχεράνη όπου κάθε τι που σχετίζεται με το σεξ είναι ταμπού. Είναι κάπως επιδερμικό, χωρίς να σημαίνει πως δεν έχει ενδιαφέρον. Το περίεργο είναι πως το στοιχείο που τραβά περισσότερο την προσοχή, δηλαδή η μετατροπή του live-action σε ροτοσκοπικό animation δίνοντας στα πάντα μια ονειρική διάσταση, και ίσως και μια κάποια απόσταση, είναι κι αυτό που εν τέλει κρατά το θεατή κάπως μακριά. Η ιστορία, κι ο τρόπος με τον οποίο μας παρουσιάζεται, είναι εν τέλει υπερβολικά ρεαλιστική στη βάση της, και το animation δεν ταιριάζει τόσο. Παραμένει μια ιστορία (τρεις δηλαδή) που αξίζει να δεις.

*Η ταινία έχει διανομή. Το PopCode έχει μιλήσει με τον σκηνοθέτη Ali Soozandeh.

On Body and Soul

https://www.youtube.com/watch?v=EfGeMbSEx9k

Το τιμώμενο πρόσωπο του Φεστιβάλ ήταν η υπέροχη Ildiko Enyedi της οποίας παρουσιαστηκε και πλήρης ρετροσπεκτίβα. Το σουρεαλιστικό ‘My 20th Century’ ήταν η αγαπημένη μου από τις ταινίες της που είδα όμως το ‘On Body and Soul’, που άνοιξε το Φεστιβάλ, είναι μια φανταστική επιστροφή σε φόρμα για την δημιουργικά ρισκέ ουγγαρέζα καλλιτέχνιδα. Είναι μια ερωτική ιστορία εκφρασμένη μέσα από όνειρα και σιωπές, που κατορθώνει σε πολλά σημεία να μετατρέπει τις εικόνες της σε αληθινές σωματικές αντιδράσεις- υπάρχει μια σκηνή προς το τέλος του φιλμ όπου ένιωσα τέτοια physical σωματική ενόχληση που σπάνια μου έχει δημιουργήσει ταινίες. Ήθελα να κάνω high five στην Enyedi μετά το τέλος της ταινίας. Ο πιο συμπαθητικός άνθρωπος του κόσμου.

*H ταινία θα βγει στις αίθουσες τον Δεκέμβριο. Το PopCode έχει μιλήσει με τη σκηνοθέτη Ildiko Enyedi.

The Party

H Janet έχει καλέσει σπίτι της φίλους, ζευγάρια, τους ανθρώπους της ζωής της, για να γιορτάσει την προαγωγή της. Είναι πολιτικός που μόλις ανακοινώθηκε πως αναλαμβάνει τον τομέα της υγείας στη σκιώδη κυβέρνηση των Εργατικών, και διοργανώνει ένα σπιτικό πάρτυ- όπου φυσικά ΟΛΑ θα πάνε στραβά. Στη διάρκεια μιας βραδιάς, λίγων ωρών δηλαδή, οι αποκαλύψεις θα έρθουν βροχή καθώς όλοι οι ήρωες αυτού του βιτριολικού dramedy θα δουν κάθε ιδανικό τους να δοκιμάζεται και τις ζωές τους να έρχονται τούμπα. Προοδευτισμός σε κρίση, υψηλά ιδανικά στο μπλέντερ, φανταστικοί ηθοποιοί (πρωταγωνιστούν Kristin Scott Thomas, Timothy Spall, Bruno Ganz, Cillian Murphy, Patricia Clarkson!), σε μια θεατρικής αισθητικής προκλητική ματιά στην δοκιμαζόμενη ατομική ηθική.

*Η ταινία έχει διανομή. Το PopCode έχει μιλήσει με τη σκηνοθέτη Sally Potter καθώς και με όλο το καστ της ταινίας.

Les Garcons Sauvages

Αν όχι η καλύτερη, σίγουρα η αγαπημένη μου ταινία του Φεστιβάλ, ένα μαγευτικό, ορμητικό video art παραμύθι για μια παρέα άγριων αγοριών που ύστερα από ένα βίαιο σεξουαλικό έγκλημα καταδικάζονται να ταξιδέψουν στο καράβι ενός καπετάνιου(!) ο οποίος τιθασεύει ανυπάκουα αγόρια. Μην τα πολυλογούμε, τα αγόρια κάνουν ανταρσία και το καράβι γκρεμοτσακίζεται σε ένα ονειρικό νησί με κάργα σεξουαλική βλάστηση. Το ασπρόμαυρο δένει τέλεια με τις χρωματικές γκλίτερ εξάρσεις, η ονειρική σεξουαλικότητα περιτυλίγει κάθε coming of age βήμα της ιστορίας αυτής της παρέας, και η κορύφωση έρχεται σε μια απίστευτη τρίτη πράξη της οποίας η αποκάλυψη στέλνει την παιχνιδιάρικη αυθάδεια του φιλμ στα άκρα, μετατρέποντάς το σε ένα απολαυστικά φεμινιστικό όργιο εικόνων και αισθήσεων. Μια μαγεία σκέτη.

The Square

Σάτιρα του κόσμου της τέχνης που κατά πρώτον, είναι τρομερά αστείο, δηλαδή για ένα έργο δυόμιση ωρών τόσο θεματικά πυκνό, είναι φοβερό το πόσο εύκολα κυλάει. Ο Ostlund παίζει περίτεχνα με την ίδια την έννοια του context, προσθέτοντας και αφαιρώντας πράγματα σε διάφορα πλαίσια, εξερευνώντας τι ανήκει πού, και πώς το πλαίσιο αλλάζει τελείως την παραμικρή προϋπάρχουσα έννοια. Στην πορεία εξερευνά συλλογική και ατομική ηθική, αναρωτιέται τι είναι αυτό που μας κρατά ενωμένους ως κοινωνία και τι θα μας κρατά πάντα πιο πίσω από όσο θέλουμε, και τραβά κάθε πιθανή κατάσταση στα άκρα αναδεικνύοντας την γελοιότητα και το παράλογο στα πάντα, στο παραμικρό. Η Elisabeth Moss έχει 4-5 σκηνές ως ξένη δημοσιογράφος που καλύπτει μια έκθεση σε σουηδικό μουσείο, και τις κλέβει όλες απολύτως. Σε πολλά σημεία ένιωθα σαν ο σκηνοθέτης να παίζει ξύλο με τις ιδέες του, αλλά από την άλλη είναι αδιαμφισβήτητο το πόσο φιλόδοξο και πολυεπίπεδο είναι αυτό που έφτιαξε.

*H ταινία έχει διανομή. Το PopCode έχει μιλήσει με τον σκηνοθέτη Ruben Ostlund καθώς και με τους πρωταγωνιστές της ταινίας.

Τις επόμενες μέρες θα διαβάσετε κι ένα αφιέρωμα στις Ελληνικές ταινίες του Διαγωνιστικού τμήματος του Φεστιβάλ. Οι συνεντεύξεις θα δημοσιεύονται κοντά στις ημερομηνίες κυκλοφορίας των ταινιών.

*Το 58ο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης διεξήχθη από τις 2 ως τις 12 Νοεμβρίου.