Tilda Swinton, χιόνι και ξαπλωτές καρέκλες: Τα highlights του φεστιβάλ Βερολίνου
- 23 ΦΕΒ 2025
Αλλά αγαπώ το φρέσκο χιόνι, δεν αγαπώ αυτό το χιόνι. Αυτό που έχει μείνει εκεί στο δρόμο για μέρες, έχει κάνει κρούστα, μοιάζει καραμελωμένο και τσιγαρισμένο με πίσσα, που ίσα το ακουμπάς κι έχεις φύγει τσουλήθρα για το υπόλοιπο τετράγωνο.
Είναι μεγάλο πρόβλημα αυτό το χιόνι, ειδικά αν –όπως εγώ– έχεις την κακή συνήθεια να τρέχεις παντού με 17 δευτερόλεπτα καθυστέρηση. Όπου κι αν είναι αυτό το «παντού», από τη συνάντηση για σινεμά στο mall μέχρι το να βρεθούμε για φαγητό στην ταβέρνα που είναι δυο πόρτες από το σπίτι μου. Συνέπεια!
Αλλά ναι, εδώ αυτό θα ήταν πρόβλημα. Οπότε άρχισα να κάνω κάποια ανήκουστα πράγματα, να ετοιμάζομαι πχ πιο νωρίς και να ξεκινάω νωρίτερα για κάθε σημείο που είχα να πάω, φτάνοντας εκεί με 10-15 λεπτά άπλα χρόνου. Άκου τώρα κάτι πράγματα.
Έχει κι αυτή την ιδιομορφία το φεστιβάλ Βερολίνου, ότι λαμβάνει χώρα απλωτά, σε όλη την πόλη του Βερολίνου, οπότε είναι κάπως αναγκαστικό το να μετακινείσαι διαρκώς από το ένα σημείο στο άλλο. Το έχει φυσικά το κέντρο επιχειρήσεων, δε θα γινόταν κι αλλιώς: Είναι στην πλατεία Ποτσντάμερ, σε ένα δρόμο που από ό,τι καταλαβαίνω δεν είναι ιδιαίτερα πολυσύχναστος υπό κανονικές συνθήκες.
Στη διάρκεια του φεστιβάλ βλέπεις διαρκώς δύο αντίθετες ροές κίνησης, μία στο αριστερό πεζοδρόμιο (όπως κοιτάς στο βάθος το Berlinale Palast) να έρχεται προς τα εσένα και μία στο δεξί να πηγαίνει προς τα μέσα. Δεν διακόπτεται αυτή η ροή ποτέ. Φτάνοντας εκεί την πρώτη μέρα αγχώθηκα παραπάνω γιατί διαπίστωσα πως σχεδόν κανείς δεν έμοιαζε να μοιράζεται το άγχος μου: Οι πάντες τρέχουν πάνω-κάτω στο δρόμο σα να μην αγχώνεται για τον πάγο. Αυτό προφανώς με έκανε να έχω ακόμα μεγαλύτερο άγχος, ξέρετε πώς είναι αυτά.
Το ότι μιλάω τόση ώρα για το χιόνι (και πού να πιάσω και το κρύο!) ίσως να δίνει μια πρώτη υποψία για το επίπεδο του προγράμματος, που κατά κοινή ομολογία κινήθηκε περίπου στα επίπεδα της θερμοκρασίας. Ζόρικα τα πράγματα.
Φέτος ήταν η πρώτη χρονιά για την νέα καλλιτεχνική διευθύντρια Tricia Tuttle που αντικατέστησε το πιο εστέτ δίδυμο των τελευταίων χρόνων έχοντας ως κομμάτι της αποστολής να φέρει μια πιο εμπορική και mainstream ταυτότητα στο φεστιβάλ. Εξ ου και η «πρεμιέρα» του Mickey 17 (που δεν ήταν καν πρεμιέρα, γιατί είχε παιχτεί το προηγούμενο βράδυ στο Βερολίνο), εξ ου και η προβολή του A Complete Unknown (που στην Ελλάδα ας πούμε παίζεται κανά δίμηνο τώρα), εξ ου και η κατάργηση ενός τμήματος πιο πειραματικών φιλμ, που τώρα είχαν απλωθεί σε όλο το πρόγραμμα.
Για 5 μέρες περπάτησα προσεκτικά σε όλο το Βερολίνο (κάθε μου βήμα το υπολόγιζα προσεκτικά και «έσκαβα» μετά το πόδι στην παγωμένη επιφάνεια του δρόμου σα να έκανα αναρρίχηση), είδα ταινίες, μίλησα με αγαπημένους σκηνοθέτες (με συγκίνησε πολύ ο λατρεμένος Michel Gondry της Αιώνιας Λιακάδας), και φυσικά ήπια μπύρες (αλλά δεν έφαγα λουκάνικα, αν είναι δυνατόν). Αυτά είναι τα highlights από τη φετινή βερολέζικη αποστολή.
ΤΟ BLUE MOON ΤΟΥ RICHARD LINKLATER
Η καλύτερη ταινία που είδα στο φεστιβάλ ήταν το Blue Moon του Richard Linklater, ένα υπέροχο chamber piece αναπολογητικά θεατρικής φόρμας, όπου ο Ethan Hawke σε τοπ ερμηνεία καριέρας παίζει τον στιχουργό Lorenz Hart – δημιουργό αμέτρητων θεατρικών χιτ μαζί με τον Richard Rodgers.
Η ταινία, σε αληθινό χρόνο, ακολουθεί τον Hart στο παρασκήνιο της πρεμιέρας του Oklahoma!, του μπλοκμπάστερ μιούζικαλ που ο Rodgers δημιούργησε με τον μετέπειτα μόνιμο συνεργάτη του, Oscar Hammerstein. Ένα θρυλικό ζευγάρωμα για την ιστορία του θεατρικού μιούζικαλ, που ακολούθησε τον θάνατο του Hart λίγους μήνες μετά τα γεγονότα του φιλμ.
Είναι μια ταινία με μια τεράστια –ραγισμένη– καρδιά, εντυπωσιακά γραμμένη (είναι στην ουσία μια σειρά από θεατρικούς διαλόγους γεμάτους ρυθμό και πάθος), καθηλωτικά παιγμένη από τον Hawke αλλά και σε β’ ρόλους τον Andrew Scott, τη Margaret Qualley και τον Bobby Cannavale, και με έναν υπέροχο στοχασμό στο κέντρο της, πάνω στο πώς είναι να μένεις πίσω. Το λάτρεψα, και για μέρες μετά μου ήταν αδύνατον να σταματήσω να μουρμουράω το κλασικό κομμάτι του τίτλου.
Ο MICHEL GONDRY (KAI H ΜΙΚΡΗ ΤΟΥ ΚΟΡΗ, MAYA)
Ο λατρεμένος σκηνοθέτης του Eternal Sunshine of a Spotless Mind βρέθηκε στο Βερολίνο για να παρουσιάσει το γλυκύτατο animation Maya, Give Me a Title. Μια συρραφή από μικρά φιλμάκια κινουμένων σχεδίων που έφτιαχνε για την μικρή κόρη του, κάποια χρόνια που πέρασε σε διαφορετική χώρα από εκείνη. Η επικοινωνία τους ήταν μέσω βίντεο. Εκείνη του έστελνε ιδέες, εκείνος τις έκανε animation.
Η ταινία, που κέρδισε το μεγάλο βραβείο της παιδικής επιτροπής του τμήματος Generation του Βερολίνου, διαθέτει την ευρηματικότητα που έχουμε μάθει να περιμένουμε από τα φιλμ του Gondry, αλλά και την καρδιά τους, όσο και την αμφιβολία, την αμφισβήτηση – κάποια στιγμή, ο σκηνοθέτης φοβάται πως η κόρη του έχει εγκαταλείψει το πρότζεκτ τους και δημιουργεί ένα φιλμάκι χωρίς να ξέρει αν θα έχει τελικά αποδέκτη.
Είχα την τεράστια χαρά να μιλήσω στον Gondry (και στην Maya!) από κοντά, στο πλαίσιο του φεστιβάλ. Με κάθε λέξη που έβγαινε από το στόμα της, την κοίταζε με θαυμασμό και συγκίνηση. Ήταν κάτι υπέροχο να βλέπεις. Κι ο ίδιος; Λιγομίλητος, χωρίς καμία διάθεση να δώσει μεγάλη σημασία στον εαυτό του, και βάρος σε αυτό που κάνει – αλλά έξυπνος, γλυκός, ανθρώπινος. Σαν την ταινία του, δηλαδή.
Ο ΛΟΓΟΣ ΤΗΣ TILDA SWINTON
Στην τελετή έναρξης του φεστιβάλ, η θεά Tilda Swinton, παραλαμβάνοντας τιμητική Χρυσή Άρκτο για το σύνολο της καριέρας της, έδωσε έναν εντυπωσιακά θερμό και σαφή (παρά το αμένσιοτο του χαρακτήρα του) πολιτικό λόγο, μιλώντας πλαγίως αλλά και ξεκάθαρα την ίδια στιγμή, για τον Trump, τον Netanyahu, τη γενοκτονία στη Γάζα.
«Το απάνθρωπο διαπράττεται μπροστά στα μάτια μας. Είμαι εδώ για να το ονομάσω και να εκφράσω την ακλόνητη αλληλεγγύη μου σε όλους όσους το αναγνωρίζουν». Αναφέρθηκε σε διψασμένες για εξουσία κυβερνήσεις που τα βρίσκουν με εγκληματίες πολέμου, ενώ μιλώντας για το ανεξάρτητο σινεμά το περιέγραψε ως ένα «κράτος» που είναι «συμπεριληπτικό, απρόσβλητο σε απόπειρες κατοχής, αποικισμού ή ανάπτυξης σε ιδιόκτητη Ριβιέρα» – μια αναφορά στα πλάνα Trump για τη Γάζα.
Λίγες μέρες αργότερα, έγινε εναντίον του σκηνοθέτη Jun Li καταγγελία στην αστυνομία ύστερα από την ανάγνωση ενός λόγου στήριξης στην Παλαιστίνη κατά την προβολή της ταινίας του, Queerpanorama.
Η αντίδραση της Berlinale μέσω της Tricia Tuttle ήταν πως «έχω προσπαθήσει να επικοινωνήσω, μαζί με την ομάδα μου, όσο πιο καθαρά μπορώ, τι συμβαίνει με το δεδικασμένο, ώστε οι άνθρωποι να καταλάβουν τι μπορεί να ειπωθεί και τι όχι». (Στη Γερμανία πλέον είναι πιθανώς παράνομο το να εκφραστείς υπέρ της Παλαιστίνης με συγκεκριμένα λόγια.)
Μετά την περσινή τελετή λήξης του φεστιβάλ (όπου η νικήτρια της Χρυσής Άρκτου, Mati Diop, μίλησε για αλληλλεγγύη με την Παλαιστίνη) όλος ο πολιτικός μηχανισμός Γερμανίας και Βερολίνου είχε στηθεί ώστε να μην επαναληφθεί κάτι αντίστοιχο, και για να μην τα πολυλογούμε άλλο, αυτό κατά βάση επετεύχθη. Το κλίμα (αν όχι κι οι οδηγίες) ήταν εντελώς εναντίον σε τέτοιου τύπου εκφράσεις στήριξης. Κι αυτό ισοδυναμεί με χώρο πολιτισμού στη Γερμανία σήμερα.
H ROSE BYRNE ΣΤΗΝ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ
Η Rose Byrne ξέρουμε ότι έχει φανταστικό κωμικό timing (και με όχι προφανή τρόπο), από το Bad Neighbors μέχρι το Bridesmaids. Αλλά με το If I Had Legs I’d Kick You ανεβαίνει σε άλλο επίπεδο. Με την κάμερα της Mary Bronstein κολλημένη ασφυκτικά πάνω της, η Byrne παίζει μια μητέρα σε μια σουρεαλιστικά αδιέξοδη στιγμή της ζωής της.
Το παιδί της είναι άρρωστο, μια γυναίκα έχει εγκαταλείψει το μωρό της, η οροφή του σαλονιού άνοιξε και το σπίτι έχει πλημμυρίσει, κι ο άντρας της δεν είναι πουθενά. Και πού να φτάσουμε στον Conan O’Brien και τον A$AP Rocky.
Το αμερικάνικο indie διαμάντι του φεστιβάλ, βέβαιο μελλοντικό σινεφιλικό καλτ. Αλλά τίποτα δε θα λειτουργούσε αν η Rose Byrne δεν έπαιρνε όλη την αβεβαιότητα κι όλη την παράνοια του κειμένου και της εικόνας, στους ώμους της. Θρίαμβος.
ΟΙ ΚΑΡΕΚΛΕΣ ΤΟΥ CINEMAXX
Αν μου επιτρέπετε να φανώ λίγο παντελώς επιφανειακός, τα καθίσματα του CinemaxX στην Ποτσντάμερ είναι σχεδόν από μόνα τους λόγος για να ταξιδέψεις μέχρι τη Γερμανία. Ειδικά σε σύγκριση με τις μικρές, άβολες θέσεις του Berlinale Palast που γίνονται οι πρωινές δημοσιογραφικές (ο καλύτερος τρόπος να ξυπνήσεις είναι, εξάλλου, να πονάς παντού όλη την ώρα), οι θεσάρες του CinemaxX είναι Παράδεισος.
Η πλάτη γέρνει πίσω, τα πόδια απλώνουν μπροστά, η άπλα είναι τεράστια προς κάθε κατεύθυνση. Θα είναι σα να είσαι στο σαλόνι σου. Μπορείτε να φανταστείτε καλύτερη συνθήκη για να βλέπεις τον Benedict Cumberbatch σε ένα μονόπρακτο δίωρου θρήνου;
ΠΑΡΤΥ ΣΤΟ RITTER BUTZKE
Στο κλαμπ Ritter Butzke κοντά στο Moritzplatz έγινε ένα απολαυστικό πάρτυ, με πολλά stages, πολυέλαιους δίπλα σε ντισκόμπαλες, παλιά τείχη εργοστασίου μεταμφιεσμένα σε πολύχρωμους λαβυρίνθους. Η πιο δυνατή έξοδος του φεστιβάλ.
Και ξέρετε ποια είναι η μόνη συνθήκη που χαίρεσαι αληθινά να ακούς από όλους ότι μια ταινία δεν ήταν καλή; Όταν ήταν αυτή της οποίας την πρωινή δημοσιογραφική είχες ακυρώσει επειδή ήξερες ότι θα ξενυχτήσεις. Συγγνώμη, Girls on Wire!
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ BONG JOON-HO
Η νέα ταινία του Bong Joon-ho, ύστερα από αναβολές και καθυστερήσεις, ήταν αναμφίβολα ο μεγαλύτερος τίτλος του φεστιβάλ. Το Mickey 17 διαθέτει τον Robert Pattinson σε διπλό ρόλο, ως έναν «expendable» ενός μέλλοντος όπου έχει αναπτυχθεί τεχνολογία που μας επιτρέπει να «αναπαράγουμε» ανθρώπους που έχουν μόλις πεθάνει.
Ο Mickey έχει οικονομικά προβλήματα οπότε δηλώνει τον εαυτό του για ένα πρόγραμμα διαπλανητικού αποικισμού, όπου ο ίδιος θα παίζει τον πολύ χρήσιμο ρόλο του αναλώσιμου. Πάνω του μπορούν να πειραματιστούν οι έποικοι για τα πάντα, από το κλίμα του νέου πλανήτη μέχρι το πώς αντιδρούν τα ντόπια ζωικά είδη στην εισβολή. Ο Mickey τεστάρει, πεθαίνει, σκοτώνεται, αλλά πάντα αναπαράγεται – και η μνήμη του σώζεται σε ένα σκληρό, ώστε να κατέβει εκ νέου στο νέο αντίτυπο.
Όλα ωραία και καλά, μέχρι που ένα λάθος έχει αποτέλεσμα ο Mickey 18 να τυπωθεί χωρίς ο 17 να έχει προηγουμένως πεθάνει. Ουπς. Ακολουθούν τρελίτσες! Η ταινία αλλού πάει προς το broad χιούμορ, αλλού προς τον αιχμηρό (αν και προφανή και χάρτινο) πολιτικό σχολιασμό, γενικά διασκεδάζει αν και μάλλον παραείναι φορτωμένη σε αρκετά σημεία. Άρεσε σε γενικές γραμμές (αν και όχι απόλυτα), αλλά σίγουρα σε καμία περίπτωση στα επίπεδα του Parasite, της προηγούμενης ταινίας του Bong.
Η ταινία κυκλοφορεί 6 Μαρτίου στις αίθουσες, ενώ το φεστιβάλ Βερολίνου θα επιστρέψει του χρόνου για την επόμενη έκδοσή του. Η Tuttle κατά γενική ομολογία τα πήγε καλά στην πρώτη της εμφάνιση, παρά το αδύναμο πρόγραμμα (που όμως είχε σταρ και μεγάλους τίτλους), άρα του χρόνου λογικά θα πάμε κι άλλο προς αυτή την κατεύθυνση.
