«Τι κάνεις μαντάμ!»: Το αδιανόητο εναλλακτικό φινάλε που θα είχε βυθίσει τον Τιτανικό του James Cameron

Είναι το κόσμημα που κυλά μοναχικά, σιωπηλά από το χέρι της ηλικιωμένης Rose, και είναι η θέα του Jack και της Rose να επανενώνονται σε έναν Τιτανικό-state of mind αμέσως μετά.

Η ταινία του Cameron ήταν ένα δημιούργημα οριακά larger than cinema, ένα πρότζεκτ τόσο μεγαλεπήβολο, αλαζονικό, μνημειώδες, αριστουργηματικό που στα χέρια ενός λιγότερο αλαζόνα, φιλόδοξου και σπουδαίου κινηματογραφιστή θα είχε μετατραπεί σε μια αληθινή Συνεκδοχή της Νέας Υόρκης, αντ’ αυτού σάλπαρε και πήγαινε, πήγαινε, πήγαινε χωρίς καν να χρειαστεί λιμάνι για εβδομάδες και μήνες.

Όταν την χαρακτήρισα Μεγαλύτερη Ταινία Όλων Των Εποχών στην εισαγωγή δεν το σκέφτηκα δεύτερη φορά, κι ας έχει χάσει τυπικά την εμπορική πρωτοκαθεδρία. Όσοι και όσες ήμασταν εκεί, ξέρουμε πολύ καλά τι σημαίνει Τιτανικός, τι σημαίνει ένα φιλμικό φαινόμενο δίχως προηγούμενο (ή επόμενο), με ορδές κόσμου να το βλέπει και να το ξαναβλέπει σα να επρόκειτο για κάτι το σχεδόν θρησκευτικό.

Ήταν ένα κινηματογραφικό θαύμα (πόση προσομοίωση ρεαλισμού μπορεί να χωρέσει σε μια κινηματογραφική οθόνη;), ήταν λαϊκό ιστορικό έπος με ταξική συναίσθηση (με το φτωχόπαιδο να φέρνει την πλούσια στον δικό του κόσμο και τη διαστρωμάτωση του πλοίου να αποτυπώνει με αμεσότητα και σαφήνεια τις κοινωνικές αποστάσεις, κουλτούρες και ηθικές), ήταν μεγαλόπνοο ρομάντζο πιο ισχυρό από το χρόνο και τον ίδιο τον θάνατο.

Αυτά τα τελευταία στοιχεία βρίσκονταν όλα στο υποδειγματικό φινάλε: από τον τρόπο με τον οποίο η σημερινή ερευνητική ομάδα του Bill Paxton ουσιαστικά υποκλινόταν στη δύναμη αυτής της αγάπης αφήνοντας την αναζήτηση στη μέση, μέχρι μια επανένωση που αψηφούσε τη λογική και την κυριολεξία, στέλνοντας τον κόσμο σπίτι με την αίσθηση πως έχει δει κάτι τρυφερό, ρομαντικό, σχεδόν σε happy end παρά τη δεδομένη τραγικότητα του στόρι. Αν ο Τιτανικός δεν τελείωνε έτσι, ας πούμε απλά κι ας συμφωνήσουμε, δεν υπάρχουν σε καμία περίπτωση ορδές εφήβων να το βλέπουν για 13η φορά κάπου στον 4ο μήνα προβολής.

Θέλω να πω: Μπράβο στον Cameron που είχε την τελική σωστή αίσθηση να κλείσει την ταινία έτσι, κι όχι όπως την είχε αρχικά γράψει και γυρίσει. Ο Cameron, που είναι ένας από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες στην ιστορία του σινεμά προφανώς, φτιάχνει σινεμά ταυτόχρονα μυθικό όσο και αναπολογητικά cheesy και σε σημεία χοντροκομμένο. Είναι λεπτή η γραμμή στην οποία ισορροπεί και προφανώς το πετυχαίνει όχι υπολογιστικά αλλά αφήνοντας το ένστικτό του να οδηγεί – αυτός είναι, οπότε αυτό είναι και το σινεμά του.

Και οπότε, το σινεμά του κάποιες φορές είναι σκηνές σαν αυτή. Σαν το αρχικό τέλος που όχι μόνο είχε γράψει, αλλά είχε και γυρίσει(!). Επειδή ναι, είναι πραγματικά τρομακτικό όταν είσαι αρκετά ισχυρός πλέον και κανείς δε σου δίνει (ή δεν έχει ισχύ να σου δώσει) αληθινό feedback, οπότε γυρίζει πράγματα σαν αυτό το φιάσκο:

Εδώ είμαστε μετά το τέλος της ιστορίας του Jack και της Rose, πίσω στο σύγχρονο μέρος της ταινίας, αμέσως μετά το μελαγχολικό αποκορύφωμα να βλέπουμε τον ξεχασμένο χαρακτήρα του Bill Paxton να φωνάζει στη γριά κυρία Gloria Stuart. Είναι κακοπαιγμένο και απίστευτο σε σύλληψη: Η Rose εξηγεί λέξη-λέξη το νόημα της ταινίας στον Brock Lovett (ευχαριστούμε βασιλιά James Cameron, μπορεί να είχαμε χάσει τις λεπτοδοσμένες πινελιές των μοτίβων), πετάει το κόσμημα στον ωκεανό με μια έκφραση που πραγματικά μοιάζει να βγήκε από φτηνό κωμικό σόου των ‘90s, κι έπειτα οι μηχανικοί αρχίζουν να της φωνάζουν «Χριστέ μου, όχι!» και «That sucks, lady!» που στο μυαλό μου ακούγεται στα ελληνικά ως «Τι κάνεις κυρία μου!» και δε μπορώ να σταματήσω να γελάω.

Φαντάσου να είχαμε ένα τόσο κακογυρισμένο κλείσιμο ύστερα από μια τόσο άτσαλη μετάβαση. Ύστερα η ταινία θα έκλεινε όπως τελικά έκλεισε, η τελευταία σκηνή θα ήταν ίδια, όμως θα είχε χαθεί κάθε αίσθηση αρμονίας. Ο ίδιος ο Paxton είχε πει πως σε εκείνο το σημείο του φιλμ, «δε χρειαζόσουν τίποτα άλλο από εμάς» και πως «αν είσαι έξυπνος και βγάλεις το εγώ και τον ναρκισιμό, θα ακούσεις το φιλμ, και το φιλμ θα σου πει τι χρειάζεται και τι δε χρειάζεται». Και το φιλμ μίλησε και, ευτυχώς, ψιθύρισε στον Cameron κατά τη διάρκεια του μοντάζ πως ναι, αυτό δεν ήταν κάτι που το χρειαζόταν.

Στη διάρκεια του μοντάζ ο σκηνοθέτης θεώρησε πως πλέον σε αυτό το σημείο το κοινό δε θα ενδιαφερόταν για τον Brock και το κλείσιμο της δικής του ιστορίας, οπότε αρκεί η Rose να είναι μόνη της καθώς αφήνει το διαμάντι να πέσει. Αυτό είναι ό,τι χρειαζόμαστε, κι αυτή είναι η σωστή μελαγχολική νότα που ενώνει το τέλος της ιστορίας της με την απογείωση της τελικής σεκάνς. «Αν ο Τιτανικός είναι δυνατός ως αλληγορία, ως μικρόκοσμος, για το τέλος του κόσμου υπό μία έννοια, τότε αυτός ο κόσμος πρέπει να είναι αυτόνομος», λέει ο Cameron. Και ξεκάθαρα, στο σημείο αυτό πλέον ο έξω κόσμος (το σήμερα, ο Brock, η εξωτερική ιστορία) δεν έχουν θέση στην αφήγηση.

James Cameron, ακόμα αλάνθαστος.