‘Τμήμα Ηθών’: Η σκοτεινή ψυχή μιας διαχρονικής αστυνομικής σειράς

Υπάρχουν αστυνομικές σειρές που ακολουθούν το δρόμο του ‘Law and Order’, με ιστορίες αυτοτελείς με αινιγματική ανάπτυξη και φινάλε που συνήθως σοκάρει. Υπάρχουν κι άλλες, που θέλουν να γίνουν το νέο ‘Wire’ και με το πρόσχημα της αστυνομικής περιπέτειας να περιγράψουν ένα αστικό φαινόμενο, να μιλήσουν για κάτι πιο βαθύ, που όλους μας αφορά. Το ‘Τμήμα Ηθών’ εμφανίστηκε στο σύμπαν της ελληνικής τηλεοπτικής μυθοπλασίας το 1992, σε παραγωγή και σκηνοθεσία Μανούσου Μανουσάκη και διήρκεσε συνολικά για τρεις σεζόν, 112 επεισοδίων (!). Αρκετά χρόνια πριν το ‘Wire’ και στην ίδια εποχή με το ‘Law and Order’, η σειρά του Μανούσου Μανουσάκη κατάφερε να εξελιχθεί σε ένα τελείως διαφορετικό τέρας, με ομοιότητες και με τα δυο αστυνομικά classics που προαναφέραμε. Το ‘Τμήμα Ηθών’ έζησε και συνταξιοδοτήθηκε ως μοναδικό στο είδος του.

Η (προβοκατόρικη) θεματολογία

Η σειρά ήταν αυτοτελής και μια αγαπημένη της θεματική ήταν τα ναρκωτικά και ο εθισμός των νέων ανθρώπων σε αυτά. Την ίδια στιγμή, το τιμ των σεναριογράφων κατέθετε και επεισόδια με ‘ζόρικες’ θεματικές όπως η σωματεμπορία, το AIDS, η διαφθορά στο στρατό και την πολιτική. Θα απομονώσω δυο επεισόδια που αξίζουν την προσοχή μας. Είναι τα ‘Στον Παράδεισο χωρίς επιστροφή’ και ‘Ο Φαντάρος’, από τον τρίτο κύκλο της σειράς. Αμφότερα προβλήθηκαν το 1994.

Στον Παράδεισο χωρίς επιστροφή

Τι συμβαίνει: Ο Θέμης Μάνεσης υποδύεται επικεφαλής συμμορίας που ωθεί ανήλικους από την Αλβανία στη ζητιανιά. Κάποια στιγμή, όταν ένα από αυτά δεν φέρει χρήματα πίσω, εκείνος θα αντιδράσει απότομα, προκαλώντας το θάνατο του ανηλίκου. Ένα κορίτσι, η μικρή Σοφία, έχοντας παρατηρήσει την δολοφονία σε όλη την εξέλιξή της θα το σκάσει από το σπίτι-φυλακή που μένει αιχμάλωτη μαζί με τα άλλα παιδιά. Θα κρυφτεί στο σπίτι μιας γυναίκας, μιας νεαρής αρχιτέκτονα που υποδύεται η Ελένη Ράντου. Ο βασανιστής και αρχηγός της, θα την αναζητήσει με κάθε τρόπο.

Ο Φαντάρος

Τι συμβαίνει: Ένας φαντάρος (Ανδρέας Ανδρεόπουλος) μαζί με ένα φίλο του (Κώστας Κόκλας) οδηγούνται σε ένα σπίτι. Εκεί τους περιμένει ένας ταγματάρχης. Ο ταγματάρχης ζητά από τον φαντάρο να ασκήσει πάνω του μια ερωτική πράξη σαδομαζοχισμού, με αντάλλαγμα ένα μεγάλο χρηματικό ποσό. Ο φαντάρος παίρνει τα χρήματα και ύστερα από μια στιγμή απερισκεψίας, στέλνει τον ταγματάρχη στα πρόθυρα του θανάτου. Το σκάει τρομαγμένος, κυκλοφορεί στο κέντρο της Αθήνας, όπου εκεί θα γνωρίσει μια νεαρή κοπέλα, εθισμένη στα ναρκωτικά που δουλεύει τα βράδια ως πόρνη. Η συνύπαρξη τους θα έχει ένα σκληρό και κυνικό φινάλε.

Και τα δυο επεισόδια που ανέφερα παραπάνω πετυχαίνουν ένα κοινό στόχο: Παρά το γεγονός ότι έχουν προβληθεί 25 χρόνια πριν, η θεματολογία τους είναι επίκαιρη, είναι ‘ΤΩΡΑ’ και επ’ ουδενί δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ξεπερασμένα. Η ιστορία του ‘Φαντάρου’ φέρνει στις ελληνικές τηλεοράσεις των ’90s έναν στρατιωτικό με kinky ορέξεις που δεν ντρέπεται να είναι ο εαυτός του και καταλήγει σε ένα νουάρ στις γειτονιές πέριξ της Ομόνοιας, με δυο πρωταγωνιστές που μεταμορφώνονται σε ένα ‘Μπόνι & Κλάιντ’ δίδυμο. O ‘Παράδεισος’ φέρνει ένα νεαρό κορίτσι από την Αλβανία στη ζωή μιας Αθηναίας που ανάμεσα σε μια κουραστική δουλειά και σε μια σχέση που δεν οδηγεί πουθενά, αναζητά νόημα στη ζωή της. Η Ελένη Ράντου σε μια γλυκιά και συγκινητική ερμηνεία, φτάνει στο σημείο να υπερασπιστεί την μικρή Αλβανίδα ακόμα και μπροστά από την κάννη ενός όπλου. Ας μην ξεχάσουμε ότι βρισκόμαστε στο 1994, όταν ο ‘Αλβανός’ ήταν συνώνυμο της λέξης ‘κίνδυνος’ για χιλιάδες αστικά νοικοκυριά που είχαν παρασυρθεί από τις εθνικιστικές κορώνες της εποχής.

Μεγαλώνοντας απότομα με αστυνομικές σειρές

Όταν είσαι εννέα ετών και βλέπεις μια γυναίκα που φοράει δερμάτινα και βάζει χειροπέδες σε άντρες, αντιμετωπίζει κυνικά και αδιάφορα το καμάκι, είναι πιο άντρας από τους άντρες γύρω της και είναι σέξι σαν ηρωίδα φιλμ νουάρ, τότε αυτή η γυναίκα είναι σίγουρα η Βερόνικα Αργέντζη και μαζί της έχεις μεγαλώσει απότομα και ξαφνικά. Στα εννιά μου μάθαινα συγκλονισμένος ότι υπάρχει και αυτό το είδος γυναίκας εκεί έξω και επίσης πως γύρω από την Ομόνοια συνήθως κυκλοφορούν drug dealers και τύποι που πηγαίνουν σε σινεμά πορνό στις 12 το πρωί, ενώ γύρω από το Μοναστηράκι και το Μεταξουργείο, υπάρχουν ξενοδοχεία που κρύβονται νέες κοπέλες και αγόρια που έχουν έρθει από την επαρχία για να πιάσουν την καλή, κάνοντας μικρές και μεγάλες παρανομίες.

Το ‘Τμήμα Ηθών’ παρουσίασε μια Αθήνα γκρίζα, βροχερή, μοναχική και άδικη προς όλους εκείνους που την διασχίζουν κάθε πρωί. Από το μικρό μου σπίτι στην Καλλίπολη, αυτές οι εικόνες έμοιαζαν με εφιάλτη σε ζωντανή μετάδοση. Περίπου 25 χρόνια αργότερα, διαπίστωσα πως το ‘Τμήμα Ηθών’ τρομάζει ακόμα. Πώς ο Πάνος Μιχαλόπουλος στο ρόλο του αστυνομικού Ρόκου, έδωσε μια πραγματικά αξιοπρεπή ερμηνεία ενός εσωστρεφή, οριακά καταθλιπτικού μπάτσου, πως ο Θεόφιλος Βανδώρος ήταν η πιο ‘Miami Vice’ προσωπικότητα που πέρασε από την ελληνική τηλεόραση, πως η Βερόνικα Αργέντζη, η Αλεξάνδρα Παυλίδου και η Μαριάννα Τουμασάτου ήταν μια τριάδα πραγματικά δυνατών, πολυσχιδών χαρακτήρων που στέκονταν ισάξια προς τους άντρες μπάτσους-συναδέλφους τους. Το ΄Τμήμα Ηθών’ δεν ανακάλυψε την πυρίτιδα, κατάφερε όμως μέχρι σήμερα να δείχνει αξιοπρεπές, χιλιόμετρα μακριά από το ‘καλτ’ και πολύ κοντά στο να θυμίζει κάποια από εκείνες τις πανάκριβες εποχές που προβάλλονται σήμερα από το HBO και το Netflix.