To 49o Φεστιβάλ Βιβλίου θέλει να μην αφήσει κανένα βιβλίο δίχως σπίτι φέτος

Τώρα, σιγά-σιγά και μάλλον δειλά επανερχόμαστε στις προ Covid-19 σταθερές μας. Οι φθινοπωρινοί θεσμοί είναι έτοιμοι να ανοίξουν τις πύλες τους και εμείς περιμένουμε να κάνουμε τις πρώτες μετα-καλοκαιρινές βόλτες στην Αθήνα. Μάλιστα, για όσους δηλώνουμε βιβλιόφιλοι, το Φεστιβάλ Βιβλίου αποτελεί κάτι περισσότερο από συνήθεια – είναι μια ξεκάθαρη παράδοση.

Ο δημοφιλής θεσμός που πέρσι δεν πραγματοποιήθηκε, βγάζει το 49ο επεισόδιο από το ντουλάπι και το προσφέρει απλόχερα στους επισκέπτες και βιβλιόφιλους οι οποίοι θα περάσουν μια βόλτα από το Ζάππειο.

Πώς όμως αντιμετωπίζει το παρόν και το μέλλον ένας θεσμός που συμπληρώνει μισό αιώνα ζωής; Ζητήσαμε από τον Νίκο Νίκα, Πρόεδρο του ΣΕΚΒ (Σύνδεσμος Εκδοτών Βιβλίων) να μας ξεναγήσει στους σκοπούς και τις προθέσεις του Φεστιβάλ, το οποίο φέτος επικεντρώνεται στα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση.

Πέρσι το Φεστιβάλ δεν έγινε λόγω της Covid-19. Πώς νιώθετε που έναν χρόνο μετά βρισκόμαστε ακριβώς στο ίδιο σημείο. Είναι σαν να μην πέρασε μια μέρα ή σαν να πέρασε ένας αιώνας;

Σίγουρα το ότι δεν πραγματοποιήθηκε το περσινό Φεστιβάλ, προκάλεσε σε όλους εμάς που ζούμε με τα βιβλία, μεγάλη λύπη. Ήταν, όμως, μια παράξενη χρονιά, γεμάτη ανασφάλεια, φόβο και πρωτόγνωρα βιώματα. H Covid-19 μπήκε στη ζωή μας καλπάζοντας. Μας στοίχισε ένα Φεστιβάλ. Ήταν το λιγότερο μπροστά στις ζωές που κοστίζει καθημερινά παγκοσμίως. Η χαρά μας που επιστρέφουν φέτος τα βιβλία στον φιλόξενο χώρο του Ζαππείου είναι μεγάλη. Όσο για τον χρόνο που πέρασε από την τελευταία φορά, θα μπορούσε για κάποιους να θεωρηθεί μια στιγμή και για άλλους ένας αιώνας. Τα θέμα είναι πώς βλέπει κανείς το ποτήρι. Δε λυπόμαστε για ό,τι δεν έγινε. Χαιρόμαστε γι’ αυτό που αξιωνόμαστε να δούμε να γίνεται.

Τελικά, το βιβλίο άντεξε τη δοκιμασία των lockdowns και της πανδημίας;

Οικονομικά, ο χώρος του βιβλίου δέχτηκε πλήγμα. Κι είναι λογικό, αν σκεφτεί κανείς την οικονομική ανασφάλεια κάθε σπιτιού εν μέσω πανδημίας. Παρά τα εμπόδια, όμως, το βιβλίο γνώρισε και μια μεγάλη νίκη. Μέσα στα σπίτια του, ο κόσμος ξόρκισε τον φόβο και την αγωνία του με τα βιβλία. Αφού το σώμα δεν μπορούσε να ταξιδέψει, το έκανε το πνεύμα. Από καταβολής χρόνου, άλλωστε, τα βιβλία μάς ταξιδεύουν και αποτελούν βάλσαμο για την ψυχή.

Πόσος κόσμος περνά συνήθως από τα υπαίθρια περίπτερα του Φεστιβάλ;

Ο κόσμος αγαπά το Φεστιβάλ. Γι’ αυτό και κάθε χρόνο συρρέει στο Ζάππειο πλήθος βιβλιόφιλων και όχι μόνο. Φέτος, υπό τις ισχύουσες υγειονομικές συνθήκες, είμαστε έτοιμοι να υποδεχθούμε με ασφάλεια τους επισκέπτες μας. Θα τηρηθούν αυστηρά πρωτόκολλα, καθώς η ασφάλεια του κοινού είναι υψίστης σημασίας για μας.

Έχετε παρατηρήσει διαφορές μέσα στα χρόνια στις αναγνωστικές προτιμήσεις του κοινού; Ή τουλάχιστον σε αυτό που λέμε «ευρύ κοινό».

Οι βιβλιόφιλοι νομίζω «πειραματίζονται» αναγνωστικά. Δοκιμάζουν νέες εμπειρίες, άλλοτε με κάποιο ιστορικό μυθιστόρημα, άλλοτε με μια noir νουβέλα ή με μια συλλογή δυστοπικών διηγημάτων. Η εκδοτική παραγωγή στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα πλούσια, με πλήθος καλοδουλεμένων ελληνικών και μεταφρασμένων τίτλων να διεκδικούν με το σπαθί τους την αγάπη του κοινού. Και να σας εκμυστηρευτώ και κάτι; Σημασία έχει να διαβάζει ο κόσμος. Το τι διαβάζει ας το καθορίσει η ψυχή  και η βούληση του καθενός. Άλλωστε η επαφή με το βιβλίο είναι καθαρά εσωτερική υπόθεση.

Ποιος είναι ο σκοπός ενός Φεστιβάλ βιβλίου;

Με μια επιπόλαιη ματιά, θα έλεγε κανείς πως σκοπός ενός Φεστιβάλ είναι το κέρδος. Θα έκανε, όμως, μεγάλο λάθος. Κύριος σκοπός ενός Φεστιβάλ βιβλίου είναι η επαφή με το αναγνωστικό κοινό. Είναι η τόνωση της φιλαναγνωσίας μέσω βιβλιοφιλικών δράσεων, παρουσιάσεων, γόνιμων συζητήσεων και γνωριμιών με εκδότες και συγγραφείς.

Αυτό το πολύβουο μελίσσι του Ζαππείου και του κάθε αντίστοιχου Ζαππείου, με το ξεφύλλισμα των άπειρων τίτλων και τις συζητήσεις για το βιβλίο είναι ο θησαυρός. Κάποιοι τριγυρίζουν στο Φεστιβάλ γιατί αγαπούν τα βιβλία. Κάποιοι άλλοι από περιέργεια. Κάθε καινούργιος αναγνώστης που βγαίνει από τις πύλες του Φεστιβάλ είναι και μια μικρή νίκη της Φιλαναγνωσίας.

Και πιο συγκεκριμένα: ποιος είναι ο σκοπός του 49ου Φεστιβάλ Βιβλίου;

Να μη μείνει κανένα βιβλίο δίχως σπίτι…

Πιστεύετε ότι είμαστε μια κοινωνία που έχει μεγάλη σχέση με το διάβασμα ή όχι; Σε κάθε περίπτωση, τι θα μπορούσε να γίνει για να βελτιωθεί αυτή η σχέση;

Ζούμε στην εποχή που η τεχνολογία έχει πλήξει σε μεγάλο βαθμό το διάβασμα. Η εύκολη λύση, η εικόνα, δείχνει να νικά τις εικόνες που καλείται να φτιάξει η φαντασία μέσα από την ανάγνωση μιας ιστορίας. Κι όμως, το κλίμα φαίνεται να αλλάζει. Οι πωλήσεις των βιβλίων μαρτυρούν πως ολοένα και περισσότεροι τάσσονται στο πλευρό του βιβλίου. Έχουμε ακόμη δρόμο. Για αρχή πρέπει να «κερδίσουμε» τα παιδιά.

Χρειάζονται δράσεις φιλαναγνωσίας στο σχολεία. Αν καταφέρουμε να δημιουργήσουμε προγράμματα που να μπορούν να κρατήσουν το ενδιαφέρον των παιδιών, την ίδια στιγμή που θα τα ωθούν προς το βιβλίο, θα έχουμε επιτύχει μια μεγάλη νίκη. Η καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας είναι η καλύτερη επένδυση για το μέλλον! Με αυτόν τον τρόπο θα δημιουργήσουμε αναγνώστες με κουλτούρα, σκεπτόμενους πολίτες, πολίτες του αύριο.

Ας κάνουμε ένα άλμα στο μέλλον: ποια εικόνα θα σας έκανε πραγματικά χαρούμενο για το φετινό Φεστιβάλ;

Αν δεν είχαμε Covid, θα σας έλεγα πως ευτυχή θα με έκανε ένα Ζάππειο γεμάτο κόσμο… πολύ κόσμο! Να κρατά βιβλία, να μιλά για βιβλία, να δένεται με τα βιβλία και τους δημιουργούς τους. Θα ήθελα και παιδιά· να ξεφυλλίζουν, να διαβάζουν, να ονειρεύονται με μάτια ανοιχτά και να ταξιδεύουν σε κόσμους γεμάτους λέξεις. Οι συνθήκες, όμως, θα πρέπει να κρατήσουν το όνειρο πιο ταπεινό. Σεβόμαστε τα μέτρα και τα τηρούμε γιατί πάνω από όλα είναι η ανθρώπινη ζωή και η προστασία όσων αγαπάμε.

Χαρούμενο θα με έκανε ένα Ζάππειο με τον κόσμο που «πρέπει», να αλληλεπιδρά με τα βιβλία και να τους δείχνει την αγάπη του.

49ο Φεστιβάλ Βιβλίου

ΖΑΠΠΕΙΟ  | 03 Σεπτεμβρίου – 19 Σεπτεμβρίου 2021 

Ώρες λειτουργίας:

Δευτέρα-Πέμπτη: 18:00-22:30

Παρασκευή & Σάββατο: 18:00-23:00

Κυριακή: 10:30-15:00 & 18:00-22:30

Διοργάνωση: Σύνδεσμος Εκδοτών Βιβλίου (Σ.ΕΚ.Β.), Επιτροπή Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων – Ζάππειο Μέγαρο, Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού & Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (Ο.Π.Α.Ν.Δ.Α.)

Υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, του Δήμου Αθηναίων και του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού || Με την υποστήριξη της Περιφέρειας Αττικής