Το ‘American Hustle’ και το άλμπουμ των αξέχαστων 70s

Πέρυσι ήταν το ‘Επιχείρηση Argo’. Διασκεδαστικό, αλλά όχι κωμικό, ανάλαφρο, τόσο ώστε την επόμενη μέρα να μην το θυμάσαι, καλοφτιαγμένο τόσο όσο να σε κάνει να αναρωτιέσαι, αν, τα όσα εξιστορούνται, έγιναν πραγματικά. Κυρίως φτιαγμένο για νίκη στα Όσκαρ σε μια χρονιά που δεν είχε ταινίες φιλόδοξες. Φέτος υπάρχει στις αίθουσες το ‘Αmerican Hustle’. Ίδια περίπου συνταγή, ίδια κουζίνα. Κυρίως ίδιο σκηνικό: η λατρεμένη από τους σημερινούς 50αρηδες του Χόλιγουντ (και όχι μόνο…) δεκαετία του ‘70.  

Πέρασα καλά βλέποντας το ‘Αmerican Hustle’, μολονότι ελάχιστες σκηνές του θυμάμαι: συμβαίνει συχνά μετά από βράδια που περνάς καλά, να μην μπορείς να αφηγηθείς τις λεπτομέρειες τους. Όπως και στο ‘Επιχείρηση Argo’ έτσι και στο ‘Αmerican Hustle’ πρωταγωνιστές και κομπάρσοι είναι λίγο τα ζόμπι των 70s: και τα δυο στα τέλη της δεκαετίας του ’70.  Κάποτε είχα γράψει πως πίστευα πάντα ότι τα 70s είναι τα ξοφλημένα 60s.

Έγραφα ότι αυτά που στα 60s σόκαραν, στα 70s είχαν γίνει mainstream: το ροκ έμοιαζε με φασαριόζικη επανάληψη προηγουμένων, η ντίσκο έρχονταν να εκτοπίσει τον προβληματισμό για χάρη της ελαφρότητας, η επαναστατική ρητορική, που είχε προηγηθεί, όπλιζε τις τρομοκρατικές ομάδες κι οδηγούσε την Αριστερά από τις μέρες της κυριαρχίας στις νύχτες της εσωστρέφειας, οι οικονομικές κρίσεις πρόσθεταν δραματικότητα σε ένα κόσμο που άλλαζε, η ψυχεδέλεια είχε γίνει έμπνευση ακόμα και για όσους σχεδίαζαν ρούχα.

Όπως κάποτε είχε πει ο Διονύσης Σαββόπουλος ‘είχαν χαθεί τα πρόσωπα και είχαν αντικατασταθεί από τα προσωπεία’.

Ο κόσμος δεν είχε μετατραπεί ακριβώς σε ένα τεράστιο χίπικο πανηγύρι, αλλά ζούσε μέρες χαρούμενης αποκριάς ανακαλύπτοντας περίεργα κουρέματα, φορώντας απερίγραπτα ρούχα, προκαλώντας ό,τι μέχρι τότε έμοιαζε με κανόνα ηθικής. Στη γιορτή της αποκριάς, οι μασκαρεμένοι επιλέγουν μάσκες και στολές με σκοπό να ειρωνευτούν λιγάκι τον εαυτό τους και να προσπαθήσουν να μας πείσουν ότι είναι κάτι άλλο από αυτό που νομίζουμε.

Στα 80s σιγά σιγά οι περισσότεροι κουρεύτηκαν, σοβαρεύτηκαν, αποφάσισαν να μεγαλώσουν. Κάποιοι άλλοι έμειναν μασκαράδες για πάντα και όσοι βρέθηκαν σε αυτό το σταυροδρόμι της ωριμότητας του κόσμου, έχοντας την όρεξη να παρατηρούν τις μεταμορφώσεις των γονιών τους, έμαθαν, μεγαλώνοντας, να αντιμετωπίζουν την εποχή με μια γλυκιά νοσταλγία. Σήμερα που είναι παραγωγοί, σκηνοθέτες, σεναριογράφοι, ηθοποιοί, ανασύρουν τις μνήμες τους και μας πάνε πίσω στο χρόνο.

Ένα τέτοιο νοσταλγικό ταξιδάκι είναι το ‘American Hustle’. Ούτε κωμωδία, ούτε δράμα: απλή λατρεμένη σεβεντίλα – φόρος τιμής σε μια εποχή ιδεοληψιών και μασκαράδων.

Ο σκηνοθέτης και σεναριογράφος Ντέιβιντ Ο’ Ράσελ ήταν είκοσι χρονών όταν διαδραματίζονται τα γεγονότα που στην ταινία περιγράφονται, ο εταίρος σεναριογράφος Έρικ Σίνγκερ λίγο μεγαλύτερος. Και οι δυο παίζουν με τις μνήμες τους δείχνοντας ένα υπέρμετρο σεβασμό στο πνεύμα της εποχής. Οι ήρωες τους δεν μπορούν να στηρίξουν κανένα από τα βασικά τους θέλω. Είναι απατεώνες, αλλά όχι και πολύ.

Θα δούμε κι άλλες ταινίες για τη δεκαετία του ’70 τα επόμενα χρόνια. Οι πενηντάρηδες είναι στο φόρτε τους κι όλοι αγαπούν τα παιδικά τους χρόνια. Και μετά υπάρχουν σε κάθε ταινία που αναφέρεται στα 70s δυο προκλήσεις. Η πρώτη είναι η ανάγκη μιας σωστής αναπαράστασης μιας εποχής που είναι σε πολλά αισθητικά ιδιαίτερη: έχει τη μουσική της, τα κουστούμια της, τους ήρωές της – είναι ένα μεγάλο τσίρκο που πρέπει να προσέχεις τις λεπτομέρειες του  για να θυμίσεις τη λαμπρότητα του.

Το δεύτερο αρκετά ιντριγκαδόρικο είναι η ανάγκη διεύθυνσης των ηθοποιών: τα 70s έχουν μια σειρά από χαμένους κώδικες, που πρέπει να τους ξέρεις για να τους διδάξεις και να τους θυμίσεις. Απαιτούν και καλή κινηματογράφηση και πειστικές συμπεριφορές: κάθε ταινία για τα 70s είναι και λίγο σαν θεατρικό έργο – η δουλειά του σκηνοθέτη είναι διπλή.

Όλες οι ταινίες που τα τελευταία χρόνια έκαναν σουξέ βασιζόμενες στην αναπαράσταση των χαρακτήρων των ανθρώπων τη δεκαετία του ’70 (από το ‘Μόναχο’ και το ‘Rush’ μέχρι το ‘Argo’ και το ‘Ο κλήρος έπεσε στο Σμάιλι’) ήταν επιτυχημένες όταν οι σκηνοθέτες δίδαξαν στους ηθοποιούς ξεχασμένες μανιέρες.

Χαρείτε τα 70s με τη θεατρικότητα τους, τη σεξουαλικότητα τους, την ελαφράδα τους. Σε λίγο ακολουθούν τα 80s, με την επιστροφή στο συντηρητισμό,  στην ηθικολογία, στον κυνισμό.

Κάπου σε όλα θα θυμηθείτε και τις ιστορίες του Τσάκα: από τα 70σ μας έρχεται κι αυτός με όλη την απατεωνιά να τον περιβάλει σαν φωτοστέφανo.