Το Netflix έπαιξε κι έχασε

Συζητώντας μετά το τέλος του «Game of Thrones» για το ποια θα είναι η επόμενη σειρά-φαινόμενο, πάντα κατέληγα σε ένα μεγάλο ερωτηματικό. Όχι επειδή δεν ήξερα ποια θα είναι αυτή η σειρά, πώς θα μπορούσα άλλωστε: Κάθε δεκαετία έχει τη δική της εμβληματική σειρά που δε μοιάζει με την προηγούμενη.

Αλλά επειδή με δεδομένη τη στροφή του streaming στο μοντέλο διανομής του Netflix, όπου ολόκληρες σεζόν γίνονται διαθέσιμες μεμιάς, δε μπορούσα καν να φανταστώ πώς θα μπορούσε μια σειρά, μια οποιαδήποτε σειρά, ποτέ ξανά, να γίνει μαζικό φαινόμενο της εμβέλειας του «Game of Thrones», ή του «Lost» ή του «Friends». Πώς θα μπορούσε, όταν η μαζική επιτυχία αυτών των σειρών χτίζεται βδομάδα τη βδομάδα, σεζόν τη σεζόν;

Το Netflix άλλαξε τους κανόνες του πώς διανέμονται, δημιουργούνται και παρακολουθούνται οι σειρές πίσω στο 2013 όταν ολόκληρη η 1η σεζόν του «House of Cards» έγινε άμεσα διαθέσιμη. Η αναμφίβολη επιτυχία της σειράς και η επιμονή του Netflix σε αυτό το μοντέλο, οδήγησε σε μια καθοριστική αλλαγή. Όλες οι ορίτζιναλ μετέπειτα σειρές του έγιναν διαθέσιμες κατά αυτό τον τρόπο, και το υπόλοιπο Χόλιγουντ κι οι μελλοντικοί ανταγωνιστές, άρχισαν να πειραματίζονται ή στεγνά, να αντιγράφουν. Το Prime Video ακολούθησε άμεσα το ίδιο μοντέλο. Το Hulu πρόσφερε ένα μάτσο επεισόδια στην αρχή δοκιμάζοντας εβδομαδιαία διανομή στη συνέχεια, με σειρές όπως το «Handmaid’s Tale». Ακόμα και τηλεοπτικά δίκτυα άρχισαν να ψάχνονται- σειρές όπως το «Search Party» ή το «Girlfriend Experience» προβάλλονταν κάθε βδομάδα στην τηλεόραση, όμως ήταν διαθέσιμες με τη μία online.

O λόγος που το Netflix ακολούθησε αυτή τη στρατηγική είχε όμως πάντα να κάνει με τις ρίζες του ως online βιντεάδικο οδηγούμενο δημιουργικά από αλγόριθμους και συμπεριφορές πελατών/ενοικιαστών. Οι πελάτες της υπηρεσίας συνήθιζαν να καταβροχθίζουν τις σειρές σε μαραθωνίους, απλά, γιατί ήταν ήδη διαθέσιμες, δεν ήταν καινούριες. Όταν πηγαίναμε παλιότερα σε βιντεάδικα για να νοικιάσουμε σειρές δεν παίρναμε ένα-ένα τα επεισόδια, τα παίρναμε σε ματσάκια των 4 ή των 6 ή ακόμα και ολόκληρη τη σεζόν ώστε να την καταβροχθίσουμε σε 2-3 μέρες. Το Netflix υπάκουσε: Οι πελάτες του ήθελαν τα πάντα με τη μία, εδώ και τώρα, όχι όποτε λέει η Ραδιοτηλεόραση.

Άλλος ένας παράγοντας είχε να κάνει με την παραγωγή πρωτότυπου περιεχομένου. Τα παραδοσιακά κανάλια, με το πρόγραμμα που γεμίζει ένα 24ωρο, έχουν ήδη δομή στο πρόγραμμά τους, οι ώρες που πρέπει να γεμίσουν είναι συγκεκριμένες, και είναι συμφέρον για όλους το να χτίζονται σειρές-φαινόμενο και σχέση των θεατών με ήρωες ή συγκεκριμένες σειρές. Το Netflix δεν είχε ποτέ τέτοια έγνοια, αλλά το πρόβλημά του ήταν άλλο: Έπρεπε να ταϊζει περιεχόμενο του πελάτες, ασταμάτητα, αμέτρητες φουλ σεζόν σειρών το μήνα, για να έχουν συνεχώς λόγο να επιστρέφουν στα ράφια του βιντεάδικου. Να προλάβει να γεμίσει με περιεχόμενο που θα φέρει όλους τους συνδρομητές, ένα τεράστιο κελάρι γεμάτο με σειρές κομμένες στις 2-3 σεζόν (γιατί ο αλγόριθμος λέει πως από εκεί και ύστερα μια σειρά σταματά να φέρνει νέους συνδρομητές) κάθε είδους και τεχνοτροπίας και προσανατολισμού και αισθητικής.

Δεν είχε ποτέ σημασία αν τίποτα από αυτά δεν ανθίσει πραγματικά, σημασία έχει κανείς να μην προλάβει να το συνειδητοποιήσει, επειδή υπάρχει διαρκώς κάτι καινούριο για το Σάββατο το μεσημέρι. Το Netflix, πολύ απλά, δεν το ένοιαζε να δημιουργήσει ποτέ το επόμενο «Game of Thrones»- το μεγάλο του στοίχημα ήταν να γίνει ΤΟ ΙΔΙΟ το επόμενο «Game of Thrones». Ακόμα περισσότερο, κιόλας, να αντικαταστήσει -υπό μία έννοια- ολόκληρη την τηλεόραση. Και έπρεπε να προλάβει να το κάνει πριν οι ανταγωνιστές του το φτάσουν σε τεχνολογία και μεθοδολογία.

Η στιγμή αυτή είναι τώρα: Disney+ και Apple TV έχουν ήδη λανσαριστεί (η πρώτη υπηρεσία στις ΗΠΑ, ενώ αναμένεται στην Ελλάδα κατά το καλοκαίρι, η δεύτερη σε πάνω από 100 χώρες μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα) ενώ ετοιμάζεται και το HBO Max της Warner. Ένα πολύ βασικό κοινό στοιχείο που μοιράζονται αυτοί οι τρεις ανταγωνιστές; Τις αποστάσεις που φαίνεται να παίρνουν από το μοντέλο διανομής του Netflix.

Το Disney+ ξεκίνησε με το «Mandalorian», μια σειρά από το σύμπαν του «Star Wars», τονίζοντας πως κάθε βδομάδα θα γίνεται διαθέσιμο ένα επεισόδιο. Το Apple TV πειραματίζεται περισσότερο δοκιμάζοντας διάφορα μοντέλα- ενώ το «Dickinson» (μια μαύρη κωμωδία εποχής) έγινε όλο διαθέσιμο με τη μία α λα Netflix, όλες οι υπόλοιπες σειρές του θα διαθέσουν 1 ή 2 ή 3 επεισόδια στην αρχή κι ύστερα θα περάσει σε εβδομαδιαίο μοντέλο. Και το HBO Max έχει ήδη ανακοινώσει πως θα παραμείνει πιστό στο εβδομαδιαίο μοντέλο.

Λέει ο Κέβιν Ράιλι, διευθυντής περιεχομένου του HBO Max, κι ένας από τους πιο πετυχημένους τηλεοπτικούς παράγοντες τις τελευταίες τρεις δεκαετίες: «Μας αρέσει να δημιουργούμε αίσθηση και να καλλιεργούμε μεγάλη αξία από την ΙΡ μας. Οι δημιουργοί μας επίσης βλέπουν την αξία του να βγάζουμε τις σειρές σταδιακά και να τις αφήνουμε να αναπνέεουν. Χιτς του ΗΒΟ σαν το “Succesion” και το “Chernobyl” έγιναν μέρος του zeitgeist με ένα πρόγραμμα εβδομαδιαίας κυκλοφορίας αντί να σβήσουν γρήγορα αφού καούν μετά από έναν μαραθώνιο». Και φυσικά ξέρει πως οι μαραθώνιοι σειρών πάντα υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν: «Ξέρουμε πως στο κοινό αρέσουν οι μαραθώνιοι, και στο HBO Max θα μπορείς να κάνεις binge παλιότερες σειρές και υλικό από τη βιβλιοθήκη τίτλων μας όσο θέλει η καρδιά σου».

Σε ελεύθερη μετάφραση: Είμαστε δίκτυα, προγραμματίζουμε σειρές, και θέλουμε βδομάδα με τη βδομάδα να χτίζουμε προσμονή και συζήτηση και σύνδεση, κι όχι απλά να πετάμε πίξελς στην οθόνη χωρίς να έχει σημασία καν τι βλέπεις.Υπάρχουν φυσικά σειρές του Netflix που έχουν πετύχει κάτι παραπάνω από μια στιγμιαία, niche αναγνώριση. Το «Stranger Things» πέτυχε την ‘80s μανία πάνω στο αποκορύφωμά της. Το «The Crown» βρήκε το κοινό του και την media εμμονή μαζί του. Το «BoJack Horseman», η σπάνια περίπτωση σειράς του Netflix που υπομονετικά έζησε πάνω από 5 χρόνια χτίζοντας σταδιακά κοινό και λατρεία από την κριτική (λέξη-κλειδί: σταδιακά!). Όμως φανταστείτε για τι μαζικά χιτς θα μπορούσαμε να μιλάμε αν τα ίδια αυτά shows δεν καίγονταν μέσα σε ένα ΣΚ αλλά ακολουθούσαν το εβδομαδιαίο μοντέλο. Ακόμα και κάτι σαν το «Casa de Papel»: Έγινε legit φαινόμενο με τις πρώτες ορίτζιναλ ισπανικές σεζόν του, κι όταν επέστρεψε ύστερα από τόσο hype και προσμονή, εξαφανίστηκε γρήγορα μες στον ωκεανό του Netflix. Φανταστείτε να παιζόταν επεισόδιο-επεισόδιο για όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού πόσο πιο εκκωφαντικό θα ήταν το σουξέ του.

Σύμφωνα με στοιχεία των Los Angeles Times, η πιο πρόσφατη σεζόν «Stranger Things» είχε 8.2 εκατομμύρια αναφορές στο Twitter την βδομάδα της κυκλοφορίας του, αλλά ως την πέμπτη βδομάδα είχε απωλέσει το 90%, με τη συζήτηση να εξανεμίζεται. Αντιθέτως, σε κάτι σαν το «Euphoria», άλλο ένα από τα πολλά χιτ που είχε φέτος να παρουσιάσει το ΗΒΟ, όχι μόνο οι social αναφορές δεκαπλασιάζονταν από το Μάιο που έκανε πρεμιέρα ως τον Ιούνιο που έκλεισε την 1η σεζόν, αλλά ακόμα πιο σημαντικά, οι θεαματικότητες αυξήθηκαν μαζί, από 1.2 εκατομμύρια σε 1.9, δηλαδή πάνω από 50%. Αντίστοιχη πορεία είχε και το «Succession», μια σειρά που μάζεψε κοινό και hype με τόσο αργά-αλλά-σταθερά τρόπο στην διάρκεια της 1ης σεζόν, που στο Netflix πολύ απλά δεν θα το είχε καν πάρει κανείς χαμπάρι. Στην 2η σεζόν του, ήταν πλέον mainstream επιτυχία.

Αυτή η αργή καύση έχει μάλιστα θετικό αποτέλεσμα ακόμα και στο ίδιο το binge που επιθυμούν φυσικά διακαώς όλες αυτές οι υπηρεσίες: Συνυπολογίζοντας την θέαση σε δεύτερο χρόνο του «Chernobyl» (από όλες δηλαδή τις διαθέσιμες πλατφόρμες) το ΗΒΟ υπολογίζει πως το μέσο κοινό για κάθε επεισόδιο ήταν 12.9 εκατομμύρια. Αριθμός που χτίζεται αργά και μεθοδικά, βδομάδα-βδομάδα, και που καθώς η συζήτηση για τη σειρά εντείνεται, κι άλλοι θεατές πάνε πίσω στην αρχή για να ανακαλύψουν τι έχουν χασει, με αποτέλεσμα οι πάντες να βλέπουν στο τέλος. Το ίδιο το Netflix έχει στο παρελθόν κερδίσει από αυτή την τακτική, χωρίς να το έχει σχεδιάσει: Είναι ακριβώς αυτό που συνέβη με το «Breaking Bad», μια σειρά που έγινε φαινόμενο καθώς εκτινάχτηκε σε δημοφιλία στο πέρασμα των σεζόν και των εβδομάδων, και που στο τέλος οι πάντες έτρεξαν να binge-άρουν όταν υπήρχε ολόκληρη διαθέσιμη στο Netflix.

Όλα αυτά δε σημαίνουν φυσικά πως το Netflix είναι καταδικασμένο. Βρίσκεται βέβαια σε μια κρίσιμη καμπή, έχοντας χάσει συνδομητές στις ΗΠΑ την περασμένη άνοιξη για πρώτη φορά ύστερα από 8 χρόνια και με φτηνότερους ανταγωνιστές-μεγαθήρια να μπαίνουν στο παιχνίδι την ώρα που η δική του συνδρομή γίνεται όλο και ακριβότερη. Όμως η ακόμα μεγαλύτερη πρόκληση είναι αυτή η σχεδόν ιδεολογική. Δημιουργοί όπως η Έιμι Σέρμαν-Παλαντίνο του πολυβραβευμένου «Marvelous Mrs. Maisel» του Prime Video τάσσεται κατά του binge μοντέλου που έχει υιοθετηθεί και για τη δική της σειρά, ενώ την ίδια ώρα στο Netflix κάνει πρεμιέρα η πολυαναμενόμενη σειρά «The Politician» του Ράιαν Μέρφι, του showrunner-σούπερ σταρ που έγινε η μεταγραφή της χρονιάς για την πλατφόρμα. Το «Politician», φυσικά, είναι μια σειρά που ήδη δεν υπάρχει, ξεχασμένη σαν απολίθωμα κάποιας περασμένης δεκαετίας παρόλο που έκανε πρεμιέρα πριν ένα μήνα.

Την ίδια ώρα, ένα cliffhanger και μόνο του «Mandalorian» κέρδισε για τη σειρά (και για το Disney+) περιεχόμενο και συζήτηση μιας βδομάδας. Είναι δύο ακραία αντίθετες φιλοσοφικές προσεγγίσεις στο πώς χτίζεις κοινό. Η ριζοσπαστική απόφαση του Netflix πριν μερικά χρόνια έβγαζε νόημα για τα τότε δεδομένα της υπηρεσίας και στην πορεία άλλαξε τα πάντα. Αλλά τα άλλαξε αρκετά;

Οι μεγάλοι ανταγωνιστές του Netflix αρχίζουν έστω σταδιακά να αμφισβητούν το μοντέλο που καθόρισε τη δεκαετία. Και, ως θεατής και λάτρης του serialized φορμάτ αφήγησης, έχω απλώς να πω, “ευτυχώς”.

Τα αστεράκια της εβδομάδας:

*****

To επικό 49ers-Seahawks. To καλύτερο παιχνίδι NFL της χρονιάς ως τώρα, 70 αγνά λεπτά φούτμπολ, διαρκείς ανατροπές στο σκορ, κωμικές γκάφες, απίστευτα (αμυντικά κυρίως) plays, οι αήττητοι 49ers να κυριαρχούν στην αρχή αλλά με το σκορ μικρότερο από ό,τι έπρεπε να είναι, οι ποτέ τελειωμένοι Seahawks να ανασταίνονται δια μαγείας με βράχο τον Τζαντέβεον Κλάουνι και με τον Ράσελ Γουίλσον να γίνεται καλύτερος όσο πήγαινε το παιχνίδι, κι όλα να κρίνονται τελικά σε μια παράταση 5(!) κατοχών, γεμάτη ρίσκα, εκκωφαντικές αποτυχίες, λάθη και εξιλέωση.

Οι Seahawks πλησίασαν του Niners στο ένα παιχνίδι τώρα στην κατάταξη αλλά δεν είναι αυτό το σημαντικό. Το σημαντικό είναι ότι επιτέλους αυτό το rivalry είναι και πάλι ουσιώδες, ύστερα από χρόνια ασημαντότητας για το Σαν Φρανσίσκο. Για όσους από εμάς μπήκαν στο NFL την τελευταία δεκαετία, ίσως κανένα rivarly δεν ήταν πιο εντυπωσιακό από ό,τι αυτών των δύο ομάδων στα 3 καλά χρόνια του Τζιμ Χάρμπο ως κόουτς. Με αποκορύφωμα φυσικά το αξέχαστο classic που ήταν ο τελικός της περιφέρειας, τη χρονιά που οι Seahawks τελικά πήραν το Super Bowl.

****

Το 2020 επιστρέφουν όλοι οι Άντερσονς. Ο Πολ Τόμας Άντερσον ετοιμάζει ένα ensemble δράμα που διαδραματίζεται στα ‘70s στη San Fernando Valley, όσο εμείς ακόμα βλέπουμε μανιωδώς στο ριπίτ το «Phantom Thread». Ο Γουές Άντερσον στο μεταξύ βρίσκεται στο Post-production του δημοσιογραφικού φιλμ «The French Dispatch» με τον Τίμοθι Σαλαμέ. Και στο μεταξύ, ο Πολ Γ.Σ. Άντερσον έχει έτοιμο το «Monster Hunter» με τη Μίλα Γιόβοβιτς για το οποίο είχε λικάρει κι ένα τρέιλερ κάποια στιγμή. Και οι τρεις αγαπημένοι Άντερσον την ίδια χρονιά; ΚΑΙ με ταινιάρα του Ρόι Άντερσον να έχει προετοιμάσει το έδαφος στο κλείσιμο του 2019; («About Endlessness», σε διανομή ΑΜΑ.) Θα είναι η επιβράβευσή μας που επιβιώσαμε από αυτή τη δεκαετία.

***

«Dickinson». Αν η ζωή της Έμιλι Ντίκινσον ήταν ημίωρη μαύρη δραμεντί με αναχρονιστικό σάουντρακ, την εντελώς μοντέρνα Χέιλι Στάινφελντ στον πρωταγωνιστικό ρόλο, τον Γουίζ Καλίφα γκεστ σταρ (στο ρόλο του Θανάτου!), την Τζέιν Κρακόφσκι του «30 Rock» να μοιάζει ακόμα σα να παίζει τη Τζένα Μορόνι, και πλοκές επεισοδίων τύπου “η Έμιλι προσπαθεί να πείσει τον πατέρα της να σώσει το αγαπημένο της δέντρο”. «Μαρία Αντουανέτα», her influence. Όλη η σεζόν είναι διαθέσιμη στην Apple TV, είναι τρομερά φαν.

**

Η δυσκολία του Τζιοβάνι στο «Pokemon GO». Το Pokemon GΟ, που ναι, το παίζουν ακόμα άνθρωποι, έχει εισάγει τους τελευταίους μήνες στο παιχνίδι τα λεγόμενα shadow pokemons, δηλαδή πόκεμον που έχουν πέσει υπό τον έλεγχο σκοτεινής δύναμης και εμείς πρέπει να τα σώσουμε και ύστερα να τα καθαρίσουμε. Ωραία όλα αυτά, κέφι, και μερικά shadow είναι τόσο κουλ που μου αρέσει να τα μαζεύω και να τα κρατάω έτσι. Το ξέρω ότι μες στο πλαίσιο του παιχνιδιού υποτίθεται πως υποφέρουν αλλά τι να κάνουμε, μπροστά στο στυλ τι είναι ο πόνος.

Όμως η νέα “αποστολή” του παιχνιδιού, που μας καλεί να βρούμε μεγάλα αφεντικά σε κρυφούς χάρτες οι οποίοι με τη σειρά τους μας οδηγούν στο μεγάλο-μεγάλο αφεντικό, τον Τζιοβάνι, με έχει απλά γονατίσει. Καταπληκτικά περνάω, μην παρεξηγηθώ, αλλά αυτές οι μάχες με έχουν σαπίσει στο ξύλο, ξεμένω μονίμως από φίλτρα που ξαναζωντανεύουν τα πόκεμον, και μέσα σε όλη αυτή την παράλληλη εξέλιξη δράσης, νιώθω πως έχει χαθεί λίγο η αρχική διάσταση του “βγες και ψάξε να μαζέψεις όλα τα Πόκεμον”. Τι να σου πρωτοκάνει ένα μυαλό, και ένα μπαούλο αντικειμένων.

*

Ο ελληνικός τίτλος του «Ford v Ferrari». Η αγαπημένη ταινία των μπαμπάδων για αυτό το μήνα μόλις βγήκε στις αίθουσες, είναι το βιογραφικό δράμα για τον αγώνα 24 ωρών του Λε Μαν το 1966 με πρωταγωνιστές τον Κρίστιαν Μπέιλ και τον Ματ Ντέιμον και θέμα την προσπάθεια της Ford να αποκαθηλώσει τη Ferrari υστερα από σερί νικών. Ωραιότατο είναι και να πάτε να το δείτε, υπέροχα θα περάσετε. Ενώ όμως ο άκρως πιασάρικος αμερικάνικος τίτλος δε μπορούσε να μεταφερθεί ως έχει στην Ευρώπη λόγω trademarks των ονομάτων, ο τίτλος με τον οποίο βγαίνει η ταινία στις πιο πολλές Ευρωπαϊκές χώρες είναι «Λε Μαν ‘66». Ωραίο κι αυτό, έχει κάτι το εμβληματικό.

Ξέρετε τι δεν σημαίνει απολύτως τίποτα; Ο ελληνικός τίτλος! «Κόντρα σε Όλα». Θα μπορούσε να είναι τίτλος των μισών ταινιών που βγαίνουν μες στη σεζόν. Τελοσπάντων, αν σας ρωτήσει ο πατέρας σας πού παίζει την ταινία με τη Ford και τη Ferrari και το Λε Μαν, το «Κόντρα σε Όλα» θα εννοεί.