To Russian Doll του Netflix κάνει ένα κυριολεκτικό πισωγύρισμα στον χρόνο

Ένα τρομερά προσωπικό στόρι για την πρωταγωνίστρια και συνδημιουργό Natasha Lyonne, μια ηθοποιό που έχει τραβήξει καθόλου λίγα ζόρια στη ζωή της, κι η οποία έχοντας επιστρέψει πιο δυνατή και συνειδητοποιημένη από ποτέ, μπόλιασε την 30-κάτι ηρωίδα της με έντονη αίσθηση βιώματος.

Η Nadia έχει κι εκείνη τραβήξει το κανάλι, και κάνει τη ζωή της οργώνοντας τη νυχτερινή, γεμάτη χρώμα και καπνό και ιδρώτα Νέα Υόρκη που μοιάζει να έχει ξεπηδήσει από το αμερικάνικο σινεμά των ‘70s.

Στη διάρκεια της νύχτας που γίνεται 36, η Nadia πεθαίνει. Και μετά επιστρέφει στο ίδιο πάρτυ γενεθλίων, την ίδια βραδιά. Και ξαναπεθαίνει. Και ξαναεπιστρέφει. Σε μια αέναη υπαρξιακή λούπα, καλείται να βρει εκείνη την άγκυρα που θα της επιτρέψει να βρει έστω για λίγο το δικό της νόημα.

Κι αν η περσόνα της Lyonne την κάνει από μόνη της έναν λόγο να δεις τη σειρά (και κάθε σειρά), οι τρόποι με τους οποίους η αφήγηση πετάει μικρές ανατροπές μέσα στο γνώριμο αυτό μοτίβο, κάνουν το σόου must.

Η εισαγωγή ενός άλλου ήρωα που ζει τη δική του λούπα κάνει το σύμπαν της σειράς ταυτόχρονα πιο μεγάλο, αλλά και πιο ανθρώπινο. Ναι, κάθε ένας από εμάς πιστεύει βαθύτατα πως είναι πρωταγωνιστής ή πρωταγωνίστρια στο δικό τους δράμα και κατ’επέκταση είναι το κέντρο του δικού τους σύμπαντος, όμως τι μπορεί να συγκριθεί με τη στιγμή που οι πλανήτες ευθυγραμμίζονται και δύο τέτοια σύμπαντα συγκλίνουν σε ένα;

Η ευρηματικότητα στον τρόπο που αναπτύσσεται η 1η σεζόν δεν τελειώνει εκεί φυσικά, περνώντας από ένα εξαιρετικά έντονο προτελευταίο επεισόδιο μέχρι τη συναισθηματική λύτρωση του σπουδαίου φινάλε.

Με ένα τόσο συγκεκριμένο concept κι μια τόσο σαφή δραματουργική κορύφωση, ήταν πολύ φυσικό να θεωρήσει κανείς πως το Russian Doll ήταν σειρά της μίας σεζόν– τίποτα κακό με αυτό, ή ασυνήθιστο. Κάποιες ιστορίες είναι φτιαγμένες για να ειπωθούν σε 8 ημίωρα, σωστά; (Και, προς τιμήν του, το Russian Doll δεν έμοιαζε ποτέ με κάποιο από αυτά τα τραβηγμένα από τα αυτιά mini series που θα έπρεπε να είναι ταινίες αλλά για κάποιο λόγο προτίμησαν να σπαταλήσουν 7 ώρες από τη ζωή μας.) Ε, λάθος.

Το πλάνο για το Russian Doll πάντα ήταν για τρεις σεζόν σύμφωνα με την Lyonne, αλλά το μεγάλο ερώτημα ήταν, με τι θα έμοιαζαν αυτές οι επόμενες δύο; Θα ήταν μια επανάληψη της 1ης, με άλλη μια λούπα για τη Nadia; Αν κάνεις κάτι τέτοιο, φέρνεις τη σειρά στα όρια της αυτοπαρωδίας. Αλλά αν δεν το κάνεις καθόλου, τότε τι;

Στη 2η σεζόν η Nadia απλώς πρωταγωνιστεί σε ένα quirky ρομαντικό δράμα στη Νέα Υόρκη; (Βασικά… θα το έβλεπα κι αυτό.) Η απάντηση είναι τίποτα από αυτά τα δύο: Στη νέα σεζόν, που μόλις κυκλοφόρησε ολόκληρη στο Netflix, η Nadia δεν πεθαίνει και ξαναζεί την ίδια στιγμή, αλλά –καθώς πλησιάζουν τα 40ά της πια γενέθλια– βρίσκεται έξαφνα παγιδευμένη σε μια διαφορετικού τύπου χρονική τρύπα.

Το «παγιδεύεται» δεν είναι ακριβές, βασικά. Αυτό που συμβαίνει είναι πως μετατοπίζεται στο χρόνο με έναν αρκετά ελεύθερο και χαλαρό τρόπο και περισσότερο νοητικό από ό,τι σωματικό. Ένα χρονικό λαγούμι θα της δώσει τη δυνατότητα να ταξιδέψει στη Νέα Υόρκη των ‘80s– μες στο σώμα της μητέρας της, όσο ήταν έγκυος σε εκείνη. (Και μη φοβάστε: Δε θα πούμε καμία άλλη λεπτομέρεια της πλοκής και των εκπλήξεων που κρύβει, πέρα από αυτή την πολύ αρχική.)

Δεν έρχεται από το πουθενά αυτή η ιδέα. Η 1η σεζόν, εξερευνώντας τον ψυχισμό της ηρωίδας, τη σχέση της με τον εαυτό της, με την κληρονομιά και την ταυτότητά της, μας μίλησε για το δύσκολο παρελθόν που κουβαλά. Για μια μητέρα (την οποία παίζει η indie ιέρεια Chloë Sevigny) η οποία παραδομένη στα ψυχολογικά της βάρη, αυτοκτονεί.

H Nadia μεγάλωσε με τη Ruth, κοντινή φίλη της μητέρας της. Μέσω λοιπόν της ιδέας αυτής της χρονικής μετατόπισης, η σειρά μας επιτρέπει -όπως επιτρέπει και στην ίδια τη Nadia- να βρεθεί στο χώρο και στο χρόνο που πρόκειται να γεννηθεί.

Όσο είναι στο σώμα της μητέρας της, η Nadia κλέβει κάποια χρυσά νομίσματα από τη γιαγιά της, πεπεισμένη πως αυτή είναι μια κίνηση που μπορεί να έχει θετική επίδραση στο μέλλον. Τα πράγματα φυσικά περιπλέκονται καθώς αυτά τα νομίσματα (και μια επιχείρησή ανάκτησής τους που στήνεται στη συνέχεια) γίνονται το όχημα πλοκής μέσω του οποίου η σειρά εξερευνά το ιστορικό της οικογένειας της Nadia και μια κληρονομιά (και φόβο, και πόνο, και τραύμα) που φτάνει πολύ πιο πίσω, στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Είναι ένα τρομερά φιλόδοξο εγχείρημα, το οποίο προδίδεται μόνο από το ίδιο το μέγεθός του. Η 1η σεζόν δεν εγκατέλειψε ποτέ τα κεφάλια των δύο κεντρικών ηρώων δημιουργώντας ένα συναισθηματικά ελεγχόμενο χάος αφήγησης. Ήταν ένα θαύμα, ταυτόχρονα μικρό όσο και πελώριο.

Ήξερες τι βλέπεις, αλλά δεν ήξερες ποτέ τι έρχεται. Η 2η σεζόν αντιθέτως, συνεχώς διαστέλλεται χωρίς την ίδια εντυπωσιακή αίσθηση ρυθμού και χωρίς οι κανόνες να είναι ποτέ εξίσου σαφείς. Πολύ απλά, δεν κυλάει με τον ίδιο αβίαστο, εγκάρδιο, εφευρετικό τρόπο.

Δίχως αυτό βέβαια να την κάνει κακή τηλεόραση. Αυτό το σύμπαν της Nadia, και της ίδιας της Lyonne, διαθέτει κάτι καθηλωτικά προσωπικό όπως κι αν επιλέγει η σειρά να το προσεγγίζει και να το ανοίγει προς εξερεύνηση.

Τα κομμάτια προσωπικής ιστορίας ενώνονται με τρόπο πολύ συχνά συγκινητικό και γνώριμο. Κι η Lyonne συνεχίζει να είναι μια περσόνα συναρπαστική, που μοιάζει την ίδια στιγμή να ανήκει σε όλες τις εποχές αλλά και να μην ανήκει σε απολύτως καμία.

Η Nadia της 2ης σεζόν μοιάζει κιόλας να έχει υπόψη της όλη την παραφιλολογία που αναπτύχθηκε γύρω από αυτήν ανάμεσα στις σεζόν. Λέει “what a concept!” σα να είναι το catch-phrase της ή πετά συνεχείς αναφορές στον επιθεωρητή Columbo («η καλύτερη δουλειά του Steven Spielberg… ήταν το πρώτο επεισόδιο του Columbo!») έχοντας προφανώς ως δεδομένη τη σύνδεση που έχει γίνει ανάμεσα στη Lyonne και τον κλασικό τηλεοπτικό ήρωα του Peter Falk.

[Παρένθεση: Αν τυχαίνει κι εσύ που διαβάζεις τώρα αυτό το κείμενο έχεις εκατομμύρια στην άκρη και δεν ξέρεις τι να τα κάνεις, σε ικετεύω βάλε τη Lyonne να παίξει μια μοντέρνα εκδοχή του Columbo. Θα σου φτιάξουμε ένα άγαλμα δίπλα σε εκείνο του Peter Falk στη Βουδαπέστη.]

Δεν πειράζουν όλα αυτά. Η σειρά έτσι κι αλλιώς σε όλα τα στάδια σύλληψης και εκτέλεσης μοιάζει να αποδέχεται την meta διάστασή της και ξέρει να την τυλίγει με φροντίδα μέσα σε ένα συναισθηματικής σοβαρότητας περιτύλιγμα.

Το κλείσιμο του ματιού είναι κομμάτι της γοητείας, γιατί γίνεται χωρίς να αποσπά από τίποτα. Και εξακολουθεί να είναι τρομερά διασκεδαστική ηρωίδα, είτε παίρνει τη δράση πάνω της, είτε απλώς επιλέγει να τη σχολιάζει, όπως συμβαίνει στο πολύ αστείο επεισόδιο που βρίσκεται σε ένα απρόσμενο εξωτικό πάρτυ με την φίλη της Maxine (της απολαυστικής Greta Lee).

Όμως γύρω από τη Nadia, αυτός ο κόσμος έχει μεγαλώσει πολύ κι αν και ποτέ δεν μοιάζει με ένα ανεξέλεγκτο αφηγηματικό σύμπαν, την ίδια στιγμή νιώθεις πως η σειρά δεν ξέρει πώς ακριβώς να διαχειριστεί όλα τα νήματα που ξετυλίγει. (Κι η περιθωριοποίηση του έτερου βασικού χαρακτήρα της 1ης σεζόν σίγουρα δε βοηθάει, κι ας ζει κι εκείνος το δικό του παράλληλο προσωπικό / οικογενειακό / ιστορικό παράδοξο.)

Πατά σε αντίστοιχους αφηγηματικούς ρυθμούς, αλλά μοιάζει και ελαφρώς εκτός βηματισμού κάθε φορά, ακόμα κι όταν δημιουργεί δυνατές εικόνες. (Θα πω απλά πως ανάμεσα στη 2η σεζόν του Russian Doll και το In the Heights, ήταν μια πολύ δυνατή χρονιά για συναισθηματικά σαρωτικές, ιδιόμορφα stages σεκάνς μέσα σε νεοϋορκέζικα τρένα.)

Δεν είναι φυσικά χαμένη στο χρόνο. Κι οι διαδρομές της θα είναι πάντα κάτι σαν βάλσαμο. Αλλά ομολογώ πως μου έλειψε κάτι από το πόσο μεστή ήταν η 1η σεζόν και το πόσο αβίαστα έρεε. Αν με το καλό υπάρξει κι η προσδοκώμενη 3η σεζόν ελπίζω να γίνει ένα ελαφρύ re-focus.

Στο μεταξύ, θα είμαι εδώ και θα αναρωτιέμαι ποιο θα είναι το επόμενο χρονικό loop μοτίβο που μπορεί να δανειστεί η σειρά– μήπως είμαστε έτοιμοι για την Primer εκδοχή του Russian Doll; Τι καλύτερο, από 4-5 εκδοχές της Nadia, να κρύβονται η μία από την άλλη μες στο ίδιο αυτό σαλόνι των καταραμένων πάρτυ;

Ως τότε, οι δύο υπάρχουσες σεζόν του Russian Doll στριμάρουν στο Netflix.