Το βιβλίο που καταρρίπτει το “και ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα” των κλασικών παραμυθιών
- 28 ΣΕΠ 2016
Υπάρχουν κάποια πράγματα που κι εγώ, όπως όλοι μας, αγαπώ περισσότερο από άλλα. Αγαπώ το παγωτό φιστίκι περισσότερο από το παγωτό μπισκότο. Αγαπώ τον χειμώνα περισσότερο από την άνοιξη. Αγαπώ τη νύχτα περισσότερο από τη μέρα. Και αγαπώ τα παραμύθια περισσότερο από τις υπόλοιπες μορφές μυθοπλασίας.
Έχω εντοπίσει αυτή μου η αδυναμία εδώ και χρόνια, δεν ξέρω όμως να σας πω ούτε πότε ξεκίνησε ούτε πως. Μπορώ σίγουρα να σας πω πως δεν κάνω κάτι ιδιαίτερο για αυτή μου την αγάπη. Δεν τη θρέφω καθημερινά, δεν ανήκει στα ενδιαφέροντα μου με τα οποία ασχολούμαι συχνά.
Υπάρχει όμως πάντα σταθερή εκεί στην άκρη του μυαλού μου και μου αρέσει πολύ να συναντώ βιβλία που αφορούν τα παραμύθια. Κι όχι μόνο, τα παραμύθια της εποχής μας βρίσκονται και στην τηλεόραση, στον κινηματογράφο, παντού.
Most of us are safe. If you’re not a delirious dream the gods are having, if your beauty doesn’t trouble the constellations, nobody’s going to cast a spell on you.
Δε μιλάω μόνο για την Κοκκινοσκουφίτσα και τους μύθους του Αισώπου, δεν είναι μόνο εκείνα παραμύθια. Η πορεία από τις αφηγήσεις της παιδικής μου ηλικίας που περιείχαν τα παραπάνω, στη μυθολογία και τον Roald Dahl της εφηβείας κι από εκεί στα ενήλικα, μοντέρνα παραμύθια της J.K. Rowling, του Neil Gaiman, του Jim Henson, του Wes Anderson, του Tim Burton, του Guillermo del Toro, είναι η πορεία της λατρείας μου για αυτού του είδους τις ιστορίες. Α, και να μην ξεχάσω τον Doctor Who ε, ίσως το σημαντικότερο μοντέρνο παραμύθι, αν με ρωτάτε.
Τα τελευταία χρόνια αρκετοί συγγραφείς έχουν δοκιμάσει να γράψουν τις δικές τους εκδοχές διάσημων παραμυθιών, με πιο γνωστά τη σειρά ‘Lunar Chronicles‘ της Marissa Meyer, το ‘The Sleeper and the Spindle‘ του Neil Gaiman, το ‘Boy, Snow, Bird‘ της Helen Oyeyemi, αρκετά από τα βιβλία τηςCatherynne M. Valente, το ‘Uprooted‘ της Naomi Novik, το ‘The Book of Lost Things‘ του John Connolly και πολλά ακόμη.
Το βιβλίο όμως που έπεσε αυτή τη φορά στα χέρια μου και στο οποίο τα παραμύθια παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο, συνδυάζοντας κλασικές ιστορίες με σύγχρονο τρόπο αφήγησης, είναι το ‘A Wild Swan‘. Μέσα στις σελίδες του βρίσκονται τα retellings 10 παραμυθιών που όλοι γνωρίζουμε, από τον Τζακ και τη φασολιά μέχρι την Πεντάμορφη και το Τέρας και από τη Ραπουνζέλ μέχρι τον Χάνσελ και τη Γκρέτελ, καθώς κι ένα νέο παραμύθι, δημιουργία του συγγραφέα, με τον τίτλο ‘Ever/After’, που κλείνει τη συλλογή. Οι ιστορίες του Michael Cunningham όμως δεν είναι παραμύθια για παιδιά.
She gets up to stir the last of the embers. As she scatters the embers she sees, the could swear she sees… something in the dying flames, something small and animate, a tiny sphere of what she can think of only as livingness. A moment later, it resolves itself into mere fire.
Τι γίνεται όταν τα παραμύθια όπως τα ξέρουμε τελειώνουν; Τι συμβαίνει μετά; Πόσο αλήθεια είναι το “ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα”; Κι ακόμα και στα ίδια τα ορίτζιναλ παραμύθια, μήπως τα πράγματα δεν είναι όπως τα νομίζαμε; Τι μας κρύψανε οι μεγάλοι παραμυθάδες, όπως οι Αδερφοί Γκριμ και ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν; Οι κρυφές πτυχές των διάσημων ιστοριών αποκαλύπτονται από τον Cunningham, που προσπαθεί (και επιτυγχάνει) να εξανθρωπίσει τους ήρωες τους, δημιουργώντας μια μοντέρνα εκδοχή των κειμένων που έχουν αγαπηθεί εδώ και πολλές γενιές από μικρούς και μεγάλους.
ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ
Η μεγάλη βίβλος του Stephen King
Ξεχάστε όσα ξέρατε. Οι χαρακτήρες του Cunningham δεν είναι οι μονοδιάστατοι χαρακτήρες που γνωρίζαμε, νερωμένοι μάλιστα από την πάροδο του χρόνου και την ανάγκη των παραμυθιών να απευθυνθούν σε πολύ νεαρό κοινό. Αποκτούν βάθος, συναισθήματα, είναι καθημερινοί, ατελείς άνθρωποι με πάθη και προβλήματα που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, πρωταγωνιστές σε ιστορίες που συγκινούν ή διασκεδάζουν, τις περισσότερες φορές ταυτόχρονα. Ιστορίες γεμάτες ανατροπές, σεξ (μπόλικο σεξ) και πολλές μικρές εκπλήξεις/κλεισίματα ματιού από τον συγγραφέα στους αναγνώστες κι όλα αυτά με μια γενναία δόση διαστροφής αλλά και άγριας ομορφιάς στις λέξεις του συγγραφέα που βρίσκονται σε κάθε σελίδα των σύντομων διηγημάτων του ‘A Wild Swan’.
His life, he tells himself, is not the worst of all possible lives. Maybe that’s enough. Maybe that’s what there is to hope for —that it merely won’t get any worse.
Οι οικίες ιστορίες, γεμάτες μαγεία, βασίλισσες, χρυσάφια, τώρα μεταμορφώνονται σε παράδοξα, γλυκόπικρα παραμύθια του σήμερα. Σκοπός τους, να απαντήσουν σε ερωτήσεις όπως “γιατί έχτισε εκείνη η παράξενη τυπισσούλα ένα σπίτι από τζίντζερμπρεντ και γλυκά;” και “τι συμβαίνει όμως στο μυαλό του Ρουμπελστίλτσκιν ε;” και να συναντήσουν νεκρόφιλους πρίγκιπες, απελπισμένους άντρες με ένα φτερό κύκνου που το ρίχνουν στο αλκοόλ και τεμπέληδες νεαρούς που τυχαίνει να έχουν στα χέρια τους μια γιγαντιαία φασολιά.
Αν έχετε ξαναπετύχει ένα βιβλίο με κλασικά παραμύθια που κάποιος συγγραφέας τους αλλάζει τα φώτα, ξέρετε τι να περιμένετε: Διαφορετική ματιά, φρέσκες αφηγήσεις μέσα από θέματα και χαρακτήρες που οι περισσότερες μετρούν εκατοντάδες χρόνια στις πλάτες τους, μακριά από την απλοϊκή αθωότητα και το χαριτωμένο τέλος των πρωτότυπων.
This, after all, is the king who passed the law about putting trousers on cats and dogs, who made too-loud laughter a punishable crime. According to rumor, he was abused by his father, the last king. But that’s the story people always tell, isn’t it, when they want to explain inexplicable behavior?
Ο συγγραφέας, γνωστότερος για το μυθιστόρημα του ‘The Hours‘, (‘Οι ώρες‘, 2000, Εκδόσεις Λιβάνης) που και να μην έχετε διαβάσει γνωρίζετε από την κινηματογραφική του μεταφορά, δίχως αμφιβολία ξέρει να πλέκει ιστορίες. Εδώ αφήνεται ελεύθερος να παίξει με το χρόνο, τη γλώσσα, να τραβήξει το τέλος, να αλλάξει το POV του κάθε παραμυθιού, να δει τους χαρακτήρες κάτω από διαφορετικό φως. Και δεν κάνει τίποτα λιγότερο από το να πάρει τις ιστορίες, που πέρασαν από γενιά σε γενιά και από στόμα σε στόμα λιγάκι διαφορετικές κάθε φορά, και να τους δώσει το δικό του spin.
Το αποτέλεσμα είναι ένα απολαυστικό, γρήγορο ανάγνωσμα, που με την καταπληκτική εικονογράφηση της Yuko Shimizu (μερικές από τις δημιουργίες της τις βλέπετε εδώ στο κείμενο) μοιάζει πραγματικά να είναι ένα από τα διαμάντια της βιβλιοθήκης μου.
BONUS
Δείτε στο βίντεο τον Cunningham σε μια συνέντευξη του στο France 24 να μιλάει για το βιβλίο του.
Διαβάστε την εισαγωγή του βιβλίου.
Δείτε μερικές φωτογραφίες της Yuko Shimizu από τη δημιουργία της εικονογράφησης του βιβλίου.
Ακούστε τον Michael Cunningham να διαβάζει το πρώτο από τα παραμύθια του βιβλίου, το ομώνυμο ‘A Wild Swan’.
ΚΙ ΑΛΛΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΞΕΧΩΡΙΖΟΥΜΕ