Στο Trap, o M. Night Shyamalan νιώθει πιο ελεύθερος από ποτέ
- 25 ΑΥΓ 2024
Κάθε συναυλία είναι ένα είδος θρίλερ από μόνη της. Υπάρχει η αγωνία για το τι θα έρθει μετά, το άγχος της χωροταξίας, το αν θα κινηθείς αρκετά μπροστά για να πλησιάσεις τη σκηνή, η γεωγραφία του χώρου, το σασπένς του αν θα προλάβεις να πας τουαλέτα / να αγοράσεις μπύρα στην ώρα σου ΚΑΙ να βρεις ξανά την παρέα σου, και φυσικά το όλο καστ συναρπαστικών αγνώστων με τους οποίους θα βρεθείς σε αυτό τον χώρο για τις επόμενες ώρες.
Ένα μεγάλο μπράβο λοιπόν στον σκηνοθέτη της καρδιάς μας, M. Night Shyamalan, που αποφάσισε να κεντράρει μια ολόκληρη νέα ταινία γύρω από αυτή την εμπειρία, δείχνοντας μαεστρικά το πώς μπορεί να δημιουργήσει διαρκή αφηγηματικά στάδια μέσα σε αυτό το χώρο.
Σαν διαφορετικές πίστες με διαφορετικούς στόχους η κάθε μία, αλλά που όσο γεμίζεις τό χάρτη, τόσο αρχίζει να σε περιβάλλει η αίσθηση πως το αληθινό παιχνίδι δε θα τελειώσεις όταν φτάσεις στο μεγάλο κακό – αλλά τότε απλώς θα αρχίσει.
Για τον Shyamalan τα έχουμε πει πολλές φορές στο σάιτ. Για το έργο του, για το πώς ανέτρεψε την καθοδική του πορεία, για τις ανατροπές του, για τις παλιές του ταινίες, για τις καινούριες του ταινίες, για όλες του τις ταινίες, και τα έχουμε πει και με τον ίδιο τον άνθρωπο. Τον αγαπάμε, ας το παραδεχτούμε.
Αλλά ακόμα κι έτσι, έχει ενδιαφέρον να βλέπουμε σε τι mode λειτουργεί κάθε φορά – εξάλλου γι’αυτό το κοινό μοιάζει ακόμα να συναρπάζεται από την παρουσία του, επειδή δεν ξέρεις κάθε φορά τι θα σου φέρει.
Θα είναι ένα pulpy ψυχολογικό θρίλερ με κάποιον τρομερό μεταφυσικό ήρωα; Ένας υπαρξιακός εφιάλτης; Ένα φιλοσοφικό παραμύθι; Μια b-movie τρόμου; Τι από όλα; Ή κάτι άλλο;
Το Trap βρίσκει τον Shyamalan να λειτουργεί σε ένα επίπεδο απόλυτου φαν, χωρίς να αυτό να σημαίνει πως η ταινία είναι μες στην τρελή χαρά. Αλλά σε σχέση με το ανατριχιαστικό Old και την υποβλητική Knock at the Cabin (μια ακολουθία ταινιών που ούρλιαζε «έχω περάσει λόκνταουν και δε νιώθω καθόλου καλά»), το Trap τον βρίσκει με περισσότερο παιχνιδιάρικες διαθέσεις.
Αρχικά, ήταν το τρέιλερ. Ένα φανταστικό δίλεπτο που από μόνο του θα μπορούσε να είναι μια τέλεια ταινία, με μια σοκαριστική ανατροπή στο τέλος που έκανε πολύ κόσμο ονλάιν να διαμαρτύρεται – «μα γιατί μας λένε την ανατροπή στο τρέιλερ; όλη την ταινία θα μας δείξουν;;;».
Παιδιά, όλα καλά. Η «ανατροπή» του τρέιλερ δεν είναι παρά η εντελώς αρχική ιδέα της ταινίας, καθώς μας παρουσιάζεται πέραν αμφιβολίας και καχυποψίας, μέσα στα πρώτα κιόλας λεπτά.
Τι είναι λοιπόν το Trap: Η συναυλία-θρίλερ που λέγαμε στην αρχή.
Ένας πατέρας πηγαίνει την κόρη του στη συναυλία-event της αγαπημένης της ποπ σταρ, ακριβώς όπως θα έκανε ένας σωστός Swiftie dad. Εκεί, ο μπαμπάκας που τόσο αγαπά και φροντίζει την κόρη του, μαθαίνει από έναν υπέρμετρα ενθουσιώδη υπάλληλο, πως όλη η συναυλία δεν είναι παρά μια καλά οργανωμένη παγίδα για να μπορέσει η αστυνομία να αναγνωρίσει και να συλλάβει έναν serial killer που τρομοκρατεί την περιοχή, με προσωνύμιο Butcher. Η αστυνομία ξέρει πως ο Butcher θα είναι στη συναυλία, και έχουν περικυκλώσει το χώρο και όλες τις εξόδους. Δεν έχει πουθενά να πάει. «Αυτή η συναυλία είναι παγίδα».
Το πρόβλημα για τον κεντρικό μας ήρωα; Είναι ο Butcher.
Ουπς.
Στο ρόλο, ο Shyamalan έχει βάλει τον Josh Hartnett, έναν από τους ανερχόμενους «ωραίους» εκεί στην αυγή του 21ου αιώνα που μετά για πολλά χρόνια πελαγοδρομούσε ή απλώς είχε χαθεί, και που όμως με πολύ μεγάλη χαρά τον βλέπουμε να έχει κάνει εντυπωσιακό πρόσφατο comeback τα τελευταία χρόνια. Ήταν φανταστικός στο Oppenheimer σε έναν από αυτούς τους supporting ρόλους που χρειάζονται οι ταινίες με μεγάλο καστ για να σταθούν στέρεες χωρίς ποτέ να κάνουν κοιλιά.
Και είναι φανταστικός εδώ, παίζοντας μια ψύχραιμη εγκληματική ευφυΐα με ένα τρόπο που τον κάνει ταυτόχρονα απειλητικό αλλά και ανθρώπινο. Είναι ομολογουμένως Μια Κάποια Επιλογή από τον Shyamalan να στήσει αυτό το θρίλερ τοποθετώντας τον θεατή μέσα στα μάτια του Butcher, θέλοντας να μας κάνει να δούμε την πλοκή σαν αυτός ο χαρακτήρας να είναι η σύνδεσή μας.
Να νιώθουμε την αγωνία του, να παίρνουμε ανάσα σε κάθε ένδειξη της εφευρετικότητας του, και να χαμογελάμε κάθε φορά που βλέπουμε πόσο νοιάζεται και αγαπά την κόρη του. “Aww” θα σου ξεφύγει κάποια στιγμή, μόνο για να κουνήσεις βίαια το κεφάλι αριστερά-δεξιά και να πεις στον εαυτό σου «σύνελθε παιδί μου».
Σε θρίλερ σαν τη Σιωπή των Αμνών, όπου αναπόφευκτα ο θεατής κατέληγε να θαυμάζει κάτι από την προσωπικότητα ενός τέρατος, γίνεται συνήθως με αντίστροφους όρους, όπου καταλαβαίνεις πως κοιτάζεις/θαυμάζεις/διασκεδάζεις με έναν ξεκάθαρο ανταγωνιστή. Εδώ ο Shyamalan λέει: Πώς θα σου φαινόταν αν σε έκανα να απορείς πώς ένας serial killer θα αποδράσει από μια παγίδα, χωρίς να απογοητεύσει την κόρη του που έχει έρθει να δει την αγαπημένη της τραγουδίστρια;
Τρελό.
Μιλώντας για χαζομπαμπάδες και την αγάπη για τις κόρες τους, ο Shyamalan –που πρόσφατα έκανε παραγωγή στο Watchers, την ταινία μίας κόρης του– έχει εδώ ξεκάθαρα δημιουργήσει την ταινία με αντίστροφο τρόπο ώστε εν τέλει να αποτελεί όχημα για την άλλη κόρη του, Saleka Night Shyamalan, που παίζει το ποπ είδωλο Lady Raven.
Η Saleka κρατά ένα πολύ σημαντικό ρόλο –πολλαπλών ταλέντων– στην ταινία, και καταλαβαίνεις εύκολα πώς ένας άνθρωπος του οποίου πάντα οι ιστορίες περιστρέφονται γύρω από άρρηκτες οικογενειακές σχέσεις, θα έφτανε κάποια στιγμή φυσιολογικά να πει, «κόρη μου, θες να σου κάνω δώρο μια ταινία;».
Σημειωτέον, η Saleka Night Shyamalan έχει γράψει στα αλήθεια 14 κομμάτια για την ταινία, τα οποία γράφτηκαν συγκεκριμένα για να ταιριάζουν με τις ιδέες του φιλμ. Αυτό, το λέμε αφοσίωση.
Τι άλλο λέμε αφοσίωση; Τον τρόπο που ο Shyamalan επιμένει να κάνει τα δικά του, και να αρνείται να παραδώσει μια εντελώς συμβατική ή αναμενόμενη ταινία. Ακόμα και βάσει το ιδιόμορφου concept του, το Trap δεν είναι αυτό που νομίζεις.
Αρχικά ο Shyamalan δημιουργεί μικρά κεφάλαια δράσης για τον Hartnett, μικρές αποστολές εντός της αρένας, για τις οποίες ο Hartnett διαρκώς εφευρίσκει περσόνες και ερμηνευτικές διαθέσεις. Είναι απολαυστικός. Αλλά κάθε φορά που νιώθεις πως ο χώρος πάει να εξαντληθεί, η ταινία παίρνει φόρα και κάνει ένα άλμα προς… κάπου.
Το Trap είναι από αυτές τις ταινίες που δε μπορείς απαραίτητα να φανταστείς πώς θα μοιάζει η ιστορία σε 10-15 λεπτά από το τώρα, ειδικά από τη στιγμή που ο Butcher με την κόρη του αρχίζουν να κινούνται μες στην αρένα – εξάλλου, λέει ο Shyamalan, πως εμείς ως θεατές βρισκόμαστε πάντα όσο κοντά στη σκηνή είναι οι ίδιοι οι χαρακτήρες, και ποτέ πιο κοντά από αυτούς.
Με υπομονή και με αφοσίωση στο κάθε «κεφάλαιο» δράσης και στο κάθε σκηνικό, η ταινία πετυχαίνει ένα πολύ ενδιαφέρον αποτέλεσμα. Αρχικά, διαθέτει μετατοπίσεις οπτικής με τρόπο που δε μπορούμε να αναλύσουμε γιατί… ναι, αυτό θα ήταν όντως spoiler. Αλλά που σίγουρα αποτελούν παιχνίδι με τον θεατή, καθώς διαρκώς προκαλούμε αυτό που νομίζουμε πως πρέπει να θέλουμε να γίνει.
Έπειτα, ο Shyamalan διαρκώς συνθέτει χώρους τους οποίους και ανανοηματοδοτεί κάθε φορά που αλλάζει κάποιος κανόνας ή κάποιο δεδομένο. Με μεγάλο σύμμαχο τον απίστευτο διευθυντή φωτογραφίας Sayombhu Mukdeeprom (των βραβευμένων στις Κάννες Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives και Grand Tour, αλλά και του μεγάλου φετινού σουξέ Challengers) ο οποίος ζωντανεύει ένα χώρο ή τον κοιτά κλινικά, μέσα από χρωματικές επιλογές, κίνηση εναντίον ακινησίας ή επιλογή ως προς το πόσο παραγεμισμένο θα είναι ένα κάδρο, κατά πόσο θα είναι ακίνητο ή θα σφύζει από ζωή.
Τι σημαίνει ένας χώρος όταν βρίσκεσαι εκεί με την οικογένειά σου; Τι σημαίνει όταν ξαφνικά καταλαμβάνεται από ένα άλλο άτομο ισχύος; Τι σημαίνει όταν τώρα το άτομο που θεωρούσες ασφαλές, αποτελεί ξαφνικά απειλή; Ο χώρος έχει χαρτογραφηθεί, αλλά τώρα είναι διαφορετικός. Τα άτομα είναι διαφορετικά. Οι δυναμικές είναι διαφορετικές.
Είναι ένα απολαυστικό παιχνίδι δύναμης με συνεχείς ανατροπές – και δεν εννοούμε ανατροπές τύπου OMG TWIST, αλλά ανατροπές με την παραδοσιακή έννοια του σασπένς, κάτι που αλλάζει μέσα σε μια σκηνή και σε παραδίδει σε μια άλλη που δεν περίμενες– και μια απολαυστική αίσθηση χαρακτήρων και μεταξύ τους σχέσεων.
Αυτό δηλαδή που ο Shyamalan ξέρει να κάνει πολύ καλά, και που ως μπαμπάς σίγουρα του μιλάει στην ψυχή, αλλά δοσμένο τώρα μέσα από τον παραμορφωτικό φακό ενός b-movie θρίλερ το οποίο προτιμά τα vibes και την διαδρομή, από την αυστηρή λογική.
(Αν πάτε περιμένοντας να δείτε ένα αεροστεγές σενάριο χωρίς λογικά κενά, τότε δε θα απολαύσετε αυτό που η ταινία όντως ενδιαφέρεται να κάνει.) Και περνώντας μέσα αυτή την διαδρομή, κάποια οικογενειακά άγχη και αγωνίες που, όσο τεχνητό κι αν είναι το στόρι τριγύρω τους, τα ίδια αυτά μοιάζουν αληθινά και, ως ένα βαθμό βιωμένα.
Στο τέλος της μέρας, το Trap μπορεί να μην είναι κάποιο από τα σπουδαιότερα φιλμ του Shyamalan, αλλά αποτελεί μια καλοδεχούμενη αλλαγή ταχύτητας από αυτόν, δείγμα του ότι ξέρει πώς να μην μένει στάσιμος και να μην επαναλαμβάνεται.
Η δομή αυτής της ιστορίας του δεν θυμίζει στα αλήθεια κάτι που έχει δοκιμάσει ξανά, οι συνεργάτες του είναι νέοι και το ταίριασμα απολαυστικό. Είναι ένα θρίλερ με απόλυτη συναίσθηση των χώρων του και πώς να τους εκμεταλλευτεί, με απόλυτη συναίσθηση της παγίδας που στήνει στον ίδιο τον θεατή, και έχοντας τον τρόπο να σε κρατήσει σε αγωνία όσο και να σε δοκιμάσει συναισθηματικά.
Η παγίδα έχει στηθεί κι ο Shyamalan το διασκεδάζει – προσκαλώντας μας να περάσουμε κι εμείς τέλεια μαζί του.
