Τρίτη και φαρμακερή: Όταν η 3η ταινία είναι η καλύτερη ενός franchise

Όταν βγήκε στις αίθουσες το “Iron Man 3” ξεκίνησε στο τουίτερ μια συζήτηση για άλλες περιπτώσεις άξιους τρίτου μέρους κινηματογραφικής σειράς και μάλιστα με τον αυστηρότερο των όρων: Αν υπάρχουν άλλες περιπτώσεις όπου η τρίτη ταινία δεν είναι απλά αντάξια των προηγούμενων, αλλά η καλύτερη της σειράς. Εδώ σε θέλω μάγκα.

Όλο αυτό βασίστηκε φυσικά στο ίδιο το “Iron Man 3” του Σέιν Μπλακ, το οποίο προσφέροντας μια σειρά από ανατροπές σε περιεχόμενο, δομή και στυλ, καταφέρνει να εκπλήξει τον θεατή και, όντας ταινία εντελώς διαφορετική από ό,τι περίμενες να δεις σε ένα θερινό υπερηρωικό μπλοκμπάστερ, σκαρφαλώνει με ευκολία στην κορυφή της αξιολογικής λίστας της τριλογίας της.(*)

(* Η πρώτη από πάρα πολλές προσωπικές απόψεις που θα ακολουθήσουν, στην μάλλον πιο υποκειμενική από τις λίστες που έχουμε κάνει κατά καιρούς. Ειρήνη αδέρφια.)

Η διαπίστωση είναι πως ενώ τα σίκουελ είναι κατά κανόνα καλύτερα κι από τα πρωτότυπα, στα τρίτα μέρη η μπάλα φεύγει στην εξέδρα. (Το superhero genre με άλλα λόγια ακολουθεί τις τροχιές των ομάδων του Ζοζέ Μουρίνιο, του μεγαλύτερου υπερήρωα όλων, δίκαιο.)

Αυτό στο οποίο καταλήξαμε είναι πως τουλάχιστον αν περιοριστούμε στο υπερηρωικό υπο-είδος, δεν υπάρχει ούτε μία άλλη περίπτωση που η 3η ταινία μιας σειράς είναι και η καλύτερη. Για την ακρίβεια με το ζόρι βρίσκεις threequel που είναι απλώς καλό. (Κι ακόμα κι αν ανήκεις στους φαν του τελευταίου Σκοτεινού Ιππότη του Νόλαν, δεν πιστεύω να το έβαζες πάνω από το 2ο μέρος με τον Χιθ Λέτζερ.)

Όμως αν κοιτάξουμε ευρύτερα, εκεί που δεν υπάρχουν υπερδυνάμεις (και συχνά ούτε καν απλές δυνάμεις ή, ξερωγώ, αγγλική γλώσσα) θα μπορέσουμε έστω να βρούμε μια ντουζίνα ταινιών που τοποθετούνται ως τρίτα μέρη σε κάποια σειρά ταινιών, τα οποία είναι και τα καλύτερα κεφάλαια εκείνης της saga.

Η αυστηρότητα του κανόνα αποκλείει μερικές ακόμα πετυχημένες προσπάθειες σε καλά threequels (“Evil Dead: Army of Darkness”, “Return of the Jedi”, “The Bourne Ultimatum”** πολύ συζητήσιμο το τελευταίο αυτό, αλλά εγώ είμαι #team_supremacy) γιατί εμείς αναζητούμε τα απολύτως καλύτερα. Όπως ακριβώς λοιπόν συνέβη όταν ο Μανδαρίνος πήρε στο κυνήγι τον Τόνι Σταρκ, αλλάζοντας τους κανόνες του superhero genre, έτσι ακριβώς ψάξαμε και βρήκαμε 12 ακόμα threequels που κατάφεραν να είναι καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη ταινία του franchise τους.

A Nightmare on Elm Street 3: Dream Warriors (1987)

Ενδιαφέρουσα ανωμαλία η σειρά του Φρέντι του Κρούγκερ: Δεν το έχω ψάξει αλλά είμαι βέβαιος πως σε κανένα άλλο franchise δεν μάχονται για τον τίτλο της καλύτερης ταινίας η 3η με την 7η. Μέγας είσαι Γουές Κρέιβεν. Προσωπικά δεν είμαι βέβαιος ποιο θα διάλεγα ανάμεσα στα τρία που σαφέστατα ξεχωρίζουν: Το πρωτότυπο είναι τρομακτικό και έξυπνο και διαφορετικό, συστήνοντάς μας έναν αυθεντικά τρομακτικό δαίμονα που στοιχειώνει τα όνειρά και σε σκοτώνει εκεί. Στο τρίτο έχεις τους τρόφιμους ενός ψυχιατρείου να αποκτούν τον έλεγχο των ονείρων τους και να περνούν στην αντεπίθεση. Το -επισήμως εκτός σειράς- 7ο, “New Nightmare”, σπάει τον τέταρτο τοίχο με το κοινό και φέρνει τον Φρέντι στον πραγματικό κόσμο, ύστερα από ένα σερί τριών ανόητων ταινιών που του φέρονταν ξαφνικά σα να ήταν ένας χωρατατζής, φονικός Έντι Μέρφι. Και τα τρία είναι φανταστικά, το “Dream Warriors” όμως λίγο περισσότερο.

Τι έκανε διαφορετικά: Οι ήρωες αυτής της ταινίας δεν είναι το τυπικό γκρουπ ετοιμοθάνατων πιτσιρικιών. Είναι άτομα που έχουν επιβιώσει επιθέσεις του Φρέντι και τώρα ενώνονται για να τον νικήσουν μια για πάντα. Είναι το slasher movie σαν υπερηρωικό φιλμ.

LOTR: The Return of the King (2003)

Το επικό κλείσιμο της ιστορίας του Τόλκιν. Δεν είμαι φαν της τριλογίας του Πίτερ Τζάκσον (ούτε hater- απλά δε μου δημιουργεί ιδιαίτερα συναισθήματα από τη μία ή από την άλλη) οπότε υποθέτω εδώ δεν μου πέφτει λόγος. Εφόσον ο λαός το πιστεύει, εμείς απλά λέμε ναι.

Τι έκανε διαφορετικά: Έκλεισε την ιστορία. Κάποια στιγμή.

Toy Story 3 (2010)

Η κατεξοχήν τριλογία που έρχεται στο μυαλό όταν ψάχνουμε εκείνη την τριλογία όπου όλες οι ταινίες είναι φανταστικές και δεν είναι εντελώς προφανές ποια θα διάλεγες ως καλύτερη. Ή τελοσπάντων αυτό ίσχυε μέχρι τη στιγμή που ο Άντι χαρίζει τα παιχνίδια του στην πιτσιρίκα και κάθε άνθρωπος από μια ηλικία και πάνω σπάει κι αρχίζει να κλαίει με αναφιλητά, γιατί σπάνια έχει απεικονιστεί με τόση ακρίβεια στο σινεμά τι ακριβώς σημαίνει το να μεγαλώνεις και να αφήνεις πίσω το παιδί μέσα σου.

Τι έκανε διαφορετικά: Σοκαριστικά (δεδομένου πως και τα δύο πρώτα ήταν φανταστικά), είχε ακόμα μεγαλύτερο λόγο ύπαρξης -δραματουργικά μιλώντας- ακόμα κι από εκείνα.

Goldfinger (1964)

Τα αμάξια, οι γυναίκες, ένας σπουδαίος κακός, ένας δεύτερος σπουδαίος κακός (ο μπράβος με το καπέλο που έκοβε), μεγάλες ατάκες (“do you expect me to talk?” – “no, mister Bond, I expect you to die!”), τα ονόματα (γεια σου Pussy Gallore), η δράση, οι απίστευτες εικόνες (η γυναίκα καλυμμένη από χρυσό πρέπει να είναι το απόλυτο James Bond visual στην ιστορία του franchise). Είναι η απόλυτη περιπέτεια- και αν το “Skyfall” χαιρετίστηκε ως πιθανός διάδοχος στην κορυφή της σχετικής λίστας τότε: α) είναι επειδή επέστρεψε στις οπτικές και αφηγηματικές αναφορές του “Goldfinger” και β) ακόμα κι αν αυτό ισχύει, 48 χρόνια στην κορυφή είναι ένα αρκετά τίμιο σερί.

Τι έκανε διαφορετικά: Δεν έκανε τίποτα απλώς διαφορετικά- τα έκανε όλα όπως θα γίνονταν για τον επόμενο μισό αιώνα.

Pusher 3 (2005)

Η φοβερή τριλογία του Νίκολας Βίντινγκ Ρεφν πριν βάλει τον Ράιαν Γκόσλινγκ πίσω από το τιμόνι είναι σκληρή και συναρπαστική, ακολουθώντας σε κάθε φιλμ κι έναν διαφορετικό χαρακτήρα του υπόκοσμου της Κοπεγχάγης. Το τρίτο είναι μάλλον το καλύτερο, καθώς…

Τι έκανε διαφορετικά: …ακολουθεί την ιστορία του Σέρβου μαφιόζου που όλοι έτρεμαν στις δύο πρώτες ταινίες, και ανακαλύπτει πώς είναι όταν χάνεις τη δύναμη που κάποτε είχες, ολοκληρώνοντας ένα πλήρες πορτρέτο ενός κόσμου από όλες τις πλευρές.

Harry Potter and the Prisoner of Azkaban (2004)

Ο Αλφόνσο Κουαρόν δεν έχει κάνει ταινία εκτός του τοπ-10 της εκάστοτε χρονιάς του, σερί που δεν διακόπηκε ακόμα κι όταν ανέλαβε να μεταφέρει στην οθόνη το τρίτο βιβλίο της σειράς που έμαθε σε μια ολόκληρη γενιά από πιτσιρίκια να διαβάζει. Είχε υπέρ του το καλύτερο των βιβλίων για πολλούς (εδώ εισάγονται οι πιο σημαντικοί ενήλικες χαρακτήρες της σειράς, δίνοντας άλλο βάθος στη σκιαγράφηση των χαρακτήρων και του κόσμου τους) καθώς και το γεγονός πως τα δύο πρώτα είχε γυρίσει με περισση αφέλεια ο Κρις Κολόμπους, μεταφέροντας στην οθόνη το γράμμα αλλά όχι το πνεύμα των βιβλίων.

Τι έκανε διαφορετικά: Κοίταξε ανάμεσα στις γραμμές. Έδωσε στους ήρωές του μικρά προσωπικά quirks, τους έβαλε να ακούνε χαλαρή τζαζ, έδειξε τις εποχές να περνάνε, μας επέτρεψε να ψηλαφίσουμε τον κόσμο τους αντί απλώς να μας απεικονίσει λέξη προς λέξη αυτά που έλεγε το βιβλίο αλλά δεν αρκούσαν για την οθόνη. Κοινώς, έδειξε πως μπορεί ακόμα κι αυτές οι πολύ πιστές και κυριολεκτικές μεταφορές να είναι αληθινές ταινίες.

Jackass 3D (2010)

Δε θα πήγαινε το μυαλό μου (kudos κύριε Χάρη) αλλά διάβολε, ναι! Είναι το γνωστό “Jackass” αλλά up to eleven. Ή μάλλον, για την ακρίβεια…

Τι έκανε διαφορετικά: …up to 3D.

The Good, the Bad and the Ugly (1966)

Φυσικά και το κλείσιμο της τριλογίας των δολλαρίων του Λεόνε μπαίνει στη λίστα. Το κατεξοχήν σπαγγέτι γουέστερν, με τον Κλιντ Ίστγουντ, τον Λι βαν Κλιφ και τον Ιλάι Γουάλας στους εμβληματικότερους ρόλους της καριέρας τους και ένα υποδειγματικό στήσιμο μιας ιστορίας πολλαπλών points of view, ηρώων και κινήτρων, ενορχηστρωμένης με τρόπο αξιοθαύμαστο.

Τι έκανε διαφορετικά: Υποθέτω αρκεί το ότι είναι μια από τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών ανεξαρτήτων τριλογιών και ειδών.

Mission: Impossible III (2006)

Η πρώτη ταινία του Τζέι Τζέι Έιμπραμς παραμένει και η πιο περίεργα υποτιμημένη του. Σίγουρα δε θα τη μπερδέψει ποτέ κανείς με τον “Πολίτη Κέιν”, αλλά αυτή η 3η Αποστολή έχει έναν απίστευτο κακό, έχει (επιτέλους!) ομάδα στην παράδοση της σειράς, έχει γκατζετάκια και μεταμφιέσεις και παραμορφωμένες φωνές, έχει ένα στοιχειώδες συναισθηματικό υπόβαθρο (που η φαρσική πρώτη κλώτσαγε στα σκουπίδια και η βλακώδης δεύτερη ούτε που ονειρεύεται) και επίσης α ναι, για τον απίστευτο κακό του Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν είπαμε; Δεν πειράζει, ξαναλέμε, γιατί η μία φορά δεν αρκεί. Υπάρχει μια σοβαρή περίπτωση το 4ο φιλμ, του Μπραντ Μπερντ, να είναι ακόμα καλύτερο, αλλά η αλήθεια είναι πως τουλάχιστον όταν βγήκε, αυτή ήταν η καλύτερη ταινία της σειράς.

Τι έκανε διαφορετικά: Το προφανές. Ήταν “Επικίνδυνη Αποστολή”, όχι κάτι άλλο που απλά έτυχε να λέγεται έτσι.

Once Upon a Time in Mexico (2003)

Η Μαριάτσι τριλογία του Ρόμπερτ Ροντρίγκεζ είναι ένα ατελείωτο κέφι, κι ενώ δε τη λες σειρά ταινιών με την παραδοσιακή έννοια (αυτή εδώ είναι κάτι σαν σίκουελ-και-ταυτόχρονα-πρίκουελ ενός φιλμ που ήταν κάτι ανάμεσα σε σίκουελ και ριμέικ του πρωτότυπου; κάτι τέτοιο, δεν έχει σημασία) ετούτο εδώ είναι τόσο fun που τελικά δε σε νοιάζει κιόλας. Μπόνους πόντοι για τον τυφλό Τζόνι Ντεπ.

Τι έκανε διαφορετικά: Ομολογουμένως, τίποτα. Εξίσου ομολογουμένως, τα έκανε όλα πιο διασκεδαστικά.

Trois Couleurs: Rouge (1994)

Η τρίτη και τελευταία ταινία της θεματικής τριλογίας των χρωμάτων του Κριστόφ Κισλόφσκι εξερευνά την έννοια της αδελφότητας στη σύγχρονη κοινωνία. Όλη η τριλογία είναι ένα μεγαλειώδες κινηματογραφικό κατόρθωμα, όμως η “Κόκκινη” στέκεται ξεκάθαρα πάνω από τις άλλες δύο, αποτελώντας την αποθέωση του σινεμά του Κισλόφσκι, μέσα από την ιστορία ενός μοντέλου (Ιρέν Ζακόμπ, μάλιστα) που ανακαλύπτει πως ο γείτονάς της εισβάλει στην ιδιωτική ζωή των γύρω του. Μια από τις σημαντικότερες ταινίες της δεκαετίας του ’90, έμελλε να είναι κι η τελευταία του Κισλόφσκι πριν το θάνατό του δύο χρόνια αργότερα.

Τι έκανε διαφορετικά: Με λεπτές πινελιές καταφέρνει να οδηγήσει την τριλογία σε θεματική κορύφωση παραμένοντας εντελώς αυτοτελής.

Before Midnight (2013)

Αυτό βγαίνει σε ένα μήνα αλλά πιστέψτε μας. Απλά πιστέψτε μας. Είναι μια ταινία που αντιμετωπίζει αδιανόητα ψηλές προσδοκίες και καταφέρνει να τις ξεπεράσει.

Τι έκανε διαφορετικά: Κοίταξε την ρομαντική ιστορία του Τζέσι και της Σελίν μέσα από ένα διαφορετικό πρισμα- αυτό της πραγματικής ζωής. Πώς είναι όταν ένα παραμύθι όταν αγγίζει την αλήθεια των 40; Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται περί αριστουργήματος.