Τρομάζοντας με τη “Λάμψη”

H κλασική σκηνή που όλοι έχουμε συνδέσει με τη “Λάμψη” είναι εκείνη ενός αλαφιασμένου Τζακ Νίκολσον να σπάει με το τσεκούρι την πόρτα, την τρομαγμένη Σέλεϊ Ντιβάλ να κοιτάζει με γουρλωμένα μάτια, την ατάκα “Heeeere’s Johnny”. Όμως η “Λάμψη” του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, διασκευασμένη σε μεγάλο βαθμό ελευθερίας από το βιβλίο του Στίβεν Κινγκ, κρύβει πολλά περισσότερα μυστικά.

Και τρόμο. Πολύ τρόμο.

Για την ακρίβεια, αυτή η ιστορία ενός συγγραφέα που αναλαμβάνει τη δουλειά της φροντίδας ενός ξενοδοχείου στη διάρκεια της off-season μετακομίζοντας εκεί με την οικογένειά του, μπορεί και να είναι η πιο τρομακτική ταινία όλων των εποχών. Ο Κιούμπρικ χρησιμοποιεί το εκπληκτικό σκηνικό για να τονώσει τον κλειστοφοβικό τρόμο: Δεν υπάρχει πλάνο στην ταινία, ιδιαίτερα αυτά τα μακρόσυρτα, που ακολουθούν χαρακτήρες στη διάρκεια φαινομενικά ακίνδυνων ενεργειών τους, που να μην είναι καθηλωτικά τρομακτικό.

Οι γωνίες λήψης, τα πλάνα, η χρήση της μουσικής, οι διάδρομοι, η ασάφεια πάνω στο τι ακριβώς βλέπουμε (μια ιστορία φαντασμάτων; μια ιστορία παράνοιας;), η σταδιακή βύθιση του κεντρικού χαρακτήρα στην τρέλα,  όλα αυτά μαζί έχουν μια ανατριχιαστική ταινία τρόμου που δεν σταματά για δευτερόλεπτο να σε τρομάζει -ακόμα κι όταν δεν μοιάζει να κάνει τίποτα- αλλά ταυτόχρονα δε σε αφήνει ποτέ να πάρεις το βλέμμα σου από την οθόνη.

Στις Νύχτες Πρεμιέρας προβάλλεται το ντοκιμαντέρ “Δωμάτιο 237”, μια ταινία πάνω στις δεκάδες θεωρίες ανάλυσης του τι ακριβώς συμβαίνει στην “Λάμψη” και τι σημαίνουν όλα. Από το Ολοκαύτωμα φτάνουμε στον Φρόιντ, κι από τη σφαγή των Ινδιάνων περνάμε στην παράδοση των μεγάλων παραμυθάδων. Είναι όλα εκεί, μαζί με τον τρόμο. Πριν χαθούμε κι εμείς στα μυστικά που κρύβει το “Δωμάτιο 237”, πατήσαμε ένα play στη “Λάμψη” ύστερα από όλα αυτά τα χρόνια, για να θυμηθούμε όλα εκείνα που μας δημιούργησαν τους πρώτους μας εφιάλτες.

(Φυσικά ακολουθούν spoilers για την ταινία.)

Το creepy παιδάκι

Ο μικρός Ντάνι (και ο φανταστικός του φίλος με τη φωνή που θα είχε μάλλον ως πιτσιρικάς ο Μπάτμαν του Κρίστιαν Μπέιλ) βλέπει διάφορα οράματα από τη στιγμή που πατάει το πόδι του στο ξενοδοχείο, και το κουβεντιάζει γενικά με το δαχτυλό του στον καθρέφτη. Μη ρωτήσεις.

Όταν, δε, μπαίνει και domestic violence στο παιχνίδι τα πράγματα γίνονται πιο creepy από ποτέ. Γενικά κάθε ταινία με πιτσιρικά σε βασικό ρόλο, είναι πετυχημένη αν ο εν λόγω πιτσιρικάς καταφέρνει να βγάζει στην οθόνη τον επιδιωκόμενο χαρακτήρα του φιλμ. Σε ρομαντική κομεντί ας πούμε, αν έχεις αξιολάτρευτο παιδάκι, θα είναι αξιολάτρευτη κι η ταινία. Αν σε ταινία φαντασμάτων έχεις παιδάκι που βλέπει φαντάσματα, θα βλέπεις κι εσύ, χωρίς να το καταλαβαίνεις. (Ή κάπως έτσι.)

 

E, πιο creepy πιτσιρίκι από τον Ντάνι Λόιντ δεν έχει υπάρξει. Ειδικά όταν αρχίζει να παίζει με τις λέξεις. Δηλαδή…

…REDRUM!

 

Μια λέξη χωρίς νόημα έγινε εμβληματική στο χώρο του θρίλερ ακριβώς τη στιγμή που η Σέλεϊ Ντιβάλ ξύπνησε, είδε τον Ντάνι να κρατά μαχαίρι, και διάβασε στον καθρέφτη τη σοκαριστική αλήθεια. Yikes.

Οι καταραμένοι διάδρομοι

 

You say blood we say party. Οράματα; Αλήθειες; Έχει σημασία;

 

Όχι ότι χρειάζεται να είναι γεμάτοι με αίματα ή με αντικείμενα που δεν έχουν θέση εκεί. Η χρήση των άδειων διαδρόμων από τον Κιούμπρικ σου σηκώνει την τρίχα κάγκελο σε σκηνές όπως η παραπάνω. Ο Ντάνι παίζει με τα αυτοκινητάκια του, μια μπάλα κινείται προς το μέρος του, σηκώνει το κεφάλι να δεις ποιος τον καλεί σε παιχνίδι, και βλέπει απλά άδειο. Φυσικά γνωρίζουμε όλοι πως είναι τα δίδυμα (“Come play with us, Danny”), αλλά το ότι δε τα βλέπουμε είναι ακόμα πιο τρομακτικό.

Οι βόλτες του Ντάνι στο ξενοδοχείο

 

Ο Κιούμπρικ χρησιμοποιεί πλάνα δίχως cut ακολουθώντας τον Ντάνι από πίσω σε αρκετά σημεία της ταινίας. Οι ήχοι και μόνο κάνουν τη διάφορα, κάθε τι μοιάζει απειλητικό. Πόσο μάλλον όταν πίσω από μια γωνία…

 

…είναι αυτές.

Τα εφιαλτικά δίδυμα

Come play

with us,

Danny.

Ο αχανής λαβύρινθος

O Ντάνι με τη μητέρα του μπορεί να τρέχουν προς την κάμερα δίχως να τη φτάνουν ποτέ, μπορεί να τρέχουν να της ξεφύγουν αλλά να μην απομακρύνονται, μπορεί να χάνονται σε έναν λαβύρινθο δίχως άκρη ενώ εμείς κοιτάμε. Ο συμβολισμός θα ήταν ήδη απίστευτα τρομακτικός αν κάθε τι σε αυτή τη σκηνή δεν ήταν έτσι κι αλλιώς.

 

Το δωμάτιο 237

Τι συμβαίνει εκεί μέσα, γιατί είναι σε διαφορετικά σημεία, γιατί 237;

Αυτή η σκηνή

Αγνή θριλερική αηδία. Η σκηνή που τραβάει την κουρτίνα ένα χέρι από τη μπανιέρα, καθώς συνειδητοποιούμε πως όντως κάποιος εκεί, είναι από τις πιο καθηλωτικές της ταινίας.

Γενικευμένο creepiness

 

Εχμ.

Το άδειο σαλόνι

 

Γενικά είναι γνωστό ότι ένας ικανός σκηνοθέτης μπορεί να κάνει παπάδες με τους άδειους χώρους, πόσο μάλλον ένας Κιούμπρικ, και πόσο μάλλον με ένα σαλόνι τόσο χαώδες και υποβλητικό και σκοτεινό όσο αυτό. Δε θέλει τίποτα, μια φιγούρα να στέκεται σε ένα σημείο χαλώντας τη συμμετρία, και γίναμε. Ή και, ξέρεις, οι σκελετοί όλων των νεκρών θαμώνων. Οτιδήποτε.

Ο Τζακ Νίκολσον

 

Τον αφήσαμε για το τέλος αλλά διάολε, ο άνθρωπος έκανε σπουδαία πράγματα σε αυτό το φιλμ. Ουσιαστικά εδώ θεμελίωσε την περσόνα του τρελού, αλλά παρακολουθώντας την ταινία διαπιστώνεις πως δεν είναι καθόλου στερεοτυπικός Τζακ. Κυλά προς την τρέλα με έναν πολύ προσεκτικό και αργό τρόπο, κάνοντας τη διαδρομή αγνά σοκαριστική. Υποπτεύεσαι όλο και πιο πολύ πως κάτι δεν πάει καλά με τον τύπο, αλλά καθώς η έκρηξη δεν έρχεται παρά στο τελευταίο ημίωρο του φιλμ, ποαρακολουθείς περισσότερο σαγηνευμένος παρά αηδιασμένος. Έχεις χαθεί στην απόκοσμη γοητεία του όταν πια αρχίζει να κυνηγάει την οικογένειά του με ένα τσεκούρι. Σπουδαίος, σπουδαίος Τζακ Νίκολσον.

Το φινάλε

 

Wait, what?

Ένα από τα διασημότερα ‘ανοιχτά σε ερμηνείες’ φινάλε του σινεμά, αποτελεί κι ένα από τα αντικείμενα ανάλυσης στο ντοκιμαντέρ “Δωμάτιο 237”. Μπορούμε να είμαστε αληθινά σίγουροι για όλα όσα είδαμε; Και κυριότερα, πρέπει;

Το μόνο σίγουρο τελικά, είναι πως η “Λάμψη”, 32 χρόνια μετά, δεν έχει χάσει το παραμικρό από τα στοιχεία που την έκαναν τόσο τρομακτική τότε. Αλλά μαζί με τον τρόμο, παραμένουν και τα αινίγματα.

 

Το “Δωμάτιο 237” προβάλλεται στο πλαίσιο των 18ων Νυχτών Πρεμιέρας απόψε, Σάββατο 22 Σεπτεμβρίου στις 23.45 στο σινεμά Δαναός 1 και σε επανάληψη την Κυριακή 23 Σεπτεμβρίου στις 22.00 στον Δαναό 2. Όλο το πρόγραμμα του Φεστιβάλ μπορείς να δεις εδώ.