Τσάπλιν, πειράματα και δεύτερες φωνές
- 22 ΣΕΠ 2013
Το μουσικό τμήμα των Νυχτών πάντοτε ήταν αυτό το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Φεστιβάλ, το κάτι παραπάνω που δεν βρίσκεις στα υπόλοιπα, σαφώς μεγαλύτερα κινηματογραφικά Φεστιβάλ. Ήταν από την πρώτη στιγμή μια φανταστική ιδέα: Εφόσον το σινεφίλ κοινό της πόλης, ή τελοσπάντων το κοινό που κάθε Σεπτέμβρη γεμίζει αυτές τις αίθουσες δίχως καν να ρωτάει πολλά-πολλά, αγαπάει τόσο πολύ τη μουσική, μια κίνηση που έβγαζε πολύ νόημα (τη στιγμή που κάποιος τη σκέφτηκε) ήταν να συνδεθούν αυτές οι δύο αγάπες σε μία.
Έτσι οι Νύχτες έγιναν εκείνο το Φεστιβάλ που ήξερες πως κάθε χρόνο θα σου δείξει τα καλύτερα μουσικά ντοκιμαντέρ που τριγυρίζουν στο φεστιβαλικό κύκλωμα σε μια δεδομένη στιγμή. Το φετινό πρόγραμμα είναι μάλιστα το δυνατότερο όσων θυμάμαι ποτέ να έχω δει, αλλά πάντα μια τέτοια σκέψη είναι αναγκαστικά πρώιμη. Κρίνεις βάσει ονομάτων, προτού δεις όντως τις ταινίες.
Πολλές φορές μπορεί να μην έχει καν σημασία. Όσοι αγαπούν τους Sigur Ros, θα έρθουν στις Νύχτες για να δουν την ταινία πάνω στους Sigur Ros. Όσοι αγαπάμε τους National, θα στηθούν στο Όπερα σε λίγες μέρες, για να δούμε από κοντά τον Τομ Μπέρνινγκερ και να μοιραστούμε αυτή τη μεγάλη εμπειρία με άλλους ‘πιστούς’. Πέρσι η πιο αξέχαστη προβολή των 18ων Νυχτών Πρεμιέρας ήταν σε ένα κατάμεστο Όπερα, με τον κόσμο απέξω να φτάνει ως την άκρη της Ακαδημίας, για την προβολή του ντοκιμαντέρ των LCD Soundsystem.
Μέσα στην αίθουσα όλοι μουρμουράγαμε τραγούδια, κουνιόμασταν στις θέσεις μας και -ναι- συγκινούμασταν. Όλοι μαζί. Στο πλαίσιο ενός Φεστιβάλ που ποντάρει στο κοινό του περισσότερο από τις όποιες Φεστιβαλικές δάφνες, δεν υπάρχει ωραιότερη κοινή εμπειρία θέασης, από το να βλέπεις ένα φανταστικό μουσικό ντοκιμαντέρ σε μια γεμάτη αίθουσα.
Χθες η αίθουσα δεν ήταν κατάμεστη, γιατί η προβολή ήταν νωρίς και γιατί τα ονόματα δεν ήταν τόσο μεγάλα. Δεν ήταν ‘το ντοκιμαντέρ των Τάδε’. Πολύ ταιριαστά, ένα ντοκιμαντέρ πάνω στους αφανείς ήρωες του τραγουδιού, το είδαμε σχετικά λίγοι. Όμως αξίζει να το γνωρίσουν όλοι: To “Twenty Feet from Stardom” που απολαύσαμε στον Δαναό, είναι ένα φανταστικό ντοκιμαντέρ πάνω στην ιστορία, την τέχνη, τους χαρακτήρες, τις δυσκολίες, τους ατραγούδιστους θριάμβους των back-up singers για μερικούς από τους μεγαλύτερους τραγουδιστές (και μπάντες) της σύγχρονης μουσικής.
Φυσικά και κουνούσαμε ποδαράκια βλέποντας την ταινία, φυσικά και ψιθυρίζαμε στίχους, σχολιάζαμε τα τραγούδια που περνούσαν (μπόνους θέασης: Να σου τύχει να κάτσεις δίπλα στον Μάρκο Φράγκο σε μια τέτοια ταινία. Ό,τι καλύτερο. Σχόλια και ενθουσιασμός για κάθε νέα back-up ντίβα που εμφανιζόταν στην οθόνη) χαζεύαμε μπροστά στο δέος ορισμένων απίστευτων πληροφοριών που μάθαμε.
(Η σκηνή όπου μαθαίνουμε την ιστορία πίσω από την ηχογράφηση του “Gimme Shelter” των Rolling Stones είναι μια από τις πιο ανατριχιαστικές σκηνές της χρονιάς.)
Την ίδια ώρα, λίγα χιλιόμετρα πιο κέντρο, στο Ιντεάλ, το βουβό αριστούργημα “Το Τσίρκο” του Τσάρλι Τσάπλιν απολάμβανε μια ζωντανή μουσική εκτέλεση από τους His Majesty the King of Spain. Δεν το είδαμμε ξανά χθες επειδή θέλαμε πραγματικά να δούμε το “Twenty Feet” (και αυτό δε μας απογοήτευσε) αλλά ευτυχώς το είχαμε απολαύσει την πρώτη φορά που παίχτηκε, πριν ένα μήνα, στο Λαϊς, στο πλαίσιο της θερινής εκδοχής των Νυχτών Πρεμιέρας.
Για μια ακόμα φορά, η (ζωντανή, αυτή τη φορά) μουσική, κάνει μια καθαρά σινεφίλ εμπειρία ακόμα καλύτερη.
Οι Νύχτες Πρεμιέρας είναι πολλά διαφορετικά πράγματα για τον κάθε θεατή, πρεμιέρες, αφιερώματα, μεταμμεσονύκτιος χαβαλές, όλα τέλεια. Όμως όταν κλικάρει το μουσικό τους κομμάτι, δεν υπάρχει καλύτερο.
Από τη Νέα Υόρκη και το Βερολίνο, πίσω στην Αθήνα: Μια συζήτηση με τον Αθανάσιο Καρανικόλα
Ο Αθανάσιος Καρανικόλας είναι από τις πιο ενδιαφέρουσες περιπτώσεις Ελλήνων δημιουργών στο φετινό πρόγραμμα του Φεστιβάλ. Ζει στο εξωτερικό από τα τέλη των ‘80s (πρώτα φωτογραφία στο Paron’s στη Νέα Υόρκη, μετά καλών τεχνών και σινεμά στη Γερμανία, όπου ζει και διδάσκει έκτοτε) αλλά πηγαινοέρχεται διαρκώς στην Ελλάδα, έχοντας μάλιστα επιδείξει βαθύ ενδιαφέρον για τη χώρα. Πριν λίγα χρόνια είχε γυρίσει ας πούμε ένα ντοκιμαντέρ για τον κατυλισμό Αφγανών στην Πάτρα. Οι ταινίες (τα projects του) δε μοιάζουν ποτέ μεταξύ τους, από αηφηγματικό σινεμά και μικρού μήκους μέχρι ντοκιμαντέρ και πειραματικούς αυτοσχεδιασμούς.
Στις Νύχτες Πρεμιέρας παρουσιάζεται σε Διεθνή Πρεμιέρα το “Echolot” (απόψε στο Ιντεάλ, 20.00), για μια παρέα νένων που συγκεντρώνεται ξανά στην επέτειο ενός χρόνου από την αυτοκτονία ενός μέλους τους. Καθώς προσπαθούν να κατανοήσουν την απώλεια και συμβιβαστούν με αυτή, ζουν μια βραδιά που μετουσιώνεται σε μια έκρηξη, σεξ, αλκοόλ, αγάπης και οργής.
Είχαμε μια σύντομη κουβέντα με τον Καρανικόλα, με αφορμή την πρεμιέρα της ταινίας του στην Ελλάδα.
Πώς προέκυψε η ιδέα της ταινίας; Διδάσκω σε τρία πανεπιστήμια. Σκηνοθεσία στο πανεπιστήμιο του Πότσνταμ, και ένα μάθημα ηθοποιίας, λέγεται camera acting, σε ένα άλλο. Με τους μαθητές μου κάναμε αυτό το πείραμα: Νοικιάσαμε για 2 βδομάδες ένα σπίτι και κάναμε αυτοσχεδιασμό. Θέλαμε να ασχοληθούμε με ένα θέμα που ήταν για τα παιδιά κάπως άγνωστο. 20-21 χρονών όλοι τους, αλλά να μιλάμε για θάνατο, αυτοκτονία. Αλλά κάπως τους βγήξκε.
Η ιδέα αναπτύχθηκε παράλληλα με αυτή την εξερεύνηση; Με απασχολεί πολύ η ιδέα του θανάτου, η ιδέα του πένθους, τα κουβαλάω μαζί μου ως θέματα. Θλίψη και πένθος είναι μια σειρά συναισθηματων πάρα πολύ έντονα και είχε ενδιαφέρον το πώς αυτά τα παιδιά θα το βγάζαν πέρα. Και βρήκαν τρόπο ή μάλλον δε βρήκαν τρόπο, βρήκαν άλλα πράγματα. Χάθηκαν μέσα σε αυτό το συναισθηματικό φόρτο, γυρίσαν εκεί που ξέραν. Δηλαδή ο ένας στον άλλον, σα να αλλάζουν σχέσεις μεταξύ τους, να αλλάζουν οι ίδιοι, από εκεί που ήταν παιδια χαρούμενα και κάπως πιο απροβλημάτιστα, μπήκαν σε πιο έντονο προβληματισμό κι αυτό τους δυσκόλεψε.
Πρακτικά πώς φτιάξατε την ιστορία δηλαδή; Κάναμε μια σκηνή και ψάχναμε πώς θα πάει μπρος και πώς θα πάει πίσω. Κάθε πρωί σχεδιάζαμε τι θα κάνουν οι χαρακτήρες. Μεγάλωσε από μέσα προς τα έξω.
Γιατί από τη μέση; Ξεκινήσαμε από ένα ζευγάρι που ξυπνάει. Δεν είχαμε όραμα για το τέλος, θέλαμε να χαθούμε. Αυτός κοιτάει έξω από το παράθυρο με ένα συγκεκριμένο βλέμμα και ψάχναμε να βρούμε τι κοιτάει αυτός, τι αισθάνεται. Υπήρχαν οι σχέσεις τους λίγο πολύ στο μυαλό μας, ποιος είναι αυτός που πέθανε κλπ, κι αρχίσαμε να φτιάχνουμε σκηνές.
Είχες ενδιαφέρουσα πορεία πριν καταλήξεις στο σινεμά. Ξεκίνησα με φωτογραφία, μετά άρχισα να γράφω, στην καλών τεχνών έκανα media projects, κείμενο, βίντεο κλπ. Οπότε κάποια στιγμή είπα ή τώρα ή ποτέ. Αγαπούσα πάντα τον κινηματογράφο αλλά δεν είχε φτάσει η στιγμή. Έδωσα μετά εξετάσεις σε πανεπιστήμιο και παρότι μεγάλος με πήρανε. Όταν το πήρα απόφαση έγινα πιο ευτυχισμένος, πιο χαρούμενος άνθρωπος. Αισθανόμουν πως δεν είχα βρει το δρόμο μου ως τότε. Ότι δεν ανήκα κάπου. Κι όταν αποφάσισα να τα συνδυάσω όλα αυτά, μου βγήκε το σινεμά.
Αλλά παρόλαυτά κάνεις συνεχώς διαφορετικά πράγματα. Ναι, μου αρέσει να μη μοιάζουν οι ταινίες, να είναι διαφορετικές, να ψάχνεις να βρεις μια διαφορετική φόρμα.
Την κατάσταση στην Ελλάδα πώς τη βλέπεις; Είναι μια πολύ δύσκολη περίοδος αλλά έχει και ενδιαφέρον. Θα αλλάξουν πράγματα, θα γίνουν ανακατατάξεις και θα προχωρήσουμε. Η Ελλάδα πριν, με αυτή η λύσσα με το γκλάμουρ, πού θα πήγαινε; Έσκασε. Τώρα είναι πόλεμος. Θα υπάρχουν πάρα πολλά θύματα. Και όσο πιο γρήγορα γίνουν πράγματα τόσο καλύτερο, αλλά θα πρέπει να υπάρξουν ζυμώσεις. Πρέπει να περάσουμε από πολλά στάδια. Τη Χρυσή Αυγή δε τη ξέραμε; Δε θα γινόταν αυτό που έγινε; Ελπίζω να μη χάθηκε άδικα αυτός ο άνθρωπος. Να αλλάξει κάτι, το κράτος να πάρει μια απόφαση. Αναρωτιέσαι τι πρέπει να γίνει άλλο. Υπάρχει πολύ κόστος αλλά έχω ελπίδα ότι από αυτό το χαμό θα βγει κάτι. Θέλω να πιστεύω ότι μετά από όλη αυτή την πυρκαγιά, τώρα που καίγονται τα πάντα, ότι θα βγει και θα φυτρώσει κάτι καινούριο.
Ένα κομμάτι τέχνης για τον Δρακοφοίνικα
Ο κομίστας Ηλίας Κυριαζής αφιερώνει μια εικόνα στη σημερινή, sold-out πρεμιέρα της πρώτης μεγάλου μήκους διασκευής κόμικς στο σινεμά στην Ελλάδα. “Τα Χρονικά του Δρακοφοίνικα: Αδάμαστος”. Εγκυκλοπαιδικά, παίζεται σήμερα στις 22.30 στο Ιντεάλ. Και θα γίνεται ο χαμός.
Μετά τα Μεσάνυχτα
Η μεγάλη ταινία που παίχτηκε χθες αργά ήταν η “Μεγάλη Ομορφιά” του Σορεντίνο, για την οποία θα έχουμε ευκαιρίες να τα πούμε ξανά στο μέλλον. Αλλά αυτό για το οποίο μιλούσαν οι πο πολλοί, ήταν η γιαπωνέζικη σατιρική υπερηρωική κουλαμάρα “Ο Εκδικητής Φορούσε Κιλοτάκι”. Μάλιστα.
Μια Εικόνα
Από την οθόνη-συναυλιακό stage του Ιντεάλ, για το “Τσίρκο” του Τσάπλιν σε ‘ερμηνεία’ των His Majesty the King of Spain.
Λίγος Σαίξπηρ
Και οι δύο προβολές του “Πολύ Κακό για το Τίποτα” (ίσως την πιο αναμενόμενη ταινία του Φεστιβάλ, δεδομένου πως δε θα τύχει κινηματογραφικής διανομής στην Ελλάδα) είναι φυσικά sold out. Ωστόσο ας θυμηθούμε τι είχαμε γράψει με αφορμή αυτή την DIY, σύγχρονη, ασπρόμαυρη κινηματογραφική μεταφορά του έργου του Σαίξπηρ από τον Τζος Γουήντον των “Avengers”, της “Buffy” και του “Firefly”.
Σήμερα προλαβαίνεις ακόμα
- Το “Twenty Feet from Stardom”. Μην. Το. Χάσεις. (Δαναός 2, 20.45)
- Το ντεμπούτο του Άλεξ φαν Βάρμερνταμ, “Άμπελ”. (Όπερα 2, 22.00)
- Το “Echolot” του Αθανάσιου Καρανικόλα, πειραματικό σινεμά από ένα Έλληνα που ζει, δημιουργεί και διδάσκει στη Γερμανία. (Ιντεάλ, 20.00)
- Το “Fruitvale Station” θα φτάσει στα Όσκαρ, δες το πρώτος εδώ. (Όπερα 1, 22.15)
Αύριο, Δευτέρα
- Δυνατές μουσικές επιλογές. Αρχικά, στις 18.00 στο Όπερα 1 ο Ντέιβ Γκρολ με το “Sound City”, αυτοπροσώπως μας ξεναγεί στα στούντιο που ηχογραφήθηκαν μερικά από τα μεγαλύτερα άλμπουμ όλων των εποχών, μιλώντας μας για τις συνθήκες δημιουργίας τους. Νιλ Γιανγκ, Πολ Μακάρτνεϊ, Nine Inch Nails και άλλοι.
- Ο σημαντικότερος τίτλος της μέρας: “Made of Stone”, όπου ο τρομερός σκηνοθέτης του “This Is England” αναλαμβάνει να χρονολογήσει την επανένωση των Stone Roses. Δεν χάνεται. (Ιντεάλ, 20.30)
- Να συνεχίσουμε περιφερειακώς μουσικά: Στο “In Fear”, μια παρέα ξεκινά ταξίδι προς μουσικό φεστιβάλ και στο δρόμο, καθώς νυχτώνει, τους τελειώνει η βενζίνη. No-budget τρόμος. (Όπερα 1, 22.45)
- Είχες δει το “Βαλς με τον Μπασίρ” στη μεγάλη οθόνη; Αν όχι, να η ευκαιρία. Αριστούργημα. (Όπερα 1, 20.15)