Τζόκερ – Παράσιτα – Συνώνυμα: Ένα απαραίτητο φεστιβαλικό crash test
- 18 ΟΚΤ 2019
Αυτή την εβδομάδα βγαίνουν ταυτόχρονα στις αίθουσες τα “Παράσιτα” και τα “Συνώνυμα”, οι ταινίες δηλαδή που κέρδισαν αντίστοιχα τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες και το Χρυσό Λιοντάρι στο Βερολίνο. Είναι ένα είδος σινεφιλικού συγχρονισμού που γίνεται ακόμα καλύτερος αν αναλογιστούμε πως πριν 2 βδομάδες βγήκε άλλο ένα κρυφό φεστιβαλικό διαμαντάκι στα σινεμά, το βραβευμένο με Χρυσό Λιοντάρι στη Βενετία “Τζόκερ”.
Δε θα χορτάσω ποτέ να το λέω αυτό. Στο τουίτερ το όνομά μου είναι εδώ και δύο μήνες “το βραβευμένο με Χρυσό Λιοντάρι Τζόκερ”, γιατί απλά ζούμε στον κόσμο του βραβευμένου με Χρυσό Λιοντάρι “Τζόκερ” και κανείς μας δε μπορεί να κάνει τίποτα για αυτό. Αν διαβάζετε αυτές τις γραμμές το πιθανότερο είναι πως έχετε ήδη δει το “Τζόκερ”- τι λέω, είτε τις διαβάζετε είτε όχι, και πάλι το πιθανότερο είναι πως έχετε δει το “Τζόκερ”, το οποίο κινείται με εισπρακτικούς ρυθμούς σχεδόν παπακαλιάτειους.
Αλλά θα δείτε τις άλλες δύο ταινίες; Γιατί όχι! Είδατε το μεγάλο βραβείο ενός ευρωπαϊκού φεστιβάλ, γιατί όχι και των άλλων δύο; Μια δοκιμή θα σας πείσει. (Φυσικά αστειεύομαι, το “Τζόκερ” καταπίνει πλέον μέχρι και arthouse αίθουσες, οι υπόλοιπες ταινίες μπορούν πολύ απλά να πάνε σπίτια τους.)
Ας εξετάσουμε όμως αυτή την σπάνια σινεφιλική συγκυρία σε βάθος. Κι όταν λέω σε βάθος δεν εννοώ φυσικά με αστεράκια και τέτοια πασέ (for the record τα “Παράσιτα” στα 4/5 είναι κατά την ταπεινή μου άποψη η καλύτερη των τριών), αλλά σε άλλες σημαντικές κατηγορίες. Ποια ταινία έχει το πιο δυνατό meme game; Ποιες από τις 3 ταιριάζουν καλύτερα μεταξύ τους σε double feature; Ποια θα κερδίσει τα περισσότερα Όσκαρ; Ποιο από τα 3 είσαι, Τζόκερ, Παράσιτο ή Συνώνυμο; (Χμ, αυτό ακουγόταν καλύτερο μες στο κεφάλι μου.)
Πάμε να δούμε τα τρέιλερ από μία φορά και περνάμε στο crash test. Κατά σειρά, Φοίνικας (“Παράσιτα”), Λιοντάρι (“Τζόκερ”), Άρκτος (“Συνώνυμα”).
Καλύτερο meme game
Αυτό δεν είναι καν κοντά. Η φιγούρα του Τζόκερ να χορεύει ήδη στοιχειώνει αμέτρητες φωτογραφίες, όσο πιο ράντομ η σύνθεση τόσο καλύτερο το αποτέλεσμα.
Και δεν το βάζω καν χιουμοριστικά μέσα αυτό ως κατηγορία. Ζούμε στο 2019 και πλέον ένας από τους πιο κυρίαρχους λόγους επιβίωσης ταινιών στη δημόσια συζήτηση είναι μέσα από memes. Όσο δυσάρεστο κι αν ακούγεται αυτό στα σινεφίλ φιλαράκια μου, είναι απλά γεγονός το ότι μερικές από τις διασημότερες ανεξάρτητες παραγωγές των τελευταίων χρόνων με τη μεγαλύτερη αίσθηση διάρκειας (‘First Reformed’, ‘Phantom Thread’, ‘Lady Bird’) συνοδεύονται από πάρα πολύ δυνατό meme game.
Η φάτσα απόγνωσης του Ίθαν Χωκ, o ‘titular role’ της Lady Bird, και όλη η βιβλιοθήκη θρυλικών memes της ταινίας του Πολ Τόμας Άντερσον, βοηθούν. Η πληροφορία είναι πολλή, οι ταινίες αμέτρητες, αλλά Τζόκερ που χορεύει ζεϊμπέκικο είναι μόνο ένας.
Καλύτερος σκηνοθέτης για μαραθώνιο φιλμογραφίας
![Okja | Official Trailer [HD] | Netflix](https://i.ytimg.com/vi/AjCebKn4iic/hqdefault.jpg)
Ένα πράγμα που μου αρέσει πολύ συχνά να κάνω γιατί προσφέρει μεγαλύτερο context για κάθε ταινία αλλά και ευκαιρία για επίσκεψη (ή επιστροφή) σε παλιότερα σημαντικά έργα, είναι να κάνω μαραθωνίους σημαντικών σκηνοθετών όταν πρόκειται να κυκλοφορήσει η νέα τους ταινία. Για ποια από τις τρεις αυτές θα είχαμε τον πιο απολαυστικό μαραθώνιο φιλμογραφίας;
O Ναντάβ Λαπίντ έχει ενδιαφέρουσα και σύντομη φιλμογραφία (τα “Συνώνυμα” είναι μόλις η τρίτη του ταινία) και για εμπλουτισμό μπορούμε να βάλουμε +1 το αμερικάνικο ριμέικ “The Kindergarten Teacher” με τη Μάγκι Τζίλενχαλ, που είναι ριμέικ της προηγούμενης δουλειάς του. Ο Τοντ Φίλιπς έχει γυρίσει πολλές κωμωδίες αλλά τώρα που οι κωμωδίες απαγορεύτηκαν δια νόμου θα είναι κάπως δύσκολο να τις δούμε.
Πραγματικά, η επιλογή είναι μία κι είναι εύκολη. Ο Μπονγκ Τζουν-χο των “Παράσιτων” δεν έχει κάνει μέτρια ή αδιάφορη ταινία στην καριέρα του. Έχει δουλέψει πολύ το φανταστικό και το sci-fi, διαθέτει μια πολύ στιβαρή θεματική γραμμή πάνω σε οικογενειακούς δεσμούς και κοινωνική ηθική την εποχή της παγκόσμιας συνύπαρξης και του ύστερου καπιταλισμού, και είναι και διπλά επίκαιρος, μιας και πρόσφατα βρέθηκε ο αληθινός serial killer από την αληθινή ιστορία μιας παλιότερης σπουδαίας ταινίας του. Η φιλμογραφία: “Barking Dogs Never Bite”, “Memories of Murder”, “The Host”, “Mother”, “Snowpiercer”, “Okja”, “Παράσιτα”. Ο άνθρωπος δεν ξέρει τι θα πει μέτριο σινεμά.
Καλύτερο ξεκίνημα κουβέντας
Θα ήθελα πολύ να δώσω κι εδώ τα “Παράσιτα” αλλά δε νομίζω να γίνεται. Στις Κάννες πήρε τον Φοίνικα ομόφωνα κι οι πάντες τότε συμφωνήσαμε πως είναι ένας λογικότατος και δίκαιος Φοίνικας. Στις Νύχτες Πρεμιέρας που παίχτηκε ως ταινία έναρξης όλοι δήλωναν ενθουσιασμένοι. Είναι από τις ταινίες που όλοι θα πούμε “τι ταινιάρα!” και 7 άτομα στον κύκλο της παρέας θα γνέψουν καταφατικά, κάποιος θα συμπληρώσει “δηλαδή η [τάδε] σκηνή…” *γνέφουν καταφατικά όλοι, ένας συμπληρώνει “ναι ναι…” *, “…πόσο γάμησε;” και απαντά κάποιος “πωπω τελείως…”.
Ύστερα από μερικά δευτερόλεπτα σιωπής και απόλυτης συμφωνίας, είναι μαθηματικά βέβαιος πως κάποιος θα πεταχτεί και θα ρωτήσει “το Τζόκερ το είδατε;”. Δεν φτιάχνω εγώ τους κανόνες. Το 93% των συζητήσεων αυτή την περίοδο καταλήγουν στο ‘Τζόκερ’ οπότε μπορούμε να ξεκινάμε από αυτό να γλιτώνουμε χρόνο κιόλας. Βοηθάει το πόσο αόριστη πολιτικά είναι η ταινία. Πετυχαίνει τον τέλειο συνδυασμό του να μιλάς για κάτι συγκεκριμένο αλλά χωρίς να λες κάτι τρομερά σαφές. Ομοίως, και τα “Συνώνυμα” μπορούν να γεννήσουν ενδιαφέρουσες κουβέντες- αρκεί να βρεθεί αρκετός κόσμος που θα το έχει δει.
Καλύτερες οσκαρικές πιθανότητες
Ερώτηση-παγίδα, μισό. Ποιο είναι το πιο σίγουρο φετινό Όσκαρ, αυτή τη στιγμή που μιλάμε; Είναι μόνο ένα, και δεν πρόκειται να χαθεί με τίποτα. Ο Χοακίν Φοίνιξ, ε; Όχι!
“Παράσιτα”, Ξενόγλωσσο. Είναι τόσο μεγάλη και απόλυτη η αποδοχή της ταινίας από τη στιγμή που πήρε τον Χρυσό Φοίνικα (και είναι άξιο θέμα άλλης συζήτησης το πώς τα τελευταία χρόνια τα μεγάλα βραβεία σε Κάννες και Βενετία όντως βοηθούν μη αγγλόφωνες ταινίες να πάρουν διεθνή προβολή και οσκαρική πλατφόρμα, κάτι που δεν συνέβαινε απαραιτήτως παλιότερα) που αυτή τη στιγμή είναι μες στη συζήτηση για πολλές από τις μεγάλες κατηγορίες, κάτι που θα βοηθήσει οπωσδήποτε στην Ξενόγλωσση. (“Καλύτερο Διεθνές Φιλμ”, από φέτος.)
Η Γαλλία έπαιξε έξυπνα στέλνοντας τους “Άθλιους” του Λατζ Λι, το οποίο παίζει πολύ σαν επεισόδιο αστυνομικής σειράς του FX και σίγουρα θα βρει πολλούς φανς στην Αμερική. Και η Ισπανία έχει δυνατό και συγκινητικό Αλμοδόβαρ με το “Pain and Glory”. Αλλά το hype των “Παράσιτων” και η σαρωτική του παρουσία (με πολύ πιθανές υποψηφιότητες για Ταινία και Σενάριο, ακόμα και νίκη για Σκηνοθεσία) θα κάνει πολύ δύσκολο το να χάσει. Θα βοηθήσει ακόμα πιο πολύ το περσινό σνομπάρισμα του “Burning”, μιας και θα αναπτυχθεί η αφήγηση του πόσο σκανδαλώδες είναι μια χώρα με την κινηματογραφική παράδοση της Νοτίου Κορέας να μην έχει προταθεί ποτέ ούτε για ένα Ξενόγλωσσο Όσκαρ.
ΟΚ, μετά είναι ο Φοίνιξ, αν και μέχρι τότε έχουμε χρόνο. Και έχει και μεγάλους αντιπάλους- τον Άνταμ Ντράιβερ του “Marriage Story” (το οποίο θα είναι φαβορί σε 3-4 μεγάλες κατηγορίες) και τον Ρόμπερτ ΝτεΝίρο του “Irishman”. Προβλέπω Ντράιβερ, αλλά θα δούμε ως τότε πώς θα πάει.
Καλύτερη σπιτική εισβολή
Στο “Τζόκερ” έχουμε τη σκηνή που η Ζάζι Μπιτς τρομάζει βλέποντας τον Άρθουρ στο διαμέρισμά της πριν ακολουθήσει μια σημαντική επεξηγηματική σεκάνς, στα “Παράσιτα” όλη η ταινία είναι στημένη γύρω από μια κατά κάποιο τρόπο κρυφή εισβολή, παίζοντας με το πολυτελές σπίτι ως χαρτογραφημένο συμβολισμό της ταξικής διαστρωμάτωσης (βλέπε και “Snowpiercer”), αλλά η μία σκηνή που μου έμεινε περισσότερο είναι αυτή με την οποία ανοίγουν τα “Συνώνυμα”. (Δεν είναι αυτή εδώ παραπάνω, αλλά είναι ό,τι κοντινότερο μπόρεσα να βρω.)
Ο νεαρός άντρας, χαμένος, χωρίς σπίτι, χωρίς αίσθηση τόπου και πατρίδας, εισβάλει σε ένα σπίτι έτοιμος να δει τα πάντα να τελειώνουν. Είναι ξαφνικό και αλληγορικά δυναμικό- ένα από τα πολλά highs μιας ταινίας άνισης και συχνά άστοχης, αλλά σίγουρα ικανής να σε καθηλώσει με μεμονωμένες της στιγμές σαν αυτή.
Καλύτερο double feature
Στα “Συνώνυμα”, ένας άντρας απαρνείται την πατρίδα του, το Ισραήλ, και ταξιδεύει στο Παρίσι που αγαπά από τις ταινίες και την κουλτούρα, προσπαθώντας να αφομοιωθεί εκεί. Με έναν περίεργο τρόπο αυτό κάνει την ταινία να ταιριάζει και με τις άλλες δύο- κι ο Άρθουρ στο “Τζόκερ” νιώθει να μην ανήκει σε μια κοινωνία που τον πολεμά ευθέως, ενώ στα “Παράσιτα” η titular family επίσης αντιμετωπίζει ζητήματα αφομοίωσης και συγκατοίκησης σε μια μοντέρνα κοινωνική δομή φτιαγμένη για να θέτει ανθρώπους ενάντια τον έναν στον άλλον.
Αυτό που θέλω να πω είναι ότι με έναν παράξενο αλλά τελικά ίσως δίκαιο, κατανοητό και επίκαιρο τρόπο, οι ταινίες μοιράζονται πολλά κοινά θεματικά στοιχεία. Σε αυτό το φεστιβαλικά χρυσό triple feature, είμαστε όλοι μας τα παράσιτα ενός διχαστικού, εχθρικού κοινωνικού Εδώ Και Τώρα.
Αλλά για να απαντήσω στην ερώτηση που ο ίδιος έβαλα στον εαυτό μου, υποθέτω θα πήγαινα με Παράσιτα/Συνώνυμα. Οριακά προγραμμάτιζα και φεστιβαλικό section με αυτή την ονομασία. (Θα έπαιζα και το “Τζόκερ” σε αυτό το section, ΟΚ;)
Καλύτερο “σε κάνει να σκέφτεσαι” φινάλε
Κι οι τρεις ταινίες κλείνουν με σκηνή-υπογράμμιση, δεν έχει εδώ χαλαρά fade to black και ήρεμες κουβεντούλες, οι τρεις σκηνοθέτες ήθελα να πιάσουν τις κεντρικές τους ιδέες και να τις πετάξουν με φόρα πάνω στο κοινό. Δεν ξέρω, καλά έκαναν και μπράβο τους. Αλλά μόνο στα “Παράσιτα” λειτουργεί αυτό στην εντέλεια. Δε θα επεκταθώ φυσικά καθότι spoiler, αλλά ας πούμε απλά πως η επιλογική σκηνή του “Τζόκερ” είναι ένα μεγάλο γιατί και η τελευταία σκηνή των “Συνονύμων” ένα μεγάλο eye-roll ογκωδέστατης συμβολικής αδεξιότητας. Το κλείσιμο των “Παράσιτων” και Σε Κάνει Να Σκέφτεσαι αλλά και σε κάνει να σκέφτεσαι! Τέλειο.
Καλύτερη στολή για το Χάλογουιν (για τις “απόκριες” που λένε κάποιοι)
Μισό, είναι κατηγορία παγίδα. Οι πάντες εδώ θα σκοτωθούν να τρέξουν να πούνε “Τζόκερ” και το καταλαβαίνω, και θα ισχύσει κιόλας, το Χάλογουιν και τις απόκριες οι μισοί άνθρωποι γύρω μας θα είναι ντυμένοι κλόουν πρίγκιπας του εγκλήματος. Το καταλαβαίνω! Αλλά άνθρωποι, σκεφτείτε λίγο δημιουργικά, αυτό είναι τόσο κυριολεκτικό που σχεδόν δεν έχει νόημα. Απόκριες είναι, μη ντυθείς άξουαλ κλόουν. Ενώ ας πούμε μια παρέα 4 ατόμων μπορεί πολύ δημιουργικά να αντιγράψει τα looks των ηρώων της ταινίας του Μπονγκ και να σκάσει στο πάρτυ έτσι. “Τι είστε ντυμένοι;” – “Παράσιτα”. ΕΧΟΥΜΕ ΝΙΚΗΤΕΣ.
Νικητές στο ψεύτικο παιχνίδι που έφτιαξα εγώ σε αυτό το ποστ φυσικά. Κατά τα άλλα νικητής στο 2019 είναι μόνο ο “Τζόκερ”, κι εμείς είμαστε εδώ απλώς για να ακούμε το γέλιο του.
Τα αστεράκια της εβδομάδας:
*****
To ‘Primal’ του Γκέντι Ταρτακόφσκι. H μίνι σειρά 5 επεισοδίων του κορυφαίου animator είναι μια δίχως διαλόγους ιστορίας βαρβαρότητας, συντροφικότητας και βίας στην προϊστορική εποχή, όπου ένας άνθρωπος των σπηλαίων συμμαχεί με μια Τυραννόσαυρο ύστερα από μια κοινή τους τραγική απώλεια, και προσπαθούν να επιβιώσουν σε εποχή αιματηρής, βίαιης εξέλιξης.
Ο Ταρτακόφσκι είναι ο δημιουργός του ‘Samurai Jack’, του ‘Clone Wars’ και πολλών άλλων πετυχημένων animation της εποχής, ενώ στο σινεμά τον βρίσκουμε πίσω από την μπλοκμπάστερ τριλογία ‘Hotel Transylvania’. Επιστρέφοντας στο κινούμενο σχέδιο σχεδιασμένο στο χέρι, πετυχαίνει εκφράσεις και συναισθήματα που δεν χρειάζονται λόγια για να αποδοθούν, ενώ ακόμα και στο CGI, mainstream έργο του, συναντάμε την παραλογική ή και παλιομοδίτικα καρτουνίστικη αισθητική που ανέκαθεν είχε το animation πριν την εποχή του “Ρεαλισμού”.
Ο Ταρτακόφσκι είναι ιδιοφυία και ίσως ο κορυφαίος animator στο Χόλιγουντ σήμερα. Με ενθουσιασμό έμαθα πως το κανάλι του ‘Primal’ κατέθεσε τη σειρά στην λίστα για τα Όσκαρ, έχοντας προηγουμένως προβάλει για μια βδομάδα σε αίθουσες μια μεγάλου μήκους εκδοχή που συνδυάζει τα επεισόδια σε μια ταινία. Δε με νοιάζει που εκμεταλλεύονται μια τεχνικότητα για να μπούνε στην κούρσα για τα Όσκαρ, θέλω το ‘Primal’ να προταθεί, και ο Ταρτακόφσκι να κερδίσει.
****
Τα σποτάκια του Βασίλη Κεκάτου για το 60ό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Ο Κεκάτος είναι φίλος του σάιτ, είχαμε μιλήσει στις Κάννες το πρωί πριν κερδίσει τον Χρυσό Φοίνικα για το θαυμάσιο “Η Απόσταση Ανάμεσα στον Ουρανό κι Εμάς”, κι αυτή τη βδομάδα κερδίζει διπλή αναφορά.
Πρώτον, το βραβευμένο μικρού μήκους φιλμ του θα προβάλλεται πριν τα “Παράσιτα” στις βραδινές παραστάσεις στο σινεμά Δαναός, οπότε αξίζει το double feature Χρυσού Φοίνικα. Αλλά αυτές τις μέρες κυκλοφόρησε άλλη μια δουλειά του σκηνοθέτη, τα 4 εορταστικά σποτάκια για το φετινό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης που ξεκινά στις 31 Οκτωβρίου. Είναι όλα υπέροχα:
Για το 60ό ΦΚΘ θα τα πούμε αναλυτικότερα από την επόμενη βδομάδα όταν και ανακοινώνεται το πρόγραμμα της φετινής διοργάνωσης. Από την ερχόμενη Δευτέρα μέχρι και τη λήξη του Φεστιβάλ στις 10 Νοεμβρίου, θα μπορείτε να διαβάσετε μεγάλες συνεντεύξεις με τους σπουδαίους καλεσμένους, παρουσιάσεις και αντιδράσεις στα όσα δούμε φέτος στη Θεσσαλονίκη.
Ως τότε, εδώ, χρόνια πολλά.
***
Το ‘Harleys in Hawaii’. Δεν είναι και ‘Teenage Dream’ αλλά *είναι* Κέιτι Πέρι σε ονειρικά horny διάθεση, οπότε το αγοράζω. Εμπνευσμένο από διακοπές στη Χαβάη με τον Ορλάντο Μπλουμ, καβάλα στη μηχανή με τον αέρα να φυσάει και την αρμύρα της θάλασσας πάνω τους, ε, της ήρθε η έμπνευση, “let me run my fingers through your salty hair” τραγουδάει η γυναίκα, “hula-hula, hula so good you’ll take me to the jeweler, jeweler, jeweler”, Νόμπελ, καταπληκτικά όλα. Το κομμάτι συνυπογράφουν ο Τσάρλι Πουθ και ο Γιόχαν Κάρλσον, περιστασιακός συνεργάτης του Μαξ Μάρτιν και ιδρυτικό μέλος της μπάντας που είχε βγάλει αυτή την κλασική ‘00s τσηζιά στην οποία τον βλέπουμε να μουρμουράει θλιμμένος γρατζουνώντας μια κιθάρα σουλατσάροντας νυχτιάτικα στην πόλη.
Κανείς δεν πάει χαμένος.
**
O σχιζοφρενικός κατάλογος του Disney+. Πριν λίγες μέρες η επερχόμενη συνδρομητική υπηρεσία της Disney τουήταρε όλο το περιεχόμενό της σαν χρονολογική λίστα σούπερ μάρκετ. Κάπου εκεί από τα μέσα των ‘70s μέχρι τα τέλη των ‘90s ένιωθα να παθαίνω εγκεφαλικό.
*
Ο τραυματισμός του Πάτρικ Μαχόμς. Σε ένα μίζερο παιχνίδι Πέμπτης βράδυ απέναντι στους Μπρόνκος με την πιο #θλίψη επίθεση του NFL και quarterback τον Τζον Φλάκο που ώσπου να τελειώσει το παιχνίδι τον γιούχαραν ακόμα και τα κιγκλιδώματα, οι Τσιφς κέρδισαν έρποντας, απλώς υπάρχοντας. Ένας λόγος παραπάνω που πραγματικά δεν χρειαζόταν τόση υπερπροσπάθεια στη φάση του τραυματισμού του περσινού MVP και γενικώς πιο εντυπωσιακού παίχτη στο NFL εδώ και 2 χρόνια.
Τραγωδία. Μέχρι να επιστρέψει ο Μαχόμς το πρωτάθλημα πρέπει να μετονομαστεί σε NF ή FL γιατί θα είναι περίπου 35% λιγότερο διασκεδαστικό. Ο quarterback των Τσιφς δεν είναι απαραίτητα ο καλύτερος παίχτης του αθλήματος αλλά είναι εκείνος που πάντα αξίζει να τον δεις να παίζει σε φουλ δύναμη, είναι σαν ο Άαρον Ρότζερς να έκανε εντατικές προπονήσεις μαζί με τον Σαρούνας Γιασικεβίτσιους κι ο Μαχόμς είναι το αθλητικό IQ που προέκυψε.
Κρίμα να κλείσουμε με τέτοια θλίψη. Δείτε μερικές από τις καλύτερες πάσες που έχει κάνει ποτέ. Πάσες σαν αυτές στο #7 ή στο #3 κυριολεκτικά δεν τις κάνει άλλος.
ΠΑΤΡΙΚ ΓΥΡΝΑ.
—-
Μιλώντας για Χάλογουιν! Στο πλαίσιο του αφιερώματός μας για το θρυλικό σινεμά του 1999, δες το νέο μας επεισόδιο POP για τις Δύσκολες Ώρες για το φαινόμενο του ‘Blair Witch Project’, με καλεσμένο τον Ηλία Αναστασιάδη.
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ: