Undone: Το ψυχεδελικό αριστούργημα της χρονιάς

Η Alma (Rosa Salazar) περνάει μέτρια. Κάθε πρωί θα ξυπνήσει, θα πλύνει τα δόντια της, θα πάει στον παιδικό σταθμό που δουλεύει, θα γυρίσει, θα φιλήσει το αγόρι της και θα πέσουν μαζί για ύπνο. Συχνά θα δει ενδιάμεσα και την αδερφή της στο μπαράκι που συχνάζουν. Σταμάτα-ξεκίνα. Δεν είναι κακή τη ζωή της. Απλώς τη σκοτώνει η ρουτίνα. Δεν είναι δυνατόν να υπάρχει μόνο αυτό, σκέφτεται απεγνωσμένα.

Ας πρόσεχε τι ευχόταν.

Γιατί στην πρώτη σκηνή του ‘Undone’, της νέας animation σειράς από το μυαλό της Kate Purdy και του Raphael Bob-Waksberg, παραγωγών και σταθερών γραφιάδων του αγαπημένου μας ‘Bojack Horseman’, η Alma περνά κλαίγοντας ένα κόκκινο φανάρι, συγκρούεται και εκτοξεύεται έξω από το αμάξι της. Έκλαιγε επειδή τσακώθηκε με την αδερφή της. Συγκρούστηκε επειδή ξαφνιάστηκε που ο νεκρός της πατέρας (Bob Odenkirk) άρχισε να αναδύεται στην άκρη του δρόμου. Το λες και σοκ.

Όταν άνοιξε τα μάτια της στο νοσοκομείο, ο χωροχρόνος της δεν ήταν πια ο ίδιος. Σκηνές της μέρας της επαναλαμβάνονταν, κάποιες φορές με τα ίδια πρόσωπα κάποιες με διαφορετικά, άλλοτε μέσα στο δωμάτιο της κλινικής, άλλοτε σε κάποιο εξωτερικό περιβάλλον όπου βρισκόταν ξαφνικά να αιωρείται. Σύντομα ο πατέρας της εμφανίζεται ξανά για να της πει το αδιανόητο – η Alma μπορεί όντως να ταξιδεύει στον χρόνο και μάλιστα μπορεί να αποτρέψει τον θάνατό του. Εάν ακολουθήσει τις συμβουλές του και εκπαιδευτεί σωστά, θα καταφέρει να πάει πίσω στη μέρα που πέθανε, να ανακαλύψει ποιος τον σκότωσε και να τον κρατήσει στη ζωή.

Το σενάριο προφανώς είναι πολύ δελεαστικό για την Alma, που δεν μπόρεσε ποτέ να ξεπεράσει την απώλειά του. Σ’ αυτήν, μάλιστα, απέδιδε το γεγονός ότι η ίδια και η υπόλοιπη οικογένειά της – η συμμορφωμένη της αδερφή (Angelique Cabral) και η πιεστική μητέρα της (Constance Marie) – είναι ‘σπασμένοι άνθρωποι’, ανήμποροι να προχωρήσουν ουσιαστικά με τη ζωή τους.

Η Purdy έχει τεράστιο ενδιαφέρον για την ψυχική υγεία και μπορεί να μιλήσει πολύ ουσιαστικά και ευαίσθητα γι’ αυτήν όπως είδαμε το τρομερό επεισόδιο του ‘Bojack’, ‘Time’s Arrow’. Εδώ φτιάχνει ένα οικογενειακό, υπαρξιακό παραμύθι όπου κάθε ήρωας είναι αμετακίνητος στη δική του κοσμοθεωρία, στη δική του πραγματικότητα στ’ αλήθεια, αφήνοντας το κοινό να προσπαθεί να συμπληρώσει τα κενά. Είναι η Alma σχιζοφρενής όπως ήταν η γιαγιά της; Ήταν όντως σχιζοφρενής η γιαγιά της ή είχε κι εκείνη το χάρισμα με τον χωροχρόνο; Τι ρόλο μπορεί να παίξει η καταγωγή της Alma από τους ιθαγενείς του San Antonio; Και θα μπορέσουμε ποτέ να αφήσουμε λίγο χώρο για την πραγματικότητα του διπλανού μας;

Τα ερωτήματα και οι απαντήσεις τους – ή η απουσία των τελευταίων τις περισσότερες φορές – ξετυλίγονται χωρίς να αφήνουν τον θεατή τελευταίο και καταϊδρωμένο. Είναι εντυπωσιακά εύπεπτα δηλαδή, με όλη την καλή έννοια της λέξης, μέχρι το ‘Undone’ να γίνει μία sci-fi περιπέτεια μυστηρίου για το πένθος, τη μετάδοση του τραύματος και την κληρονομιά.

Το πιο θεαματικό με την τελευταία είναι ότι, ενώ η εμπειρία της οικογένειας της Alma είναι πάρα πολύ συγκεκριμένη – το background της ηρωίδας είναι μισό λατινοαμερικανικό και μισό εβραϊκό – η σειρά την κρατά ανοιχτή για όλους. Την αντιμετωπίζει κυρίως ως ευκαιρία για να συμπεριλάβει κουλτούρες που δεν είναι συχνά στο προσκήνιο, χωρίς όμως να είναι αυτοσκοπός. Αντίθετα, ιδού μια οικογένεια, να και τα μικτά παιδιά της, έτσι διαχειρίζονται την καταγωγή τους. Η Purdy στελέχωσε το writers’ room της με Λατινοαμερικανούς σεναριογράφους που έχουν οι ίδιοι πρώτα εξερευνήσει την ταυτότητά τους, κρατώντας τη φωνή της σειράς αυθεντική.

Η ιδέα της κοινωνικής ενσωμάτωσης, των διαφορετικών δρόμων που μπορεί να έχει ένας προσωπικός πολιτισμικός προσδιορισμός, συνδυάζεται οργανικά με το κυριολεκτικό πέρασμα της Alma σε άλλους κόσμους. Η πρώτη τέτοια μεταφορά γίνεται με μία αναφορά στον ‘Μάγο του Οζ’ που επανέρχεται συνεχώς. Το μονοπάτι μπορεί να σε βγάλει έξω από το Κάνσας, όμως την πραγματική σου βάση την αντιλαμβάνεσαι επιστρέφοντας.

Η διαμάχη μεταξύ Κανονικού και Διαφορετικού διατρέχει ολόκληρη τη σειρά, σίγουρα διαρκώς μέσω της αντισυμβατικής Alma που αρνείται να συμβαδίσει με κοινωνικές επιταγές ή τις πιο απλές εξηγήσεις για τον κόσμο μας, και στη συνέχεια με λεπτούς τρόπους που σχολιάζουν διακριτικά την πάλη της ατομικότητας με την προσαρμογή. Για τον πατέρα της, έναν λευκό επιστήμονα φτασμένο στον χώρο του, το γεγονός ότι η περιορισμένης ακοής Alma θα μπορούσε να αρνηθεί να κάνει την εγχείρηση ακουστικού εμφυτεύματος, ήταν λογικό. Γιατί να αλλάξει αυτό που την ξεχωρίζει; Ειδικά από τη στιγμή που ήταν ευτυχέστατη στο σχολείο για κωφά παιδιά και είχε μάθει σε μια ζωή προκλήσεων που την είχε ενδυναμώσει. Η Μεξικανή μητέρα της όμως που φροντίζει να ξεκαθαρίζει ότι η καταγωγή της είναι κατά κύριο λόγο ισπανική, επιμένει στην εγχείρηση γιατί γνωρίζει πολύ καλά ότι το διαφορετικό στοχοποιείται. Η δική της εμφάνιση και η εμφάνιση των παιδιών της, δεν τους χαρίζουν το προνόμιο της ελεύθερης επιλογής που έχει ο σύζυγος.

Αυτές οι εξερευνήσεις των χαρακτήρων και της σειράς αποδίδονται αψεγάδιαστα από το καστ, με stand-out τη Salazar που δεν είχε ως τώρα τη δυνατότητα να αναδείξει το εύρος της. Η Alma της είναι αποδιοργανωμένη, ακανθώδης, ευάλωτη και πολύ, πολύ αστεία. Το εκφραστικό της πρόσωπο είναι ιδανικό για το rotoscoping της σειράς. Τη μέθοδο animation δηλαδή που περνά την εικονογράφηση πάνω από τα live-action γυρίσματα των ηθοποιών. Εδώ τη φτιάχνει η ίδια ομάδα που έκανε το ‘Waking Life’ του Linklater, αναμειγνύοντας 2D/3D animation και ελαιογραφίες. Στην οθόνη βρίσκονται πραγματικοί άνθρωποι. Αλλά και όχι ακριβώς.

Το τελικό αποτέλεσμα είναι το πρώτο δείγμα της τεράστιας φιλοδοξίας της σειράς. Το rotoscoping ενισχύει πολύ οργανικά την αφήγηση, γιατί η μαγνητική αφυσικότητά του ταιριάζει με την ψυχεδέλεια που βιώνει η Alma. Σε παίρνει μαζί του. Βλέπεις ό,τι βλέπει κι εκείνη. Το σύμπαν να αλλάζει και τα όριά της να δοκιμάζονται. Ό,τι ακριβώς κάνει το ‘Undone’ για την τηλεόραση.

* Το ‘Undone’ στριμάρει στο Amazon Prime Video.

Θέλεις κι άλλη τηλεόραση; Στο podcast μας POP για τις Δύσκολες Ώρες μιλάμε για τις φετινές βραβευμένες σειρές και για το τηλεοπτικό τοπίο της επόμενης χρονιάς!